Een religie in onze zin van het woord ontstaat pas wanneer een geestelijke elite probeert om de wildgroei aan bovennatuurlijke overtuigingen en praktijken in te dammen, en een bepaalde orthodoxie aan de gemeenschap op te leggen; nuttige politieke handleiding voor parlementair debat @trouw

Tags

godsdienstvrijheid

Schaf godsdienstvrijheid af, als de vrijheid je lief is

RELIGIE EN FILOSOFIE

Maarten Boudry, Katren de Verdieping/Trouw – 15:54, 24 februari 2018

De Vlaamse filosoof Maarten Boudry keert zich tegen de wettelijk geregelde godsdienstvrijheid: ze is een onding.

In 2008 meldde de Oostenrijker Niko Alm zich bij de lokale overheid voor zijn rijbewijs, met een pastavergiet op zijn hoofd. Dat hoofddeksel weigerde hij af te zetten voor zijn pasfoto. De Kerk van het Vliegende Spaghettimonster waarvan hij lid is, zo hield Alm vol tegen de verwarde ambtenaar, schrijft een dergelijk ornaat voor. En iemand dwingen om een religieus hoofddeksel af te zetten, is een inbreuk op de godsdienstvrijheid. De satirische religie van het Vliegende Spaghettimonster (‘Pastafarisme’) werd in 2005 opgericht door de Amerikaan Bobby Henderson. Devotionele T-shirts, koffiemokken en andere ‘pastafernalia’ kun je met luttele muisklikken aanschaffen. Niko Alm ging de juridische strijd aan en won: drie jaar na zijn aanvraag pronkte hij in vol pastafarisch ornaat op zijn rijbewijs.

In debatten over hoofddoeken, gescheiden zwemlessen, handschudden, halalvoedsel en vrouwenbesnijdenis wordt regelmatig geschermd met het begrip ‘godsdienstvrijheid’. Beide kampen bedienen zich ervan. Men twist over de precieze grenzen van die vrijheid en de afweging met andere grondrechten, maar iedereen erkent het principe zelf. Zo meent bijna iedereen dat expliciete oproepen tot geweld, zoals van IS-ronselaars, niet vallen onder de godsdienstvrijheid. Maar wat met gescheiden zwembaden, boerkini’s, polygamie, handschudweigeraars, pastavergieten? Worden die beschermd door de godsdienstvrijheid, of vallen ze erbuiten? Daarover bestaat onenigheid.

Nutteloos
Deze hele discussie is onzinnig. Ik ben nogal gesteld op onze vrijheden, maar van mij mag godsdienstvrijheid op de schop. Want is ze in het beste geval Nutteloos, maar meestal Arbitrair, Discriminerend en uiteindelijk Absurd. Met een handige afkorting: NADA.

Laat me beginnen bij nutteloos, dus overbodig. Alle vrijheden waarop gelovigen aanspraak kunnen maken, zitten al verankerd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (vooral de vrijheid van gedachte en geweten, en die van vereniging , artikelen 18, 19 & 20). Meningen horen vrij te zijn, ongedacht of ze nu religieus heten of niet. Ieder mens geniet de vrijheid om eender welke mening aan te hangen en publiek uit te dragen, met de symbolen en kentekenen die hij of zij zelf kiest, voor zover daarmee geen andere rechten en vrijheden mee in het gedrang komen. Religieuze meningen en expressies vallen daar automatisch onder, waardoor een speciale grondwettelijke bescherming overbodig wordt.

Arbitrair
Zelfs indien godsdienstvrijheid niet overbodig zou zijn, is het beginsel nog steeds arbitrair. De afbakening van het verschijnsel godsdienst, noodzakelijk om de godsdienstvrijheid gestalte te geven, is namelijk grotendeels nattevingerwerk. Er is geen antropologische definitie van religie die bruikbaar is voor juridische afbakeningen. Mensen overal ter wereld geloven in geesten, goden, heksen of overleden voorouders, maar een duidelijke samenhang of orthodoxe leer is er vaak niet. De antropoloog Pascal Boyer verdedigt zelfs de stelling dat there is no such thing as religion. Religie als dusdanig bestaat niet.

Een religie in onze zin van het woord ontstaat pas wanneer een geestelijke elite probeert om de wildgroei aan bovennatuurlijke overtuigingen en praktijken in te dammen, en een bepaalde orthodoxie aan de gemeenschap op te leggen. Zulke identiteitsvorming gebeurt vaak door contact met andere volkeren en culturen. Door confrontatie met de ander, word je meer bewust van wie je zelf bent. De restcategorie van onorthodoxe gebruiken en geloofsinhouden wordt door religieuze leiders aangeduid met termen als bijgeloof, idolatrie, sekte of ketterij. Maar dat onderscheid heeft geen enkele theoretische waarde. Het is whig history, geschiedenis geschreven door de overwinnaar. En hoe dan ook gebeurt het met wisselend succes. Niet alleen kampen alle religieuze leiders regelmatig met schisma’s en ketterijen, maar gewone gelovigen vallen ook voortdurend terug op ‘theologische incorrectheid’ (D. Jason Slone): intuïtieve en volkse geloofsovertuigingen.

De ontstaansgeschiedenis van gevestigde religies illustreert eveneens de vage grenzen van het begrip. Het christendom bijvoorbeeld is niet begonnen als een religie. Jezus was een onbeduidende profeet die het einde der tijden predikte, zoals er in afgelegen provincies van het Romeinse Rijk zoveel rondliepen. De kleine schare volgelingen rondom hem zou vandaag doorgaan voor een sekte. Door een samenloop van omstandigheden gingen enkele volgelingen met Jezus’ nagedachtenis aan de haal en ontstond geleidelijk aan een wereldreligie (of een familie van religies), volgens het proces dat hierboven werd beschreven.

Niemand kan voorspellen welke zelfverklaarde profeten, openbaringen en doctrines zullen uitgroeien tot mainstream religies. De meeste bronnetjes drogen op, andere vormen te langen leste een machtige rivier. Met enige polemische overdrijving schreef de Amerikaan Robert Pirsig ooit: “Als één iemand aan een waanvoorstelling lijdt, noemen we dat een geestesziekte. Als meerdere mensen aan de waanvoorstelling lijden, dan noemen we het religie.”

Discriminatie
Goed, godsdienstvrijheid is dus een overbodig concept, en hoe dan ook is de afbakening van godsdienst min of meer willekeurig. Maar kan het kwaad dat onze grondwetten en mensenrechtenverdragen ten overvloede aparte vermelding maken van de vrijheid van godsdienst, hoe je dat begrip ook definieert? Je kunt je evengoed voorstellen dat de UVRM een aparte vermelding zou bevatten voor de vrijheid van politieke meningen. Akkoord, niemand weet precies waar de grens ligt tussen een politieke en een gewone mening, maar geen zorgen, want uiteindelijk zijn het toch allemaal meningen en vallen ze allemaal onder de vrije meningsuiting. Desnoods kan de grondwet zelfs melding maken van de vrijheid van meningen geuit op donderdagen. Beslist overbodig, maar toch ook weer niet gevaarlijk?

Zo simpel is het niet. Als ergens aparte vermelding van wordt gemaakt, nemen mensen aan dat dat niet zomaar gebeurt. Een afzonderlijk principe genaamd godsdienstvrijheid leidt daarom bijna onvermijdelijk tot een voorkeursbehandeling voor meningen en praktijken die ‘godsdienstig’ heten. Dat betekent in de eerste plaats discriminatie ten opzichte van atheïsten en agnosten, maar ook tegenover onorthodoxe gelovigen: ketters, hervormers, nieuwe profeten. De term religie wordt in de praktijk immers voorbehouden voor de meest wijdverspreide vormen van bovennatuurlijk geloof. Eén voorbeeld: in Vlaanderen wil de minister van dierenwelzijn een algemeen verbod op onverdoofde slacht, maar de Raad van State oordeelde al twee keer dat zo’n verbod een inbreuk vormt op de godsdienstvrijheid, die verankerd ligt in de Belgische grondwet. Als dat advies wordt gevolgd, dan wordt één en dezelfde daad – een dier de keel doorsnijden zonder verdoving – verboden voor één bevolkingsgroep (atheïsten), maar toegelaten voor een andere (moslims en joden). Dat is regelrechte discriminatie.

Een gelijkaardige vorm van voorkeursbehandeling voor religies is een wettelijk verbod op godslastering, dat sinds 2014 eindelijk uit het Nederlandse wetboek geschrapt is, maar dat nog steeds bestaat in verschillende democratische landen. Daarin wet krijgen gelovigen (vooral die onder het vlaggenschip van een erkende religie meevaren) een speciale bescherming tegen belediging. Maar waarom zouden de gevoelens van christenen of moslims zwaarder wegen dan die van atheïsten of andersgelovigen? Dat is opnieuw discriminatie. Ofwel moet de wet niemand beschermen tegen belediging (mijn voorkeur), ofwel iedereen. Maar niet enkel mensen die toevallig religieus zijn. De aanspraken van een gelovige en niet-gelovige moeten ‘moreel symmetrisch’ zijn, zoals de filosoof Austin Dacey in Letter&Geest schreef.

Absurd
Dat brengt ons bij absurd. Precies omdat de godsdienstvrijheid een arbitraire voorkeursbehandeling inhoudt van geloofssystemen die toevallig aan een arbitraire definitie beantwoorden, leidt ze tot juridische absurditeiten. Door een miskleun als godsdienstvrijheid in de grondwet op te nemen, verplicht onze arme staat zich er zelfs toe om antropologie en zelfs theologie te bedrijven. Heeft elke authentieke religie een scheppingsverhaal of geloof in een soort hiernamaals? Moet er een opperwezen zijn, of een eredienst? Is een heilig boek noodzakelijk? Met hoeveel moet je overigens zijn om samen een religie te vormen? Is één roepende profeet in de woestijn voldoende?

Neem onze nogal eurocentrische focus op heilige boeken. In de Koran staan vage bepalingen over lichaamsbedekking voor vrouwen. Sommige moslims schermen met die verzen om te betogen dat een boerkaverbod een schending is van hun godsdienstvrijheid. Dan gaan voorstanders van het verbod vervolgens datzelfde boek erop napluizen. Staat er echt letterlijk dat het hoofd bedekt moet worden, of vindt Allah de borststreek al voldoende?

De atheïsten Dirk Verhofstadt en Etienne Vermeersch betoogden dat de Koran nergens de volledige gezichtsbedekking oplegt, en dat de grote islamitische rechtsscholen de boerka evenmin verplichten. Conclusie: de godsdienstvrijheid wordt niet geschonden.

Maar Verhofstadt en Vermeersch zijn al te ver mee gestapt. Stel dat de Koran wél de volledige gelaatsbedekking voor vrouwen voorschrijft. Zouden we dan zeggen: “Het staat in dat boek, dus moeten we het toelaten?” Natuurlijk niet. Dus is het boek irrelevant.

Daarbij vergeten Verhofstadt en Vermeersch dat elke gelovige de vrijheid geniet om een originele, vergezochte of ronduit foute interpretatie van een tekst te verkiezen. Rechters moeten zich niet met religieuze exegese inlaten, maar door de godsdienstvrijheid kunnen ze bijna niet anders. Je kunt zelfs een stap verder gaan. Stel dat een moslima beweert dat het gewoon haar diepste innerlijke overtuiging is dat Allah wil dat ze een boerka draagt, ongeacht wat de Koran of imam zegt. Misschien heeft een aartsengel het haar hoogstpersoonlijk ingefluisterd. Waarom zouden we haar persoonlijke openbaring minder ernstig nemen dan een theoloog die zich op een Boek beroept? Dan krijg je het volgende dilemma: ofwel huldig je de macht van de meerderheid, ofwel moet je elke hoogstpersoonlijk religieuze openbaring een speciale bescherming geven.

Halverwege de 20ste eeuw ontwikkelde Ron L. Hubbard, een fantast die zijn brood verdiende met het schrijven van pulp- en sciencefictionverhalen, een nieuwe vorm van psychotherapie. Dianetics, een soort van doorgeslagen psychoanalyse, graaft onbewuste herinneringen uit vorige levens op. Maar de medische wereld beschuldigde Hubbard van gevaarlijke kwakzalverij, en hij werd voor de rechter gesleept voor onwettige uitoefening van de geneeskunde. Tot bankroet gedreven, bedacht Hubbard uiteindelijk een briljante zet. Dianetics werd omgedoopt tot een religie: ‘Scientology’. Prompt maakte de Amerikaanse godsdienstvrijheid haar schier ongenaakbaar, en enkele jaren later kon Hubbard profiteren van de belastingsvrijstelling die elke religie in de V.S. te beurt valt.

Is astrologie een religie? Naturisme? Pastafarisme? Grappenmakers komen af op de godsdienstvrijheid als aasvliegen op rottend karkas. Door de semantische vrijbuiterij kan eender wie eender welke praktijk tot zijn religie uitroepen en daar een bijzondere vorm van respect voor afdwingen. Zet een spaghettivergiet op uw hoofd en verhef de handen ten hemel, en bijzondere privileges zullen uw deel zijn. Herinner je je nog de Enige en Universele Rokerskerk? Enkele verstokte rokers hadden geen zin om zich aan het nieuwe rookverbod in cafés houden, dus richtten ze hun eigen kerk op, met erediensten in ‘tempels (cafés), waarbij het geloof in de heilige Drievuldigheid van VUUR, ROOK en AS wordt beleden. De Nederlandse rechter stapte niet mee in de redenering van de grapjassen van de Rokerskerk. Maar dat een rechter zich in alle ernst moet buigen over dit soort fratsen, toont aan wat een miskleun die godsdienstvrijheid is.

Weg ermee!
De speciale vermelding van godsdienst in onze grondwetten en mensenrechtenverdragen heeft natuurlijk (begrijpelijke) historische redenen. De liberale democratie ontstond in een tijdperk waarin mensen vervolgd werden wegens opvattingen die volgens de huidige definities voor religieus doorgaan. (Niet onbelangrijk: die vervolging gebeurde doorgaans in naam van andere religieuze of dogmatisch opvattingen.) In een volwassen liberalisme echter, zoals ontwikkeld door filosofen als Spinoza en John Stuart Mill, ressorteert de vrijheid van religie onder een meer algemene vrijheid van meningsuiting.

Het is dus hoog tijd om wet op de godsdienstvrijheid af te schaffen. Religies verdienen geen voorkeursbehandeling. Alle meningen verdienen bescherming, ook schijnbaar absurde, schokkende of kwetsende meningen. Religieuze meningen en hun uiterlijke symbolen evenzeer, zij het natuurlijk begrensd door andere vrijheden. Maar zeker niet meer.

Maarten Boudry
Maarten Boudry (1984) is filosoof en publicist. Binnenkort verschijnt zijn boek ‘De redelijke optimist. Waarom vooruitgang geen geloof is’.

Advertisements

‘In naam van God’ door Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt (deel 1) #PaulCliteur @DirkVerhofstadt ‏ @Liberalesbe

Tags

godsdienstvrijheid

BOEKVOORSTELLING

Liberales nodigt u uit op voorstelling van het boek In naam van God van Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt, op donderdag 8 maart om 20 uur in het Liberaal Archief, Kramersplein 23 te Gent.

De auteurs bespreken het probleem van het theoterrorisme dat een gevaar vormt voor onze democratie. Daarnaast wordt ook het boek Mag God nog? van Lisbeth Imbo (red.) voorgesteld. De auteurs worden geïnterviewd door Tinneke Beeckman. De inkom is gratis maar inschrijven moet wel op verhofstadt.dirk@telenet.be.

Het boek bevat zes hoofdstukken. In een eerste deel wordt het verhaal besproken van Abraham die zijn zoon Izaak wou doden. Deze moordaanslag ‘in naam van God’ is exemplarisch voor de actuele aanslagen door radicale gelovigen. In een tweede deel wordt het theoterrorisme in de Bijbel en de Koran uit de doeken gedaan. Het derde deel beschrijft tal van moordaanslagen die in het verleden ‘in naam van God’ werden gepleegd. Deel vier is een dagboek over de aanslagen die in naam van God dagelijks gebeurden in 2017. Deel vijf behandelt de verlichtingswaarden die door radicale gelovigen in naam van God onder druk staan. Tenslotte volgen een aantal lichtpunten in deze tijden van duisternis.

Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt bespreken de moordaanslagen op Mahatma Gandhi, Anwar Sadat, Yitzak Rabin, George Tiller, Theo Van Gogh, de redactieleden van Charlie Hebdo en op anderen. Ze keren zich tegen de laksheid van westerse politici en intellectuelen die hun ogen sluiten voor de religieuze component bij heel wat aanslagen. Dit boek maakt duidelijk dat waar men regeert in naam van God, de mens ten onder gaat.

Het is inderdaad een schandaal dat westerse regeringen zich niet inmengen tegen dit religieuze geweld van en door het islamisme, dat de westerse waarden schoffeert. Hoezo?
Omdat er een tweestrijd is ontstaan tussen de oosterse
(religie – en eigenlijk het islamisme is in de thuislanden – tot een absolute waarde en heiligdom verklaard)
is en westerse
(vrijheid van godsdienst houdt alléén in dat iedereen een eigen godsdienst naar keuze mag volgen en niet dat ‘eigen’, traditionele en dus autochtone godsdiensten tot absolute instituties worden verheven; vrijheid van meningsuiting, even belangrijk als de vrijheid van godsdienst, houdt in dat iedere godsdienst en dus ook de islam en zelfs het orthodoxe islamisme geoorloofd is, mits het zich maar houdt aan de wetten van het land van hervestiging)
waarden, betekent dat alleen als deze strijdigheid wordt opgelost – en dat is mijns inziens mogelijk; ‘gemakkelijk’ is het zeker niet binnen deze generatie, maar over twee generaties weten we niet beter dan dat er een universele godsdienst bestaat – er vrede en harmonie onder alle volkeren bestaat.

En dan is het islamisme en overigens iedere potentieel ‘absolute’ godsdienst, die mogelijk nu nog bestaat, opgelost in het niets, want oud-denken van de afgelopen 2000 jaar en dus achterhaald.

LIBERALES
http://www.liberales.be/teksten/2018/2/7/in-naam-van-god-paul-cliteur-en-dirk-verhofstadt

Natuurlijk dient de #vrijheidvangodsdienst gehandhaafd te blijven omdat de mens een geestelijk wezen is ondanks alle ontkenners in deze seculiere wereld @trouw #randvoorwaarden

Tags

godsdienstvrijheid

Hoog tijd om opnieuw te strijden voor de vrijheid van godsdienst (Erik Borgman, Opinie/Trouw, 29 december 2017)

OPINIE

De seculiere wereldbeschouwing is de norm geworden die andere wereldbeschouwingen niet mogen schenden, stelt hoogleraar publieke theologie Erik Borgman.

Borgman heeft gelijk maar benoemt één factor niet, die wel benoemd dient te worden. Want waar christelijke kerken altijd openstaan voor alle kerk- (of vreemde) bezoekers die vrije toegang hebben, zal dat bij een gemiddelde islamitische dienst niet mogelijk zijn omdat ‘niet-gelovigen’ vanuit dat islamitische geloof direct tot ongelovige barbaren worden bestempeld. En dus wordt hen ongetwijfeld de toegang tot der gebedsdienst geweigerd en dat is natuurlijk strijdig met onze Grondwet. Kortom, ook islamitische gebedsdiensten zoals het vrijdaggebed dient ook voor Nederlanders en vrouwen open te staan en dan zal er geen probleem zijn. Maar aangezien dat tegen de islamitische moskeegebruiken ingaat, zal dat geweigerd worden. Daarmee, zo luidt mijn stelling, schenden de moslims zelfs de universele vrijheid van godsdienst en dienen zij ook de toegang tot het Huis van de Wijk ontzegd te worden.

Met de scheiding tussen kerk en staat heeft het niets te maken, het verbod op het houden van religieuze bijeenkomsten in de zogenoemde ‘Huizen van de Wijk’, buurthuizen van de gemeente Rotterdam. De scheiding tussen kerk en staat betekent dat de overheid zich niet met de interne zaken van religieuze gemeenschappen mag bemoeien en dat niet een religie of levensovertuiging de openbare ruimte domineert. Het heeft in Nederland nooit betekend dat religies zich niet in de openbare ruimte zouden mogen manifesteren of dat religieuze organisaties geen overheidssubsidie kunnen krijgen.

De discussie die wij voeren over de vraag of het subsidiëren van dergelijke organisaties een goed idee is, heeft een heel andere aanleiding. De vraag is of religies nog wel deel uitmaken van wat wij in Nederland als onze gemeenschappelijke cultuur beschouwen. Niet iedereen klaverjast, maar klaverjassen hoort tot onze gemeenschappelijke cultuur. Daarom maakt niemand bezwaar tegen de bijeenkomsten van een klaverjasclub in een Huis van de Wijk. Niet iedereen is religieus, maar hoort religieus zijn – de mogelijkheid om religie vorm te geven, uit te dragen, nieuwe mensen voor jouw religie te interesseren – nog tot de gemeenschappelijke cultuur? Rotterdamse politici vinden blijkbaar van niet.

Geloven en religies aanhangen behoort tot het overkoepelende begrip dat ‘cultuurbeleving’ wordt genoemd, zonder dat het letterlijk hoeft te leiden tot concrete kunst- en cultuuruitingen. Dit is dus een breed sociologisch begrip dat kan uitgaan van een brede maatschappelijk draagvlak. Maar waar die cultuurbeleving niet opgaat voor moslims, omdat ze hun godsdienstige uitingen in beslotenheid willen vieren, stellen zij zichzelf separatistisch op en willen maar niet erkennen dat de Nederlandse openheid voor hen ook geldt. Zo blijven moslimenclaves in ons land bestaan en houden ze zelf in ideale integratie op. Geen wonder dat dit nationalistische sentimenten oproept onder rechts-radicale Nederlanders.

Het Huis van de Wijk is van iedereen, was de argumentatie om religieuze bijeenkomsten onwenselijk te verklaren. Als er religieuze bijeenkomsten gehouden worden, zouden mensen kunnen denken dat het een religieuze ruimte is. Dat kan niet-religieuze mensen afschrikken. Blijkbaar is het geen argument dat het expliciet verbieden van religieuze bijeenkomsten in de Huizen van de Wijk religieuze mensen het gevoel kan geven als niet van de wijk te worden beschouwd. We spreken in Nederland van integratie en inclusie, maar we bedoelen aanpassing aan een seculiere cultuur, waarin religies een marginale plaats hebben.

Hier maakt Borgman zich met zijn formulering ‘Blijkbaar is het geen argument dat het expliciet verbieden van religieuze bijeenkomsten in de Huizen van de Wijk religieuze mensen het gevoel kan geven als niet van de wijk te worden beschouwd’ te gemakkelijk vanaf, omdat hij ook weet dat dit een uiterst gevoelige kwestie is. Waarom benoemd hij man en paard niet zoals deze ‘íslamitische kwestie’ niet zoals ik dat nu wel heb gedaan? Het blijft zoals Borgman dat doet een ‘onbenoembaar’ taboe waaraan hij zichzelf ook schuldig maakt. En natuurlijk is dit voor moslims onverteerbaar, maar dan moeten ze zich maar realiseren dat dit altijd door de overheid werd toegedekt. We weten niet beter omdat we het ‘nooit signalen hebben ontvangen’!

Er gaan al langer stemmen op om de vrijheid van godsdienst af te schaffen. Deze zou overbodig zijn als er vrijheid van vergadering en vrijheid van meningsuiting is. Wat er nu in Rotterdam is gebeurd, laat zien dat dit niet klopt. Een politieke partij mag in de Huizen van de Wijk haar vaste vergaderavond beleggen zonder dat iemand denkt dat zij, of ‘de politiek’, het huis heeft overgenomen. Religie heeft blijkbaar wel degelijk extra bescherming nodig.

Dit laatste ius dus onjuist omdat niemand man en paard durft te benoemen. Onze eigen schuld dus. Als participrend gelovige (zo neem ik aan dat Borgman dat is, want anders zou hij zijn functie niet kunnen vervullen). ‘Mosims worden bedreigd en dus moet de katholiek voor hen opkomen’!

Het nieuwe normaal

Wat mij betreft is het hoog tijd opnieuw te strijden voor godsdienstvrijheid. De Rotterdamse casus laat zien dat voor velen het seculiere de nieuwe gevestigde godsdienst is, de levensbeschouwelijke norm van wat als normaal geldt. Zelfs het Rotterdamse CDA lijkt hierin mee te gaan in de lijn van Sybrand Buma’s Schoo-lezing: de seculiere natie Nederland geldt als opvolger van de protestantse natie Nederland. De seculiere wereldbeschouwing is de norm, alle andere wereldbeschouwingen mogen slechts bestaan voor zover zij de vanuit deze wereldbeschouwing geformuleerde normen niet schenden.

Deze passage rammelt dus aan alle kanten omdat hier alleen iets gesuggereerd wordt, aannames worden gepresenteerd zonder enig bewijs van juridische juistheid.

Dit staat haaks op wat bijvoorbeeld in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens wordt gezien als vrijheid van godsdienst. Die betekent dat iedereen zijn levensovertuiging kan beleven, uitdrukken en organiseren en vanuit deze overtuiging een bijdrage kan leveren aan de discussie over de vraag wat onze identiteit is als gemeenschap. Hiervoor is het nodig dat elke visie erkend wordt als onderdeel van deze gemeenschappelijke cultuur. Dit valt vanuit de ene levensovertuiging soms moeilijk te geloven van andere levensovertuigingen.

Hier wordt wollig taalgebruik gehanteerd om de vrijheid van godsdienst die binnen de Universele Verklaring als fundamenteel grondrecht wordt beschouwd voor al diegenen die hun godsdienstige overtuigingen willen laten spreken, ook gestand te kunnen doen. Borgman draait erom heen en dat is onnodig en dus zinloos. Laat de situatie in stand zoals die nu is, want dat is voldoende. Alleen moeten de gemeentelijke fracties die de moslims willen weren betere argumenten verzinnen, maar die hebben ze klaarblijkelijk niet in huis. Zelfs het CDA is de kluts kwijtgeraakt. Er wordt dus onzin binnen de gemeenteraad van Rotterdam uitgekraamd en dat zegt iets over het niveau van discussie. Armoe troef.

Vormgeven van een samenleving op basis van de vrijheid van godsdienst is niet eenvoudig. Toch moeten wij het blijven doen.

Waarom niet eenvoudig? Omdat je geen man en paard, geen feiten durft te benoemen. Dat is alles, zonder nationalistische tendensen te stimuleren. Houd je gewoon bij de feiten en er is niets aan de hand. Ga met moskeebestuurders om de tafel zitten en leg uit hoe het Nederlandse staatsrecht in elkaar zit.

https://www.trouw.nl/opinie/hoog-tijd-om-opnieuw-te-strijden-voor-de-vrijheid-van-godsdienst~aa407631/

Het advies van de Raad van State inzake Tekortkomingen bij onverdoofde rituele slacht én de rol en opmerking van Denk bij monde van Kamerlid Öztürk @DenkNL #ozturk #debatTK28-9-17

Tags

politiek

(…)

De heer Öztürk (DENK):

De heer Graus van de PVV is tegen ritueel slachten, dus tegen koosjer vlees. Aan de andere kant proberen we hier de lange arm van Israël en de joden eruit te hangen in de Kamer …

‘Tegen ritueel slachten’ is wat anders dan ‘tegen koosjer vlees’, Öztürk! Waarom is dat wat anders? Omdat koosjer vlees een typisch ritueel begrip is, dat in onze tijd met zijn keurmerken wat betreft voeding en vleeswaren, geen enkel nut meer dient. In feite kun je het vandaag geconsumeerde vlees en vis koosjer noemen, want hygiënisch gewaarborgd.  

Wat heeft ‘de lange arm van Israël en de joden eruit te hangen in de Kamer’ met dit debat te maken???

De voorzitter:

Wacht even mijnheer Graus, er is nog een vraag voor u van de heer Öztürk.

De heer Graus (PVV):

Mijn Limburgse collega.

De heer Öztürk (DENK):

De heer Graus van de PVV is tegen ritueel slachten, dus tegen koosjer vlees. Aan de andere kant proberen we hier de lange arm van Israël en de joden eruit te hangen in de Kamer …

De voorzitter:

Wat zegt u?

De heer Öztürk (DENK):

… en proberen ze in deze Kamer zogenaamd op te komen voor de joodse mensen. Ik vraag de heer Graus hoe het nu zit met de geloofsvrijheid, de vrijheid van godsdienst van deze joodse burgers in Nederland, als u het ritueel slachten, het hoge ritueel van hen afpakt?

De heer Graus (PVV):

Ik zei al in een zinnetje en ik zeg al elf jaar — ik herhaal het altijd — dat geen enkele vorm van geloof of ideologie mag leiden tot mishandeling van mensen of dieren. Nogmaals, je mag dieren niet boven de mens stellen, maar voor mij zijn ze niet minder belangrijk dan mensen. Vanwege de dieren ben ik in de politiek gegaan. Anders was ik nooit naar de Tweede Kamer gekomen. Vanwege de dieren heb ik gevraagd om hier Kamerlid te worden. Dat is de enige reden voor mij om hier te staan: ik ben een dierenambassadeur. Ik laat die dieren niet lijden.

Het ligt bij de regering en bij de Kamermeerderheid, maar ik heb tegen de christelijke partijen gezegd dat ze vanwege het geloof in het scheppingsverhaal tegen de christenen zeggen dat ze respect moeten hebben voor alles wat God geschapen heeft. Maar waar is dat respect voor alles wat God geschapen heeft? Die God heeft de dieren eerder geschapen dan de mensen. Waar is het respect? Nergens! Ik vind dat schandelijk. Dat mag u gerust weten.

De voorzitter:

Wij moeten bij het onderwerp blijven. Tot slot.

De heer Öztürk (DENK):

De PVV zegt dus tegen de joodse gemeenschap, tegen mensen uit Israël, dat ze het ritueel slachten om koosjer vlees te kunnen eten, in Nederland kunnen vergeten. Maar uit een citaat blijkt dat op 1 april 1933 in Duitsland het ritueel slachten als één van de eerste anti-joodse maatregelen werd verboden. Ik zie verbanden. Ondanks dat de PVV zegt dat zij voor de joodse gemeenschap opkomt, zie ik dat zij dezelfde zaken steunt die wij voor de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt in deze omgeving.

De heer Graus (PVV):

Dit vind ik erg … Ik heb eerder meegemaakt dat ik voor SS’er en zo werd uitgemaakt. Ik vind het echt schofterig wat u doet. Het is een diepe schande! Ik was niet eens geboren toen de Tweede Wereldoorlog hier aan de gang was. Ik heb daar helemaal niets mee te maken, helemaal niets. En ik kom op voor dieren en het dierenwelzijn. Ik heb helemaal niets te maken met nazi’s en wat er allemaal is gebeurd in Duitsland. Ik ben Dion Graus. Ik ben geboren in Limburg. Ik kom op voor dieren in Nederland en zal ook opkomen voor dieren in de wereld als ik ooit uit de Kamer ga. U moet niet proberen me in die hoek te drukken, want dat pik ik niet van u! Dat pik ik echt niet. Ik vind het schofterig en schandelijk wat u doet, want u weet dat ik het voor de dieren doe. Het maakt mij niet uit wie het doet: als mijn moeder een dier zou slachten, zou ik haar net zo hard aanpakken.

(…)

De heer Öztürk (DENK):

Voorzitter. DENK is voor de vrijheid van iedere Nederlandse burger, de vrijheid zoals die is vastgelegd in onze Grondwet, en is dus ook voor de vrijheid van godsdienst zoals die in artikel 6 van onze Grondwet beschreven is. DENK staat hiermee garant voor de vrijheden van moslims, joden, christenen en alle andere gelovigen. Maar helaas moeten we constateren dat het belijden van een godsdienst steeds moeilijker wordt. Verschillende partijen hier in deze Kamer proberen grondwettelijke vrijheden voor gelovigen te beperken en in sommige gevallen willen ze die zelfs afschaffen.

Laten we een gemiddelde hardwerkende Nederlandse moslim als voorbeeld nemen, een hardwerkende Nederlandse moslim die dag in, dag uit zijn bijdrage levert aan onze samenleving door een opleiding te volgen, door hard te werken, door belasting te betalen, door vrijwilligerswerk te verrichten en heel veel meer. Die hardwerkende moslim zou ik bijna willen adviseren om niet naar dit soort debatten te kijken. Maar als die hardwerkende moslim wel naar dit soort debatten kijkt, wat hoort hij dan? Islamitische scholen moeten gesloten worden. Moskeeën gaan we niet beveiligen. De Koran moet worden verboden. Je moet afstand nemen van terroristen waar je helemaal niets mee te maken hebt. Geen hoofddoek of boerka in ons land. Als het aan de meeste partijen ligt zou het ritueel slachten vandaag nog verboden worden, ook wat betreft GroenLinks, terwijl zij dat uitschrijft.

Het zit nog vers in ons geheugen dat de meerderheid van de Kamerleden van de VVD, de PvdA, GroenLinks, D66, de SP en de PVV voor het wetsvoorstel van mevrouw Thieme was om ritueel slachten te stoppen, af te schaffen. Jammer en triest. Ik vraag mij soms af: waar gaat dit heen, waar zijn jullie mee bezig?

Voorzitter. Wij voeren dit debat vandaag naar aanleiding van een artikel in de NRC waarvan de titel luidt: Veel tekortkomingen bij onverdoofd ritueel slachten voor islamitisch offerfeest. Koeienletters in de NRC. En dan moeten we debatteren, want het gaat over moslims. Dan wordt er een debat aangevraagd. Als je daadwerkelijk kijkt wat er gebeurd is, zie je dat van de 28 slachterijen er 21 zijn die hun tekortkomingen hebben verbeterd en die nu dus voldoen aan de eisen. Vier daarvan zijn ofwel failliet gegaan ofwel er is iets anders gebeurd. In principe gaat het conform de vraag die wij richting de slachthuizen hebben gesteld. Mijn vraag aan deze minister is: wat gaat u doen om deze slachthuizen te ondersteunen, om ze te helpen om naar dat convenant toe te werken en om ze te helpen dat we de dieren zo min mogelijk pijn doen? Ja, mijnheer Graus, ja, mevrouw Ouwehand, ook wij willen dat de dieren zo min mogelijk pijn lijden, maar daar moet u ze wel mee helpen en ze niet iedere keer in de hoek zetten vanuit het geloof.

Tot slot. Wij staan met z’n allen voor artikel 6 van de Grondwet, vrijheid van godsdienst. Laten we dat met z’n allen overeind houden.

(…)

De heer Öztürk (DENK):

GroenLinks is er voorstander van om ritueel slachten af te schaffen en dat moslims en joden in Nederland geen halal vlees en geen koosjer vlees mogen eten. Wat zegt u tegen uw kiezers die toch moslim zijn, op GroenLinks hebben gestemd en het advies van de Raad van State hebben gelezen waarin staat dat dit toch een beperking van hun vrijheid van godsdienst is? Ik wil even kort citeren wat de Raad van State heeft gezegd: “De Raad is dan ook van oordeel dat een verbod op onbedwelmd ritueel slachten een beperking van de vrijheid van godsdienst vormt. Het voorstel stuit naar het oordeel van de Raad aldus op de grenzen van artikel 6, eerste lid van de Grondwet.” De Raad van State, adviseert het voorstel nader te overwegen. Horende dit, vindt GroenLinks nog steeds dat ze ritueel slachten moeten afschaffen?

De voorzitter:

Dit is precies wat ik bedoelde, mijnheer Grashoff, dus gaat u daar als u wilt op in.

De heer Grashoff (GroenLinks):

Dit gaat nog een slag verder, dit gaat namelijk niet over een discussie over het convenant, maar nog verder terug naar de start van de discussie rondom een totaal verbod op ritueel slachten. Dat heeft zijn geschiedenis gehad en dat stukje van het debat ga ik echt niet over doen. Misschien heeft de heer Öztürk net gehoord dat ik in alle nuances die er op dit punt zijn, zoek of het antwoord op dit punt van de staatssecretaris en nu van de minister om, wat ik dan maar noem appels en peren vergelijkend, dierenwelzijn en godsdienstvrijheid op een evenwichtige manier te benaderen, nu de juiste gang van zaken is of niet. Ik zou ook de heer Öztürk willen vragen om die nuance een beetje in de discussie te houden.

De heer Öztürk (DENK):

De heer Grashoff geeft eigenlijk geen antwoord. Hij laat het in het midden en schuift het door naar de minister. De GroenLinks-kiezer wil weten nu er een initiatiefvoorstel van de Partij voor de Dieren komt: zijn jullie voor halal vlees en koosjer vlees, zijn jullie voor ritueel slachten of niet? Zeg gewoon eerlijk waar jullie voor zijn. Dan denk ik dat het ook helder is voor de kiezer. Die weet dan waar jullie voor staan.

De heer Grashoff (GroenLinks):

Dat is een heel bekende truc, om op een ongelegen moment als iets niet aan de orde is, een wat-alsvraag te stellen. Stel dat er straks weer een nieuw initiatiefvoorstel van de Partij voor de Dieren komt, dan zullen wij dat op dat moment wegen. Wij zullen het op die manier doen.

De voorzitter:

Dank u wel.

De heer Grashoff (GroenLinks):

Voorzitter, tot slot. De fractie van GroenLinks is het ermee eens dat consequent wordt vastgehouden aan het principe dat geen vlees van onbedwelmde slacht wordt vermengd met regulier vlees. GroenLinks is van mening dat voor eenieder onder voorwaarden zo veel als mogelijk het recht op eten van vlees uit rituele slacht zou moeten worden gerespecteerd, maar ook het recht om alleen vlees uit bedwelmde slacht te eten. Het moet dus altijd duidelijk zijn waar het vlees vandaan komt. Waarom is er op dit punt dan weerstand bij VSV? Is het handhaafbaar? Hoe zit het met restproducten als botten en de gelatineproductie? Zijn die ook voldoende uitgesloten? En, is inmiddels al begonnen met de voorbereiding van de wettelijke verankering?

Dank u wel.

(…)

De heer Öztürk (DENK):

Ik heb wel het advies van de Raad van State gelezen en die heeft ook veel gestudeerd. Zij zeggen dat de vrijheid van godsdienst in het geding is. Wat ik ook zie, is wat er in het verleden is gebeurd. U kunt misschien wel een dierenliefhebber zijn en de heer Wilders tolereert u in de fractie, zo van: laten we ook een sociaal gezicht hebben bij de PVV, een beetje een knuffel-Kamerlid, zodat we kunnen laten zien dat we ook sociaal zijn.

De voorzitter:

Mijnheer Öztürk.

De heer Öztürk (DENK):

Die ruimte krijgt u van Geert, maar het feit blijft dat de geschiedenis zich hier aan het herhalen is. Daar waarschuw ik voor.

(…)

De heer Öztürk (DENK):

Ik heb gevraagd om de slachthuizen te ondersteunen. De minister ziet dat positief. Alleen, hoe gaat dat in de praktijk plaatsvinden? We zien dat een aantal slachthuizen hierdoor failliet gaan, niet meer ritueel slachten of de keuze maken om het niet meer te doen. Maar een aantal slachthuizen heeft ondersteuning nodig. Mensen moeten op cursus, mensen moeten getraind worden. Er is heel veel controle, er worden heel veel kosten gemaakt om artikel 6, de vrijheid van godsdienst, in Nederland overeind te houden. Bent u bereid om met de slachthuizen toch te bekijken waarmee we hen kunnen compenseren?

Minister Kamp:

Nee, daar ben ik niet toe bereid. Ik denk dat de kosten die binnen de wetten en regels voor het uitoefenen van een godsdienstwens, namelijk het ritueel onbedwelmd slachten, gemaakt moeten worden, moeten zijn voor hen die dat wensen. Sterker nog: ik vind ook dat het toezicht van de NVWA in rekening moet worden gebracht bij de slachthuizen. Die moeten die kosten dus ook dragen. Ik ben niet van plan om hen daarin tegemoet te komen. Het is aan hen om binnen de regels te blijven, ervoor te zorgen dat ze goed opgeleide mensen hebben, en ervoor te zorgen dat de materialen voor elkaar zijn. Dat is allemaal hun eigen verantwoordelijkheid. Ik ga daar wel in treden in de vorm van regels en toezicht daarop, maar ik ga hen niet tegemoetkomen in die kosten.

De heer Öztürk (DENK):

De minister is ook van de VVD, een ondernemerspartij. Wij hier in deze Kamer bedenken iets en leggen dat op aan ondernemers. En vervolgens zeggen wij: ja, jullie moeten het maar opsoppen en als je failliet gaat, ga je maar failliet. Ik denk niet dat dat gangbaar is voor de echt liberale VVD. Als wij hier iets bedenken en opleggen, dan moeten wij deze ondernemers op de een of andere manier, hoe dan ook, tegemoetkomen zodat zij hun werk kunnen doen. Het gaat ook om werkgelegenheid, minister.

(…)

De heer Öztürk (DENK):

Ik heb de heer Buma gehoord in een lezing. Dat was niet echt verbindend. Wat hij daarin bepleitte, was het in tweeën delen van de samenleving, het in een bepaalde hoek zetten van moslims. Ik denk dat u met dit verhaal dat u nu naar mij toe probeert te houden, eens met uw eigen verrechtste leider moet gaan praten. Die zegt niet meer dan wat Wilders zegt. Is dat verbinding voor het CDA? Is dat naastenliefde? Is dat broederschap? Is dat omgaan met mensen in de omgeving?

(…)

De heer Öztürk (DENK):

Het advies van de Raad van State richting de Kamer is: kijk naar artikel 6. Dat is gewaarborgd. Wat wij nu doen, kan misschien nog net, maar als wij een stap verdergaan om het mensen, gelovigen, in Nederland moeilijk te maken om halalvlees of koosjer vlees te eten, dan denk ik dat wij onze Grondwet, waar wij allemaal voor staan, met de voeten gaan treden. Ik doe een oproep aan collega’s om bij het indienen van voorstellen en moties rekening te houden met het advies van de Raad van State en met de wetenschap dat de samenleving het een en ander heeft gedaan.’

Deze laatste zin (…met de wetenschap etc.) is volkomen onduidelijk.

Natuurlijk is de Grondwet en ook artikel 6 gewaarborgd. Maar uit de opvolgende zin waar staat ‘dan denk ik’, blijkt terecht dat dit Kamerlid geen voldoende kennis heeft (genoten) van ons staatsrecht en dat mag wel verwacht worden van ieder Kamerlid. En het bewijs wordt ook geleverd door de bewering ‘wij onze Grondwet, waar wij allemaal voor staan, met de voeten gaan treden’. Dat is gewoonweg erg brutaal aangezien het Kamerlid hiervoor geen enkel bewijs kan leveren. De Grondwet wordt nimmer met voeten getreden, maar als je als spreker het staatsrecht niet beheerst en waarschijnlijk nooit een college daarover hebt gevolgd, hoor je dit ook niet te beweren.

De voorzitter had hier mogen of zelfs moeten ingrijpen, want hier is geen sprake van vrije meningsvorming, maar van feitelijke onzin. bovendien wordt ook het emancipatorische streven van de DENKpartij om moslims en andere migranten in ons land een stem te geven volledig ondergraven. Erg dom dus.

Waarmee ook niet gezegd wil zijn dat er geen verschillende opvattingen over de Grondwet bestaan. Het tegendeel is het geval en dat is ook erg goed verklaarbaar. Geef ik hierna na de volgende opmerking: Denkpolitici kunnen of dienen zelfs gespecialiseerde deskundigen (staatsrechtgeleerden) te raadplegen en dan weet de fractie wat zij kan beweren en wat niet.

Maar de waarom-vraag in het kader van de tegenstellingen kan als volgt worden beantwoord. Ons land is sinds de onafhankelijkheidsverklaring ten tijde van Willem van Oranje een sterk pluriform land geweest vanwege de bestaande godsdienstige verschillen. Dat heeft zich ook vastgelegd in de latere Grondwetsherziening van 1848. Het is dus samengavet een compromissentekst geworden waarin alle delen van onze bevolking zich moesten kunnen herkennen. Dat betekent voor artikel 6 dat de vrijheid van godsdienst betekent dat iedereen gerechtigd is zijn godsdienst van eigen persoonlijke keuze te kiezen of ook los te laten en over te stappen op een andere denominatie of zelfs zonder geloof verder door het leven te gaan. Daaruit vloeit direct het probleem met de moslimcultuur voort: moslims kennen maar één centrale godsdienst, de islam, ook al kan dan mondiaal ook worden opgesplitst naar soennieten en sjiieten. Dus per land een eigen gemeenschappelijk geloof.  

In ons land blijft de kern dat je je kunt losmaken van het geloof waarin je bent opgevoed en die mogelijkheid bestaat in moslimlanden niet; sterker daar staat ethisch of moreel de doodstraf op. Deze factor maakt dat moslims in ons land zo moeilijk kunnen integreren omdat zij fundamenteel anders zijn opgevoed. Geen individuele, particuliere keuzevrijheid; om maatschappelijke spanningen tussen westerse gelovigen en moslims die als migrant in ons land zijn binnengekomen, moet de godsdienst op private grond worden beleden, want uitdrukking geven eigen geloof binnen bepaalde setting in het openbaar verkeer, zoals agenten en rechters is vanwege de noodzakelijke neutraliteit verboden. Dat is dus voor migranten een kwestie van wennen en aanleren.

Maar ook ons land kent orthodoxe geloofsrichtingen waarvan een gemiddelde burger geen boodschap aan heeft en dus zullen beide groepen zich zo neutraal en prudent mogelijk moeten opstellen in de openbare ruimte. Dus bestaan er hier, evenals in de VS, een Bible-belt, zodat beide stromingen zich niet aan elkaar hoeven te storen. Het is dus een kwestie van wisselwerking: beide bevolkingsgroepen moeten elkaar niet gaan uitdagen.  Waar de PVV de grenzen bewust opzoekt, geldt voor de moslim: doe alsof je niets hoort, en voor de Nederlander geldt in principe hetzelfde: hoor hem (Wilders) weer eens blaten: hij/ze moeten weer zo nodig ‘hun riedel afdraaien’. Buiten de eigen aanhang van PVV neemt niemand hen serieus; vanwege hun eenzijdige en lineaire stellingnames of oneliners.

Vanwege deze omstandigheden speelt godsdienstvrijheid zich in private sfeer af. Of binnen besloten kerkelijke gebouwen. Dat zijn nu ook moskeeën. Maar haatpredikers overtreden in beginsel (en op het eerste gehoor) de strafbepalingen uit de wet, omdat zij evenals Wilders de grenzen opzoeken. Maar als het goed is gaat niemand over de grens, en daarmee ‘respecteren’ zij op hun wijze de wet en levenssfeer van de medeburger.

Dus een vrijheidsbeleving in de private sfeer is mogelijk iets typisch Nederlands. En bestaat vrijheid van godsdienst’uitoefening’ in vanzelfsprekend het publieke domein, omdat het te maken heeft met de vrijheid van organisatie én vergadering. Daarom is de vrijheid van godsdienst besloten en kunnen niet-belijdenden die daar niet thuis horen, geweigerd worden. Ons land kent nadrukkelijk geen staatskerk, zoals Engeland die wel kent met een overheersende kerk, te weten de Anglicaanse kerk.

Vanwege de vrijheid van godsdienst(keuze) wil dat niets zeggen over uiterlijke manifestaties, want daar gelden maatschappelijk algemeen erkende normen en waarden; dus ook bij de slacht van offerdieren. Daarom is ook besnijdenis verboden, en zeker in deze tijd omdat het medisch gesproken niet te verdedigen valt, maar in de tijden van de oprichting van de monotheïstische godsdiensten was er geen sprake van een moderne, hoogontwikkelde en industriële samenleving. De nomaden uit die oude tijden hadden kortom de taak om hun nageslacht te garanderen en daarmee hebben de spijswetten te maken.

Om deze reden is het verzet van Denk tegen verandering van de slachtwetten een bewijs van niet geïntegreerd zijn omdat ze helemaal niet begrijpen dat de maatschappelijke normen hier anders zijn dan ze vanuit de opvoeding in het vader/moederland, en hun moskee gewend zijn.

De conclusie van dit betoog luidt dus dat de Denkfractieleden in de Kamer een andere toon moeten aanslaan als het gaat om debatten over onverdoofde rituele slacht, want nu jagen zij de hele Kamer tegen zich in het harnas. En dus is er geen sprake van ‘verbinding’ waar Denk zo prat op gaat. In gewoon Nederlanders: onzin. Met dat verzet tonen zij geen begrip voor de overgrote deel van de bevolking en wordt de haat tegen moslims alleen aangewakkerd.

Ik heb kortom in deze beschouwing een compromisregeling of -tekst aangeboden omdat ik evenals de minderheid in dit land ook gelovig ben, maar in ongebonden vorm en dus als uitzonderingsfiguur, maar daar heeft niemand last van. Dat verwacht ik dus ook van moslims alhier. Als dat stukje zelfdiscipline kan worden opgebracht, dan kunnen we in vrede met elkaar leven. Mijn god is de god van alle zeven wereldgodsdiensten, of beter: de drie monotheïstische godsdiensten omdat het boeddhisme geen god kent. Is ook goed, want zij houden zich wel degelijk met de zin van het leven bezig en daar draait het allemaal om.

Overigens gebruik ik bewust de kleine ‘g’ omdat ik geloof dat god in mijzelf – zoals in iedere mens persoonlijk – woont en wij dus familie van elkaar zijn als mensheid. God met een hoofdletter staat ‘ver weg’ van de mens af en daarom geloof ik niet in die capitale letter. Die ver verwijderde schepper of creator is mijns inziens de oorzaak van alle godsdienstoorlogen, die natuurlijk belachelijk zijn.

‘Islam valt niet onder godsdienstvrijheid’ @pvv #grondwet #staatsrecht

Tags

godsdienstvrijheid, islam

‘Islam valt niet onder godsdienstvrijheid’© Copyright ANP 2017 ‘Islam valt niet onder godsdienstvrijheid’

DEN HAAG (ANP) – PVV-leider Geert Wilders wil in de wet vastgelegd hebben dat de islam geen godsdienst is maar een volgens hem ,,totalitaire, gevaarlijke en gewelddadige ideologie, verkleed als een religie.”

Wilders vergist zich in het onderscheid tussen enerzijds godsdienst/religie en anderzijds mening(svorming) en ideologie. Wat hij volgens dit persbericht beweert is immers zijn persoonlijke mening – dat door zijn aanhangers gedeeld wordt – en dat kan dus nooit worden omgezet in een wet(svoorstel).

En gelet op de mondiale omvang van de islam als godsdienst, is het echt van de bot gerukt om te beweren dat die godsdienst géén godsdienst is. Ik ben wel benieuwd wat een advocaat of een rechter van deze situatie zal zeggen… ik noem de theologie als academische faculteit niet, omdat daar natuurlijk geen twijfel bestaat over de islam als godsdienst en dus valt dat antwoord wel direct te voorspellen. Maar onze Geert heeft weer wat gevonden om het publiek mee bezig te houden.

Wilders zegt dat in een interview met De Telegraaf. Hoe dat juridisch geregeld moet worden zegt hij ,,niet te weten, maar het is zeker de moeite waard om dat te gaan bestuderen”, zegt hij.

Wilders zegt dat ,,tijdens de regeerperiode van het kabinet Rutte II er 100.000 moslims zijn bijgekomen in Nederland. Dat zijn niet allemaal terroristen of foute mensen, maar het is wel 100.000 keer islam wat Nederland binnenkomt.”

Op de vraag of hij de islam in Nederland wil verbieden antwoordt Wilders: ,,Ik sluit niet uit dat het op termijn nodig kan zijn. Het gaat dan om de uitingen. Je kunt niet een idee verbieden, dat is onmogelijk. Je kan ook niet het communisme verbieden.”.

http://www.msn.com/nl-nl/nieuws/binnenland/islam-valt-niet-onder-godsdienstvrijheid/ar-AArZScC?ocid=spartanntp

Het verband tussen én het geheim van de scheiding van kerk en staat als de formalisering van de begrippen tolerantie en verdraagzaamheid in ons land en de betekenis hiervan voor de groeiende aanhang van de islam alhier

Tags

godsdienstvrijheid, tolerantie

[Dr. F. de Graaff, Spinoza en de crisis van de westerse cultuur. Uitgeverij J.N. Voorhoeve – Den Haag 1977, p.11-12]

‘De leer van de praedestinatie[1] heeft het geestelijke klimaat van de Republiek bepaald. De Calvinistische Kerk was Staatskerk. Alle regenten moesten ervan lid zijn. de norm was de Heilige Schrift, namelijk zowel het Oude als het Nieuwe Testament. De staat moest de Kerk handhaven en verzorgen. Het Calvinisme was immers de voorwaarde van de bevrijding geweest. De andersdenkenden moesten echter getolereerd worden en geenszins onder gewetensdwang gebracht worden. Zij mochten zich vrijelijk uiten in spreken en schrijven. De Calvinistische theologen waren echter gehouden de meningen te kennen en te bestrijden. Die strijd moest echter geestelijk, zonder enige uiterlijke dwang gevoerd worden. Zelfs tegenover de Roomsen, die nog zo kort tevoren vele Protestanten hadden omgebracht, werden deze principes gehandhaafd. Zelfs zij werden niet in hun eredienst belemmerd.

De kerkgebouwen der dissenters moesten echter wel van die van de openbare diensten der Hervormden onderscheiden worden. De niet-Calvinisten hadden niet dezelfde rechten als de Calvinisten, maar zij hadden wel het recht van vrije meningsuiting.

Men vergelijke dit alles met de toestanden in andere Europese landen. Daar bepaalde de intolerantie alles. Waarom was er dan toch in de Nederlanden een overheersing van de Calvinistische Kerk? Het antwoord kan duidelijk zijn: Omdat deze overheersing de enige garantie was voor de handhaving van de tolerantie. Vele dissenters immers, zoals bijvoorbeeld de Roomsen, zouden bij gelijke rechten de tolerantie in gevaar brengen, niet in het minst omdat zij de predestinatie [aangepast!] loochenden.

De politieke invloed van de dissenters werd ingeperkt, omdat zij óf de tolerantie onmogelijk zouden maken, óf wanneer zij het ideaal van tolerantie huldigden, dit niet zouden weten te handhaven.[2] Slechts het Calvinisme wist, dankzij de leer der predestinatie, de gewetensvrijheid te handhaven.’

Hierin schuilt dus het geheim van de typisch 17^e-eeuwse Nederlandse tolerantie of verdraagzaamheid, want het bestaan van verschillende denominaties was toegestaan en wettelijke beschermd via de vrijheid van godsdienst, maar de geestelijke strijd door middel van de gewetensvrijheid en vrijheid van meningsuiting werd op alle fronten toegestaan. Dit is een unieke formule, die zeker in die tijden voorafgaande aan de Industriële Revolutie uniek in de wereld genoemd mag worden, want ieder natie kende een staatsgodsdienst, maar zonder geloofsvrijheid. De Republiek der Nederlanden als enige natiestaat wel.

In dit geestelijke klimaat kon daarom ook Spinoza’s wijsbegeerte ontstaan, zo staat aan het begin van hfd 1 (DE TOLERANTIE IN DE REPUBIEK) te lezen:

‘De tolerantie, die in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden heerste, is ongetwijfeld één van de belangrijkste historische voorwaarden van Spinoza’s wijsbegeerte geweest. Zonder die tolerantie zou de grote wijsgeer wellicht niet in Amsterdam geboren zijn. De verdraagzaamheid van de Republiek had Spinoza’s grootvader Abraham de Spinoza en zijn vader Michael de Spinoza ertoe gebracht om voor de inquisitie uit Portugal juist naar de Republiek te vluchten.

In het geestelijke klimaat van de Noordelijke Nederlanden kon Spinoza’s wijsbegeerte zich ontwikkelen. Zijn werken konden hier uitgegeven worden. Dit land had aan Spinoza’s grote voorganger Cartesius gastvrijheid verleend. Ook zijn werken werden hier uitgegeven.

De verdraagzaamheid in de Republiek was echter geenszins die van onverschilligheid, waarin men leefde en liet leven. De tolerantie hield tegelijk een grote belangstelling in. in welk ander land zou in de zeventiende eeuw een geschrift als Spinoza’s Tractatus Theologica politicus, dat vol was van Hebreeuwse citaten, buiten de Joodse gemeenschap zelfs opgevallen zijn? in de Republiek werd dit geschrift wel hevig bestreden, ja zelfs op den duur verboden, maar het werd niet doodgezwegen. Het heeft een algemene belangstelling gewekt bij de intellectuelen van de Republiek.

Omtrent de bron van de verdraagzaamheid in de Republiek bestaat helaas een bijna onuitroeibaar misverstand. Evenals bij sommige volkeren nog altijd de mening bestaat, dat alle Nederlanders er uitzien als Volendammers of Markers, zo bestaat nog steeds de mening dat de tolerantie van de Republiek van Erasmiaans-humanistische signatuur is geweest. Dit is echter volkomen onjuist. Het geestelijk klimaat waarin het werk van Spinoza belangstelling kreeg, was volkomen bepaald door het Calvinisme. Het Calvinisme immers had zich met alle macht geworpen op de studie van de Bijbel in de grondtalen. Terwijl overal in Europa overwegend in het Latijn geschreven werken en in mindere mate in het Grieks geschrevene werden bestudeerd, lazen de intellectuelen der Republiek daarnaast nog Hebreeuwse werken. Daarom volgden zij met grootste belangstelling, wat in de Joodse gemeenschap gepubliceerd werd. De Calvinisten waren de enigen, die de Joden als het Volk van de Bijbel zo eerden, dat zij van hen meenden te kunnen blijven leren om beter de Heilige Schrift te kunnen verstaan. De Calvinisten leefden uit het Oude Testament als geen andere Christenen.[3]

Het s niet te ontkennen dat ook niet-Calvinisten grote belangstelling voor Spinoza toonden, maar de vorming, die deze belangstelling mogelijk maakte, hadden wij alleen aan het Calvinisme te danken.’

Tot zover deze passages die werden geciteerd uit een studie over Spinoza, maar die mij de ogen hebben geopend over de oorspronkelijke achtergronden en betekenis van de waarden tolerantie en verdraagzaamheid, die in onze huidige tijd steeds meer op de achtergrond lijken te zijn geraakt, maar wat wij heden ten dage met genoemde begrippen, die typisch als Nederlandse waarden moeten worden gekwalificeerd, in ons politieke leven aan moeten, vooral in deze gepolariseerde tijden ten opzichte van vooral de islam.

De conclusie mag en moet duidelijk zijn: de islam dient als volwaardig geloof, passend in de godsdienstvrijheid te worden beschermd en geaccepteerd, maar daarnaast moet iedere moslim of islamiet toestaan dat er kritiek kan en mag worden geleverd op geloofsinstrumenten binnen deze godsdienst, zowel ten aanzien van de profeet zelf als aan zijn uitspraken en gedragsvoorschriften. Dat behoort tot de Nederlandse geloofstraditie en uit bovenstaande citaten wordt ook duidelijk hoe de verdraagzaamheid en tolerantie geïnterpreteerd dienen te worden. Iedere uiting van gedragsherkenning is toegestaan – tenzij het openbare diensten betreft, zoals de rechter die in een toga verschijnt ter zitting om de onafhankelijkheid te verzekeren – maar waar met name de moslims aan moeten wennen is de geoorloofde kritiek op hun godsdienst. En is het zelfs mogelijk dat hun kritiek op ‘Roomse’ dogmatiek ook als ongewenst wordt ervaren in Brabant of Limburg, maar dat zal ook geaccepteerd moeten worden. Ook de protesten tegen onverdoofd slachten van offerdieren hoort tot de noodzakelijk te tolereren kritische opvattingen van degenen die dit een archaïsche (joodse en islamitische) opvatting vinden. Hiermee wordt dankzijn de sleutel tot het verband tussen verdraagzaamheid en de scheiding van kerk en staat een stuk duidelijker. Dat dit informele stuk staatsrecht – dus niet formeel in de Grondwet vastgelegd – In ons land is ontstaan kon ook niet anders vanwege de Unie van Utrecht (1579)[4] vanwege de denominatierijke samenleving van de inwoners van de Republiek der Nederlanden op dat kleine stukje grondgebied. Zonder die bepaling en vastlegging van die godsdienstvrijheid had ons land nooit kunnen ontstaan want was het een permanente burgeroorlog geweest.

[1] Staat vermeld in de oude spelling.

[2] Vanwege de inherente menselijke zwakheden?

[3] Vandaar dat de hedendaagse calvinisten als orthodox worden beschouwd en dat kan ook niet anders dan de focus op levens uit het Oude Testament.

[4] https://nl.wikipedia.org/wiki/Unie_van_Utrecht_(1579)

‘Christendom is meer dan paasei’, zo stelt dagblad @Trouw terecht, maar is de waarheid is multi-interpretabel #religie #vrijheidvangodsdienst @gertjansegers

Tags

godsdienstvrijheid

Christendom is meer dan paasei (Commentaar Trouw, 4 maart)

# Er vielen [bij monde van premier Rutte in de Preek van de Leek] termen als hard werken en verantwoordelijkheid nemen, debat, omzien naar elkaar, verdraagzaamheid. Over de vraag of dat nou de eerste begrippen moeten zijn die je te binnen schieten als het over de Nederlandse christelijke cultuur gaat, valt natuurlijk van mening te verschillen. Maar de premier ging er in ieder geval een stuk dieper mee dan hij in deze campagnetijd doet.

In de eerste plaats wil ik graag opmerken dat in deze laatste zin een dilemma schuilgaat aangezien Rutte zich bewust is dat hij als liberaal lijsttrekker inderdaad de liberaal of vrijzinnig liberale basiswaarden zoals hard werken en verantwoordelijkheid nemen, debat, omzien naar elkaar, verdraagzaamheid benadrukt, maar tegelijkertijd zich vanwege deze verkiezingstijd bewust is van zijn uitspraken in het publieke domein, waarin scheiding van kerk en staat centraal staat, zeker voor een liberaal politicus. In een publieke omgeving ook waarin de helft van de bevolking onkerkelijk en ongelovig is en dat feit werkt dus ook tegelijkertijd prikkelend op de gereformeerde politici die ook als politicus graag hun geloof uitventen. Voor een gelovig liberaal politicus is het dus (altijd) op eieren lopen, en dat meer dan op andere dossiers.

In de tweede plaats wens ik mij bij deze gelegenheid ook uit te spreken voor mijn christelijke overtuiging, maar die staat haaks op de gereformeerde én vrijzinnige denominaties. Ik ben een esoterisch christen en dat betekent dat god in ons aller hart woont en dat dus god in ieder mens woont, christelijk of anderszins. Met deze overtuiging in mijn hart word ik best geïrriteerd als ik gisteren de tweet van Gert-Jan Segers (CU) lees met de volgende inhoud ‘Dit is letterlijk levensgevaarlijk. Andere hulp is nodig. (…)’. De derde opmerking citeer ik er niet bij, aangezien dat in mijn ogen een niet relevante is. Wat deze 2 zinnen betreft, de eerste, ‘letterlijk levensgevaarlijk’ vind ik ronduit arrogant, zoals ik gisteren ook heb gereageerd. Wel zou ik tegen een dergelijke voornemen van wie dan ook – en het toeval wil dat ik veel ervaring heb opgebouwd met dit thema[1] – ook een fundamentele vraag hebben gesteld als ik die gelegenheid had gekregen, te weten ‘Wat leidt ertoe dat je zoveel moeite hebt met het leven?’

Want voor mij staat vast dat iemand die een einde wil maken aan zijn leven, niet lekker in zijn/haar vel steekt, om het maar eufemistisch uit te drukken. Ik weet dus uit eigen ervaring hoe ik dergelijke gesprekken kan aangaan, maar tegelijkertijd ben ik mij bewust dat mijn hulpverlening geen effect hoeft te hebben. Dan leg ik me erbij neer dat het geen resultaat heeft gehad en dat de persoon in kwestie na zijn ‘daad’ zal ontdekken dat het leven doorgaat, zo ‘blijkt’ als hij aan de andere kant van de sluier is aangekomen. Hoezo gaat het leven in enige vorm door? Dat leer je niet in welke kerk(dienst) dan ook. Ik confronteerde iedere gesprekspartner – op dit thema van voorgenomen suïcide – dat het leven doorgaat, ook al hoort die gedachte niet thuis binnen ‘onze’ christelijke cultuur. Daarmee sta ik dus haaks op bestaande kerkelijke leerstellingen in ons land. Zo simpel ligt dat omdat ik ook geconfronteerd werd met de wedervraag ‘hoe weet u dat zo zeker?’. Mijn antwoord: ‘Het kan niet anders en zo voel ik het ook vanuit mijn hart, want wij mensen zijn schepsels van die scheppende godheid en als die godheid eeuwig en oneindig is, dan is de menselijke ziel dat ook en dus woont die godheid in onze ziel; bij niemand uitgezonderd. Maar dat wordt niet geleerd vanuit de kerken, en hoort dus niet bij onze traditionele christelijke denkwijze. Toch bestaat er historisch een verschil tussen het eerste en dus eerdere esoterische of gnostische fundament van het christendom en de latere exoterische kerk van Petrus (‘exoterisch’ betekent dat de God van de christelijke kerken buiten de mens in de hemel leeft) ontwikkeling. Die externe factor maakte ook de (politieke) macht van de middeleeuwse kerk mogelijk. Kortom, samenvattend valt dus op te merken dat Segers bepaald niet namens mij heeft gesproken en dat ik gruw van de traditionele kerkelijke leer, van welke denominatie dan ook, zowel de katholieke als de gereformeerde, maar ook de vrijzinnige, want ook daar is de godheid een ‘extern’ wezen. En in mijn beleving kan die externe of exoterische godheid nooit innerlijk beleefd worden en daarom is het christendom bezig om langzaam af te sterven, want overwoekerd door het winststreven dat de heilige koe (want het Gouden Kalf) is geworden.

Het wonderlijke van de door mij destijds gevoerde gesprekken is geweest, is dat iedere gesprekspartner (dat waren welgeteld een 5-tal door de jaren heen) mij dankbaar aangaf dat betrokkene ook ‘altijd wel gevoeld’ had dat het leven door zou gaan en dat er leven na de dood bestaat, en geheel overtuigd werd door mijn betoog. ‘Als ik u eerder had gesproken, had ik nooit een doodswens gehad!.’

Dat zegt naar mijn bescheiden mening genoeg, en daarmee kan ik mijn reactie op Segers ook beëindigen. Bescheidenheid siert iedere ware christen, die spreekt vanuit het hart – waar ik bij Segers niet aan twijfel – want de barmhartigheid straalt ervan af, maar als er termen in de mond worden genomen als ‘levensgevaarlijk’, dan is er geen sprankeltje wijsheid of inzicht aanwezig dat er geen dood bestaat, maar slechts het omwisselen van het fysieke lichaam of omhulsel en dus is er sprake van een ‘verhuizing’ naar een volgende levensfase. Want ons leven is niet eindig; wel in fysieke zin maar niet geestelijk. Als wij onze aardse levenslessen hebben afgesloten, dan wacht ons een nieuwe opdracht, want onze schepper is de alwijze en volmaakte creator. Onze ziel leeft ‘dus’ eeuwig door alle levenssferen in ons universum heen en kent geen einde. En dat kan alleen ‘ontdekt’ worden door innerlijke stilte in (het christelijke) gebed of in meditatie; de weg naar binnen.

Ik ben Gert-Jan Segers dankbaar dat hij mij, hoewel volledig onbewust (!), deze gelegenheid heeft geboden om mijn standpunt eindelijk eens bondig te kunnen formuleren. Ik heb geleerd dat suïcide of levensbeëindiging ook een levenservaring is die nodig is om het ware Leven te leren kennen. Mensen die reageren dat het levensgevaarlijk is, zijn zelf bang en angstig voor de aardse dood, terwijl het een prachtige reis naar een ‘buitenland’ is, zoals BDE’ers (bijna-dood-ervaring) te boek hebben gesteld. Maar die boeken worden in bepaalde kringen niet gelezen, want zweverig en gezwets.

[1] Ik heb zeer langdurig (16 jaar) gewerkt als vrijwilliger bij een Telefonische Hulpdienst.

Zwemles Zwitserse moslimmeisjes verplicht

Tags

Europees Hof van de Rechten van de Mens, godsdienstvrijheid

Redactie Trouw − 10/01/17, 14:48

Ouders van moslimmeisjes in Zwitserland mogen verplicht worden hun dochter naar het gemengd schoolzwemmen te sturen. Dat heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vandaag bepaald in een zaak waarbij moslimouders weigerden hun dochters, die nog niet in de puberteit waren, naar de zwemles te laten gaan.

De Zwitserse overheid weigerde een uitzondering te maken. Het hof stelt dat dit weliswaar op gespannen voet staat met de vrijheid van godsdienst, maar vindt het belangrijker dat migrantenkinderen betrokken blijven bij het integratieproces.

School speelt daarin een belangrijke rol, dus dienen ze overal aan mee te doen. Bovendien doet de overheid niet moeilijk over bijvoorbeeld het dragen van een boerkini tijdens de zwemles, aldus het hof. Het was de meisjes ook toegestaan zich om te kleden in een kleedkamer zonder jongens.

De zaak was aangespannen door een Zwitsers moslimpaar met een Turkse achtergrond nadat die in 2010 een boete hadden gekregen van 1400 Zwitserse franks (ruim 1300 euro) wegens het negeren van schoolregels. Het stel weigerde de meisjes van toen 11 en acht jaar oud naar schoolzwemmen te laten gaan. Na een gang langs de Zwitserse rechtbanken eindigde de zaak bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.

Zelfde soort zaak in Duitsland

Vorige maand speelt in Duitsland eenzelfde soort zaak. Daar kreeg een islamitisch meisje van dertien van de rechter geen toestemming om uit religieuze overwegingen niet aan de gemengde zwemlessen mee te doen.

De scholier uit Frankfurt zei dat het zien van jongens in zwembroek haar religieuze kuisheid zou schenden. Ook daar mocht ze van de school een ‘boerkini’ dragen, maar zo’n lichaamsbedekkend zwempak zou volgens haar tot pesterijen leiden. Volgens de Duitse rechter heeft de overheid de taak om burgers te onderwijzen.

Dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in een zaak heeft bepaald dat moslimouders, die weigerden hun dochters, die nog niet in de puberteit waren, heeft verplicht naar de gemengde zwemles te laten gaan, zal onder alle omstandigheden stof doen opwaaien. Dat vanwege het onduidelijke persbericht dat hierboven staat afgedrukt. De Zwitserse overheid wilde voor deze islamitische migranten geen uitzondering maken op de vrijheid van godsdienst, wat een logisch besluit kan worden genoemd omdat integratie voorgaat op de genoemde vrijheid van godsdienst, die in het omgekeerde geval een absoluut karakter zou krijgen en dat zou een gevaarlijk precedent vormen. Het Hof lijkt op basis van deze berichtgeving te zijn afgeweken van de oorspronkelijke rechtszaak, namelijk gedwongen deelname aan het gemengde zwemmen, terwijl dat ook de uitkomst was van de Zwitserse overheid, terwijl er een schijn van tegenstrijdigheid wordt opgeroepen na lezing van dit bericht.

http://www.trouw.nl/tr/nl/39681/nbsp/article/detail/4446342/2017/01/10/Zwemles-Zwitserse-moslimmeisjes-verplicht.dhtml?m_i=SepSoBFYWSWPxMNAKdohYXqZ2NY2sjdV57bBuufO7ei1wtnCK2jYf%2BJaBhjLss244Raq3dD05RfUvcRrGqRm%2B8NADri0_&utm_source=TR+daily+20170110&utm_medium=email&utm_campaign=op%20gespannen%20voet%20staat%20met%20de%20vrijheid%20van%20godsdienst.&utm_userid=11ce6dfe-3dea-4d85-b7da-6df4af29c312

#Islam gaat terecht niet mee in het #reli-polderen volgens #StefanGärtner @volkskrant @tilburguniversity

Tags

christendom, EU, islam, TweedeKamer, Vergelijkendperspectief, wereldgodsdiensten

Religie en samenleving

Artikel: Het zuiveren van religieuze uitingen, als de boerkini, uit het publieke domein, is de verkeerde weg.

Door: Stefan Gärtner  26 augustus 2016, 02:00

# Als kinderen bang zijn, sluiten ze hun ogen. Wat zij niet zien, bestaat niet meer. Het gevaar lijkt bezworen. Dezelfde infantiele strategie gebruiken westerse landen waar het gaat om religie. Door deze uit het publieke leven te bannen, lijken haar gevaarlijke trekken onschadelijk gemaakt. De scherpe kantjes zijn er afgehaald, maar de heilzame eveneens.

De uitlating, zo blijkt uit het verdere vervolg van dit artikel,  is niet van de auteur afkomstig, assistant professor practical theology te Tilburg, maar waarschijnlijk uit de PVV-hoek: hier wordt een vreemde opmerking gemaakt door verschillende begrippen op één hoop te gooien.

1. Er zou sprake zijn van een infantiele strategie die in westerse landen gehanteerd wordt als religie uit het publieke domein wordt ‘wegwerkt’. Het beginsel van de scheiding tussen ‘kerk en staat/religie en staat’ betekent niet dat religie en levensbeschouwing binnen het publieke domein niet bestaan als ‘non-existent’, maar betekent alleen dat de overheid, ofwel de staat, zich niet bemoeit met geloofstaken. Het geloof is iets van de individuele burger (en kerkelijke instituties) en in ons land bestaat geen staatskerk (zoals het VK die wel kent; laat staan alle islamitische landen waar geen scheiding tussen moskee en staat bestaat; al staat in de oorspronkelijke Turkse grondwet van Atatürk dat Turkije een seculier land is).
2. Het geloof of levensovertuiging zijn dus niet uit het publieke leven verbannen, want er zijn overal publieke lezingen (en zelfs processies!) mogelijk over alle mogelijke zingevingsfactoren en religie of levensbeschouwing. Maar de overheid bemoeit zich niet met inhoudelijk geestelijke zaken. Er is altijd een publiek en openbaar debat mogelijk, al was het maar vanuit de vrijheid van godsdienst en daarnaast de vrijheid van meningsuiting. Die meningsuiting is alleen zinvol in het publieke domein, waar een groter publiek bereikbaar is.
3. Hier wordt ook gesuggereerd dat religie gevaarlijke trekken heeft of kan hebben, en dat die ‘gevaarlijke trekken’ onschadelijk kunnen worden gemaakt. Deze stelling is een grove generalisatie, aangezien alle vijf wereldgodsdiensten uitgaan van eenheidsdenken (i.t.t. wij-zij-denken en vijandigheids- of concurrerend denken tegenover andere godsdiensten), van goddelijke liefde en van vrede en harmonie die de mensheid geacht wordt na te streven. In heilige religieuze werken komt alleen de strijd voor tegenover duivelse levensaspecten die de mens op de proef stellen. Maar in de oorspronkelijke context van die wereldgodsdiensten komt geen ‘gevaarlijke trekken’ voor, maar zijn grote kerken en grote kalifaten uitgegroeid tot politieke instituten, die zich in wereldse machtszaken hebben gemengd. Dat geldt vooral voor de historische katholieke wereldgemeenschap en islamistische staten. Waar kortom wereldwijd de religies vrede en liefde prediken, heeft de machtsbeluste kerkelijke elite er zelf een machtsbastion van gemaakt. Een modern gelovig mens baseert zijn geloof en religie op eigen innerlijk gezag vanuit zijn hart. En (er)kent geen extern geestelijk gezag.

# Deze stelling is op het eerste gezicht raar, want in Nederland wordt het gevaar van religies permanent onder de aandacht gebracht. En mocht iemand het zijn vergeten, dan wordt hij door een tweet van de heer Wilders eraan herinnerd.

#  Kinderen die in rooms-katholieke zorginstellingen werden misbruikt, jonge mannen die hun gijzelaars onthoofden en dit trots op de sociale media delen, gelovige ouders die het contact met hun homoseksuele kind verbreken of Turkse leerlingen die niet meer naar een Gülen-school durven te gaan – voorbeelden van religieus getinte conflicten liggen voor het oprapen.

Bron van zingeving

# Toch ben ik van mening dat Nederland te snel klaar is met religie, omdat de burgers haar eenzijdig als gevaar bestempelen en vervolgens de ogen sluiten. Daarmee lijkt de zaak afgehandeld. God is hooguit iets voor de woonkamer, maar niet voor de marktplaats.

Ook deze passage klopt niet. Niemand verbiedt kerkelijke instanties om op een marktplaats te gaan staan en daar voorlichting te geven over geloofszaken aan belangstellenden, zoals we dat gewend zijn van Jehova’s getuigen en andere organisaties, maar dat kerken niet meer op markten komen komt simpelweg omdat er geen belangstelling bestaat voor dergelijke acties en prediking. De kerken zijn aan het leeglopen en hebben in deze vorm hun functie gehad, zou men kunnen zeggen. In de tweede plaats zal de religie alleen door buitenstaanders als eenzijdig gevaar worden bestempeld, omdat zij geen kennis van zaken hebben. Wie in deze tijd nog zou beweren dat ‘de’ kerk een maatschappelijk gevaar is, kan als psychopaat worden bestempeld, een verward persoon.

Dat de kerkelijke God hooguit iets voor de woonkamer is, biedt rechtsbescherming voor de gelovige, maar los daarvan kan ook een blik in het – verre – verleden worden geworpen waarbij zelfs de woonkamer een zodanig collectief sociale druk kende, zoals in de Middeleeuwen, dat een aanpassing aan de gezinsomstandigheden noodzakelijk was, op straffe van uitstoting. Die verschijnselen zijn nu heden ten dage ook nog herkenbaar in islamitische kringen.

# Deze vermeende neutralisering van religie doet geen recht aan haar betekenis voor de samenleving. Dan heb ik het niet over religieus gemotiveerd geweld, dat met man en macht moet worden bestreden. Maar we mogen de positieve kracht van elke godsdienst niet uit het oog verliezen. Religie hoort niet alleen historisch bij Nederland maar draagt nog steeds bij aan de fundamenten van de samenleving. Hoe we naar zorg, het morele gedrag van volksvertegenwoordigers of naar het kind in het onderwijs kijken, dit heeft veel te maken met de invloed van het lange tijd dominante christendom.

Dit is een typerend traditioneel geloofsgeluid, niet verwonderlijk omdat de auteur aan de Tilburgse universiteit werkzaam is. De gekozen woorden doen ook geen recht aan het statistische verschijnsel dat de meerderheid van volwassen burgers geen geloof meer heeft en dat actieve kerkgangers, van welke denominatie dan ook, tot een kleine minderheidsgroep behoren. Het traditionele geloof vanuit de kerken bevindt zich bewijsbaar in een identiteitscrisis, maar dat betekent helemaal niet dat er een positieve kracht vanuit welk geloof dan ook onmogelijk is. Alleen diegenen die religie en geloof tot een persoonlijke beleving hebben gemaakt, hebben het geheim van die beleving leren ontdekken en zijn er gelukkig mee. Zij bezitten dan ook een sterk zingevingsgevoel en stralen dat ook dagelijks uit. Maar ondanks het feit dat deze groep groeiend is, is het nog wel een duidelijke minderheidsgroep. Hierbij gaat het om de ‘nieuwe spirituelen’, die tegenover de oude spiritualiteit staan in de kerken zelf. De auteur heeft wel gelijk dat ons hele maatschappelijke leven nog steeds doordesemd is van de traditionele Europese kerkelijke geschiedenis.

# Ondanks de secularisatie en de scheiding van kerk en staat blijven de religies nog steeds een bron van zingeving, verbondenheid en solidariteit en ze zijn een weg om tragiek, afscheid of verdriet te verwerken. Vooral wanneer iemand religie niet vereenzelvigt met de grote kerken, die hun ledenaantallen als sneeuw voor de zon zien verdampen, maar ook daarbuiten kijkt.

Deze vage passage is op velerlei wijzen te interpreteren, maar voor mij geldt dat de religies nog steeds een bron van zingeving, verbondenheid en solidariteit zijn, als deze religies ook écht persoonlijk, innerlijk worden beleefd en dat is alleen mogelijk als naar het eigen hart wordt geluisterd; of intuïtief zo men wil.

Als Nederland godsdienst neutraliseert om haar gevaren te bezweren, worden deze positieve trekken eveneens van tafel geveegd

# De eigen levensbeschouwing blijkt bijvoorbeeld voor velen een motivatie te zijn om zich te engageren als vrijwilliger en de helft van de Nederlanders brandt weleens een kaarsje voor iets of iemand, blijkt uit het recente God in Nederland-onderzoek. Religie heeft dus wel degelijk betekenis.

# Als Nederland godsdienst neutraliseert om haar gevaren te bezweren, worden deze positieve trekken eveneens van tafel geveegd. Religie is echter niet alleen oorzaak van conflict en geweld, maar tevens van cohesie en engagement. Omdat dit de meeste burgers niet meer voor ogen staat, gooien zij het religieuze kind met het badwater weg. Ogen dicht.

Nogmaals zij opgemerkt dat deze woorden weer een traditionele opvatting weergeven, omdat godsdienst niet ‘geneutraliseerd’ kan worden als gevoelsbeleving, maar wel als ‘doodlopende straat’, die de kerken nu geworden zijn. En ‘neutraliseren’ om haar ‘gevaren te bezweren’ is al helemaal onmogelijk, want daarvoor is weer een historische blik in het verleden beschikbaar toen  er nog schuilkerken bestonden of noodzakelijk waren.

En dat ‘deze positieve trekken eveneens van tafel worden geveegd’ is ook even onzinnig, aangezien die positieve trekken alleen ‘levende’ trekken kunnen zijn, die innerlijk zijn gaan leven in de betrokken persoon, en alléén in dit situatie kan dat ‘levende’ bewustzijn nimmer meer uit de ziel worden verwijderd.

# Andere westerse landen gebruiken allicht dezelfde strategie. Frankrijk investeerde na de aanslagen van 2015 op scholen niet in religieuze educatie, die ook wel eens verlichtend zou kunnen werken, maar in een Grande mobilisation pour les valeurs de la République, waaronder in de eerste plaats het laïcisme. Hier moet de boerkini zo langzamerhand van het strand verdwijnen.

Uit mijn voorgaande kanttekeningen blijkt hoe moeilijk, zo niet onmogelijk, kan worden gesproken van ‘dezefde strategie’, die in andere westerse landen wellicht worden gebruikt. Er spelen teveel onbekende, want innerlijke en emotionele gevoelsaspecten, factoren een rol om te kunnen weten – rationaliseren – waar het allemaal om gaat en om vanuit die chaos tot een coherent betoog te kunnen opbouwen.

Polderdenken

Wat de kerkleiders niet meer durven zeggen – dat religie een publieke aangelegenheid is – verwezenlijkt de islamitische gemeenschap

# Religie wordt uit de openbaarheid verbannen om conflicten te minimaliseren. Het gaat om tolerantie, maar om een zwakke variant daarvan: je mag je geloof belijden voor zover je niemand daarmee lastig valt. Religieuze pluriformiteit wordt ook in Nederland geaccepteerd, maar het liefst zonder de spanningen met het seculiere domein aan de orde te stellen. Ze worden gewoon genegeerd, want religie is privé. Dat aanvaardt zelfs een doorgewinterde D66’er.

Alleen de islam gaat niet mee in dit levensbeschouwelijke polderdenken. Wat de kerkleiders niet meer durven zeggen – dat religie een publieke aangelegenheid is – verwezenlijkt de islamitische gemeenschap. Het leidt tot conflicten en juist daarom zou religie uit de openbaarheid in de moskeeën, maar ook in kerken en synagogen moeten verdwijnen.

Nogmaals:  religie is géén publieke aangelegenheid meer, en dat is de denkfout die de auteur vanuit zijn traditionalisme maakt. Dat de islam onmogelijk mee kan gaan in ons levensbeschouwelijke polderdenken is volstrekt logisch, want de moderne moslim kent de oude islamitische Verlichting (niet meer vanuit de 6^e tot 8^e– eeuw van hun opbloei en de Moorse veroveringstochten), zoals onze christelijke geloof wél geraakt en beïnvloed werd door onze Verlichting in de periode van de Renaissance. Wij leerden kritisch te denken, ook over geloofszaken, want anders was een Luther en Calvijn niet mogelijk. Dat mist de islam.

# Geen misverstand: alle religies zijn naar binnen niet altijd onschuldig en naar buiten niet altijd vreedzaam. Elke godsdienst kan geweldig zijn, maar potentieel ook gewelddadig. Omgaan met deze schaduwkanten is geen kinderspel maar een continue uitdaging voor de seculiere samenleving en allereerst voor de genootschappen zelf.

Hier tref ik een zin aan – ‘Elke godsdienst kan geweldig zijn, maar potentieel ook gewelddadig’  – die ik nog kan gebruiken ter adstructie van mijn geplaatste kanttekeningen. Elke godsdienst kan inderdaad geweldig zijn, indien en op basis van de voorwaarde dat die godsdienst verinnerlijkt is in iemands persoonlijke levensgang en die goddelijke vonk persoonlijk heeft leren kennen. Ik plaats dus een kritische kanttekening bij ‘kan geweldig zijn’, want dat is een abstractie die hoogst uitzonderlijk is omdat het alleen mogelijk is als de weg naar de persoonlijke ziel is gevonden en daaruit geput kan worden.

Dat elke godsdienst ‘potentieel ook gewelddadig kan zijn’, is veel herkenbaarder aangezien iedere godsdienst in de loop van zijn ontstaan en uitgroei verworden is tot een politiek machtsblok dat de strijd met de wereldse machtshebbers aanging. De kerkelijke instituten zijn kortom allemaal gevallen voor de aandriften van het egocentrische machtsspel en machtswellust, waartegen geen weerstand kon worden geboden. Het zijn dus altijd de mensen – kerkelijke prelaten – geweest die zelf hun eigen kerk hebben vernietigd, want sinds die deelname aan dat machtsspel is de kerk of welke religie verworden tot ordinair handelen. De christelijke en islamitische geschiedenis laten voldoende voorbeelden hiervan zien.

# De zuivering van alle religieuze verwijzingen uit het publieke domein ziet over het hoofd dat dit geen recht doet aan de positieve energie die een geloof kan vrijmaken. Ten tweede is de veronderstelling funest dat een samenleving met gesloten ogen de gevaren van religie heeft bezworen.

Tot slot de vraag: wat is zuivering van alle religieuze verwijzingen uit het publieke domein? Vanwege deze vraag is de beide twee zinnen voor mij onbegrijpelijk.

Het verstopte breekt zich des te heviger baan. Daardoor wordt religie pas echt een gevaar.

Gevangen in het oude religieuze denken? In de oude dogmata? Mijn stelling luidt daarentegen dat de religie nooit meer een gevaar kan zijn, zelfs IS niet aangezien het een stel ordinaire criminelen zijn die de islam misbruiken voor hun machtsspel.

[Stefan Gärtner is assistant professor practical theology aan Tilburg University.]

http://www.volkskrant.nl/4364488?utm_source=VK+avond+20160826&utm_medium=email&utm_campaign=Opinie:%2520Islam%2520gaat%2520terecht%2520niet%2520mee%2520in%2520het%2520reli-polderen&utm_userid=c4e15096-5da2-4cc7-ac79-6f9a61c6f2a4

Tolerantie is ook interreligieuze opvoeding, om te beginnen bij de huidige #vluchtelingenstroom @fd #eu #denhaag

Hoe sta je als religie tegenover de rechtsstaat? (Eduard van Holst Pellekaan, Katern Morgen/fd, 2 januari)

Het geloof slaat terug

Religie kwam het afgelopen jaar met stip terug in het hart van de samenleving, al was dat niet als bron van barmhartigheid. Vier kerkleiders in gesprek over de hernieuwde rol van geloof in Nederland. ‘Zijn we een team, of zijn we verdeeld?’

# [Mohammed Cheppih] ‘Er is nu discussie over het verbieden van salafisten. Ik vind dat ongewenst. Zijn deze orthodoxen anders dan orthodoxen in andere religies? Nee! Ze zijn even gevaarlijk of ongevaarlijk als orthodoxe christenen in Staphorst. Op deze manier komt de godsdienstvrijheid in het gedrang: de vrijheid om je geloof te praktiseren zolang je binnen de grenzen van de wet blijft. Ik vind dat we, zoals we hier bijeen zitten, moeten zeggen: dit gaat over onze rechten, blijf daar van af. Maar zo’n statement mis ik. Ik voel me alleen staan. Niet geaccepteerd.’

Bij deze passage zijn kanttekeningen te plaatsen. In de derde zin wordt geponeerd dat salafisten als orthodoxen even (on)gevaarlijk zijn als de orthodoxe christenen in Staphorst. Cheppih vergeet te vermelden dat je van die Nederlandse bible belt geen last hebt, terwijl de salafisten juist actief de wereld tot volgelingen willen maken omdat dat in hun plicht is vanuit hun interpretatie van de Koran. De activistische salafist staat dus haaks op de zeer gesloten orthodoxe kerkelijke gemeenschap van die bible belt, in dit geval Staphorst. Dat onderscheid is een gegeven feit en van toepassing en had dus benoemd moeten worden; en vanwege die lacune is de opvolgende opmerking ook onjuist: ‘Op deze manier komt de godsdienstvrijheid in het gedrang: de vrijheid om je geloof te praktiseren zolang je binnen de grenzen van de wet blijft’, aangezien teveel salafistische uitlatingen niet getuigen van enige vorm van tolerantie, en al is dat niet direct juridisch strafbaar, de hoop die zij koesteren dat zij ‘Europa’ kunnen bekeren tot de islam is een middeleeuwse gedachte en getuigt zeker niet van een volledige staat van inburgering en integratie. Ethisch en moreel is die bekeringsdrift dus verwerpelijk en het zou pas acceptabel zijn als zij de rustige methode van Mormonen of Jehova’s Getuigen gebruiken, aangezien met mensen in gesprek gaan, indien daarvoor toestemming wordt afgegeven, wel een modern geaccepteerd middel van meningsuiting is. Maar niet het omgekeerde: eerst de godsdienstvrijheid benoemen en daaruit allerlei vervolgstappen zetten. Bekeringsdrift is immers wat anders dan streven naar overtuigen. Overigens vergeet Cheppih een onbenoemde overeenkomst tussen de salafist en de bible belt: je kunt de vraag stellen of welke –dan ook – orthodoxie nog in dit tijdsgewricht past, want het staat haaks op modernisme. En natuurlijk geldt voor zowel de orthodoxe christen als moslim dat de religieuze en maatschappelijke klok moet worden teruggedraaid, en maar dat kan nooit een dwingende maatschappelijke eis zijn, aangezien die wens nooit bewaarheid kan worden. de maatschappelijke evolutie laat zich nooit terugdraaien.

Tot slot maakt Cheppih een denkfout met zijn bewering ‘dit gaat over onze rechten, blijf daar van af. Maar zo’n statement mis ik. Ik voel me alleen staan. Niet geaccepteerd.’ Waarom een denkfout? Omdat het ’recht’ en de ‘rechten’ een collectief bezit zijn en niet ‘onze’ rechten, hier bedoeld op de specifieke groep van gelovigen. En met name godsdienstvrijheid is een gevoelig thema, aangezien de meerderheid van de Nederlandse bevolking niet meer gelovig is en dan begeef je je dus op glad ijs. En dat vergeten de minderheden van welke denominatie dan ook. Kortom, samengevat bestaan er geen ‘onze’ rechten als het gaat om de godsdienstvrijheid (noch van andere rechten en vrijheden overigens), waar de meerderheid van de bevolking dit een erfenis of museumstuk vanuit het verleden ervaart. Waarmee gezegd wil zijn dat godsdienstige rechten vanuit welke godsdienst dan ook, niet zomaar inpasbaar hoeven te zijn dan in het burgerlijke recht. Vandaar dat ook het slachtverbod niet op voorhand kan worden afgewezen omdat het een godsdienstige plicht is; die kunnen strijdig zijn met het moderne recht en dan gaat dat recht boven godsdienst. Dus doen joden en moslims er verstandig aan dit thema niet al te geforceerd te verdedigen, want de grote meerderheid van de bevolking is tegen dat soort van rituelen. Het door Cheppih benoemde ‘statement, die hij mist’ is dus volstrekt onjuist. En dan is het een persoonlijke beleving dat hij zich ‘alleen voelt staan en niet geaccepteerd’. Dat is een kwestie van wennen of naar een psychiater gaan om deze blokkade te ontmantelen, na de vraag te hebben beantwoord ‘waarom dat zo is’. Dat is modern denken en modern verwerken van eigen innerlijke problemen. Haal niet overal de vrijheid van godsdienst te pas en onpas erbij. Cheppih zou geneigd zijn mij te plaatsen in de hoek van atheïsten, maar helaas voor hem is dat niet het geval. Ik ben esoterist en dus gelovig (esoterisch christen) maar dat is helemaal een vloek voor hem. Tja… er is ook geen sprake van discriminatie:

# Jacobs: ‘Wat zou je willen?’

# Cheppih: ‘Dat wij uitspreken dat we niet tolereren dat wij als religieuzen worden gediscrimineerd omdat we er anders uitzien [sic!] of anders denken. Zijn we een team, of zijn we verdeeld? We moeten de rijen sluiten. We hebben wel dialoog, maar het ontbreekt aan implementatie op straatniveau.’

# Polycarpus kijkt in het luchtledige. Jacobs leunt naar achteren. Plaisier kromt de rug. Er valt een stilte.

Geen wonder dat met deze onzin een stilte valt, maar de gesprekspartners durven dat dus klaarblijkelijk niet te benoemen en dat is het meest tragische van dit hele gespreksverslag. Lafheid? Angst? Geen discriminatie in ieder geval, omdat er anders uitzien of anders denken niet aan de orde is. Pijnlijk dat een geestelijk voorman zulke denkfouten kan maken. Daarom zegt Plaisier terecht:

# Later in het gesprek zegt Plaisier iets dat zijn terughoudendheid, en waarschijnlijk die van de anderen, verklaart: ‘De islam kleeft nu aan dat er gruweldaden worden begaan in naam van het geloof. Dat moet aan de kaak worden gesteld en daar zal de moslimgemeenschap in voorop moeten lopen, zoals christenen hun eigen extremisme onder ogen hebben moeten zien. Je moet in de spiegel kijken en zeggen: dit kan niet. Dus: hoe verhoud je je als religie tot de democratische rechtsstaat? Dat is de hamvraag. De islam komt uit een andere wereld, waarin een andere verhouding bestaat tussen moskee en staat. Ze zal zich moeten instellen op leven in de democratische rechtsstaat. Dat is iets waar anderen zich niet te hard mee moeten bemoeien. De moslimgemeenschap lijkt me volwassen genoeg om daar zelf een weg in te vinden.’

Of anderen zich daar niet ‘te hard mee moeten bemoeien’, is de vraag omdat de anderen juist ook de vrijheid van meningsuiting hebben en constateren dat al de nieuwkomers hun eigen geloof vanuit hun opvoeding wensen te behouden en daar is niets op tegen. Alleen kan de vraag worden gesteld waarom er geen zichtbare signalen van integratie aanwezig zijn. En wetend dat opvoedingspatronen zeer hardnekkig zijn, is het geen probleem daaraan te blijven vasthouden, mits de Nederlandse moslims dan ook toegeven dat het verbod van geloofsafval ook tegen de normen en waarden van de Nederlandse samenleving ingaan en dus strijdig is met de godsdienstvrijheid. Daar heb ik nog geen moslim ooit over gehoord of gelezen in enige krant.