Tags
Het politieke jaar is voorbij. In deze speciale aflevering voor het zomerreces blikt niet alleen de Kamervoorzitter terug, wij van de parlementaire redactie doen dat ook.
Emilie van Outeren & Liza van Lonkhuyzen, nrc.nl, 6-7-18
KOPZORGEN: Om 3.15 uur vannacht kon Kamervoorzitter Khadija Arib de laatste vergadering van het jaar sluiten. De eindsprint van een ietwat jolige Kamer werd aangemoedigd door klappende toeschouwers en Arib zelf die probeerde de snelheid erin te houden. In Nieuwspoort even verderop hadden kabinetsleden al op Abba gedanst en een niet nader te noemen grootste coalitiepartij op humpa humpa-muziek. In NRC blikt Arib vandaag terug op het politieke jaar. Ze maakt zich zorgen over haar Kamerleden, ‘enkelingen’ overwegen af te haken. “De eerste vier jaar zijn om in te werken”, zei Melkert ooit nog tegen haar. Nu is dat anders: vollere agenda’s, meer verwachtingen, sociale media. Ter afsluiting laten wij vijf opvallende ‘nieuwe’ Kamerleden aan het woord. VVD’er Bente Becker die ondanks haar 32 lentes al ruim tien jaar in de Kamer rondloopt, D66-kroonprins Rob Jetten, motiekampioen Lammert van Raan (PvdD), SP’er Sandra ‘Groningen’ Beckerman en de 72-jarige comeback kid Martin van Rooijen.
‘Vollere agenda’s, meer verwachtingen, sociale media’ worden hier genoemd, maar ik durf daar met een gerust hart het aantal nieuwelingen aan toe te voegen en de onzekerheid van oppositiefracties die hoe ze zich moeten opstellen tegenover de huidige coalitie. Mijn indruk is dat de chaos binnen de oppositie maximaal is dat ook tot uitdrukking kwam in de uitlating van SGP’er Bisschop die de minister van landbouw Schouten verweet partijdig te zijn. ik heb erover getwitterd, en hierbij mijn uitleg. Bisschop liet zijn frustraties voluit blijken, niet beseffend dat letterlijk alle oppositionele moties zozeer ingaan tegen het regeringsbeleid, dat ze natuurlijk op het oordeel ‘afgeraden’ uitdraaien.
In het huidige bezetting van een maximaal aantal nieuwe Kamerleden valt ook op dat ze nauwelijks ondersteuning vanuit hun fracties krijgen zodat de ingediende moties bij voorbaat kansloos zijn. En dat de SP en wel in het bijzonder Renske Leijten voluit in haar betweterige en verongelijkte toon wenst te volharden, maakt dat de SP van de oude garde nooit meer zal uitgroeien tot het zetelaantal van vroeger. Ook al hebben ze nu de onderwijsspecialist Peter Kwint in huis.
NIET OVEREND: “Lo, we kunnen Postema niet overend houden. Iemand moet nu bellen dat hij de eer aan zichzelf moet houden”, schreef Lillianne Ploumen per ongeluk als haar Whatsapp-status, een halfvergeten functie die ze zo wel op de kaart zette. Het werd ontdekt door oplettende politiek redacteur Aukje van Roessel. Het bericht bracht de zaak-Postema in een stroomversnelling. André Postema is Eerste Kamerlid, maar ook onderwijsbestuurder van het door een diplomadrama geteisterde VMBO Maastricht. Hij blijft voorlopig zitten waar hij zit, laat hij weten. Andere PvdA’ers keken intussen over de grens voor nieuwe relevantie. Onze verslaggever zat met de Britse Labour-leider Corbyn in de taxi. PvdA’ers wilden graag van hem horen dat links weer kan gaan winnen en laten daarbij even buiten beschouwing dat Corbyn meer marxist is dan sociaal-democraat.
Dit bezoek laat het ‘voorval’ zien dat de sociaaldemocraten en met name Asscher volledig in de war zijn en geen idee hebben hoe uit het dal te komen. Dat lukt ook niet met de visieloze generatie als dat van Rutte. En nieuwe ‘Macrons’ staan niet iedere dag op. De zure appel blijft dus bestaan.
NIET MEER GEHEIM: Dick Schoof, nu Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, wordt de nieuwe baas van de AIVD. De ministerraad stemt mogelijk vandaag in met de voordracht. Bronnen melden aan NRC dat minister Kajsa Ollongren nauwelijks met andere kandidaten heeft gesproken voor de functie. Het vertrek van Schoof betekent trouwens ook dat er weer een plek vrijkomt voor de baantjescarrousel.
BUITENBOORD: Dankzij het grote NRC-gemeenteproject waarbij meer dan honderd redacteuren elke week alle gemeenten opbelden, kunnen we de lokale democratie-balans opmaken. Deze week blijkt dat het D66 relatief vaak niet is gelukt om mee te besturen. Ze doen in 28 gemeenten minder mee dan in de vorige periode. Lokaal is ook te melden dat Tunahan Kuzu (Denk) donderdag alweer afscheid heeft genomen van de Rotterdamse gemeenteraad.
MEER NAAR AFGHANISTAN: Niet onverwacht stemde de Tweede Kamer gisteren in met het sturen van zestig extra militairen naar Afghanistan. Ze gaan daar lokale veiligheidstroepen trainen. Naast de regeringspartijen gaven ook GroenLinks, de PvdA en SGP hun steun. Defensie laat overigens na jaren van bezuinigen het geld rollen. Maar waarheen, dat is vaak niet duidelijk.
Tijdens het debat liet ook een ander SP-Kamerlid Karabulut een soortgelijke verongelijktheid als de eerder genoemde Renske Leijten horen. Als die partij deze toonhoogte blijft aanhouden zullen ze hetzelfde lot als de PvdA ondergaan. Politieke slimheid en strategie is binnen de oppositie ver te zoeken.
POLITIEKE PARELS: Wij zetten onze wekker weer later, maar niet voor een terugblik. Welke verhalen uit dit politieke seizoen blijven ons bij? Welke momenten vielen op, waren veelbetekenend of gewoon geestig? Een selectie van onze parlementair redacteuren:
Philip de Witt Wijnen: “In NRC verschenen het afgelopen politieke seizoen liefst 128 artikelen waarin het over de afschaffing van de dividendbelasting ging, de meest omstreden maatregel van het kabinet-Rutte III. Ter vergelijking: gedurende de gehele regeerperiode van het vorige kabinet (2011-2017) kwam het woord dividendbelasting in twintig stukken voor. De beste (macro-economische) verklaring voor de aanzwengelende onvrede over de maatregel, gaf economisch journalist Maarten Schinkel in zijn column.”
Vertrekkend chef René Moerland (onze nieuwe EU-correspondent): “Bijna geruisloos bereikte Willem-Alexander eind april zijn eerste lustrum als koning. Er is ook weinig aanleiding voor politiek geruis: geen koning of koningin in Nederland heeft minder politieke macht en invloed gehad dan hij nu heeft. Mijn collega Petra de Koning volgde hem meer dan een jaar van nabij om te observeren hoe zijn rol hem past. In zijn omgeving blijkt de gedachte te leven dat de koning juist voordeel heeft van zijn kleine politieke rol – want de politiek verliest juist aan gezag. En vergeet niet: vijf jaar is een eeuwigheid voor politici, maar voor een koning slechts een beginnetje.”
Parlementair sous-chef Claudia Kammer: “Dit verhaal viel mij op, omdat het mij de indruk gaf dat we hier komende maanden meer over gaan horen. Het gaat over de vraag of de coalitie wel genoeg een gezamenlijk ‘verhaal’ vertelt. Gert-Jan Segers (ChristenUnie) uit daarover zijn twijfel.”
Pim van den Dool: “De donorwet van Pia Dijkstra (D66) leek mij als referendumwatcher het perfecte onderwerp voor een volksraadpleging. Collega’s schreven begin dit jaar een fascinerend stuk over hoe een krachtige lobby vol nepnieuws richting Eerste Kamer ging. Die stemde toch in, net als in de Tweede Kamer met één zetel meerderheid. Nog een reden voor een referendum zou je denken. Maar deze week kwam de definitieve bevestiging dat de initiatiefnemers van GeenPeil nog niet de helft van de benodigde handtekeningen hebben gehaald. Een week voor de deadline probeerde ik te verklaren waarom het niet lukte: ontbrak het Lubach-effect, is Nederland referendum-moe? Komende dinsdag schaft de Eerste Kamer het definitief af.”
Langetermijn denken dit er bij deze generatie volksvertegenwoordigers niet meer in en het bewijs is het correctief referendum dat nu nog geen haalbare kaart is vanwege het gemak waarmee de volksraadpleging over Oekraïne werd binnengehaald, maar vervolgreferenda gingen alweer een stuk moeilijker. Maar de toekomst is ‘vanzelfsprekend’ aan een bestel dat draait op referenda, want dat kan niet missen in een digitale samenleving, die dus perspectieven biedt op nieuwe wijzen van politiek bedrijven en dito besluitvorming. Maar klaarblijkelijk niemand aanwezig die dat in de gaten heeft. Toont ook de armoe van deze generatie. Voor mij materiaal voor onderzoek overigens en daarom ook deze analyses!
Zolang die (brillen niet op de) neuzen niet in dezelfde richting (van het perspectief op de langere termijn) staan, draait het weer op dezelfde frustraties van de oppositie uit. Gloednieuwe Kamerleden moeten dus met dezelfde inwerktijd/periode ‘als voorheen’ van 4 jaar blijven rekening houden en die instructie ontbeert de huidige nieuwelingen.
Emilie van Outeren: “De kritiek op de dividendbelasting, afgesproken gekissebis in de coalitie en internationale aandacht voor Rutte. Veel was constant in het afgelopen politieke seizoen. Maar de grootste, meest dramatische deconfiture was natuurlijk die van Halbe Zijlstra. Eindelijk was hij minister, van Buitenlandse Zaken, maar hij raakte zo verstrikt in zijn eigen leugen dat hij in februari aan de Volkskrant moest bekennen dat hij nooit, zoals hij eerder op een VVD-partijcongres had gepretendeerd, bij Vladimir Poetin in zijn datsja had gezeten. Einde ministerschap, einde politieke carrière. Bij de uitreiking van de Vondelingprijs voor parlementaire journalistiek uitten de winnaars van Follow the Money (gelauwerd om hun onthulling over VVD-voorzitter Henry Keizer vorig jaar) recent kritiek dat Haagse journalisten te veel bij politici op schoot zouden zitten. Met de onthulling en bekentenis van Zijlstra bewees de Volkskrant hoe onderzoekend en volhardend Haagse journalistiek ook kan zijn.”
Columnist Tom-Jan Meeus: “Mijn favoriete moment van het politieke jaar was toen ik tijdens de beëdiging van het nieuwe kabinet, vorig najaar, op de CDA-fractie zat. Buma’s co-onderhandelaar Pieter Heerma liep langs met zijn lunch: een tosti en een appeltje. Iemand wees naar de televisie: ‘Kijk Pieter, dat heb jij voor elkaar gekregen.’ Maar Pieter had werk te doen, een nieuwe baan (fractiesecretaris), en wandelde naar zijn werkkamer. Hij had geen enkele belangstelling voor al die voornaamheid, hij nam een tosti en een appeltje.”
Petra de Koning: “Hét artikel van afgelopen jaar was voor mij dat over het Australische stel dat in Peru een einde aan hun leven maakte. In de kabinetsformatie was het lang gegaan over wel of geen ‘voltooid-leven-wet’, de uitkomst is dat er een onderzoek komt: is zo’n wet nodig? Voor wie, waarom precies? Wat kan er nu al? Het verhaal over deze twee mensen laat zien hoe ingewikkeld het is. Je ziet twee vriendelijke, vaak vrolijke mensen die vinden dat niemand anders dan zijzelf over hun leven en dood gaan. Wat vinden wij, als lezer? Kún je er wel iets van vinden?”
Jos Verlaan: “De column van Marike Stellinga, afgelopen zaterdag, wil ik onder de aandacht brengen. Omdat ze daarin volgens mij de grootste maatschappelijke kwestie van de komende decennia markeert: wie betaalt de milieurekening? Een maatschappelijke kwestie die zowel de verhoudingen tussen de linkse partijen op scherp zal zetten, als die tussen het traditionele links/rechts-front.”
Wat overigens wel – en ook – duidelijk is geworden met de weerstand van Shell tegen duurzaamheid én het drama van de Nam is dat ‘dit’ Shell een stevige rode kaart heeft ontvangen van de publieke opinie en dat het met deze multinational nooit meer goed komt. Wiebes heeft meer met Shell te worstelen dan met de bewoners, en gelukkig weet hij dat knap verhuld te verwoorden. In ieder Kamerdebat schept hij voor zover dat ‘mogelijk’ is voldoende duidelijkheid. De hetzerige toon van de SP valt dan alweer op.
Wiebes verdient dus respect voor de wijze waarop hij onderhandelt met Nam. Maar met dat grote bedrijfsleven van de multinationals is het heel lastig kersen eten.
Onze nieuwe parlementaire chef Guus Valk: “Ik denk aan het mooie eindejaarsinterview met een hoofdrolspeler uit de formatie: Jesse Klaver. Philip de Witt Wijnen dringt met geduld door tot de denkwereld van Klaver. En het schetst een mooi en genuanceerd portret.”
Correctie: In de nieuwsbrief van donderdag stond dat de beoogde CO2-reductie voor 2030 45 procent is. Dit moet zijn 49 procent, een reductie van 45 miljoen ton.
QUOTE VAN DE DAG
“Wanneer vertrekt dit volk uit mijn tuin?”
[Kamerlid Theo Hiddema van Forum voor Democratie, door het raam uit de Tweede Kamer aan presentator Jaïr Ferwerda van talkshow Jinek over de Binnenhof-barbecue die het einde van het politieke jaar inluidt.]