Tags
Remkes geslaagde missie voor de boeren (Column Marijn Kruk, Opinie/nrc.nl, 10-10-22)
Of de boeren de Nederlandse driekleur binnenkort weer zullen omdraaien moet blijken. Maar dat ‘stikstofgoeroe’ Johan Remkes buiten de Randstad een goede beurt gemaakt heeft lijdt geen twijfel. Commentatoren wedijverden in superlatieven voor de man die in een onmogelijk geachte balanceeroefening de natuurorganisaties, politiek en agrarische sector op één lijn had weten te krijgen. Een nieuwe vader des vaderlands is opgestaan. Zou het?
Het waren niet de vrijwilligers van de Vogelbescherming of Natuurmonumenten die zich eerder met tractoren in Den Haag hadden gemeld. Tijdens zijn presentatie vorige week had Remkes zalvende woorden voor iedereen, maar het waren toch echt de rebellerende boeren op wie zijn boodschap was toegespitst.
Bij Op1 prees Jeroen Pauw de toon die Remkes aansloeg en autoriteit die hij aan de dag legde. Premier Rutte kon daar nog een puntje aan zuigen.
In gedachten dwaalde ik af naar de Verenigde Staten, naar Texas om precies te zijn, land van rednecks en evangelicals. Het wantrouwen in de federale overheid is er notoir laag; klimaatscepsis is de norm. Maar ook is daar Katharine Hayhoe, als klimaatwetenschapper werkzaam aan een plaatselijke technische universiteit en zelf ook evangelical.
Hayhoe heeft het tot haar missie gemaakt om geloofsgenoten ervan te overtuigen dat het klimaat verandert, en dat de mens daarvan de oorzaak is. Ze gaat kerken, scholen en allerlei clubjes af en wijst dan op passages in de Bijbel, zoals in Genesis, waarin staat dat God de mens verantwoordelijk maakte voor alle levende wezens op de wereld.
Volgens Hayhoe is klimaatscepsis onder evangelicals zo sterk omdat radicaal-rechtse opiniemakers als Tucker Carlson van Fox News klimaatverandering als een alternatieve religie hebben geframed, als ketterij dus. In spreekbeurten wijst Hayhoe er dan op dat het juist géén geloofssysteem is. „We weten dat het klimaat verandert dankzij de observaties, feiten en data over Gods schepping, en die we met eigen ogen kunnen zien die God ons gegeven heeft”, legt ze uit in haar boek Saving Us.
Maar nog belangrijker, stelde ze eerder dit jaar in Trouw, is dat ze identificatiemogelijkheden biedt voor haar publiek. Als ze ergens gaat spreken stelt ze zich voor als woonachtig in Texas, moeder, wetenschapper en evangelisch christen. Ze zegt dat ze van breien houdt, graag naar het strand gaat of op wintersport. De resultaten zijn ernaar: na afloop van een lezing is een significant aantal van de toehoorders anders over klimaatverandering gaan denken.
Ik dacht weer terug aan de presentatie van Remkes. Er was de toon, en ook straalde hij het gezag uit waarover Rutte zelf niet langer beschikt. Maar het was bovenal wie Remkes hier wás, hoe hij zich voordeed. Hier sprak niet de voormalig minister, de oud-commissaris van de Koningin, of de waarnemend burgemeester van Den Haag. We zagen een geboren Groninger die de grieven van het platteland als geen ander deelde en begreep.
Nieuwsuur keek met een echtpaar dat jonge varkens in de Betuwe houdt naar de presentatie. Dat veerde op toen Remkes begon over niet nader gespecificeerde „vooroordelen” die leefden in de grote stad. Remkes kende „het landelijk gebied” zei hij. Vanuit zijn „eigen historie” kon hij er van alles bij voorstellen. Toen hij gewag maakte van ferme maatregelen werd er geknikt. „Eindelijk eens uitgesproken dat we als boeren niet worden weggezet in een hoekje, maar dat we er werkelijk toe doen”, zei de vrouw.
Missie geslaagd. In de huidige wereld draait alles om identiteit, en daarin gekend worden. Voor de aanpak van klimaatverandering is dat besef tegelijk hoopvol en radeloosmakend. Remkes’ optreden toonde dat je mensen kúnt overtuigen een bittere pil te slikken, maar ook dat argumenten secundair zijn.
[Marijn Kruk is historicus en journalist. Hij schrijft om de week een column over politiek en verbeelding van de klimaattijd.]