Tags
Rekenrente weer in brandpunt pensioendebat door brief ‘prominenten’ (Martine Wolzak, Pensioenen/fd, 15-10-19)
In het kort:
- Rekenrentediscussie domineert opnieuw debat over Nederlandse pensioenen.
- Tientallen prominenten pleiten voor meenemen rendement in de rekenrente.
- Maar officieel staat een nieuwe rekenrente nog steeds nergens op de agenda.
‘We willen de politiek laten weten dat heel veel mensen zich zorgen maken’, zegt Dick Sluimers. De oud-APG-topman is een van de ruim veertig prominente ondertekenaars van een brief aan de Tweede Kamer, waarin zij pleiten voor aanpassing van de rekenrente voor pensioenfondsen.
Als de huidige rekenregels niet snel veranderen ‘rekenen we onszelf alleen maar verder de put in’, aldus de brief. Fondsen moeten dan de premies fors verhogen of de opbouw verlagen en er dreigen volgend jaar kortingen op miljoenen pensioenen. Om die problemen op te lossen ‘moeten we bereid zijn de rekensystematiek omtrent de pensioenen inhoudelijk opnieuw te bekijken’.
Bureaucraten hebben inderdaad de eeuwige neiging om steeds maar de gebaande paden te bewandelen, zonder eigen reflectief vermogen erbij te gebruiken vanuit de veronderstelling dat ze daarover van nature zouden moeten beschikken.
Discussie wordt scherper
De oproep komt aan de vooravond van de vergadering van de vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Die praat woensdag over ‘pensioenonderwerpen’. De rekenrente staat officieel niet op de agenda, maar dreigende kortingen maken het onderwerp bij iedere pensioendiscussie onontkoombaar.
In een week tijd verzamelde Sluimers samen met twee anderen handtekeningen en input voor de brandbrief. Medeondertekenaars en opstellers zijn economen als Sylvester Eijffinger; komen uit de pensioensector, zoals voormalig ABP’er Jean Frijns; of hebben een heel andere achtergrond, zoals oud-Shell-topman Jeroen van der Veer en oud-Rabo-bestuurder en voormalig SER-voorzitter Herman Wijffels. Maandag kwamen er nog zo’n tien namen bij na een oproep op de website van economenvakblad ESB.
Pleidooien voor een hogere rekenrente zijn niet nieuw. Waarom zou er nu wel worden geluisterd? ‘Ik denk dat de discussie nu scherper wordt, omdat pensioenfondsen bij de huidige lage rentestanden moeten rekenen met nul rendement’, zegt Sluimers. ‘Sommige mensen die de brief hebben ondertekend, waren in het verleden minder voor aanpassing van de rekenrente, maar zij vinden nul procent niet meer realistisch.’
‘Niet nieuw’, maar dat geldt alleen voor de specialisten en niet voor alle anderen, namelijk het volk, onkundig over deze aangelegenheden. Daarom is het huidige debat noodzakelijk aangezien specialisten ook hun hiaten hebben en ook gewone mensen zijn die hun vastgeroeste opvattingen kennen.
Gemiddeld rendement meewegen
De huidige rekenrente is bijna gelijk aan de risicovrije rente op staatsleningen. Die is nu extreem laag. Een daling van de rente, zorgt voor hogere premies en een grotere kans op kortingen. Volgens de auteurs zouden fondsen hun gemiddelde beleggingsrendement over de afgelopen tien jaar moeten mogen meewegen in de rekenrente. De nieuwe – hogere – rekenrente bestaat dan uit twee componenten: de marktrente zoals nu, met daarnaast het behaalde rendement. Daar stellen zij wel een plafond aan: ‘We moeten niet te pessimistisch zijn, maar ook niet te optimistisch.’ Pensioenfonds ABP kwam twee weken geleden met een vergelijkbaar plan.
Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en De Nederlandsche Bank voelen vooralsnog weinig voor aanpassing van de rekenrente. En in de Tweede Kamer is er — tot nog toe — geen meerderheid voor. De stuurgroep die het pensioenakkoord moet uitwerken, waagt zich ook nog niet aan de discussie. Naar mate de kortingen dichterbij komen, stijgt echter de druk op de politiek. De rentestand eind dit jaar is doorslaggevend.
Hier zijn inderdaad de typische bureaucraten aan het woord omdat zij blind zijn voor de fundamenteel gewijzigde omstandigheden.
Maar ook in de pensioensector staan lang niet alle experts achter de brief. ‘Er wordt weer gesuggereerd dat een hogere rekenrente een hoger pensioen voor iedereen oplevert’, zegt de Tilburgse pensioenhoogleraar Bas Werker. ‘Als dat zo is, ga dan maar meteen voor een rekenrente van 10%’. Volgens Werker leidt een aanpassing alleen tot een andere verdeling van de pot tussen jongere en oudere deelnemers. ‘De vraag is: wordt er nu door een te lage rekenrente te veel pensioenkapitaal voor jongeren gereserveerd? Als het huidige pensioenkapitaal leidt tot een te hoog pensioen voor jongeren, dan ligt het voor de hand kortingen uit te stellen.’
Juist de pensioensector is vanuit hun DNA chronisch bureaucratisch aangelegd. Rekenaars en wiskundigen van het zuiverste water. Maar de wiskunde en algoritmetechniek leiden niet tot automatische aanpassingen vanwege gerealiseerde wijzigingen in omstandigheden omdat het betrokken algoritme daarop niet is geprogrammeerd.