Tags
Tekstanalyse van Trouw-commentaar:
Politiek debat bij crisis hard nodig
commentaar
‘In tijden van onzekerheid en crisis wil een belangrijk aspect van democratie al snel het kind van de rekening zijn. Voor publieke verantwoording voor genomen beslissingen wordt de waardering al snel minder. Waarom elkaar vliegen afvangen of verdeeldheid tonen, terwijl de schreeuw om eensgezindheid en solidariteit luid en duidelijk is?
Terecht wordt hier de vraag gesteld ‘Waarom elkaar vliegen afvangen of verdeeldheid tonen, terwijl de schreeuw om eensgezindheid en solidariteit luid en duidelijk is?’, maar begin dat niet met de koppeling van de openingszin ‘In tijden van onzekerheid en crisis’ én ‘democratie al snel het kind van de rekening’. Vanwege de eenvoudige redenering dat democratie pas aan het woord komt als de crisis voorbij is. Dit huidige parlement heeft zelf de trend ontwikkeld dat ze ‘mee wil regeren’ want daar komt de neiging vandaan om ‘elkaar vliegen af te vangen’ en ‘verdeeldheid’ te tonen tussen kabinet en oppositie. En dit laatste heeft niets met het ‘democratie’-beginsel te maken maar alleen met populisme en volksverlakkerij.
Afkeer van het politieke debat nu het coronavirus zo meedogenloos om zich heen grijpt, berust echter op een verkeerd uitgangspunt. Discussie over de achtergronden van besluiten, hoe fel ook, is geen teken van verdeeldheid, maar van betrokkenheid en welgemeende bezorgdheid.
De redactie van Trouw maakt de denkfout dat er sprake zou zijn van ‘een verkeerd uitgangspunt’. Waarom beweer ik dat? Omdat hier twee zaken gekoppeld worden die niet te koppelen zijn op ‘het verkeerde tijdstip’. Natuurlijk is een ‘debat over de achtergronden van besluiten’ noodzakelijk, maar niet zo snel volgend op de rede van de minister-president van maandagavond. Het gaat nu om crisismaatregelen en niet om het te voeren beleid onder normale (en dus ‘beheerste’) omstandigheden.
Dat hoeft uiteraard niet te betekenen dat als je maar zo hard mogelijk schreeuwt en met de schrilste verwijten komt, je het democratische debat stevig steunt. De wijze waarop met name Geert Wilders woensdag meende te moeten debatteren met het kabinet over de crisisaanpak, was ver buiten proportie.
Terecht wordt hier de vloer aangeveegd met een figuur als Wilders ‘met name’, want dat was inderdaad ‘ver buiten proportie’, maar daar maakten meerdere oppositionele woordvoerders zich schuldig aan.
Het gaat niet aan de premier te verwijten feitelijk en bewust aan te sturen op de dood van duizenden zo niet tienduizenden Nederlanders, veelal ouderen en meer kwetsbare mensen.
Ook deze opmerking is raak geformuleerd want het komt gewoon neer op misbruik maken van de oppositie om een vermeend rationeel debat te voeren, maar op niets anders dan een ‘messteek in de rug van de democratie te steken’. Daarom, zoals ik in mijn vorige blog schreef, een blunder van het Presidium van de Tweede Kamer.
De inbreng van Wilders was schandalig en feitelijk de ontkenning van een zeker in crisistijden belangrijk uitgangspunt: dat iedereen zijn best doet, dat niemand het ultieme gelijk aan zijn zijde heeft en dat er geen mens is die niet op zoek is naar de goede oplossing.
Dit klopt ook volledig. Maar het dilemma van Presidium en de gehele Kamer is dat Wilders eenvoudigweg alles mag beweren wat er in zijn hoofd langskomt, waardoor iedere rationaliteit én zindelijkheid uit het debat wordt weggejaagd. Tegen zijn woordenvloed valt niet op te redeneren, zoals ook het geval is met Baudet als de nieuwbakken variant-Wilders.
De reactie op politici als Geert Wilders kan echter even verkeerd zijn. Hem verwijten de verdeeldheid te willen verdiepen en daar vervolgens electoraal van te willen profiteren, om een voorbeeld te noemen. Verschillen van mening moeten niet worden toegedekt met als argument dat het nu eenmaal crisis is.
Hoezo een reactie op politici als Geert Wilders dat ‘even verkeerd’ zou zijn? Deze passage is mijns inziens alléén in het kader van een verkeerd startpunt van dit hoofdredactionele commentaar begrijpelijk, maar dat startpunt berust zélf op een denkfout. Het democratiebeginsel wordt in dit hele commentaar verminkt, overigens niet uit kwaadwilligheid, maar uit onbegrip wat democratie inhoudelijk betekent en wat er voor potje van gemaakt wordt in het gemiddelde Kamerdebat vanwege de inbreng van ‘ene’ Wilders die meent dat hij zijn parlementaire onschendbaarheid te kunnen gebruiken door lariekoek en onzin uit te kramen. En de Kamer die daar nooit tegen in opstand komt, laat staan in opstand ooit gekomen is. Om maar het meest pregnante voorbeeld te noemen: is het anti-islambeleid van PVV niet in strijd met de grondwet via art.1 (discriminatieverbod) en 6 (godsdienstvrijheid)? Waarom wordt daar nooit een debat over gehouden?
Ik noem dat het falen van de Kamer zelf. De lafheid om Wilders te brengen tot de noodzaak om enige logica aan te brengen in zijn gebruikelijke populistische betoogtrant. Zogenaamd ‘Omdat het volk het wil’, maar niet beseffend dat ‘het’ volk als de grootste gemene deler helemaal niet bestaat omdat ons land gespecialiseerd is in het fenomeen van de ‘16 miljoen bondscoaches’. Niemand die uitleg komt geven dat dat – feitelijk – niet bestaat en zelfs niet ‘bestaanbaar’ kan zijn.
Het debat afgelopen woensdag liet nu juist zien waarom het zo goed is in alle openbaarheid de politieke discussie aan te gaan. Het spervuur aan kritische vragen leverde uiteindelijk meer duidelijkheid op over de aankondiging van premier Mark Rutte afgelopen maandag dat het streven is gericht op het kweken van, wat dan genoemd wordt, groepsimmuniteit.
Er was woensdag geen sprake van een ‘zindelijk gevoerd’ politiek debat en daarmee ook deze krant maakt zich schuldig het ‘meegesleurd’ worden ‘effect’, waar juist geen begrip voor mag worden opgevat (vanwege alle gedebiteerde onzin die uitgekraamd werd).
In het debat werd duidelijk dat die groepsimmuniteit geen doel op zich is, maar uiteindelijk hooguit een positief bij-effect van het beleid. Het primaire doel is en blijft het aantal besmettingen zo veel als mogelijk onder controle te houden, zodat ziekenhuizen en zorgverleners de vraag nog aankunnen.
‘Werd duidelijk?’ Hallo, dán mag álles wel als ‘duidelijk’ worden verklaard, zelfs de meest rabiate onzin. En overigens werd het ’primaire doel’ duidelijk onder het tapijt weggestopt. Over die ‘groepsimmuniteit’ ontstond juist algemene chaos.
Of het de juiste aanpak is? Niemand die het weet. Zoals er ook geen sluitend bewijs is voor het alternatief: het totaal afsluiten van samenleving, de lockdown.
‘Niemand die het weet’ is de correcte uitdrukking en daarom behoorde dat debat ook niet gevoerd te worden. Zo simpel ligt het als het om crisismanagement gaat. Maar de Kamer telt geen deskundigen meer in deze verwarrende tijden…
Juist het besef dat niemand de ideale oplossing kent, zou de bereidheid tot debat moeten vergroten. Dat is geen verdeeldheid, maar oprechte betrokkenheid.
‘Het besef dat niemand de ideale oplossing kent’ was dus de enige reden waarom dit debat toch gevoerd werd en tegen ieder gezond verstand in. Ontijdig en aan aanfluiting van (moderne?) democratie-beginselen. Maar de Kamer heeft ook al geen verstand van staatsrecht en dus houdt daarmee alles op. Hetgeen zich ook bewezen heeft (QED).
Overigens ben ik al begonnen met een analyse van het hele Kamerdebat dat woensdag gehouden is en iedereen mag de borst natmaken.
[De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.]
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/898/articles/1106483/20/2
