‘Zorgverzekeraars zijn de natuurlijke pispaal’ (Jeroen Wester, Economie/nrc, 29 december)
André Rouvoet, Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland
Zorgverzekeraars zitten in het defensief. Bij veel van wat er misgaat in de zorg wordt naar hen gewezen, ook door de politiek. Onterecht, vindt André Rouvoet, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland. „Wat ik niet goed kan verdragen is als politici de aanjagers van onvrede worden.”
Terwijl medewerkers in Zeist op de begane grond druk bezig zijn met de laatste voorbereidingen van de kerstbijeenkomst, zit André Rouvoet, het boegbeeld van de zorgverzekeraars, in zijn glazen kantoor op de eerste verdieping. „Er is kritiek op de zorgverzekeraars, en die is soms gerechtvaardigd ook”, erkent hij. „Maar dat betekent niet dat we daar zielig over moeten doen.”
Rouvoet begrijpt dat zorgverzekeraars in het defensief zitten. Zij hebben de rol gekregen om zorg tegen de beste prijs en kwaliteit in te kopen. Zij gaan vooral over het geld en moeten ‘nee’ verkopen. „Dat is een lastige rol, een ondankbare wettelijke taak, daar moeten we niet over zeuren. Wij zijn de natuurlijke pispaal.”
Maar hij wil tegelijkertijd voorkomen dat er onterechte ideeën over de verzekeraars ontstaan. In de aanloop naar de verkiezingen is er debat over het nut en de noodzaak van de zorgverzekeraars ontstaan. Het initiatief van de SP voor een Nationaal Zorgfonds, een plan waarbij het hele zorgstelsel in Nederland op zijn kop gaat en de verzekeraars verdwijnen, kreeg al een kwart miljoen steunbetuigingen.
“Veel van de onvrede gaat over zaken waar zorgverzekeraars niets mee van doen hebben”
# Veel van de onvrede gaat over zaken waar zorgverzekeraars niets mee van doen hebben, benadrukt Rouvoet. De hoogte van het eigen risico, de systematiek van declaraties of de inhoud van het basispakket? Dat zijn allemaal onderwerpen waar de wetgever over gaat.
De zorgpremies gaan komend jaar fors omhoog. Met gemiddeld 8 procent, zo veel dat de prognoses voor de koopkracht in 2017 een stuk somberder zijn geworden. Is dat geen bewijs dat de zorgverzekeraars hun werk slecht doen?
# „Absoluut niet. Vergeet niet dat de verzekeraars hun polissen al een paar jaar met verlies verkopen. Vergeet niet dat de hoogte van de premie het afgelopen jaar nog altijd lager was dan in 2012. Vergeet niet dat het verzekerde basispakket alleen maar groter werd de laatste jaren, niet kleiner. Ja, de rollator ging eruit, een bezuiniging van 20 miljoen euro, maar er kwamen miljarden aan uitgaven bij voor wijkverpleging. We hebben de afgelopen jaren wel degelijk de kosten beheerst, alleen mensen ervaren het niet zo.”
Dat de mensen dat niet zo ervaren is geen kwestie meer van beter uitleggen, maar van slecht politiek beleid. Er is een stelsel opgetuigd, zoals uit het vervolg van dit artikel blijkt, waarin geen systematiek aanwezig is en waarbij de logica ontbreekt.
Terugkerende kritiek is dat zorgverzekeraars te weinig op kwaliteit inkopen.
# „Ik ken die kritiek, maar om dat te kunnen doen moet die kwaliteit wel transparant zijn. Kwaliteit is nog steeds hier en daar een black box voor ons.”
Weeffout nr 1.
Waarom kan de verzekeraar dat inzicht niet afdwingen?
# „Als wij vragen om meer transparantie over de kwaliteit, merk ik een enorme weerstand. In de geestelijke gezondheidszorg, bij medisch specialisten, bij huisartsen. Ik snap het wel, want je komt dichter bij de autonomie van de dokter. De politiek dringt ook bij ons aan: koop toch meer in op kwaliteit. En als we dat dan doen, dan krijgen we direct de kritiek van diezelfde politiek, van onze opdrachtgever: jullie moeten niet op de stoel van de arts gaan zitten. Dat is een enorme wispelturigheid.”
De wanorde en drogredenen binnen de gezondheidszorg worden door de politiek gewoon geslikt, want binnen de politiek lopen geen echte deskundigen rond. De politiek laat met zich sollen. Weeffout nr 2.
# „Mijn vrouw is jeugdarts en die werkt op een consultatiebureau. Zij heeft daar te maken met huilbaby’s. Er zijn in dit land huilbabypoli’s.”
Rouvoet laat een stilte vallen.
# „Waarom? Mijn vrouw weet tot op de dag van vandaag niet wat die mensen – ze hebben witte jassen aan, en ik doe er niet badinerend over – anders doen dan de jeugdgezondheidszorg die door de gemeente wordt betaald. Moet dat nu echt in een ziekenhuis? Wij willen niet gaan beoordelen of elke polikliniek even zinnig is, dat weten wij niet altijd. Maar er zijn de laatste tijd wel poliklinieken bijgekomen als gevolg van de ruimte die ontstond, omdat er meer zorg naar de huisarts en andere zorgverleners in de eerste lijn is gegaan.”
Ook weer onzinnige plannenmakerij vanuit de politiek.
# Volgens Rouvoet zit de regelgeving ook niet mee. De zorgverzekeraars waren volgens hem een heel eind op weg om de complexe spoedeisende hulp in Nederland beter te verdelen. De verzekeraars wilden grotere gespecialiseerde spoedposten. Dat kon met sturing via inkoop gerealiseerd worden, maar vergde veel regionale afstemming. Daar is een streep doorgezet door de ACM [de toezichthouder op mededinging, red.]. Doodzonde. Want in de spoedeisende hulp zijn veel mogelijkheden om de kosten te beheersen, de kwaliteit te verbeteren en de doelmatigheid te vergroten.”
Politieke machtsspelletjes. Volgende weeffout, dus: Schaf de Kamer maar af, want zinloos gepalaver.
Kan de minister die regie niet makkelijker voeren?
# „De minister gaf vier vergunningen af voor vier bunkers om daar protonentherapie voor kankerpatiënten mogelijk te maken. Maar we hebben er één, maximaal twee nodig. De minister zei tegen de verzekeraars: je hoeft niet met alle vier een contract af te sluiten. Mooi, zeiden de verzekeraars, mogen wij afspreken met welke we een contract sluiten? Nee, dat mag niet! Dus als de twee grootste verzekeraars straks zeggen: wij kiezen voor A en B, en de andere verzekeraars kiezen voor C en D, dan heb je overal overcapaciteit. Wij mogen dit niet onderling bespreken van de ACM, maar dat is toch idioot? Ik vind het bizar als het om zulke dure en grote voorzieningen gaat. Er is een maatschappelijk belang mee gediend om geen overcapaciteit te organiseren. In dit geval frustreert de regelgeving de uitvoering van onze kernopdracht: organiseer de solidariteit en houd de premies betaalbaar. Dáár zou de politiek over moeten praten.”
Genoeg thema’s voor een nieuwe parlementaire enquête.
Praten politici over de verkeerde onderwerpen?
# „Ik heb meegemaakt dat in de Tweede Kamer werd gedebatteerd over fraude in de zorg. Terecht. Er werden een paar moties unaniem aangenomen. Strekking: zorgverzekeraars moeten véél meer doen aan fraudebestrijding. Drie maanden later was er een debat over administratieve lastenverlichting. Weer werden een paar moties unaniem aangenomen. Strekking ditmaal: zorgverzekeraars moeten niet zoveel controleren, want artsen worden gierend gek van al die vragen van verzekeraars over de rechtmatigheid.”
Rouvoet duwt zijn handpalmen de lucht in.
„Het kan niet allebei.”
Zoals bekend regeert de waan van de dag in de Kamer.
# „Zeker als zorg een groot thema bij de verkiezingen wordt, dan verwacht ik van de politiek – ik ga het iets minder vriendelijk zeggen dan ik van plan was – dat ze zich niet alleen maar bemoeit met hoe de verzekerdenraad bij de verzekeraar is ingericht en hoe vaak die vergadert, maar dat partijen in hun verkiezingsprogramma’s ook laten zien dat ze snappen wat de grote uitdagingen zijn. Dat lees ik niet in de zorgparagrafen van de verkiezingsprogramma’s. Het gaat echt over de kleinere dingen.”
Politieke partijen zijn zinloze instituties geworden en dat weet iedereen.
Wat ziet u nog meer voor ‘kleinere dingen’ in de programma’s?
# „Minder polissen bijvoorbeeld. Hoe ziet men dat voor zich? Gaan we dan bij wet het aantal polissen beperken? En lost dat nou de grote vragen in de zorg op? Het antwoord is nee.
# „Dan is er kritiek op de reclames van verzekeraars. De uitgaven daaraan komen overeen met nog geen tien uur aan zorguitgaven die we in Nederland hebben. Ik word ook niet enthousiast van die reclames. Maar je kunt niet vragen van verzekeraars om met elkaar te concurreren en tegelijkertijd eisen geen reclame te maken.”
Een polis die langer dan een jaar loopt geeft meer rust
# „Ik wil best met de volgende minister praten over veranderingen. Moeten we niet naar ziektekostenpolissen die langer lopen dan één jaar? Nu zitten we ieder jaar weer te zoeken en te kijken of we ergens een paar euro goedkoper uit kunnen zijn. Dat is nog best lastig. Een polis die langer dan een jaar loopt geeft meer rust, net als verzekeraars vaker meerjarenafspraken met ziekenhuizen laten maken.”
Er leeft toch duidelijk onvrede over zorgverzekeraars?
# „Ik vind het terecht als politici vertolkers zijn van de onvrede die leeft, die reëel is. Wat ik niet goed kan verdragen is als politici de aanjagers van onvrede worden. Zo’n Brexit-strategie zie ik ook bij het Nationaal Zorgfonds. Met onjuiste beelden, met halve waarheden en hele onwaarheden.
# “Zo’n Brexit-strategie zie ik ook bij het Nationaal Zorgfonds. Met onjuiste beelden, met halve waarheden en hele onwaarheden. ”
# „Je zegt dat het systeem is vastgelopen, je zegt dat niets deugt, dat de zorg tekortschiet, dat de premies torenhoog zijn gestegen. Je maakt het beeld zo zwart mogelijk, zoekt een zondebok. En je zet vervolgens de kettingzaag van de ideologie erin en hebt geen idee wat erna moet komen.”
Is de vruchtbare bodem hiervoor niet door de zorgverzekeraars zelf gemaakt? Zorgverzekeraars kunnen niet goed tonen wat hun toegevoegde waarde is.
# „Klopt. Daar zijn we tot nu toe onvoldoende in geslaagd en we hebben het nodige werk te doen. Want de zorgverzekeraar is de hoeder van de solidariteit, en ik weet, als ik dat zeg, krijg ik bijna hoongelach.
Wat is Rouvoets eigen rol geweest toen hij fractieleider van de CU was? Dit hele interview straalt een machteloosheid van hem uit, wat niet gerechtvaardigd is vanwege zijn eigen verantwoordelijkheid als medewetgever. Het tekent wel de verwevenheid tussen politiek en de publiekelijk gefinancierde instellingen. Dat maakt dit interview zwak, want de vraag kan ook gesteld worden waarom hij zijn functie niet ter beschikking heeft gesteld. Die optie is immers niet onmogelijk of ondenkbeeldig en dan was er een stevig debat ontstaan over de beleidsvisies van parlement en van de regering.
# „En tóch is het zo. Waar wij tegen aanlopen, is dat bijna niemand de zorgverzekeraar als zijn belangenbehartiger beschouwt.”
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/12/28/zorgverzekeraars-zijn-de-natuurlijke-pispaal-5945720-a1538699