‘Parlement stop de biobrandstof’ @trouw #duurzaamheid

Tags

politiek

Michiel Köhne, Sociologie van Ontwikkeling  en Verandering Wageningen Universiteit, opinie/Trouw, 6-7-20

Energie – Het kabinet wil het gebruik van plantaardige brandstoffen handhaven. Dat is tegen beter weten in, zegt Michiel Köhne.

*Het is in dit geval zinnig dat een wetenschapper zijn tegengeluid laat horen.

De Ser geeft het nu ook aan, in zijn uitgelekte advies: het Nederlandse beleid ten aanzien van plantaardige energiebronnen moet veranderen (Trouw, 1 juli). Het gebruik van koolzaadolie, maïs, hout en andere gewassen berust op de gedachte dat we energie kunnen onttrekken uit de zogenaamde korte koolstofkringloop. Daarbij rekenen we de CO2 die vrijkomt bij verbranding niet mee, omdat die door de planten bij hun groei uit de lucht wordt gehaald. Helaas klopt deze klimaatboekhouding niet.

Wij rekenen onszelf rijk, stappen met een tevreden gevoel in vliegtuig en auto en zetten de airco een standje hoger omdat onze energie immers groen is. Intussen stoten we meer CO2 uit dan wanneer we ‘gewoon’ gas of benzine hadden verbrand. De productie van plantaardige brandstoffen draagt onder meer bij aan vernietiging van de wereldwijde biodiversiteit.

Over de problemen van het bijstoken van biomassa in elektriciteitscentrales lijken de politieke reacties op het Ser-advies eensluidend. Door dat bijstoken wordt er meer CO2 dan gas geproduceerd en de kringloop van de koolstof is niet kort genoeg. Het duurt immers twintig tot honderd jaar voordat een boom hergroeit en die tijd hebben we niet. Bovendien kunnen we nooit genoeg bos kwijt op deze aarde om ook maar in een klein deel van onze energie te kunnen voorzien en weten we sinds corona heel goed wat schone lucht waard is.

Over de productie van biobrandstof voor mobiliteit en transport, waar de ambities enorm zijn, lopen de politieke standpunten uiteen. Ook dit vergt land-oppervlak dat ten koste gaat van bos, veen en graslanden en dus van biodiversiteit en opgeslagen CO2. En ook ten koste van de mensen die voor deze gebieden afhankelijk zijn voor hun bestaan. Het klimaat is meer gebaat bij het omzetten van akkerland in natuur dan bij de teelt van biobrandstoffen.

*Ook al gaat het ten koste van economische groei óf stabilisatie daarvan!

Bovendien leidt de uitbreiding van plantages vooral in het mondiale Zuiden tot schendingen van de mensenrechten van kwetsbare bevolkingsgroepen. Ze verliezen hun land als bron van levensonderhoud door valse beloftes, intimidatie en geweld. De koppeling van voedselprijzen aan de energiemarkt leidt tot voor hen te hoge prijzen en te grote prijsschommelingen.

Plantaardige energiebronnen leggen beslag op land dat dan niet meer gebruikt kan worden voor bos dat noodzakelijk is voor klimaat en biodiversiteit, en voedselgewassen die nodig zijn om de mensheid te voeden. Grootschalig gebruik van plantaardige energie in de energietransitie gaat dus onherroepelijk ten koste van klimaat, biodiversiteit en voedselzekerheid en daarmee van de leefbaarheid van onze aarde. Ook het vervangen van bijvoorbeeld palmolie door andere plantaardige olie of gebruikt frituurvet lost niets op, omdat daardoor de vraag naar palmolie in andere sectoren toeneemt.

Het gebruik van plantaardige energiebronnen heeft dus zwaarwegende nadelen, terwijl de klimaatwinst in het beste geval gering is en vaak negatief. Toch is staatssecretaris Van Veldhoven van plan nog tien jaar door te gaan met het gebruik ervan in diesel en benzine en wil minister Van Nieuwenhuizen biokerosine voor de luchtvaart. De Tweede Kamer kan dat dit najaar stoppen, wanneer ze over Van Veldhovens voorstel stemt.

Het is nu het moment om politiek kleur te bekennen: willen we iets doen aan het klimaat dan moeten we stoppen met boekhoudkundige trucs, serieus inzetten op zon en wind en vooral energie besparen door meer isolatie, minder vlees, minder vliegen en minder spullen. Of draaien we onszelf liever een groen rad voor de ogen en verplichten we het bedrijfsleven niet alleen tot klimaatonvriendelijke, mensenrechten schendende en biodiversiteit vernietigende greenwashing, maar blijven we daarvoor zelfs belastinggeld uitgeven?

*Op het eerste gezicht van een niet-deskundige lijkt dit een kloppende en coherente redenering, en daarom is het wachten op klassieke fossiele energiedeskundigen die hier tegenin gaan. En dan pas is het klimaatdebat beslecht!

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/987/articles/1166478/17/1

Duurzaamheid (nieuws afgelopen week)

Tags

politiek

Telecomdata verzamelen is riskante stap (Commentaar fd, 2-7-20)

0-0

Datacenters zijn geen boosdoeners, maar groene redders van de economie (Stijn Grove, Opinie/fd, 2-7-20)

0-0

WRR kan beter adviseren over veilige inzet softwareplatforms (Marc Salomon, Opinie/fd, 2-7-20)

0-0

Koeiendieet maakt bouwen mogelijk (Emiel Hakkenes, voorpagina/Trouw, 1-7-20)

Krachtvoerlimiet | Met een wet die beperkt wat koeien mogen eten en die daarmee stikstof reduceert, maakt minister Schouten ruimte voor de bouw van woningen en wegen. Boeren zijn ontstemd.

0-0

Weg met de anti-aanbakpan (George van Hal, Wetenschap/de Volkskrant, 1-7-20)

Wetenschappers pleiten in een dinsdag verschenen artikel voor een grootschalig verbod op de duizenden bekende én nog onbekende stoffen van het soort dat je tegenkomt in alles van regenjassen tot blusschuim. 

0-0

‘Onze economie kan het niet meer aan’ (Dirk Drayer, Coronasteun Antillen/Trouw, 1-7-20)

0-0

Meeste aandacht voor grootste bek (Lex Oomkes, opinie/Trouw, 1-7-20)

‘Het werkelijk inhoudelijke debat is verdwenen’

En daarmee is het politieke spel in de Kamer gedegenereerd.

0-0

Voetbalpoldermodel is aan herziening toe (John Graat, sport/Trouw, 1-7-20)

0-0

Marktwaakhond moet soms bijten (Column Irene van Staveren, Trouw, 30-6-20)

Terecht speelt waterstof een cruciale rol in Brussel @fd #energiestransitie #eu @TimmermansEU

 Waterstofdebat barst los in aanloop naar Brusselse plannen (Mathijs Schiffers, Europa/fd, 25-6-20)

Waterstof speelt een belangrijke rol in de Green Deal-plannen van Eurocommissaris Frans Timmermans.

In het kort:

• De Europese Commissie publiceert op 8 juli haar plannen voor een ‘waterstofeconomie’.
• Concepten daarvan zijn uitgelekt en leiden reeds tot een debat.
• De vraag over welk soort waterstof gesteund moet worden, zorgt voor onenigheid.

Waterstof speelt een belangrijke rol in de Europese klimaatplannen. Maar over welke kleur deze waterstof mag hebben en voor welke sectoren de energiedrager gereserveerd moet worden, woedt een stevig debat.

*Dit kan natuurlijk niet missen, aangezien er nooit iets moeiteloos lukt, zelfs met goede voorstellen niet.

Liefhebbers van de discussie hebben 8 juli in hun agenda omcirkeld. Die dag presenteert de Europese Commissie haar plannen voor een ‘waterstofeconomie’, waar onder meer Nederland om gevraagd heeft.

Concepten ervan zijn al uitgelekt. Daaruit blijkt dat de Commissie streeft naar waterstof die wordt geproduceerd middels zonne- en windenergie, ook wel groene waterstof genoemd.

Maar omdat dit nu nog veel te duur is om te concurreren met andere bronnen, wordt voorlopig ook ingezet op wat blauwe waterstof heet. Dat staat voor waterstof geproduceerd met fossiele brandstoffen zoals gas, waarbij de vrijkomende broeikasgassen worden opgevangen en opgeslagen.

Dit mag een creatieve oplossing worden genoemd, waartegen alleen de populistische partijen op rechts bezwaar tegen zullen hebben.

‘Allebei nodig’

De Commissie geeft nooit commentaar op gelekte conceptvoorstellen. Maar Mirela Atanasiu, die leiding geeft aan de waterstofdivisie van de Commissie, schoof woensdagochtend aan bij een webinar van denktank EPC.

Daar zei ze: ‘We hebben allebei nodig. Groen moet het doel zijn. Maar we hebben blauw nodig om de markt open te breken.’

*Terechte opstelling!

Die opstelling kan op een kritische respons rekenen vanuit de groene hoek in het Europarlement. Projecten voor de afvang en opslag van CO2 hebben de reputatie te stranden. De vrees bestaat dan ook dat waterstof uit gas straks door Brussel gestimuleerd wordt, zonder een oplossing voor de broeikasgassen.

*Binnen het oude denken bestond vanzelfsprekend verzet tegen projecten voor de afvang en opslag van CO2 met de reputatie ‘te stranden’, maar inmiddels is er een nieuwe werkelijkheid gegroeid en wat vroeger mislukte, heeft nu een grote kans van slagen. ‘Een omgekeerde ontwikkeling ten goede’, om maar eens een oud adagium te herscheppen of liever te ‘herprogrammeren’.  

Om in de kleurendefinitie te blijven: dan zou er zelfs sprake zijn van wat grijze waterstof heet.

Juiste keuze

Los daarvan, zo wordt opgemerkt, kost het opzetten van een Europese waterstofmarkt heel veel geld. Het is beter dan meteen de juiste keuze te maken.

‘Waar ligt de prioriteit?’, zegt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout, die de gaslobby vreest. ‘We zijn niet per se tegen blauwe waterstof. Maar we hebben slechte ervaringen met de uitrol van CO2-opvang en opslag. Groen moet de voorkeur hebben en daar moet je ook op stimuleren.’

Waterstof maakt op dit moment minder dan 2% uit van de Europese energiemix. Maar de groeipotentie is enorm, meent de Commissie. Ze ziet het aandeel van waterstof groeien naar 13% tot 14% in 2050. Groen waterstof moet tegen die tijd de norm zijn.

*Een politicus met visie weet dat waterstof in de toekomst de enige gegarandeerde uitkomst zal zijn.

Een miljoen banen

De Commissie voorziet tussen nu en 2050 voor €180 mrd aan investeringen in groene waterstof en denkt dat de hele keten goed kan zijn voor een miljoen banen.

Nederland ondertekende in mei met zes andere Europese landen een ‘politieke verklaring’ waarin het de Commissie oproept een Europese (groene) waterstofstrategie te ontwikkelen. Bestaande gasleidingen kunnen, met enige aanpassing, gebruikt worden voor de transport van waterstof. Met Groningen en Rotterdam heeft Nederland al twee ‘waterstofhubs’ in huis.

De Nederlandse regering heeft Noé van Hulst – voorheen werkzaam voor het internationale energieagentschap IEA – aangewezen als speciale waterstofgezant. Van Hulst nam woensdag ook deel aan het EPC-debat en zei: ‘Nederland ziet schone waterstof als essentieel voor een energietransitie.’

Maar Dries Acke van de European Climate Foundation, die ook aanzat, tempert de verwachtingen. Hij noemt waterstof ‘een hype’ en ‘een dure niche’ en hamert op het maken van strenge keuzes.

‘Laten we niet doen alsof we een waterstofeconomie kunnen bouwen’, zegt Acke. Hij pleit ervoor de energiedrager in eerste instantie te reserveren voor bepaalde industriële sectoren en de luchtvaart. ‘En dan zien we wel hoe ver we komen.’

*Als er zo’n kritische kanttekening bijgeplaatst wordt door genoemde Foundation, was een toelichting hierop wel zo praktisch geweest. Helaas ontbreekt deze, aangezien aangenomen kan en mag worden dat de waterstofeconomie de kern zal worden van de duurzame toekomstige economie, en de rest als zon, geowarmte/water en wind (Z, 3xW), bijproducten.

https://fd.nl/economie-politiek/1348951/waterstofdebat-barst-los-in-aanloop-naar-brusselse-plannen

‘Zon, zee en zonnestroom’ @trouw #innovatie #nieuweinzichten

Tags

politiek

Een drijvend zonne-energiesysteem in de Noordzee. foto Oceans of Energy

Energie – Drijvende velden van zonnepanelen op de Noordzee, die daar heel veel groene stroom produceren. Het kan, zeggen wetenschappers en bedrijven, maar de wetgeving is er nog niet klaar voor

FRANK STRAVER, Katern de Verdieping/Trouw, 8-6-20

‘Zonnepanelen die op een vlot in de Noordzee drijven, kilometers ver uit de kust. Dat klinkt als een wild idee. Verstoort een dobberend zonne-eiland, met een stroomkabel eraan vast, de zeedieren niet? Bestaat er wel ruimte voor in de Noordzee? En kunnen zonnepanelen wel tegen golven en zout? Is zoiets betaalbaar? Allemaal logische vragen, zegt hoogleraar zonne-energie Wilfried van Sark van de Universiteit Utrecht. Ze zijn het beantwoorden en uitzoeken meer dan waard, zegt hij. Want, zo blijkt: zonnecellen op zeewater hebben een uniek voordeel. Ze produceren veel meer energie dan panelen op daken, velden of op plassen.

Vandaag presenteert Van Sark een onderzoek waar dit uit blijkt. Samen met collega-onderzoeker Sara Golroodbari bracht de hoogleraar in kaart of het écht wat kan worden met zonnepanelen in de Noordzee. Dat deden ze met gegevens over wind, golfslag en temperatuur in een computermodel. De uitkomst liegt er niet om: drijvende zonnepanelen presteren veel beter dan zonnecellen aan vaste wal. Per jaar kunnen ze 13 procent meer stroom produceren, ontdekte Van Sark. En in sommige maanden zelfs 18 procent. De verklaring: koeling. “Het rendement van zonnepanelen neemt af als ze te heet worden”, zegt Van Sark. “Door ze te plaatsen op koel zeewater krijg je het optimale rendement.” Op zonovergoten dagen warmt zeewater slechts traag op, zoals bekend. En dan staat er vaak ook nog een bries die extra afkoeling geeft.

Dat afkoelen lukt niet op dakpannen of (akker)velden en ondiepere meren waar bedrijven ook zonnepanelen plaatsen. Op die locaties zijn zonnepanelen niet in staat om optimaal te presteren tijdens hete zomerdagen. Rendementsverlies door hitte is een bekend fenomeen bij zonnepanelen op land of daken. Door het ruime sop te kiezen, kan hiermee worden afgerekend, denken Van Sark en Golroodbari in hun onderzoek. “Bij de aanleg van grootschalige zonneparken stuit je algauw op de beperkte beschikbaarheid van grond en op een mogelijk schadelijke impact op de natuur. Je kunt alle daken vol leggen met zonnepanelen, maar niet ieder dak leent zich daarvoor. Al die nadelen spelen niet op zee, waar je bovendien geen last hebt van schaduw of stof.”

Het Nederlandse bedrijf Oceans of Energy uit Leiden is al begonnen. Als pionier in de wereld van zonne-energie richt de onderneming zich op de plaatsing van zonnecellen in zee. De eerste proef, 17 kilometer van de Nederlandse kustlijn, ziet er volgens directeur Allard van Hoeken gunstig uit. De set van 28 zonnepanelen die sinds eind 2019 op een vlot in zee ligt, doorstond een flinke storm. Oceans of Energy hoopt snel te kunnen opschalen. Volgens Van Hoeken kan Nederland de Parijs-doelen alleen maar halen door de Noordzee te gebruiken voor zonnestroom.

Ruimtebeslag valt mee

“Op het land kunnen wind en zon hooguit 10 procent van de totale energiebehoefte bijdragen”, schat de directeur in. “Offshore windenergie kan maximaal 30 procent van alle energie leveren, en dat zou dan 18 procent van de Nederlandse Noordzee innemen.” Drijvende zonnepanelen zouden volgens hem, tussen de windmolens in, een grotere bijdrage kunnen leveren. Van Hoeken acht het haalbaar dat de dobberpanelen 50 procent van de stroombehoefte gaan produceren op 5 procent van het Nederlandse deel van de Noordzee.

Hoogleraar Van Sark zegt ook dat het met het ruimtebeslag van zonnecellen op zee relatief meevalt. Je zou misschien denken: grote, platte zonnevelden nemen gigantisch veel zeeruimte in, willen ze evenveel energie produceren als bijvoorbeeld een offshore windmolenpark. “Wat mensen daarbij snel over het hoofd zien, is dat tussen windmolens op zee snel een kilometer afstand zit. Per vierkante kilometer leveren zonnepanelen hierdoor meer energie op dan een windmolenpark in zee. Aardig om te beseffen hè?”

Het beste idee is volgens de hoogleraar om de zonnepanelen op zee te installeren tussen de windmolens die daar staan. Dat zorgt voor dubbele benutting van het zeegebied. De drijvende zonne-energiesystemen kunnen worden vastgezet aan de fundering van de windmolens, zodat ze niet wegdrijven. Als dat lukt, hoeven er geen diepe ankers richting de zeebodem te worden aangelegd. Bovendien kunnen de panelen hun geproduceerde energie kwijt op dezelfde stroomkabel als de windmolens, die via peperdure ‘stekkerdozen’ hun groene energie naar land sturen, zodat huizen en bedrijven het kunnen gebruiken. “Kabelpoolen”, noemt Van Sark het plan om zonne- en windenergie op zee in dezelfde stroomverbinding te stoppen. “Dat scheelt dubbele kosten voor infrastructuur.” Bij Oceans of Energy, dat meewerkte aan het onderzoek van de Universiteit Utrecht, dromen ze ook al van het kabelpoolen. Technisch kan het.

Maar, zegt directeur Van Hoeken, dan moet eerst wel in de wet geregeld worden dat offshore zonne-energie een stroomkabel mág gebruiken. Dat dit nog niet het geval is, laat zien dat de techniek nog in de kinderschoenen staat. Bij stroomtransporteur TenneT is een zonnecel op zee nog totaal niet in het vizier. TenneT is hartstikke druk met de grote windturbineparken, die de komende jaren langs de kust van Zeeland, Zuid- en Noord-Holland verrijzen. Ook is er nog geen subsidiepot beschikbaar voor ‘zon op zee’, zoals die wel bestaat voor panelen op daken, velden, baggerdepots en meren.

Volgens Oceans of Energy is het noodzakelijk dat zonne-energieproductie op zee niet langer wordt gezien als een futuristische idylle, maar als een slim klimaatplan voor de korte termijn. Als het aan Van Hoeken ligt, gaat Nederland zonne-energie op zeewater flink ondersteunen voor de klimaatdoelen. Hij voorziet dat de techniek dan ‘binnen een paar jaar’ even duur kan zijn als windenergie. Feit is wel dat ook andere wetgeving, zoals de Omgevingswet, nog helemaal niet klaar is voor zonnevlotten in zee.

Naarmate bedrijven en universiteiten de potentie meer bewieroken, groeit de kans dat de politiek de nieuwe schone energievorm omarmt. Zo trok een idee van TNO, het Maritiem Research Instituut Nederland (Marin) en Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) voor zonnepanelen uit de kust van Scheveningen in 2018 veel aandacht. Daar deed ook het grote energieconcern Taqa aan mee, een olie- en gasbedrijf. Dat bewijst dat er meer interesse is dan alleen van onderzoekers of start-ups.

Hoogleraar Van Sark zegt dat meer praktijkervaring de weg kan vrijmaken naar een doorbraak voor zonnecellen in de Noordzee. De techniek moet zich kunnen bewijzen. “Die panelen moeten het wel dertig jaar kunnen uithouden”, zegt hij. Daarbij zijn golven niet de grootste bedreiging. Het is het zout in zeewater dat zonnecellen op zee kapot kan maken. ‘Dubbele beglazing’ ziet Van Sark als de oplossing. Door zonnepanelen tussen twee glasplaten te persen, moeten ze het zilte gevaar beter aankunnen.

Nederland is niet de enige die kijkt naar de kansen van drijvende cellen. Japan, Malta en Korea zijn er ook al mee bezig. In kustregio’s in de hele wereld kan de techniek kansrijk zijn, volgens Golroodbari. Zij wijst erop dat de helft van de wereldbevolking op minder dan 100 kilometer van de kust woont. Die mensen hebben allemaal lokaal groene energie nodig, om het klimaatakkoord van Parijs te halen.

Vissen in de stress

Dan blijft de vraag of vissen en andere waterwezens niet in de stress raken van dobberende panelen, of dat zeevogels er niet tegenaan botsen. Bij Oceans of Energy willen ze de ecologische effecten goed uitzoeken, laat directeur Van Hoeken weten. Op basis van de eerste studies en praktijkervaring verwacht de ingenieur dat er ‘vrijwel of helemaal geen negatieve gevolgen zullen zijn van een drijvend offshore zonnesysteem, maar wel veel positieve effecten’. “Het trekt nieuw leven aan, dat trekt weer vis aan en het biedt bescherming, zo is de verwachting.” Hoogleraar zonne-energie Van Sark kent theorieën van zeevogels die uitrusten op drijvende zonnepanelen, en mossels die onderop groeien. “We moeten kritisch kijken naar mogelijke ecologische schade, maar voordelen voor dier en natuur zijn goed voorstelbaar.”

Briljante innovaties waarvan we het moeten hebben! De creatieve kracht van de mens wordt zo optimaal benut!

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/963/articles/1150101/28/1

Briljant bedacht: Vliegverkeer ‘zonder luchtstrepen’ @trouw #duurzaamvliegen #chemtrailsverbod

Tags

politiek

Vakantie zonder luchtstrepen (Commentaar Trouw, 8-6-20)

Vliegen voor het plezier mag weer, binnen Europa. De vakantievluchten naar Europese bestemmingen komen voorzichtig op gang. Luchtvaartmaatschappijen geven uiteraard de verzekering dat ze er alles aan doen om de reis zoveel mogelijk coronaproof te maken. Mondkapjes zijn bij KLM en easyJet aan boord verplicht, temperatuur wordt gemeten, passagiers moeten verklaringen ondertekenen. Maar vreemd genoeg gelden veel soepeler regels dan bijvoorbeeld in bus of trein. En ook veel soepeler dan in kerk of theater. Terwijl een vliegtuig een riskanter vervoermiddel lijkt dan metro of trein, aangezien de passagiers urenlang in een afgesloten ruimte zitten die wordt geventileerd met voor een deel hergebruikte lucht. Merkwaardig genoeg worden in een vliegtuig geen stoelen afgeplakt of blijven rijen verplicht leeg. Kennelijk is het verdienmodel hier toch leidend, boven de volksgezondheid.

Over dit probleem mag de politiek proberen een antwoord te geven; maar de politieke pluriformiteit maakt dat vast onmogelijk en dus blijven we in het klassieke patroon doormodderen.

Alweer heeft de luchtvaart een gunstige uitzonderingspositie, vergeleken met andere sectoren. Dat is ook het geval als het om kerosine gaat. Luchtvaartmaatschappijen hoeven daarover geen belasting te betalen.

Over de hardleerse samenleving gesproken…

Gelukkig is de vakantiebestemming een kwestie van eigen keuze. De lofzangen op de streeploze blauwe luchten van dit voorjaar zijn nog niet helemaal verstomd. Ze kunnen meeklinken bij de beslissing over de vakantiebestemming. Eigen verantwoordelijkheid geldt ook hierbij. Officieel moeten passagiers zich in vliegtuigen over de stoelen verdelen, voor zover dat kan, maar te vrezen valt dat maatschappijen niet met halflege vliegtuigen op pad gaan. Wie er zelf voor kiest om gedurende een vlucht van een paar uur schouder aan schouder met onbekenden in een met deels hergebruikte lucht geventileerde ruimte weer strepen in de lucht te trekken, met daarnaast ook het risico niet terug naar huis te kunnen als het virus in het vakantieland weer uitbreekt, moet dat zeker doen.

Maar het verantwoordelijkheidsgevoel van de vakantieganger leidt er hopelijk eerder toe om een bestemming dichterbij huis te kiezen.

Het opmerkelijke bericht was onlangs dat vooral jongeren veel vliegreizen maken, wellicht omdat hun ouders of hun omgeving, zoals hun opleiding, hen daartoe uitnodigden of aanzetten. Voor de jongste generatie nu moet misschien het nieuwe normaal worden om voor een vakantie niet naar nabije of verre oorden te vliegen, maar het met een klimaatvriendelijker vervoermiddel dichterbij huis te zoeken. Niet alleen tijdens de zomer van corona, maar ook tijdens zomers (en winters) daarna. Er blijven ongetwijfeld voldoende vakantiegangers over die de landen waar toerisme een belangrijke bron van inkomsten is, economisch blijven steunen.

Niemand kan het hiermee oneens zijn en dus is het te hopen dat de eeuwige dwarsliggers door de lobbyisten eindelijk mee gaan geven.

De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/963/articles/1150101/16/2

Goede suggestie om in plaats van vrijheid ons te richten op duurzaamheid, en dus vrijheid vanuit duurzaamheid in plaats van kortetermijn ‘schijnvrijheid’ @trouw

Tags

politiek

Herverdeling is nodig. Maar hoe? (Alexandra van Ditmars, Religie&Filosofie, Katern de Verdieping/Trouw, 28 -5 20)

De rekening | De coronavirus kost de samenleving onwaarschijnlijk veel geld. Het filosofisch elftal stelt er fundamentele vragen over. Wat is het doel van onze economie? Wat is schuld?

In de coronacrisis geeft de overheid miljarden uit aan steunmaatregelen. Met noodpakketten worden bedrijven overeind gehouden, sectoren ondersteund, dalingen in inkomsten en salarissen zoveel als mogelijk gecompenseerd. Maar bij wie komt de rekening daarvan straks te liggen? En is dat terecht? Ingrid Robeyns, econoom en hoogleraar ethiek aan de Universiteit Utrecht, denkt dat dit een enorm herverdelingsvraagstuk wordt. “Veel mensen praten over welke groepen allemaal steun verdienen, maar ik hoor bijna niemand over waar al dat geld vandaan moet komen. Terwijl je bij steun altijd moet nadenken over het totaalpakket: aan wie geven we het en waar komt het vandaan?

“Er zijn verschillende opties. We kunnen deze extra uitgaven via de belastingen regelen, maar dat betekent dat die verhoogd moeten worden. Gaan we dan meer gewicht leggen op de sterkste, ofwel rijkste, schouders? Dan zijn er serieuze belastinghervormingen nodig, net als na de Tweede Wereldoorlog. Anders krijgen de midden- en onderklasse deze verantwoordelijkheid toegeschoven.

“Een ander idee is meer geld bij laten drukken, zoals de Belgische econoom Paul De Grauwe voorstelt. Dat is eigenlijk verboden in de eurozone, omdat dit inflatie in de hand werkt. Maar het kan een optie zijn, want de inflatie is nu heel laag. In deze uitzonderlijke situatie lijkt het me verstandig om ook dergelijke onorthodoxe ideeën serieus te nemen. Econoom Thomas Piketty laat bovendien in zijn eerste boek zien dat een beleid dat gericht is op het stabiel houden van de muntwaarde vooral degenen met veel geld en goederen beschermt.

“Een andere optie is dat de overheid de staatsschuld laat oplopen, waardoor de rekening bij jongeren en toekomstige generaties komt te liggen: de groepen die nu juist weinig steun krijgen en al aangewezen zijn op kwetsbare contracten. Ik vrees nu voor dat laatste scenario.”

“Herverdeling is nodig, maar het is niet de enige of ultieme oplossing voor het probleem van sociale onrechtvaardigheid”, reageert Thijs Lijster, universitair docent kunst- en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Marx was er bijvoorbeeld geen groot voorstander van. Want op het moment dat je over herverdeling praat, ben je eigenlijk al te laat: de koek is al oneerlijk verdeeld. Hoe te zorgen dat de mensen met lege handen achteraf toch een stukje koek krijgen, vond Marx eigenlijk de verkeerde vraag. Waar het werkelijk om gaat, is hoe die rijkdom tot stand is gekomen. Zijn antwoord luidde: door arbeiders die zijn uitgebuit. Dat zie je nu ook.

“Deze crisis is een lakmoesproef voor kwetsbaarheden in onze maatschappij. Ze laat zien hoeveel groepen mensen kwetsbaar zijn en nu bijvoorbeeld niet weten of zij volgende maand de huur kunnen betalen. We worden met onze neus op de feiten gedrukt: al die nul-urencontracten en schijnzelfstandigheid zijn wel degelijk problematisch. Er is veel ophef geweest over de uitbuiting van Uber-chauffeurs en Facebook-personeel. Maar als de superrijke eigenaren van die bedrijven geld zouden doneren om een vaccin tegen corona te ontwikkelen, zou dat toch worden gezien als nobele daad. Terwijl ze in een rechtvaardige samenleving überhaupt nooit zo rijk hadden kunnen worden.”

Robeyns: “De coronacrisis gaat hand in hand met een economische crisis. En een economische crisis laat de weeffouten van ons systeem zien. Corona stelt daarmee ons sociale contract op scherp. Mij lijkt het belangrijk om de verhouding tussen bedrijven en burgers eens goed te bekijken. Het beleid dat de overheid nu uitrolt, beschermt bedrijven. Maar hoe kunnen grote bedrijven na drie maanden al op omvallen staan? Omdat ze hun winsten hebben uitgekeerd aan de eigenaren en aandeelhouders. Maar zodra er iets misgaat, houden ze hun hand op bij de overheid.

“De baten zijn dus geprivatiseerd, maar de kosten komen bij de maatschappij te liggen. Als wij nu met z’n allen die bedrijven overeind houden, lijkt het me logisch dat ook de baten vermaatschappelijkt worden.”

Lijster: “Bij sociale rechtvaardigheid gaat het ook om collectief bezit van voorzieningen. Veel publieke voorzieningen zijn in private handen terechtgekomen, zoals je bijvoorbeeld ook ziet bij Uber. Je kunt je afvragen: hoort een taxibedrijf geen publiek bezit te zijn?”

Robeyns: “Achter het vraagstuk van de herverdeling ligt dus een fundamentelere vraag: wat is het doel van onze economie, hoe willen we die vormgeven? Ik hoop dat deze crisis zorgt dat we daarover in gesprek gaan. Nu richten we ons op zoveel mogelijk vrijheid. Maar we zouden ook kunnen vertrekken vanuit waarden als rechtvaardigheid en duurzaamheid. Dan krijg je een heel ander economisch beleid.”

Lijster: “Een andere fundamentele vraag doet ook ter zake: wat is schuld eigenlijk? Nietzsche schreef dat schuld samenhangt met macht over de toekomst. Je gaat een schuld aan, je belooft dat je die in de toekomst aflost, en daarvoor moet je iets doen. Schuld kan zo werken als een disciplineringsmachine. Wie bijvoorbeeld geld leent om te studeren, kan geneigd zijn om eerder voor bedrijfskunde dan voor filosofie te kiezen, vanuit de gedachte dat je daarmee eerder geld kunt verdienen om die studieschuld af te lossen.

“In het geval van een staatsschuld zie je een soortgelijk mechanisme in werking treden: de schuld legt beslag op toekomstig beleid. Er kan straks gezegd worden: vanwege de hoge staatsschuld kunnen we nu niet investeren in publieke voorzieningen, we moeten juist bezuinigen. Dat zagen we ook bij de vorige crisis in 2008, toen onder andere is bezuinigd op onderwijs en zorg. In deze crisis merken we hoe schrijnend dat is, omdat juist die beroepen nu vitaal blijken te zijn.”

Filosofisch elftal:

Ingrid Robeyns, Ivana Ivkovic, Tinneke Beeckman, Fleur Jongepier, Paul van Tongeren, Frank Ankersmit, Thijs Lijster, Bas Haring, Gert-Jan van der Heiden, Marli Huijer

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/955/articles/1144544/31/1

Circulaire economie nieuwe stijl @trouw #duurzaam

Tags

politiek

Het wiegje en de box (Robin van Wechem, Duurzaam&Natuur, Katern de Verdieping/Trouw, 18-5-20)

Cradle to cradle | Je kunt auto’s, bedden en wasmachines leasen, dus waarom niet ok een babyuitzet? Bij Baby Exchangerie kan het. Geen gedoe, geen opslag en je draagt bij aan de circulaire economie

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/947/articles/1138859/28/1

Biomassa is tijdelijk onmisbaar, maar zeker niet op de lange termijn @trouw #duurzaamheid #lobbyfossiel @pbl

Tags

politiek

Advies: Biomassa is onmisbaar (Frank Straver, Corona/Trouw, 8-5-20)

Helpt biomassa om de klimaatdoelen te halen? Nee, zeggen critici. Maar in een nieuw advies krijgt het kabinet gelijk: Nederland kan niet zonder.

• Nederland heeft niet de luxe om biomassa, zoals houtsnippers, te schrappen als alternatieve energiebron. Met alleen windmolens en zonnepanelen lukt het niet om van olie, gas en kolen af te komen. Althans, dat zou een ‘risicovolle strategie’ zijn, waarbij niet zeker is dat iedereen op de lange termijn ‘s winters een warm huis zal hebben.
• Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vandaag in een advies aan het Rijk. Het advies om biomassa te gebruiken komt als geroepen voor het kabinet. Het landelijk klimaatakkoord leunt voor een belangrijk deel op deze pijler. Daarin staat dat veel huizen en bedrijven in 2030 warmte kunnen krijgen van energiecentrales die buitenlandse houtstukjes stoken, zoals Vattenfall wil doen in de biomassacentrale in Diemen.

Wat een denkfout om dat beleid van Vattenfall als voorbeeld te noemen, dat zelf volledig onderuit ging bij de bekendmaking van het voornemen om de biomassacentrale in Diemen te bouwen. Dat bedrijf dat nog niet eens gehoord van de (terecht) aanzwellende kritiek in ons land over biomassa (daarover schreef ik een blog). Want die ‘buitenlandse houtstukjes’ lossen immers niets op. Er worden dus onnodige hoeveelheden bossen gekapt. En de rest van deze tekst over het PBL hoeft dus verder niet gelezen te worden. Blamerend slecht optreden van het Planbureau. Want weer geen woord over alle alternatieve mogelijkheden buiten zonne- en windenergie, zoals warmtepompen en de komende waterstofeconomie, dan wel elektromagnetisme.

De enige conclusie is houdbaar is: Het Planbureau voor de Leefomgeving begaat een politieke blunder van jewelste en dat komt alleen het ministerie van Economische Zaken en Milieu goed uit met de klassiek-liberale minister Wiebes aan het roer. 

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/939/articles/1133413/3/2

Fantastische bijdrage aan het financiële en budgettaire beleid door geowetenschapper Van Egmond en oudminister, resp. vakeconoom Bert de Vries @fd @SFL_nl

Tags

politiek

Maak geldschepping weer alleenrecht en principiële plicht van de overheid (Klaas van Egmond en Bert de Vries, Opinie/fd, 7-5-20)

(…)

• Maar nog belangrijker is dat het gecreëerde geld direct kan en mag worden besteed in de reële economie, bijvoorbeeld aan de energietransitie, het onderwijs of coronahulp, zonder dat daar een schuld tegenover staat. Voor zover er al over ‘schuld’ kan worden gesproken, kan de overheid die schuld aan zichzelf kwijtschelden. Op basis van modelberekeningen wordt geschat dat het daarbij in Nederland gaat om bedragen tussen de €20 en €50 mrd per jaar, wat globaal overeenkomt met de genoemde private geldschepping van gemiddeld €30 mrd per jaar in de afgelopen twintig jaar.
• Bezwaren tegen deze publieke variant van het Maastricht-verdrag zijn vrijwel volledig inhoudelijk te weerleggen. Het enige argument dat nog over is, is de bewering ‘dat ook de overheid ook niet te vertrouwen is’. Steeds weer wordt daarbij verwezen naar de hyper-inflaties in de Weimar-republiek (1923) en in Zimbabwe, maar dat zijn gedateerde gevallen die in niets vergelijkbaar zijn met de huidige Europese situatie.

Ontnomen recht

• In Maastricht is in 1992 een stap terug gezet naar een feodale samenleving, waarbij grote publieke belangen in handen zijn gekomen van een kleine private elite. Geheel in de geest van de tijd waarin veel publieke taken werden geprivatiseerd, is de publieke sector haar principiële recht op geldschepping ontnomen.
• Door het recht van geldschepping, binnen de randvoorwaarde van prijsstabiliteit, weer terug te geven aan de overheid – en in de huidige situatie daarmee aan de ECB – kunnen enorme geldbedragen worden vrijgemaakt voor de grote problemen van onze tijd, zonder dat daar schuld tegenover staat. De EU kan dan effectief richting geven aan de economische ontwikkeling na de coronacrisis. Daarnaast wordt de economie stabieler en de kans op kostbare financiële crises kleiner.
• Alle reden om terug te keren naar Maastricht en daar de rolverdeling tussen privaat en publiek alsnog om te draaien. Dan krijgen de Duitsers toch nog de duidelijkheid waar ze nu om vragen.

Redenen te over om de het hele Verdrag van Maastricht geheel op de schop te nemen en de macht die de financiële wereld toen gratis en voor niets in de schoot geworpen kreeg, terug te draaien.

https://fd.nl/opinie/1343814/maak-geldschepping-weer-het-alleenrecht-en-de-principiele-plicht-van-de-overheid

Het probleem van de lobby van de energie-intensieve bedrijven gaat natuurlijk nu op gang komen @trouw #transitie @TimmermansEU

Tags

politiek

Soepel naar de CO2-belasting (Irene van Staveren, opinie/Trouw, 5-5-20)

(…)

• De coronacrisis biedt nieuwe kansen. De economie staat in de resetstand en we maken ongekende prijsontwikkelingen mee. Een negatieve rentestand, een negatieve olieprijs en mondkapjes tegen kostprijs. De economische reset zorgt er ook voor dat de prijs die grote bedrijven betalen voor een ton CO2-uitstoot is gedaald van 30 naar 20 euro en waarschijnlijk nog veel minder.
• Gelukkig heeft het kabinet vorig jaar besloten om vanaf 2021 een CO2-belasting te heffen. Maar ik voorzie een lobby van energie-intensieve bedrijven voor uitstel van die heffing vanwege de verliezen die ze maken door de coronacrisis. De oude, fossielintensieve economie, probeert nog uit alle macht zijn vervuilende verdien-model veilig te stellen, KLM

Waakzaamheid is nu gewenst omdat de fossiele sector in de Tweede Kamer te sterk vertegenwoordigd is via VVD en CDA. En het probleem binnen oppositionele kring is dat men daar te fanatiek bezig is en daarmee het draagvlak afkalft vanwege het afstotende karakter van die oppositie, zoals bij PvdD.

(…)

• Hoeveel emissierechten er betaald moeten worden per ton CO2-belasting zou door een onafhankelijke commissie bepaald kunnen worden. Ik denk aan een coulante prijs, zodat veel bedrijven minimaal de helft van de CO2-belasting voor het jaar 2021 in oude, ongebruikte emissierechten kunnen voldoen. Dat voorkomt ook een stevige lobby in Den Haag om de invoering van de heffing uit te stellen of zelfs af te schaffen.

Perfect voorstel van de columniste.

(…)

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/936/articles/1131411/19/2