Tags
Casper Thomas, de Groene Amsterdammer, 5-11-20
Trump heeft de Amerikaanse democratie voor de komende vier jaar vergiftigd, ongeacht de uitslag.
Geduld is de grote onderschatte eigenschap van een goed functionerende democratie. Geduld om de ander aan te horen, te wachten tot er voldoende feiten zijn om een oordeel te vellen of totdat een plan goed doordacht is.
Tegelijk is geduld is de eigenschap die in een mediagedreven, hyperactief politiek klimaat het eerste sneuvelt. Daarin zijn de Verenigde Staten niet uniek. Vrijwel alle democratieën zijn steeds hijgeriger geworden. De samenleving is permanent verontwaardigd, en daarmee vruchtbare grond voor politici die van verontwaardiging en verongelijktheid hun handelsmerk hebben gemaakt. Wie zich gekrenkt of oneerlijk behandeld toont, kan rekenen op aandacht en vaak ook op stemmen.
De apotheose van deze trend kwam in de vroege uurtjes van woensdag in de Verenigde Staten. Trump had op dat moment nog bijna alles: het Witte Huis als privéfeestlocatie, compleet met weelderig decor om als achtergrond voor een toespraak te gebruiken. Hij had succes. Ondanks Covid en een economische crisis bleek de steun voor zijn presidentschap groter dan ooit. Bovendien zag het ernaar uit dat zijn partij de senaat zou behouden, wat onderstreept dat Trumpiaanse politiek onverminderd aanspreekt in de VS.
Toch speelde de Amerikaanse president een slachtofferrol. Er waren ‘zielige types’ die hem van een verkiezingsoverwinning probeerden te beroven. Trump zette zijn grote succesformule voort: het gevoel dat de wereld oneerlijk is namens miljoenen anderen op zijn schouders nemen en het met genoegen torsen. Trump, dat is de grote paradox van zijn presidentschap, kan alleen winnaar zijn door de underdog te spelen.
*Hoe een man als huidige president van de VS zijn land wist te degraderen tot een politiek ontwikkelingsland.
Het was allemaal fake. Nergens werd een poging gedaan om de verkiezingsuitslag in de Verenigde Staten ‘te stelen’, zoals Trump beweerde. Voor zover iemand zich daar schuldig aan maakte was het Trump zelf met zijn uitspraak ‘om eerlijk te zijn, we hebben de verkiezingen gewonnen’. Het kan de geschiedenis in als de eerste poging tot staatsgreep door middel van een speech.
Trumps claim dat hij als winnaar uit de bus was gekomen in staten als Pennsylvania, Georgia en Arizona was simpelweg een leugen. Er moeten nog honderdduizenden stemmen worden geteld. Arizona was uitgeroepen voor Joe Biden door Fox News en de Associated Press. Dat kwam Trump zelfs goed uit. Het gaf iets van een gezicht aan die eeuwige, amorfe ‘zij’ waar rechtspopulisten naar wijzen om het gevoel van samenzwering tegen henzelf levend te houden.
In de ochtend stond Amerika er nog net zo ongewis als voordat Trump zijn electorale rookmachine aanzette. Een aantal cruciale staten is nog bezig met het tellen van de stemmen, en totdat ze klaar zijn valt er geen uitspraak te doen over wie straks zal worden ingezworen als president van de Verenigde Staten. Daar is niets vreemds aan. Die stemmen zijn alleen ‘laat’ in de ogen van een ‘wel hier en nu’-politicus, het soort waar Amerika de afgelopen vier jaar lang door werd geleid. Deze Amerikaanse verkiezingen zijn een oefening in geduld, precies de eigenschap die aan de top van de macht ontbreekt.
De eis van onmiddellijkheid heeft zich altijd slecht met democratie verdragen. Trump heeft op verschillende momenten geroepen dat er politieke tegenstanders moeten worden opgepakt. Maar een rechtsstaat is ook gebaseerd op geduld, omdat er niet tot handelen kan worden overgegaan totdat er bewijslast ligt en de zaak rond is. In een autocratie is het recht onmiddellijk omdat het bestaat uit de uitvoering van de wil van de leider.
In een democratie betekent plannen uitvoeren ook steun verwerven van volksvertegenwoordigers, budgetten vrijmaken en wetsvoorstellen schrijven. Trump heeft nooit het geduld gehad voor dit wat saaie, vrij onzichtbare proces. En dus kwam er nooit een nieuw gezondheidszorgplan of een idee hoe te investeren in infrastructuur. Zijn regeerperiode heeft zich beperkt tot zaken die direct geregeld kunnen worden: benoemingen, het schrappen van regels, opdrachten die per decreet uitgevaardigd kunnen worden. Zaken, kortom, die zich direct laten vertalen in een gevoel van resultaat.
Nu staat Amerika voor de grote geduldoefening. Het land staat onrustig te trappelen. Vanuit de verte nadert de boodschapper die gaat vertellen wie de verkiezingen gewonnen heeft. De vraag is wie zich voldoende kan beheersen om niet te roepen dat hij of zij al weet wat het nieuws zal zijn. Trump zelf heeft nul beheersing getoond, en daarmee het fluitsignaal gegeven voor anderen om feitenvrij op de zaken vooruit te lopen.
Mocht aan het eind van de rit Trump alsnog de winnaar blijken, zal ‘zie je wel’ het overheersende sentiment worden. Wint Biden, dan zullen grote delen van Amerika een legitieme uitslag blijven wantrouwen omdat die moet wedijveren met een valse realiteit die Trump al eerder in hun hoofd plantte. Trumps speech in de verkiezingsnacht heeft de democratie voor vier verdere jaren vergiftigd, ongeacht de uitslag.
Ondertussen zwaait Trump met de mogelijkheid van een rechtsgang, een impliciet toegeven van een realiteit die al langer duidelijk was. Het is voor de Republikeinen lastig de Amerikaanse presidentsverkiezingen te winnen door rustig, met alle geduld, de stemmen te tellen en op basis daarvan een winnaar te laten aanwijzen. Trump blijft een sterk merk, sterker zelfs dan vier jaar geleden, en aantrekkelijk voor nieuwe kiezersgroepen. Maar om de naam Trump op de gevel van het Witte Huis te houden moet er de helpende hand van een gunstig gezinde rechter aan te pas komen, zo lijkt het. Het is te hopen dat Amerika’s rechtbanken beschikken over de rust, het geduld en de beheersing waar het bij Trump aan ontbreekt.
*Slotconclusie is dat de VS zichzelf via Trump en zijn anti-overheidsdogmatiek heeft gekleineerd tot decadentie van een voorheen leidende natie in de wereld, waar bij de vorige verkiezingen Hillary Clinton de blunder beging door de politieke macht van Wall Street te benadrukken. De VS zijn hun politieke idealen kwijtgeraakt door de manipulaties van de financiële grootmachten die hun gang konden gaan en megamiljonairs reservaten te creëren. Het toppunt van politiek onrecht. Aan Joe Biden de taak en eer de huidige chaos om te zetten in een volwassen digitale democratie 3.0.
Casper Thomas (1983) is sinds 2010 redacteur bij De Groene Amsterdammer. Momenteel schrijft hij vanuit standplaats Washington DC over de democratie in Amerika en elders in de wereld.
https://www.groene.nl/artikel/trump-deed-een-poging-tot-een-staatsgreep-door-middel-van-een-speech?