Tags
EU passeert lidstaten met klimaatakkoord (Stéfane Alonso, Voorpagina/NRCHANDELSBLAD, 30 september)
Europese klimaatministers gaven vrijdagmiddag groen licht voor het ratificeren van het Akkoord van Parijs. Daarmee is de geloofwaardigheid van de EU gered.
Stéphane Alonso
# Behouden EU-landen hun grip op internationale klimaatafspraken? Of kijken ze straks lijdzaam toe terwijl de rest van de wereld besluit hoe het vorig jaar gesloten Akkoord van Parijs in de praktijk zal worden uitgevoerd? Invloed of irrelevantie – dat was vrijdagochtend ruwweg de inzet van een extra vergadering van Europese milieuministers in Brussel.
# Zelfverklaard klimaatkampioen Europa is in paniek. Grote landen als China en de VS hebben het akkoord al geratificeerd, India volgt komende week, maar de EU loopt achter. Dat is erg, want tijdens de eerstvolgende klimaatconferentie, vanaf 7 november in Marrakesh, wordt er mogelijk al gesproken over de concrete uitwerking van ‘Parijs’.
Alleen: geen ratificatie, dan ook geen plek aan tafel.
# EU-leiders, bang voor een blamage, maanden hun ministers onlangs tot spoed. Dat vergt de nodige „institutionele creativiteit”, erkende de Franse minister Ségolène Royal vanochtend in Brussel. Normaliter worden (klimaat-) verdragen eerst door nationale parlementen goedgekeurd en ratificeert het Europees Parlement als laatste. Dat duurt te lang, en dus wordt de volgorde omgedraaid.
Hier speelt hetzelfde drama zich af als eerder tijdens de bankencrisis, tot die tegen alle regels in gesteund werden door de nationale regeringen, maar snelheid geboden was. Daar hield het EU-verdrag geen rekening mee. Daarom heeft Frans Timmermans niet voor niets aangegeven dat wat mogelijk door de lidstaten gedaan kan worden daar gelaten moet worden, maar voor de lidstaten overstijgende zaken, zoals het klimaatbeleid zoals hier aan de orde, hoort de Europese Commissie de leiding te hebben en zeker als er snelheid vereist is. Daarom is hier geen sprake van dat de Commissie zijn boekje te buiten gaat. Maar natuurlijk blijven de soevereiniteitsbevorderaars moord en brand schreeuwen.
# Kan dat? Ja, maar het maakt lidstaten zenuwachtig. Ze hechten aan hun soevereiniteit, en zien EU-instellingen niet graag voorop lopen. De ministers eisen dan ook garanties dat het bij een eenmalige actie blijft. Vrijdagmiddag bleek dit te zijn gelukt.
Het politiek amateurisme in de lidstaten blijkt wederom troef. Van modern zakelijk inzicht bij die politieke klasse – geen wonder van het overheersende populisme van de jaren van dit tweede decennium van deze eeuw – is geen sprake.
# Gemakkelijk was het niet. Polen, het zwarte schaap van de EU als het om milieu gaat, probeerde de afgelopen weken nog wel een slaatje te slaan uit de paniek. „Ze zeiden: hé, jullie vinden Parijs kennelijk heel belangrijk, dus jullie willen dan vast wel toezeggingen aan ons doen”, zegt Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks). EU-landen hebben zich vastgelegd op een CO2-reductie van 40 procent in 2030. Het totaal van kolen afhankelijke Polen eist coulance.
De Visegradlanden (Oost-Europese lidstaten) zijn te snel lid geworden van de Unie en dat kan de eurofielen worden verweten. Het ging alleen om politieke macht, om daarmee de economische wereldmacht te veroveren en de VS te overtroeven als huidige eerste economie. En de EU, ondanks een grotere markt en grotere bevolking dan de VS, wil maar niet slagen in het veroveren van de positie van sterkste concurrent ter wereld, vanwege alle politieke verdeeldheid binnen de Unie.
# Polen haalde al eerder zo’n truc uit, in 2014, toen het van onderhandelingen over emissiehandelssysteem ETS Chefsache wist te maken – en als Europese leiders een deal sluiten moet het unaniem. Het Poolse vetorecht opende destijds de deur naar concessies. Maar ditmaal was de druk op het land om in te binden enorm. De Fransen vinden het idee dat ze straks in Marrakesh misschien niet mogen meepraten over ‘hun’ Parijs-akkoord onverdraaglijk. Berlijn heeft totaal geen zin in spelletjes. „We kunnen ons geen koehandel permitteren”, zei de Duitse bewindsman vanochtend. Bovendien kunnen ministers een besluit nemen door te stemmen – en Polen dus ook wegstemmen. Dat bleek vrijdagmiddag niet nodig. De Polen bonden in.
Polen moet nog een college Unie-regels en staatsrecht gaan volgen.
# Dit keer is het net goed gegaan, maar de volgende keer? Volgens Eickhout maakt de kwestie opnieuw pijnlijk duidelijk hoe moeilijk het is geworden om in Europees verband een besluit te nemen. „De EU was al complex, door de uitbreiding is het nog ingewikkelder geworden en door de vele crises in en rondom Europa neemt de bereidheid om er snel uit te komen ook nog eens af. De EU dreigt op allerlei fronten vast te lopen, in een wereld die steeds sneller beweegt.”
Ratificatie: ten minste 55 procent
# Het akkoord van Parijs treedt in werking 30 dagen nadat ten minste 55 landen die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor ten minste 55 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen het hebben geratificeerd.
# Inmiddels hebben meer dan zestig landen hun ratificatie ingediend. In het totaal gaat het om 47,8 procent van de emissies. Er is dus nog 7,2 procent te gaan. India (4,1 procent) zal het akkoord volgende week goedkeuren. Dan is nog 3,1 procent nodig.
# De druk om te zorgen dat het akkoord van kracht wordt voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen is groot. Om te voorkomen dat Donald Trump, mocht hij president worden, het akkoord alsnog kan afwijzen. Als het eenmaal in werking is getreden kunnen partijen zich pas na drie jaar terugtrekken – en duurt het vertrek een jaar.
# De Europese Unie is verantwoordelijk voor 12,1 procent van de uitstoot en zou er dus met gemak voor zorgen dat het akkoord van kracht wordt. Maar bij het klimaatbureau van de Verenigde Naties (UNFCCC), dat toeziet op het akkoord van Parijs, telt alleen de uitstoot van de individuele lidstaten.
# Toch zou de versnelde Brusselse ratificatie wel helpen. Want daarna kunnen lidstaten die hun ratificatie hebben voltooid die gewoon indienen. Frankrijk (1,34 procent) en Duitsland (2,56 procent) en een paar kleinere landen (Oostenrijk, Slowakije en Hongarije – samen 0,48 procent), zijn klaar. Dat is dus voldoende om de 55 procent te overschrijden.
# Een andere reden voor Brussel om haast te maken is de vrees dat het akkoord in werking treedt zonder de EU, bijvoorbeeld als Canada (1,95 procent) en Australië (1,46 procent) tijdig ratificeren. Dan zou Europa niet aan tafel zitten bij de uitvoering van een akkoord waarvan de Unie jarenlang de voortrekker was.
Wanneer wordt de Unie eindelijk een zakelijk redenerend politieke organisme? Te vrezen valt dat dur nimmer zal gebeuren vanwege de subsidies die de voornaamste reden waren om het lidmaatschap aan te vragen en toe te treden. De rest is immers bijzaak.
Door Paul Luttikhuis [?]
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/30/eu-passeert-lidstaten-met-klimaatakkoord-4535123-a1524179