Tags
GIJS HERDERSCHEÊ, Ten eerste/de Volkskrant, 24-6-20)
Historische afkeuring van huurbeleid minister
‘De Eerste Kamer stelt zich assertief op tegenover het kabinet. Voor het eerst in bijna 150 jaar namen de senatoren dinsdag een motie van afkeuring aan over het beleid van een minister. Het gaat om het huurbeleid van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.
Of de motie praktische gevolgen zal hebben, is onduidelijk. Het staatsrecht is daar niet eenduidig over. De Eerste Kamer – waar de regeringscoalitie sinds vorig jaar geen meerderheid meer heeft – nam eerder tot twee keer toe een motie aan van SP’er Tiny Kox. Daarin werd gepleit voor een verbod op huurverhogingen per 1 juli in verband met de coronacrisis. De Kamer vreest dat veel huurders anders in financiële problemen komen.
Onjuist is te stellen dat het onduidelijk is of de motie praktische gevolgen zal hebben, aangezien de Tweede Kamer inmiddels per motie heeft aangenomen dat het politieke primaat bij de Tweede Kamer ligt, zoals dat ook volgens het ongeschreven staatsrecht geldt. Daarmee bewandelt de Eerste Kamer een gevaarlijk en glibberig pad, dat gemakkelijk door het volkssentiment tot afschaffing van de huidige Eerste Kamer kan leiden, zeker waar ze hun pretenties niet kunnen waarmaken. De paradox van de Eerste Kamer zal weer tegen het licht worden gehouden, want dat is nu onontkoombaar. In de huidige vorm voldoet de Eerste Kamer als ‘doublure’ van de Tweede Kamer niet en aan die onzin moet een einde komen. Waarom niet een Eerste Kamer gebaseerd op een andere samenstelling, die politiek indirect bij de macht is betrokken, een soort van ‘SER”, waardoor de Eerste Kamer transparanter wordt. Duidelijk is dat de Eerste Kamer haar wezenlijke functie nooit in de geschiedenis heft waargemaakt en nu misbruikt wordt om nieuwe partijformaties wat meer publiciteit te bieden. Dat is dus zinloos gepruts.
Geen bevriezing huren
‘Ollongren ziet niets in een algemene bevriezing van de huren en voert aan dat het kabinet met een reeks noodmaatregelen de inkomens al ondersteunt. Burgers en bedrijven hoeven dan niet ook nog steun bij het intomen van de uitgaven, is haar overtuiging.
*Hierbij valt de volgende kanttekening te plaatsen vanwege het feit dat de ‘reeks van noodmaatregelen’ vanuit de praktijk gesproken een complete mislukking dreigt te worden en dat niets werkt zoals het drie maanden geleden de bedoeling was [bewijs hiervan staat in dezelfde krant: https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/977/articles/1159391/19/1. zie noot]. Maar voordat herstel mogelijk is van gemaakte fouten, zal eerst dit covid-crisisbeleid geëvalueerd moeten worden en dat kost nog maanden; en nog veel langer als er geen echte viruskiller wordt gevonden in welke vorm van vaccin dan ook.
Dinsdag stemde de Eerste Kamer over een motie, weer van SP’er Kox, waarin haar opstelling wordt afgekeurd. In de Tweede Kamer zou zoiets voor de minister reden zijn om te vertrekken, maar in de Eerste Kamer ligt dat genuanceerder. Kabinetten komen immers voort uit de electorale verhoudingen in de Tweede Kamer. Daarom is het de vraag of het wel aan de Eerste Kamer is om te beslissen over het aanblijven van bewindslieden.
*Deze ‘historische’ constructie is een erfbelasting van de halsstarrige koningen Willem I en II en is dus een prima voorwaarde om dat klassieke tweekamerbestel ter discussie te stellen. Kortom, het is niet aan de Eerste Kamer om hierover te besluiten, maar dat is een politiek taboe, waar nu eindelijk een einde aan kan komen.
Kox benadrukte dinsdag dat hij daar ook niet op uit is. ‘Deze motie zegt niet: minister, ga weg. Maar ze zegt: minister, treed op.’ Bij de stemming bleek dat alleen de SGP en de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU tegen waren. Kox riep na afloop Ollongren op volgende week dinsdag weer naar de senaat te komen om over de motie te spreken.
*Als aan die wens voldaan wordt, kan er – mits goed voorbereid door Ollongren – een fundamenteel debat gaan plaatsvinden, waardoor de oppositie in de senaat alleen maar op kan uitglijden. Dan zijn we via een omweg weer van een eeuwig probleem verlost. Een anachronisme kan in het museum worden bijgezet.
De motie markeert de trend waarbij de Eerste Kamer zich steeds politieker opstelt. Vanouds toetst de Eerste Kamer wetsvoorstellen op haalbaarheid, uitvoerbaarheid en juridische houdbaarheid. Maar sinds 2010 stellen de fracties zich politieker op. Dat werd manifest bij het aantreden van het kabinet-Rutte II van VVD en PvdA. Deze partijen hadden van meet af geen meerderheid in de Eerste Kamer, omdat ze dachten dat het niet nodig zou zijn.
Afspraken
Toen ze toch al snel vastliepen, werden over belangrijke wetsvoorstellen afspraken gemaakt met D66, CU en SGP. Die kregen de bijnaam C3, de constructieve drie.
Het kabinet Rutte-III van VVD, CDA, D66 en CU had bij de start weliswaar een meerderheid in de Eerste Kamer maar raakte die vorig jaar kwijt. Bij het begin van de coronacrisis stonden alle partijen achter de noodmaatregelen van het kabinet. Maar die consensus is nu verdampt, zoals blijkt uit de motie van afkeuring.
De laatste keer dat de Eerste Kamer een motie van afkeuring over een minister aannam was in 1875. Toen ging het over de aanleg van een treinverbinding naar Rotterdam.
De ministers van Financiën en van Binnenlandse Zaken boden na de motie hun ontslag aan bij de koning. Deze weigerde de ontslagaanvraag te honoreren.
https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/982/articles/1159388/4/1
En een aanvulling vanuit Trouw:
“Al sinds april dringt de senaat bij de minister aan tot een tijdelijke bevriezing van alle huurprijzen. Compleet gerechtvaardigd in deze precaire coronatijden, aldus het merendeel van de senaat.nDe minister ziet meer in maatwerk. Want van de 3 miljoen Nederlandse huurders komt slechts 0,5 tot 2 procent in de problemen vanwege de coronacrisis, blijkt uit steekproeven onder woningcorporaties en commerciële verhuurders. Huurders in de knel zijn volgens de minister het meest geholpen met persoonlijke betalingsregelingen of een tijdelijke huurverlaging. Maatregelen als een generieke bevriezing van de huren bekijkt ze pas in augustus weer.
En bij dat stappenplan blijft ze. Ollongren voelt zich gesteund door het kabinet en de Tweede Kamer, waar midden april een motie tot huurbevriezing al werd verworpen. Uiterlijk aanstaande maandag spreekt het kabinet zich per Kamerbrief uit over de stemmingsuitslag van de senaat. Aan een eventuele consequentie waagt de minister zich niet. “Dat is niet mijn verantwoordelijkheid.”
*Dat dezelfde krant in haar Commentaar vaststelt dat Kox gelijk heeft met de noodzaak voor het kabinet om moties (van afkeuring) in de Eerste Kamer serieus te nemen, is staatsrechtelijk uiterst discutabel en verraadt alleen maar een formalistische houding ten aanzien van de Grondwet. Als dit ongeschreven regel zo wordt toegepast, kun je met die grondwet in de hand veel rechtvaardigen wat in beginsel onverdedigbaar is. Trouw laat dus van een behoudende , ofwel de conservatieve gezicht zien in grondwetszaken.
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/977/articles/1159391/10/1
noot:
“Waar is iedereen? En wij zijn niet de enigen die geraakt worden. Onze leveranciers tuimelen vrolijk mee de ellende in, de hele keten staat onder spanning. Laten we eerlijk zijn, de tegemoetkoming TOGS is een lachertje, de NOW dekt lang niet alle lasten en het overbruggingskrediet smelt als sneeuw voor de zon. Dit is voor niemand meer lang vol te houden. Wij kunnen gaan omvallen en onze leveranciers kunnen omvallen. Er zijn al bedrijven omgevallen.
Zonde, iedereen heeft zo zijn best gedaan om lijnen op de vloer te tekenen en boekingsmodules te regelen. Desinfectiezuilen, handschoentjes en mondmaskers zijn tegen woekerprijzen gekocht. Alles om het veilig te maken, zodat jij er weer op uit kan. Het mag weer, het is veilig geacht en het is nodig.”