Tags
Rutte kiest de verstandige weg (Commentaar, opinie/Trouw, 2 november)
# Een garantie voor succes is het niet, maar het is een goede zaak dat premier Mark Rutte nu eindelijk het initiatief neemt. Hij gaat bij de andere lidstaten van de Unie pleiten voor een aanvullende verklaring bij het associatieverdrag met Oekraïne, opdat de tegenstanders van het verdrag zich in ieder geval deels gehoord mogen weten.
Vanochtend is op deze plaats al een reactie geschreven op het Commentaar van NRC Handelblad van gisteren, en de reden dat ook het hoofdredactionele commentaar van Trouw hier wordt toegevoegd komt doordat de laatst genoemde andere accenten legt en aanvullend is op NRC. Het mag uit het vervolg hieronder duidelijk zijn dat Trouw helemaal geen punt maakt van de traagheid van de premier, die nu pas met een duidelijk standpunt komt, waar de populistische partijen in de Kamer grote bezwaren tegen hebben aangetekend. Tegenover het ferme standpunt van die populisten (“Neen is neen!”) neemt Rutte eindelijk een genuanceerd standpunt in omdat de minderheid die is komen stemmen niet mag worden overstemd door de zwijgende meerderheid, die niet is komen opdraven vanwege alle onduidelijkheden en desinformatie van het referendum zelf.
# Het mag duidelijk zijn dat een deel van die tegenstanders van het verdrag pas tevreden is als Nederland de uitzonderingspositie in Europa formaliseert en het verdrag niet tekent. Hen gaat het niet om het verdrag zelf, maar om een stevig signaal dat de Europese Unie vast aan het lopen is en dat niets daar nog tegen helpt.
# Rutte neemt de uitslag van het raadgevend referendum van april serieuzer dan deze hoog van de toren blazende groep. In plaats van een positie langs de zijlijn in te nemen waar geen verantwoordelijkheid hoeft te worden genomen, maar er van invloed ook geen sprake meer is, probeert de premier het ‘nee’ te vertalen in de inhoud van het verdrag.
Terecht neemt Trouw aanstoot aan de ‘hoog van de toren blazende groep’ organisatoren van het referendum, en het is dus verbazingwekkend dat NRC dat feit onbenoemd heeft gelaten. Terecht stelt Trouw ook vast dat Rutte er verkeerd aan heeft gedaan geen positie aan de zijlijn in te nemen en op die manier op juiste gronden geen verantwoordelijkheid voor deze uitslag heeft genomen, terwijl hier een dubbele bodem in de uitslag verborgen lag. Rutte had als groot tegenstander liever gezien dat er helemaal geen referendum was gehouden, en hij wist zich kennelijk geen raad met de overwinning van het organisatieconglomeraat. En Rutte blijkt neutraal objectieve raadgevers in zijn omgeving te hebben die direct konden aansturen op de neutrale houding dat kennis werd genomen van de afwijzing van dit raadgevend referendum dat geen rechtskracht had. Dat durfde Rutte klaarblijkelijk niet aan en dat toont zijn achilleshiel.
# De tegenstanders van het verdrag spelen een gevaarlijk spel met de democratie. Zij doen het voorkomen dat een simpel ‘ja’ of ‘nee’ volstaat en dat het kabinet de uitslag van een raadgevend referendum maar te volgen heeft. Voor partijen als de PvdA en het CDA, die al voor het referendum stelden de uitslag van de volksraadpleging één op één te willen volgen, geldt hetzelfde. Het CDA, voorstander van het verdrag en tegenstander van het raadgevend referendum, huldigt tot op de dag van vandaag dat standpunt. Het kabinet kondigde eerder aan de gang van zaken rond het eerste raadgevende referendum grondig te willen evalueren. Die evaluatie is broodnodig en zou, hoewel grondigheid voorrang dient te hebben, liever vandaag dan morgen op tafel moeten liggen.
De houding van de CDA-fractie is ook uitermate vreemd te noemen, aangezien die oppositiefractie zich ook maar op de populistische weg heeft begeven en dat is breken met de traditie van een constructieve bestuurderspartij. Ze zijn nog steeds in de war dat ze tijdens dit kabinet ten tweede male buitenspel staan.
# Wat de conclusies uit die evaluatie ook mogen zijn, er zal in ieder geval niet in kunnen staan dat een kabinet niet een eigen verantwoordelijkheid heeft en gehouden is de uitslag van een raadgevend referendum te volgen.
Dir zijn juiste vaststellingen op basis van politieke logica en ons staatsrecht.
# Het associatieverdrag met Oekraïne is een goede zaak. Voor dat land, maar ook voor de Europese Unie. Het referendum kende maar ternauwernood een opkomst die de uitslag geldig maakte. Uiteindelijk nam van het gehele electoraat nauwelijks twintig procent van de kiezers de moeite om hun tegenstem kenbaar te maken. Het gaat niet aan, dat sommigen nu roepen dat Rutte de democratie ‘verraadt’. Het gaat echter ook niet aan dat voorstanders van het verdrag op grond van die rekensom roepen dat de uitslag irrelevant was en dat het kabinet alles naast zich neer kan leggen. Rutte kiest tussen die twee uitersten een verstandige middenweg, die het in ieder geval verdient bewandeld te worden.
Bij de vergelijking van beide commentaren van onze kwaliteitsbladen mag eindelijk wel eens worden opgemerkt dat ons land gezegend is met een aantal topkranten, waar nu in deze blog alleen NRC en Trouw genoemd worden. Maar er zijn er minimaal vier, dus inclusief het FD en de Volkskrant, die mogelijk ook nog met hun eigen commentaar komen. Ons land is een rijk land met een goed functionerende pers en diversiteit van landelijke dagbladen. Het is altijd genieten geblazen, naast het feit van leerzaam om tot verstandige en prudente meningsvorming te komen. Een uitstekend tegenwicht op het groeiend populisme in ons land en elders.
[De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.]
