Donald Trump: Sleutelrol voor tussentijdse verkiezingen in 2018 (door Ruth Oldenziel)
De positie van Donald Trump is uiterst kwetsbaar, maar zowel de Democraten als de Republikeinen hebben er politiek baat bij een eventuele afzettingsprocedure uit te stellen. De inlichtingendiensten zijn momenteel zijn gevaarlijkste vijand.
Uit Het Parool van gisteren, 18 februari
→ Donald Trump heeft mogelijk hoogverraad gepleegd, wat een reden kan zijn om hem af te zetten. ©The Washington Post/Getty Images
Trump is een zeldzaam kwetsbare man. Na nog geen maand in het Witte Huis zoemt het over zijn mogelijke afzetting als president op basis van hoogverraad, omkoperij of andere zware misdaden en misdrijven – de officiële grond voor afzetting.
De potentie van wereldomspannende belangenverstrengeling van zijn zakenimperium met zijn rol als president is explosief. Daarnaast lopen er meer dan veertig rechtszaken, variërend van beschuldigingen van seksuele intimidatie tot fraude. Ook is gespeculeerd over Trumps twijfelachtige mentale gezondheid als grond om hem uit het ambt te ontzetten.
Een duizendtal psychiaters en psychologen heeft een petitie getekend op grond van zijn kwaadaardige narcisme in combinatie van paranoia, antisociale persoonlijkheidsstoornis en sadisme met die strekking. De auteur van het handboek van de beroepsgroep acht de petitie vooral een belediging aan alle psychiatrische patiënten, die zwaar lijden aan de stoornis; Trump lijkt dat niet te doen.
Zo’n afzettingsprocedure op grond van mentale of fysieke onbekwaamheid kan echter alleen worden uitgevoerd door het kabinet en de vicepresident. Voorlopig lijkt daar van die kant geen interesse te zijn.
Rusland zoekt de grens op
Hoe reëel is de afzettingsprocedure van president Trump dan op grond van hoogverraad, gezien de mogelijke Russische connectie? Rusland is de laatste dagen de grenzen van wat geoorloofd is, verder aan het oprekken. Het zette een kruisraket klaar – een schending van het 1987 Intermediate-Range Nuclear Forces-verdrag; het maakte luchtfoto’s van Amerikaanse oefeningen van een marineschip; het plaatste een spionageschip voor de kust van Delaware, onder de rook van Washington. Republikeinen in het Congres willen actie. Maar is Trump daartoe in staat? Is er sprake van mogelijke chantage?
Zo ja, is Trump op weg naar een schandaal van de omvang van Watergate? Carl Bernstein, de gerespecteerde Watergatejournalist van weleer, die met zijn onderzoeksjournalistiek president Richard Nixon op de knieën bracht, is in elk geval aan het voorsorteren. Woensdag sprak hij over wat hij ziet als pogingen de mogelijke samenzwering tussen Poetin en Trump in de doofpot te stoppen. Drie vragen spelen daarbij een rol. Spande Trumps campagneteam samen met Rusland tegen Hillary Clinton in de verkiezingen? Heeft Rusland kompromat, compromitterend materiaal, waarmee het Trump chanteert en zo de Amerikaanse veiligheid in gevaar brengt? En loog de zojuist ontslagen veiligheidsadviseur Michael Flynn (en mogelijk zelfs Trump) tegenover de FBI over zijn (illegale) contacten met Russische diplomaten?
Zo ja, wat zijn de stappen voor afzetting?
Wettelijk gezien moet het Huis van Afgevaardigden daar in meerderheid voor stemmen; daarna gaat het naar de Senaat, die onder leiding van de voorzitter van het Hooggerechtshof een openbare zitting belegt. Het Huis acteert dan feitelijk als aanklager, en de Senaat als jury (rechter). De procedure lijkt dus verdacht veel op een rechtszaak, maar schijn bedriegt. Uiteindelijk is het een zaak van politieke wil – en hierbij zijn de tussentijdse verkiezingen van november 2018 de allesoverheersende factor.
Het volk roert zich
Ervaren Republikeinen zien de chaotische taferelen in het Witte Huis met lede ogen aan. Toch zullen ze een procedure zo lang mogelijk uitstellen, om zo hun conservatieve programma voor die tijd door het Congres te loodsen.
Ook de Democratische minderheid heeft er belang bij Trump zo lang mogelijk te laten spartelen, om tot een genadeloze afrekening in het stemhokje te komen in 2018. Ironisch genoeg hebben de Republikeinen – en vicepresident Mike Pence, die bij afzetting automatisch president zal worden – er belang bij om Trump eerder te laten vallen dan de Democraten. Zij zullen hun eigen huis ruim voor die datum op orde dienen te hebben om hun meerderheid niet te verliezen. De Democraten zullen vooral mikken op een datum vlak daarvoor. Kortom, Trump is voorlopig nog nuttig voor politiek Amerika.
Kunnen deze dames en heren vertrouwen op deze calculatie-nog afgezien van de onberekenbare acties van Trump?
Allereerst is daar macht van de straat. Om de druk op de politiek te verhogen waren er eerst de massale vrouwenprotesten met hun roze pussy hats, daarna de sympathisanten voor immigranten met de spontane sit-ins en nu de belacties naar Congresleden, waardoor de telefooncentrales lam worden gelegd. Dat houdt het Congres enigszins bij de les. De rechterlijke macht doet de ene na de andere uitspraak om het Witte Huis te dwingen binnen wettelijke kaders zijn beleidsdoelen te realiseren.
De pers als waakhond
Ook de pers heeft zijn rol hervonden als waakhond van de macht. De onderzoeksjournalistiek beleeft een bescheiden comeback, vooral met dank aan een van de meest opvallende leden van de nieuwe anti-Trumpcoalitie: de wereld van de inlichtingendiensten. Zij dragen op dit moment de elementen aan voor een afzettingsprocedure voor hoogverraad.
Deze beroepsgroep is Trumps gevaarlijkste tegenstander. Wikileaks – of moeten we zeggen Deep Throat? – is daarbij kinderspel. Uit veiligheidsoverwegingen hebben de diensten besloten geen gedetailleerde inlichtingen in hun dagelijkse rapportages te delen, omdat ze bang zijn voor ongeoorloofd lekken door Trump of zijn kring. Dat is hoog spel, zowel voor de democratie als voor de wereldveiligheid, want een president moet goed geïnformeerd beslissingen kunnen nemen als er een crisis dreigt, en die zal er zeker komen.
Ruth Oldenziel (58)De voorzitter van het John Adams Institute in Amsterdam is amerikaniste. Ze promoveerde aan Yale University in Amerikaanse geschiedenis. ©ANP Kippa
