‘Terrorisme let op voedingsbodem’ #redactioneelcommentaar @trouw #grondrecht #vrijheidvandemonstratie

Tags

islam, Politieke filosofie

# Waarom is Nederland, anders dan een rij Europese hoofdsteden waaraan nu ook Barcelona moet worden toegevoegd, nog niet getroffen door een groepje twintigers die zich opstelt als jihadisten van de terreurgroep IS? Toeval en geluk spelen ongetwijfeld een rol, en zoiets kan helaas morgen ook hier gebeuren. (…).

# Wel is het van belang om behalve deze veiligheidsmaatregelen ook de voedingsbodem waaruit een dergelijke groep ontstaat zo sterk mogelijk te beperken. Zie de situatie in Barcelona, waarin de familie van de vermoedelijke chauffeur van het busje zich verbijsterd van hem distantieert.

# Over die ‘preventieve’ aanpak wordt soms lacherig gedaan, alsof je met goede voorlichting op school en in het theehuis iedere potentiële terrorist ervan kunt overtuigen dat de Koran toch echt geweldloos moet worden uitgelegd. Een ‘softe aanpak’ werkt niet, is dan het bezwaar. Maar dat preventie helemaal niet soft hoeft te zijn, daarvan getuigen de inmiddels forse maatregelen die Nederlandse burgers treffen. Het gaat bijvoorbeeld om mensen met een islamitische achtergrond bij wie enkel een gegrond vermoeden bestaat dat ze radicaliseren, terwijl ze nog nergens voor zijn aangeklaagd. Neem het bij verstek veroordelen van Syriëgangers, of het innemen van paspoorten van jongeren [voor mij een nieuwtje, wist niet van het bestaan hiervan!] die de veiligheidsdiensten op de korrel hebben. Dat zijn bepaald geen kinderachtige maatregelen, die raken aan de grondrechten van burgers. Hetzelfde geldt voor het gebiedsverbod dat minister Blok (binnenlandse zaken) onlangs oplegde aan de Haagse imam Fawaz Ineid. Die mag niet preken in Transvaal en de Schilderswijk, het gedeelte van de stad waar justitie een voedingsbodem vermoedt voor het radicalisme van deze imam. (…) De Groningse jurist Jan Brouwer noemde het gebiedsverbod in deze krant [zie hieronder, omdat ik er niet eerder op reageerde] de facto een inperking van de vrijheid van meningsuiting.

Met dit laatste ben ik het pertinent en zelf principieel oneens. Inperking van de vrijheid van meningsuiting is toelaatbaar als er strafbare feiten worden gepleegd. Dat haatimams als Ineid ‘strafbare uitlatingen’ doet in zijn westerse vijandige uitspraken, is al langere tijd bekend, maar klaarblijkelijk is er nooit justitieel onderzoek naar gedaan om dat ook te bewijzen voor de strafhof. Ofwel het OM is steeds te laks geweest, en als dat onjuist is dan wel de journalistiek, die daar geen verslag van heeft gedaan omdat ik dat nooit aangetroffen heb.[1] Anders had ik er een blog over geschreven. Volgens Wikipedia is ‘De vrijheid van meningsuiting niet absoluut, net als de meeste andere grondrechten. Zo zijn belediging en smaad onder bepaalde omstandigheden strafbaar.’ Deze samenvatting is door de tijd achterhaald geraakt, want alleen ‘belediging en smaad’ is in de wereld van het terrorisme ook de ‘jihad-oorlog’ toestaat en dus ook strafbaar dient te worden gesteld. Daartoe heeft het huidige demissionaire kabinet volop tijd gehad. Ik heb er niets over gelezen. Wat ik wel lees op Wikipedia is: ‘De wettelijke beperkingen op meningsuiting kunnen per rechtsstaat verschillen. Het Nederlandse strafrecht richt zich tegen smalend taalgebruik en aanzetten tot haat, belediging van gezagsdragers en het verspreiden van leugens (laster en smaad), maar minder of niet tegen obsceniteit of schendingen van goede smaak.’ Kortom, Wikipedia dat voldoende is geïnformeerd, schrijft niets over terrorismedreigingen. Een tekortkoming van afgelopen kabinetten, aangezien niet alleen Rutte II zich kon laten gelden, maar alle voorgaande kabinetten ook, omdat het Westen inmiddels een ruim decennia – na 9/11 –  te maken heeft met terreuraanslagen. Om die reden het onderstaande betoog van Brouwer van tien jaar geleden, tekort geschoten, maar toen was ook niet duidelijk dat het terrorisme na de IS-nederlaag in Syrië zo’n hoge vlucht zou nemen in de EU. Mijn conclusie luidt dus dat dit type haatimams in alle opzichten strijdig met de Nederlandse wet handelt, maar dat er nog geen officieel onderzoek is gedaan, vanwege welke onbekende oorzaken dan ook, waardoor er geen formeel bewijs is geleverd van de ten laste legging. Politieke gevoeligheid? Het kan immers stemmen kosten, hoewel de meeste Turkse en Marokkaanse Nederlanders maag al te gelukkig zijn als deze raddraaiers van het toneel zouden verdwijnen en het land worden uitgestuurd.

# Zo’n preventief verbod, een nieuw bestuurlijk instrument, zal de imam ongetwijfeld niet weerhouden zijn mening elders te geven. Maar dat hier een grondrecht in het geding is, is duidelijk.

Dit is dus weer een pertinente onjuistheid en dus onzin in de overdrachtelijke zin.

# De imam heeft ook al aangekondigd het verbod aan te vechten bij de rechter. Die zal moeten uitmaken welk belang het zwaarst weegt. Dat zal nog een flinke klus worden, want de veiligheidsdienst is niet al te scheutig met informatie over de huidige mogelijke schadelijke activiteiten van de imam.

Ook dit is een onzinnig argument aangezien het niet gaat om de handel en wandel van Ineid, maar om zijn uitspraken die correct en theologisch vertaald behoren te worden om juridisch bewijs te kunnen opleveren. Kortom, een oefening tekstverklaring voor het OM. Het is ook geen sprake van een doublure met de gevoerde processen tegen Wilders, want zijn uitlatingen waren van een geheel andere orde dan van Ineid. Een fundamenteel verschil dus tussen beide processen. Wilders wilde het grondwetsartikel van de vrijheid van meningsuiting tot het uiterste oprekken zonder zelf strafbaar te zijn. En dat is hem terecht gelukt, want ook de jurisprudentie is een dynamisch en dus bewegend proces. Maar Ineid en soortgelijke imams zijn het Westen vijandig gezind en proberen alleen aanstaande terroristen onder jihadistische vlag te ronselen en daarmee is de nationale veiligheid in het geding, in gevaar zelfs. Het behoeft ook geen betoog dat er ruimschoots draagvlak onder de bevolking bestaat om dit soort onderzoeken eens eindelijk aan te pakken.

# Als daarmee echter werkelijk de voedingsbodem voor terrorisme wordt verkleind, is wel aangetoond dat de preventieve aanpak niet enkel ‘soft’ is. En hopelijk effectief.

Dat zal wis en waarachtig effectief blijken te zijn!

 

Hieronder volgt het bedoelde artikel van Jan Brouwer:

Verstoren potentiële terroristen strijdig met wet (Jan Brouwer, Trouw, 13 juni 2006

(Novum) – De nieuwe aanpak van de politie om potentiële terreurverdachten te volgen is in strijd met de wet. Dit stelde hoogleraar Rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen Jan Brouwer dinsdag in een oratie. De politie post sinds enige tijd bij potentiële terroristen voor de deur, belt enkele keren per dag bij ze aan en volgt ze hinderlijk.

De burgemeester is verantwoordelijk voor dit zogenoemde ‘verstoren’. Terroristen worden gezien als een gevaar voor de openbare orde en het handhaven daarvan is een beleidsterrein van de burgemeester. “Dat lijkt een logische redenatie, maar op deze manier ontloopt de overheid de beperkingen van het strafrecht“, zegt Brouwer. Volgens de hoogleraar is het openbare orderecht veel minder strikt geregeld en is ‘het grijze gebied’ daar groter.

Ook in het openbare orderecht ziet Brouwer echter geen rechtvaardiging voor de handelwijze van de politie. “Bij de bijzondere handhaving, gebruikt bij een concrete of actuele dreiging, is er geen ruimte voor. En bij de algemene bestuurlijke handhaving, die wordt toegepast voor de reguliere handhaving als vergunningen of extra surveillance, ook niet.”

In het geval van vergunningen gaat het om het demonstratierecht, waarover dit late voorjaar (als ik het mij goed herinner) ook Kamervragen zijn gesteld door Liesbeth van Tongeren naar aanleiding van de ongerichte, want willekeurige inname van pamfletten bij demonstraties van radicaal links (antifascisten) tegenover dito-rechts (Volksunie-achtige demonstranten).[2]

Daarnaast is ‘verstoren’ een grote inbreuk op de persoonlijke levenssfeer, zegt Brouwer. “Lichte inbreuken op de privacy kunnen plaatsvinden onder de Politiewet, maar bij ‘verstoren’ gaat het om een veel zwaardere inbreuk.” Brouwer vindt dat de overheid zich altijd moet houden aan de eigen wetten en stelt dat dit nu niet gebeurt.

In oktober liet Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding Tjibbe Joustra weten dat rond de tien mensen in Nederland ‘verstoord’ werden. Hoogleraar strafrecht Ybo Buruma uitte toen ook al kritiek op de methode. Hij vindt net als Brouwer dat de politie een grens over gaat. Joustra zei dat het ging om mensen die nog geen officiële verdachten zijn van justitie, maar om lieden die politie ziet als potentiële terroristen.

https://www.trouw.nl/home/-verstoren-potentiele-terroristen-strijdig-met-wet-~ae6cf087/

 

[1] https://d66.nl/agenda/strafbare-meningsuiting/

https://www.universiteitleiden.nl/agenda/2017/02/debat-over-strafbare-meningsuiting

http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=113655

https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijheid_van_meningsuiting

[2] Zie bijvoorbeeld: http://www.mr-online.nl/ombudsman-gaat-demonstratierecht-onderzoeken/

https://vondelbunker.nl/demonstratierecht-1-oktober/

http://www.openbareorde.nl/tijdschrift/misbruik-noodrecht-en-schending-demonstratierecht-bij-sinterklaasintochten/

 

Overzicht van defensietaken heeft geen zin als de lezer niet weet hoe de inzet (van Navo-missies) worden verdeeld tussen de deelnemende Navo-leden, en hoe de verhoudingen van nationale defensiebudgetten eruit zien @parool #debatdefensienoodzakelijk

Tags

defensie, herziening defensie

Vergeet de binnenlandse veiligheid niet (Gert-Jan Ludden, adviseur crisisbeheersing, het hoogste woord/Het Parool, 21 augustus)

Meer nadruk op inzet bij rampen en crisissituaties

Defensie moet een prominentere rol gaan spelen bij hedendaagse problemen als terreur en radicalisering, schrijft Gert-Jan Ludden.

# Gelet op het actuele dreigingsbeeld is dit [gebrek aan aandacht voor nationale veiligheid]  onbegrijpelijk en het lijkt erop dat een catastrofale gebeurtenis nodig is alvorens beleidsbepalers tot andere inzichten komen. De krijgsmacht is namelijk onmisbaar in de aanpak van complexe crisissituaties. Het is daarom tijd voor een wake-upcall.

De vraag is of Ludden aan zijn doel toekomt door te pleiten voor meer aandacht voor nationale en dus binnenlandse veiligheid, en daarvoor alleen het officiële takenpakket van defensie aandraagt, die de verantwoordelijken echt wel kennen. Hij lijkt wat dat betreft op een oud-defensievoorlichtingsofficier, die nu formeel adviseur wordt genoemd. En dat terwijl het politiek gemakkelijker is om deelname aan vredesmissies buitenlands te verdedigen. En de vraag is of rampenoefeningen niet adequaat genoeg geoefend en uitgevoerd worden, als defensie alleen op papier meespeelt. Dus een beter uitgewerkte tekst was slimmer en verstandiger geweest. Voor de volledigheid om de niet-gespecialiseerde lezers de taakstelling van onze krijgsmacht in herinnering te brengen:

# De krijgsmacht heeft drie hoofdtaken:

–          Beveiliging van het Nederlandse grondgebied tegen een potentiële agressor;

–          Levering van steun aan humanitaire en internationale (vredes-)operaties

–          En levering van een bijdrage aan de nationale veiligheid bij rampen – en crisissituaties. Dit laatste is sterk onderbelicht en krijgt pas aandacht wanneer hulpdiensten als politie of brandweer daar om vragen. (Zo is het politiek dus bepaald en dus geen aandachtspunt)

# Defensie beschikt over:

–          Goed opgeleid personeel met (leiderschaps)ervaring in buitengewone in buitengewone omstandigheden (blablabla);

–          Hoogwaardig materieel dat civiele hulpdiensten niet of nauwelijks beschikbaar heeft (maar wel militaire ambulances en brandweerwagens);

–          Een snel inzetbare reservecomponent (wordt hier de Natres bedoeld? Of mariniers en luchtmobiel?) specifiek toegerust voor rampenbestrijdingstaken;

–          Veel expertise in crisisplanvorming en het voorbereiden van grootschalige oefeningen (blablabla);

–          Professionele opleidingscentra waar ook civiele hulpverleners kunnen worden opgeleid.

Welnu, hier heeft de lezer niets aan om mee te denken over het aandeel van het defensiebudget voor buitenlandse vredesmissies (en de vraag of ze wel enig effect hebben; het Afghaanse aandeel is ook sterk betwistbaar waarbij de doelstelling om democratie te exporteren ook eens ter discussie mag worden gesteld) in relatie tot binnenlandse veiligheid. Is er in de Kamer wel eens gedebatteerd over deze onderlinge verhouding? Zo nee, dan had Ludden daarvoor mogen pleiten, zo ja, wat dacht hij dan van die resultaten?

https://www.parool.nl/opinie/vergeet-de-binnenlandse-veiligheid-niet~a4512189/

 

‘Geen lek uit de ‘binnenste schil’ van de formatiegesprekken’ #formatie #TK2017

Tags

informatie

Door BestuurlijkNieuws –

20/08/2017

Dit was de week van de gelekte formatiestukken in het AD. Koren op de molen van de BNR  formatiespotters, CDA-spindoctor Jack de Vries en VVD’er en communicatiespecialist Frits Huffnagel. Beide denken dat er geen opzet in het spel is, laat staan een strategisch motief.

Via de website BestuurlijkNieuws.nl en social media proberen we door het verzamelen en het delen van zoveel mogelijk publieke informatie, de kloof tussen politiek, openbaar bestuur en burger te verkleinen. Heb jij ideeën hoe het beter kan? Laat het ons weten.

https://bestuurlijknieuws.nl/geen-lek-uit-de-binnenste-schil-van-de-formatiegesprekken-formatie-tk2017/

Als de toekomstige formatieprocessen allemaal zo moeizaam gaan verlopen dan moeten de journalisten zich beraden op hun nutteloze momenten van wachten #trouw #informatie #politiekbestel #consequentiesvanwegeversplintering

Tags

informatie

Waarom ChristenUnie-leider Segers zo boos was over Het Lek (Lex Oomkes, Trouw, 20 augustus)

# Beter is het te speculeren over vragen als wie er belang heeft bij Het Lek, wie er eigenlijk gelekt heeft, dan wel wie nu eigenlijk de winnaar of de verliezer is bij dit compromis.

Waarschijnlijk zijn dit onbeantwoordbare vragen als de onderhandelaars consequent blijven zwijgen.

Vooral die laatste vraag boeit de journalistiek bijzonder. Logisch, want politiek wordt graag beschreven in termen van een bokswedstrijd. De één deelt klappen uit, de ander incasseert. De één houdt de verdediging te laag, de ander hangt versuft in de touwen en aan het eind houdt de journalist als scheidsrechter de vuist van de winnaar omhoog.

Wat de journalistiek bijzonder zal kunnen boeien, hoeft niet voor de lezer te gelden. Is het wel de bedoeling om zelf nieuw te scheppen? Laat de betrokken journalisten die hun tijd zitten te verdoen omdat er niets wezenlijks wordt meegedeeld, hun tijd besteden aan specialisten die op de knelpuntdossiers de relevante informatie in huis hebben.

Huiverig

De journalistieke gewoonte compromissen te fileren om de vraag te beantwoorden wie het meest inleverde op de eigen standpunten en dus de verliezer is, maakt politici huiverig om compromissen te openbaren. Het gevaar dat achterban voortijdig juicht, of zich boos maakt over het inleveren van belangrijke partijstandpunten, is niet slechts denkbeeldig. Het verleden laat zien dat het beter is een achterban met het geheel van een verzameling afspraken te confronteren. Met als absoluut dieptepunt de (mislukte) formatie van het tweede kabinet-Den Uyl in de jaren zeventig.

De journalistiek is teveel in zijn eigen maakbaarheid gaan geloven met de krant als sensatie- of amusementsproduct. Maar dat zal niet iedereen even interessant vinden. En bovendien zijn er al genoeg pulpbladen die daarover schrijven. Kortom de dilemma’s die hier beschreven worden heeft de wachtende verslaggever aan zichzelf te wijten.

Wellicht verklaart dit de boze reactie van de ChristenUnie op Het Lek. Het was geen functionele boosheid, zo bezweren bronnen rond de onderhandelaars. Gert-Jan Segers was origineel kwaad en ook behoorlijk uit het veld geslagen. De voorman van de ChristenUnie had er dinsdag even zo genoeg van dat niet, zoals gepland, tot negen uur ‘s avonds werd dooronderhandeld, maar ‘slechts’ tot even na zessen.

Ik moet de kranten van dinsdag alsnog gaan nalezen om te weten wat er dan nog meer is gebeurd dan alleen die lek.

Positieve draai

Het is wellicht flauw om het je als toeschouwer aan de zijlijn af te vragen, maar etaleerde Segers zijn boosheid niet iets te nadrukkelijk? Immers, Het Lek kreeg daarmee alleen maar meerwaarde. Met zoveel boosheid wordt het aangemoedigd te zoeken naar de elementen op grond waarvan, in dit geval, de ChristenUnie verliezer is bij de gelekte uitruil.

Hier worden de feiten omgedraaid. Ik schat Segers nog als een onbeschreven blad in die voor het eerst te maken krijgt met het uit de school klappen van medeonderhandelaars of de directe omgeving ervan en dat voor Segers geldt dat ‘afspraak afspraak is’. maar Segers moet ook naar zichzelf kijken om hierover zo verontwaardigd te zijn en dat is dan wel te wijten aan zijn onervarenheid. Want de parlementaire geschiedenis ritselt van dit type lekken; er lopen immers niet voor niets zoveel spindokters rond.

Segers was diep geschokt over het geschonden vertrouwen. Akkoord, maar valt er dan niet iets van te maken als dat eenmaal gebeurd is? Het vertrouwen is kennelijk niet in die mate geschonden dat de ChristenUnie overwoog de formatietafel te verlaten. Dan zou je er ook een positieve draai aan kunnen geven.

Na al die weken formeren blijkt uit Het Lek ook dat er vooruitgang wordt geboekt in de onderhandelingen. En dat er op onderdelen, die tevoren als zeer gecompliceerd werden beschouwd, door de vier partijen wonderwel afspraken te maken vallen. Sterker, de kansen op de daadwerkelijke vorming van een vierpartijenkabinet zijn flink toegenomen. Geen verkeerde signalen nu de formatie maar voortduurt en menig kiezer de aanvankelijke interesse dreigt te verliezen. Of er nog tijdens deze formatie een nieuw lek op zal duiken, moet blijken. Het is interessant te bezien hoe Segers dan zal reageren.

Dat de kansen op de vorming van een nieuw kabinet kan ook worden geklaard aan de hand van de overtuiging dat er nu een nieuw kabinet moet komen en dat de onderhandelaars zich inmiddels verplicht hebben tot een constructief resultaat te komen. Wetend ook dat het in de toekomst niet anders meer gaat lopen dan nu – en al helemaal niet zo ideaal als in 2012 – met een minimale formatietijd en maar twee partijen aan tafel. Bovendien, dat ‘menig kiezer de aanvankelijke interesse dreigt te verliezen’ ligt toch echt aan de onderhandelaars zelf die kennelijk op alle slakken zout leggen. Deze hectische en stressvolle maatschappij heeft het geduld niet meer om gewoon te wachten en alleen het uiteindelijke resultaat te beoordelen. Deze formatie duurt al te lang, waarschijnlijk door toedoen van deze twee politici van gereformeerde huize.

https://www.trouw.nl/democratie/waarom-christenunie-leider-segers-zo-boos-was-over-het-lek-~abc387e0/?utm_source=TR&utm_medium=email&utm_campaign=20170820|daily&utm_content=Waarom%20ChristenUnie-leider%20Segers%20zo%20boos%20was%20over%20Het%20Lek&utm_term=41518&utm_userid=&ctm_ctid=82c90ea0bb252bc34198a7d2a31284b4&m_i=8uF8CEpYPTFQyOQ0YW_wy%2BsKnHDd26KZHvDU7TU0o4K62xrS1ACR8b0UYFfAP1HzpRmPRPQzMroP90pWfkytWSBBVGQmA

 

De formatie wordt een steeds grotere giller @nrc @TomJanMeeus #informatie #bestelfailliet

Tags

informatie

IJzersterk land, zwak bestuur: de zelfoverschatting van Nederland (Column Tom-Jan Meeus, nrc, 19 augustus 2017)

# Wat allang gezegd is, moet opnieuw worden gezegd. Zelfs na principe-akkoorden over belangrijke thema’s herhaalt alles zich: de argwaan die groot blijft, de aarzelingen die telkens de kop opsteken.

# Dit duurt nu zolang dat onderhandelende fracties iets meemaken dat je niet vaak ziet: het land is zo verveeld over de formatie dat het zijn belangstelling vrijwel volledig heeft verloren.

# Vrij naar Loesje: stel het was kabinetsformatie en er kwam niemand kijken?

(…)

# Nederland voelt zich blijkbaar zo sterk dat het zich, verveeld over het Haagse gedoe, een zeer zwak kabinet denkt te kunnen permitteren. Je kunt denken: wat een zelfvertrouwen. Je kunt ook denken: wat een zelfoverschatting.

Mooier kan deze vertoning niet worden samengevat. Maar is er sprake van zelfoverschatting? Neen, want dat komt in de slotalinea uit de lucht vallen: ‘Je kunt ook denken: wat een zelfoverschatting’. Het benoemen van (de natiestaat) Nederland is dus onjuist, want het gaat louter en alleen om de politici aan tafel, en dus namens hen de politiek. Dit kabinet wordt dus helemaal niks.

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/18/ijzersterk-land-zwak-bestuur-de-zelfoverschatting-van-nederland-12583171-a1570414?utm_campaign=Echobox&utm_medium=Social&utm_source=Facebook&utm_source=SIM&utm_medium=email&utm_campaign=5om5&utm_content=&utm_term=20170819#link_time=1503082248

‘Protectionisme gaat niet werken tegen verlies van banen, goed onderwijs maakt wel kans’ @fd @globalisering #onvermijdelijkeontwikkelingen #populisme

Tags

Economie

Kenneth Rogoff, Opinie/fd, 18-8-17

Nu westerse politieke leiders zich zorgen maken over de toekomst van kwaliteitsbanen, zouden ze er goed aan doen te kijken naar de nog veel grotere problemen waar Azië voor staat. Deze problemen dreigen wereldwijd een enorme neerwaartse druk uit te oefenen op de lonen. In India, waar het inkomen per hoofd van de bevolking ruwweg een tiende bedraagt van dat in de VS, verlaten jaarlijks ruim 10 mln mensen het platteland om naar de stedelijke gebieden te stromen. Daar kunnen ze dikwijls geen werk vinden.

China worstelt met soortgelijke problemen. Hoewel China al veel meer verstedelijking kent dan India, probeert het ook jaarlijks nog eens tien miljoen mensen naar zijn steden te verhuizen. Nu er werkgelegenheid verloren gaat aan de automatisering en aan lagelonenlanden als Vietnam en Sri Lanka, wordt het integreren van deze nieuwe werkers steeds moeilijker.

Onlangs is deze moeilijke situatie nog eens verergerd door de toename van het mondiale protectionisme, zoals blijkt uit het besluit van Foxconn (een belangrijke leverancier van Apple) om $ 10 mrd te investeren in een nieuwe fabriek in Wisconsin. Maar we moeten ook inzien dat deze 13.000 nieuwe banen in de VS een druppel in de oceaan zijn vergeleken met de 20 mln (of meer) banen die India en China ieder jaar moeten scheppen, en zelfs vergeleken met de 2 mln banen die de VS nodig hebben.

In de marge hebben de VS en Europa wellicht enige ruimte om de handel eerlijker te maken, zoals Trump zegt dat hij zal doen. Veel Chinese staalfabrieken hebben bijvoorbeeld state-of-the-art apparatuur om de vervuiling binnen de perken te houden, maar die kan worden uitgezet om kosten te besparen. Als het gevolg daarvan is dat overtollige productie tegen goedkope prijzen wordt gedumpt op de wereldmarkten, staan westerse landen volledig in hun recht als ze tegenmaatregelen nemen.

Helaas blijkt uit de lange geschiedenis van het handelsprotectionisme dat het zelden de vorm aanneemt van met chirurgische precisie uitgevoerde maatregelen. Veel vaker zijn de voornaamste begunstigden de rijken en mensen met politieke connecties, terwijl de verliezers de consumenten zijn die hogere prijzen moeten betalen.

Hieruit blijkt maar weer eens dat het onverantwoord is een president te kiezen die zijn kennis over globale ontwikkelingen niet heeft en ook niet aangedragen krijgt vanwege zijn vermeende eigen gelijk, waarmee je wel succes kunt boeken in de praktische omgeving van het vastgoedbranche. Het populisme is een dood spoor.

Landen die zich te veel afsluiten voor buitenlandse concurrentie verliezen scherpte, waar innovatie en groei onder lijden

Landen die te ver gaan in het zichzelf afsluiten voor buitenlandse concurrentie verliezen uiteindelijk hun scherpte, waar de innovatie, de werkgelegenheid en de groei onder lijden. Brazilië en India hebben bijvoorbeeld van oudsher te kampen gehad met een naar binnen gericht handelsbeleid, hoewel ze de afgelopen jaren allebei opener zijn geworden.

Een ander probleem is dat de meeste westerse economieën sinds lange tijd op diepgaande wijze verstrikt zijn geraakt in de mondiale aanbodketens. Zelfs de regering-Trump heeft haar plan moeten heroverwegen om zich uit het North American Free Trade Agreement (Nafta, het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsverdrag) terug te trekken, toen zij uiteindelijk besefte dat veel Amerikaanse importen uit Mexico uit substantiële Amerikaanse inhoud bestaan. Het optrekken van hoge tariefmuren zou wel eens net zo veel Amerikaanse als Mexicaanse banen kunnen kosten. En als de VS hun importtarieven scherp verhogen, wordt een groot deel van de kosten aan de consumenten doorgegeven in de vorm van hogere prijzen.

De revolutie op het gebied van de handel zal zeer zeker ook doordringen in de dienstensector. Amazons Mechanical Turk (vernoemd naar de 18e-eeuwse schaakmachine, waarin op sluwe wijze een persoon was verborgen) is een voorbeeld van een nieuw platform dat kopers in staat stelt heel kleine, specifieke taken (bijvoorbeeld programmeren of datatranscriptie) tegen vergoedingen op derdewereld-niveau te laten uitvoeren.

Het is duidelijk dat online-dienstenplatforms gereguleerd moeten worden, zoals de ervaringen met Uber hebben aangetoond. Maar gezien het enorme aantal nieuwe banen dat India en China ieder jaar moeten scheppen, en omdat het internet zeer poreus blijft, is het waanzin om te denken dat geavanceerde economieën de dienstenexport nauwgezet onder controle kunnen houden.

In een wereld waar mensen waarschijnlijk vaak en soms radicaal van baan zullen moeten wisselen, zijn grootscheepse veranderingen op het gebied van het volwassenenonderwijs nodig, vooral bewerkstelligd door online-leren. Niet in de laatste plaats zullen landen eveneens voor een betere herverdeling via belastingen en overdrachten moeten zorgen. Traditioneel-populistisch handelsbeleid, zoals Trump dat heeft omarmd, heeft in het verleden niet goed gewerkt, en zal nu waarschijnlijk nog slechter werken.

Vooral deze laatste zin is interessant en verdient een goed antwoord. Omdat ‘traditioneel-populistisch handelsbeleid’ nooit goed heeft gewerkt bestaat er in een democratisch stelsel geen instrument om dergelijke verkiezingsretoriek en –beloften effectief te bestrijden. Dat is zelfs Bernie Sanders niet gelukt ten aanzien van de verkiezingscampagne van vorig jaar in zijn poging Hillary uit het Wall Streetkamp weg te houden, blind als zij was dat het populisme daardoor extra werd aangedreven. De politieke wereld is kortom geen ideologische wereld meer waarin argumenten echt getoetst kunnen worden en daarmee is dit politieke stelsel van de democratie volkomen zinloos geworden, zonder een effectieve fact-controle… op de factfree, want populistische  maatschappij.

Kenneth Rogoff is hoogleraar economie aan Harvard University. © Project Syndicate. Vertaling Menno Grootveld.

https://fd.nl/opinie/1214195/protectionisme-gaat-niet-werken-tegen-verlies-van-banen-goed-onderwijs-maakt-wel-kans

Het wordt een prutseizoen voor Ajax, erger dan ooit tevoren

Tags

voetbalwedstrijden

‘Alarmfase één bij Ajax: ‘Helemaal mee eens’

De Telegraaf, 17-8-17, 23:55

Ajax dreigt dit seizoen Europees voetbal mis te lopen na de nederlaag van donderdag in eigen huis tegen Rosenborg (0-1). Trainer Marcel Keizer erkent dat een deceptie dreigt voor de Amsterdammers.

Op de vraag of het alarmfase één is, antwoordde Keizer op de persconferentie: “Helemaal mee eens. Ik vond ons de eerste helft nog redelijk creatief, de tweede helft niet meer.” Het feit dat Ajax de mogelijkheden niet benutte, was volgens de coach cruciaal. “We creëerden vijf of zes kansen, maar maakten er geen één. Dan blijf je er tegenaan hikken.”

Lasse Schöne

“Ik word een beetje moe van het verliezen en gelijkspelen nu”, verzuchtte middenvelder Lasse Schöne tegenover FOX Sports. “We moeten een keer punten gaan pakken. En snel ook, want zo worden we niet veel vrolijker. We hebben zo ongelooflijk veel mogelijkheden om een goal te maken de laatste tijd. En dan zijn we soms slordig achterin. Dan verlies je dit soort wedstrijden.”

Het vertrek van een topcoach en de drie topspelers betekent dus een ramp voor dit seizoen, want onherstelbaar. Wat een waardeloos technisch beleid door zoveel topspelers te laten vertrekken, zonder daarvoor voldoende kwaliteit te kunnen inzetten. Nieuwe top3-inschatting: Feyenoord, Utrecht en PSV.

http://www.telegraaf.nl/telesport/28962023/__Alarmfase_een_bij_Ajax___Helemaal_mee_eens___.html?utm_source=telegraaf-gesprekvandedag&utm_medium=email&utm_campaign=20170818_gesprekvandedag_handmatig&utm_content=telegraaf_gesprekvandedag&utm_term=&EMAIL_SK=SK952730

‘Adviesraad: volgend kabinet moet verzet tegen sterker Brussel laten varen’ @fd @aiv @eu #politiek

Tags

EU, hervormingen

Ulko Jonker • Economie & Politiek/fd, 18-8-17

Nederland kan zich niet veroorloven aan de zijlijn te blijven staan als Frankrijk en Duitsland straks de gehavende Economische en Monetaire Unie (EMU) op sleeptouw gaan nemen. Dat vindt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV), de belangrijkste Haagse adviseur voor het buitenlands beleid, die vrijdag op verzoek van het kabinet met aanbevelingen komt over versterking van de muntunie.

Het nieuwe kabinet moet als het aan de AIV ligt plannen voor een Brusselse begrotingsbuffer, gezamenlijke schulduitgifte (‘eurobonds’), een Europese minister van financiën of de vorming van een Europees Monetair Fonds niet blijven afwijzen, zoals tot nu toe herhaaldelijk is gebeurd. De eurozone moet crisisbestendiger worden gemaakt.

Niet onlogisch. Met de betere staatshoofden als een Macron heeft een crisisbestendige aanpak kans van slagen.

‘Als we praten over verdieping en versterking komt er een moment dat je ja of nee moet zeggen. Het lijkt ons onvermijdelijk‘, zegt professor Alfred van Staden in een toelichting. ‘Nederland kan zich niet isoleren. Maar we verbinden zulke stappen wel nadrukkelijk aan een commitment van landen als Frankrijk en Italië tot economische hervormingen.’

Volkomen terecht opgemerkt.

‘Er is wel wat veranderd in Frankrijk‘, vindt hij. ‘We hebben te maken met een president die zijn politieke voortbestaan op het spel heeft gezet voor bezuinigingen en hervormingen en minder de gevangene is van belangengroepen dan Hollande en Sarkozy‘.

‘Gevangenen van belangengroepen’ zijn altijd politici zonder visie en Macron gaat daarentegen zijn onafhankelijke positie bewijzen.

Van Staden, vicevoorzitter van het adviescollege en emeritus-hoogleraar internationale betrekkingen in Leiden, meent dat er met het aantreden van de Franse president Emmanuel Macron minder reden is voor scepsis over de Franse hervormingszin. Van Staden gelooft dat landen door ‘leerprocessen’ gaan. De neergang in de invloed van Frankrijk ten opzichte van Duitsland, heeft een economische achtergrond en de Fransen zijn zich daarvan bewust. De kansen om dat te keren zijn volgens hem in ieder geval groter dan in het verleden. Als Parijs het been bijtrekt wordt Berlijn ook verlost van de ongemakkelijke positie waarin het als enige de leiding heeft in de verdere verdieping van de Europese samenwerking. ‘Het is veel comfortabeler voor Duitsland om Frankrijk weer langszij te hebben‘, zegt Van Staden.

Precies!

Duitsland en Nederland moeten op hun beurt een uitruil mogelijk maken, vindt de AIV. Ze moeten de binnenlandse vraag aanjagen, investeringen opvoeren en bevorderen dat de lonen omhooggaan. ‘Dat schept een klimaat dat het voor Macron ook makkelijker maakt om de Fransen door de zure appels heen te laten bijten’, aldus Van Staden. Dat dit gevolgen heeft voor de Nederlandse export is gezien de onevenwichtige betalingsbalans en het uitzonderlijk hoge overschot op de lopende rekening, voor de AIV juist een positief gevolg.

Die uitruil wordt mogelijk gemaakt door het nieuwe Europese evenwichtsgevoelen, dat aan het ontstaan is en de populisten in de EU terrein aan de verliezende hand zijn.

Eurobonds

De AIV vindt een eigen begrotingscapaciteit, een EU-belasting of een verhoogde afdracht aan Brussel en de mogelijkheid om gezamenlijk te lenen (‘eurobonds’), een prijs die door Nederland betaald moet worden als Duitsland daarin voorgaat, mits Frankrijk en de zuidelijke lidstaten hun huis zichtbaar op orde brengen.

Van Staden heeft hiermee in beginsel geen ongelijk, maar het dient ook veiliger en transparanter worden opgezet dan de EU tot heden heeft laten zien, omdat de ge- en beslotenheid de Commissie zelf de das om heeft gedaan. Belangrijk om op te merken in dit verband is dat die ‘eigen begrotingscapaciteit’ wat dat betreft als gelijkwaardig instrument worden beschouwd als de opzet en aanloop naar de EMU. En het grote verschil met die jaren negentig is vervolgens dat die nieuwe afspraken ook strikt nagekomen dienen te worden en niet aan de laars gelapt. En dus kan nu als lakmoesproef het vluchtelingenbeleid van de EU als maatstaf worden genomen. Als daarmee vorderingen worden gemaakt – ook wat betreft de medewerking van Middel- en Oost-Europese landen – met ook evenwichtige verdeelsleutel, dan kan vervolgens gewerkt gaan worden aan een eigen begrotingscapaciteit.

De AIV herhaalt daarnaast zijn pleidooi om een vicevoorzitter van de Europese Commissie tot de vaste voorzitter van de Eurogroep te maken. Ook zou het Internationaal Monetair Fonds niet langer betrokken moeten zijn bij steunoperaties in de eurozone. In plaats daarvan zou de eurozone op termijn zijn eigen Europees Monetair Fonds moeten instellen, waardoor noodoperaties op meer afstand kunnen worden gezet van de lidstaten.

‘Wij denken dat de euroscepsis over haar hoogtepunt heen is, ook door verbetering van de economische situatie. Dat helpt altijd’

Zulke aanbevelingen zijn dermate ingrijpend dat ze niet zonder verdragswijziging kunnen worden doorgevoerd. De regering vroeg haar adviseurs juist nadrukkelijk om maatregelen die zonder verdragswijziging kunnen worden doorgevoerd. Maar uiteindelijk is een ‘substantiële verdragswijziging‘ volgens de AIV onvermijdelijk. Van Staden vindt de huiver daarvoor in Nederland overtrokken.

Stemmen voor het woonreferendum/woonvisie in Rotterdam. Nederland heeft overduidelijk een allergie ontwikkelt over referenda.

‘Dat heeft overduidelijk te maken met de allergie voor referenda die in Nederland is ontstaan. Wij denken dat de euroscepsis over haar hoogtepunt heen is, ook door verbetering van de economische situatie. Dat helpt altijd’. Van Staden meent dat verdieping en versterking van de muntunie een ‘sterke zaak’ is, zeker in het licht van de risico’s die er nog zijn als het gaat om hoge schulden, slechte leningen en divergerende economieën.

Dat er sprake is van divergerende economieën mag een schande worden genoemd aangezien dat duidt op een beleidsfout van de Commissie. Convergerende economieën waren immers de norm.

Kwaadwillende lidstaten

Zo’n verdragswijziging kan bovendien worden aangegrepen om het mogelijk te maken landen uit de eurozone te zetten. ‘Je moet het niet uitsluiten. Je moet de kans op moral hazard verkleinen. Je moet kwaadwillende lidstaten kunnen laten weten dat er een eind komt aan je begrip en bereidheid. Daarom vinden we het opportuun. Het is niet verstandig om het tot taboe te verklaren. Iemand moet het een keer zeggen’, aldus Van Staden.

Terecht opgemerkt.

‘Van de partijen die nu formeren loopt alleen D66 echt warm voor verdieping van de Europese samenwerking’

Er is een uitgelezen kans om nu door te pakken, vindt Van Staden. Het klimaat is ten goede gekeerd, ook doordat de Europese Commissie zich een stuk dienstbaarder en minder arrogant opstelt. ‘Ze heeft een luisterend en open oor. Ze wil heel geleidelijk en pragmatisch verdere stappen zetten‘. Maar is er in Nederland wel draagvlak voor de plannen? Van de partijen die nu formeren loopt toch alleen D66 echt warm voor verdieping van de Europese samenwerking?

Er doet zich historisch een merkwaardige tegenstelling voor tussen de politieke partijen: D66 had – bijna tegen beter weten in – gelijk met een drammerige pro-EU-standpunt en krijgt nu gelijk met haar onverzettelijkheid, terwijl de ‘voorzichtige en sceptische’ partijen die teveel door de populisten op sleeptouw waren genomen en terecht argwanend waren, nu dankzij de nieuwe Franse president op hun schreden zijn teruggekeerd. Zij hebben bij hun scepsis altijd de verkeerde argumenten gekozen om hun ‘bewijs’ te leveren. Kortom, provinciale versus globaliserende wereldbeelden. De overheid heeft decennialang haar voorlichtende taken verwaarloosd.

Van Staden: ‘Een jaar geleden zou ik een somber antwoord hebben gegeven. Maar Mark Rutte is een pragmaticus. Als hij ervan overtuigd is dat dit nodig is voor banen en veiligheid waar hij het afgelopen jaar zo op hamert, dan is hij een bondgenoot. Het CDA is heel zuinig geweest over Europa de afgelopen tijd. Het Oekraïne-referendum heeft er tot scherpe verdeeldheid geleid. Maar ik denk dat het CDA wel weer op het spoor is teruggekomen. En je moet ook geen federale vergezichten schetsen, maar wel beheerste stappen voorwaarts zetten’.

Deze beschouwing vanuit de AIV is een mooi startpunt voor een publieke discussie ‘Hoe nu verder met de EU na de opleving ervan door nieuwe, frisse want hervormende, geluiden (van Macron). Die opleving moet als kans worden benut.

Begrotingsunie

Om ‘asymmetrische schokken‘ op te vangen zou de eurozone volgens veel economen en de voorzitters van de Eurogroep, Europese Commissie, Europees Parlement en ECB-president, met een begrotingsbuffer een stabilisatiefunctie moeten kunnen vervullen. Die is niet bedoeld als ‘transferunie‘, waarin geld van noord naar zuid gaat, maar moet alle lidstaten in tijden van schokken bijstaan. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een basis-werkloosheidsverzekering. De AIV vindt dat zulke plannen ‘serieuze nadere overweging’ verdienen, omdat ze de schokbestendigheid kunnen vergroten. Ze stelt wel voorwaarden:

1. Ieder euroland blijft zelf verantwoordelijk voor zijn nationale begrotingsbeleid en landen met te hoge schulden mogen alleen tijdelijk worden gesteund;
2. De buffer is alleen bedoeld voor situaties van overmacht, zoals natuurrampen, cyberaanvallen of selectieve sancties;
3. Collectieve voorzieningen in het belang van alle EU-lidstaten, zoals opvang van vluchtelingen, vallen erbuiten;
4. Financiering kan via een EU-belasting of hogere afdrachten. De AIV heeft de voorkeur voor financiering via kapitaalinleg;
5. De democratische controle moet worden gewaarborgd.

Voor wat betreft dit laatste punt van de democratische controle wordt direct het grootste pijnpunt benoemd en terecht, want het zwakste punt uit de opbouwgeschiedenis van de Unie zelf en daarmee werd de ‘zelfgeschapen’ scepsis over die onzichtbare structuren van de EU ook ‘automatisch’ in het leven geroepen. De achtereenvolgende Commissies dragen hiervoor de grootste schuld. De Commissie moet nu gebruik gaan maken van het kantelpunt door een wetgevingsmachine te transformeren naar een voorlichtings- en communicatiemachine. Daarmee is iedere EU-burger gediend.

https://fd.nl/economie-politiek/1214697/adviesraad-volgend-kabinet-moet-verzet-tegen-sterker-brussel-laten-varen

Boeiende kanttekeningen van Wim Turkenburg op de opmerkingen van Jan Terlouw @volkskrant #energie #transitiefossielnaarduurzaam #politiek

Tags

Duurzaamheid, Energie

Jan Terlouws peuleschil is loodzware opgave (Wim Turkenburg, Opinie & Debat/de Volkskrant, 17 augustus)

# De conclusie is duidelijk: overstappen op honderd procent duurzame energie, voornamelijk uit zon en wind, is onmogelijk binnen tien jaar te realiseren. Daarvoor hebben we de apparatuur, de energie, de mankracht, de infrastructuur, het geld en de maatschappelijke flexibiliteit niet.

Ook binnen dertig jaar is het, met de huidige kennis, kosteneffectief niet mogelijk. Daarom zullen we, om de klimaatdoelstelling van Parijs te halen, ook andere technieken moeten inzetten, waaronder het afvangen en opslaan van koolstof bij het gebruik van fossiele brandstof. Daarnaast zullen we het teveel aan CO2 dat in de lucht zit er de komende tientallen jaren weer uit moeten halen.

Met deze duidelijke opmerkingen zal ik niet de enige zijn die benieuwd is naar de reactie en kanttekeningen van Jan Terlouw hierop. Maar wat ook duidelijk is dat dit soort opiniebijdragen een veel effectievere dialoog met de samenleving opleveren dan de politieke debatten in de Kamer; vanwege de vastgeroeste opvattingen van zowel de fracties als de slaapverwekkende spreektoon van de huidige demissionaire minister van Economische Zaken. Laten we daarom nu weer een brede maatschappelijke discussie gaan voeren wat voor beleid effectief is en in dat kader gevoerd moet worden om een duurzaam energiebeleid van de grond te tillen. Het liefst binnen het gemiddelde tussen genoemde 10 en 30 jaar.

https://www.volkskrant.nl/opinie/jan-terlouws-peuleschil-de-overstap-op-hernieuwbare-energie-is-een-loodzware-opgave~a4511520/

Wat hebben we na tien jaar financiële crisis geleerd? @nrc @CoenTeulings #vroegoflaatopnieuwfalen #economischetheorie

Tags

economischecrisis

The big short: tien jaar na de financiële crisis (Column Coen Teulings, Opinie/nrc, 16 augustus)

# Wat is mij van deze film het meest bijgebleven? Ten eerste de periode vlak voor de markt voor hypotheekobligaties instort. Tegen die tijd is al maanden duidelijk dat de betalingsachterstanden op hypotheken oplopen. Toch blijft de prijs van deze obligaties op peil. De bureaus die deze obligaties waarderen blijken zelf forse posities te hebben ingenomen. Zij wachten net zo lang met de afwaardering van die obligaties tot ze hun eigen positie hebben afgebouwd. Het is zoiets als het Libor-schandaal, waar de marktmeester de prijs ten eigen bate manipuleerde. De hete aardappel moet zo snel mogelijk op het bord van een ander. Wie de opscheplepel vasthoudt, heeft daarbij een streepje voor.

# Moreel is dat misschien niet pluis, maar iedereen weet dat het zo loopt. Veel opmerkelijker vond ik een gesprek met iemand die moest helpen om short te kunnen gaan. „Ah”, zei de betrokkene, „u wilt speculeren tegen de Amerikaanse woningmarkt? Wel, ik geef u weinig kans.” Het idee dat de woningmarkt kon instorten? Hij vond het bizar. Er waren meer van dit soort gesprekken. Slechts een enkeling was zich bewust van het naderende onheil.

Als zelfs adviseurs de situatie verkeerd kunnen inschatten, dan blijft de economische praktijk een cowboytoneel.

Wat kun je hieruit leren? Dat bankiers boeven zijn? Dat er geen huizen meer moeten worden gebouwd? U vindt dat misschien vreemd, maar mijn conclusie is omgekeerd: dat zelfs direct betrokkenen de bui niet hebben zien aankomen. Bankiers beslissen dagelijks waar wel en waar niet in te investeren. Daarbij maken ze fouten.

Direct betrokkenen zagen de crisis niet aankomen en dat zal wel nooit veranderen, vanwege allerlei onbekende data, waar ook wetenschappers machteloos in staan.

Maar dat wil niet zeggen dat we niet meer moeten investeren, integendeel. En dus hebben we bankiers nodig om daarover te beslissen, ook al weten we dat ze vroeg of laat opnieuw zullen falen. En dat ze daarbij zelf de dans meestal ontspringen is uiteindelijk niet meer dan een ergerlijk detail. Patrick Kluivert heeft ook wel eens een penalty gemist. En toch is hij daarna gewoon weer opgesteld.

De vraag is of een vergelijking tussen de financiële sector en de professionele sportbeoefening wel terecht is. In de afgelopen financiële crisis waren er verschillende deelsectoren als dominostenen aan het vallen, van een hypotheeksector in de VS die zich uiterst merkwaardig heeft ontwikkeld, tot de bankencrisis vanwege de verwevenheid van de bancaire sector. Dat veroorzaakt een crash, die zijn weerga niet heeft, maar ook een onvermijdelijke dominoaffect mondiaal. Het heeft er alle schijn van dat de economische theorie bedroevend slecht is ontwikkeld en zeker onaangepast is gebleven voor de ontwikkelingen vanaf de 90’er jaren, toen de computer binnen het bedrijfsleven een hoofdrol ging spelen. Alles versnelde, maar bankemployés noch toezichthouders hebben tijdig in de gaten gehad wat er onderhuids aan het ontwikkelen was. Het werd dus een slopende veenbrand.

En terugkomend op de voetbalvelden: dat blijft een combinatie tussen vrijetijdsbesteding voor de bezoekers van wedstijden en vermaak en show wat de professionele spelers betreft. Een voetbalclub kan failliet gaan en dan is de plaatselijke gemeenschap een ontspanningsoptie kwijt. Daarom kan Kluivert een stafschop missen, zonder dat de sport in elkaar stort. Maar de bancaire sector heeft een geheel andere verantwoordelijkheid: de wereld is puur afhankelijk van geld en als dat stelsel van geldcreatie en toedeling implodeert, dan is dan een wereldwijde ramp. Zonder geld stort het maatschappelijk leven in elkaar en tegelijkertijd kunnen we niet zonder dit oorspronkelijke ruilmiddel, want daardoor is arbeidsspecialisatie mogelijk. Dus zonder geld geen specialisten en welvaartsontwikkeling en innovatie. In een volgend leven ga in economie studeren. Want een cruciale wetenschapstak.

Coen Teulings is econoom en hoogleraar in Cambridge en Amsterdam.

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/08/16/the-big-short-tien-jaar-na-de-financiele-crisis-12536799-a1570016