‘Vorig jaar moesten we leerlingen naar huis sturen omdat we geen leerkracht beschikbaar hadden’
Je mag het een noodkreet noemen, zegt Toine Janssen, lid van het college van bestuur van de Nijmeegse scholengroep Conexus. Deze week liet hij een brief uitgaan aan alle ouders van leerlingen met de oproep mee te helpen het lerarentekort op te vangen.
Het beeld van de toekomst?
Door: Mac van Dinther, de Volkskrant, 12 mei 2017
De scholen lopen namelijk tegen hun grenzen aan, zegt Janssen. ‘Vorig jaar hebben we voor het eerst leerlingen naar huis moeten sturen omdat we geen leerkracht beschikbaar hadden. Zoiets geeft veel ophef.’
Maar het is slechts de opmaat voor wat er nog gaat komen, zegt Janssen, onder wiens scholengroep 31 basisscholen vallen in Nijmegen en Heumen. Het lerarentekort loopt de komende jaren dramatisch op. Er melden zich te weinig nieuwe studenten op de pabo’s. Tegelijkertijd neemt de uitstroom van oudere leraren toe.
De afgelopen jaren konden we in 95 tot 98 procent van de gevallen voor vervanging zorgen. Maar dat houden we niet vol
‘Vorig jaar waren er landelijk honderd niet vervulde vacatures in het onderwijs. Dit jaar zijn er dat al meer dan duizend. De verwachting is dat dat oploopt tot vierduizend in 2020.’
Bij Conexus, dat negenhonderd leraren in dienst heeft, merken ze dat aan den lijve, zegt Janssen. ‘De afgelopen jaren konden we in 95 tot 98 procent van de gevallen voor vervanging zorgen als er een leerkracht uitviel. Dat is enorm hoog. Maar dat houden we niet vol. Het afgelopen jaar is dat percentage enorm gekelderd.’
Hoe vaak Conexus-scholen afgelopen jaar kinderen naar huis heeft moeten sturen bij gebrek aan leerkrachten, weet Janssen niet. ‘Dat houden we niet bij. Dat gaan we van nu af aan wel doen.’ Maar elk geval is er een te veel, benadrukt hij.
Creatieve oplossingen
De oproep is bestemd voor ouders met een onderwijsbevoegdheid die nu niet werken
Vandaar dat Conexus zijn toevlucht neemt tot een onorthodoxe methoden: een oproep aan ouders om bij te springen. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat onbevoegde ouders voor de klas gaan staan om les te geven, benadrukt Janssen.
‘De oproep die we doen is bestemd voor ouders die een onderwijsbevoegdheid hebben maar nu niet werken om zich aan te melden als vervanger. We weten dat er een grote stille reserve is aan leerkrachten met een lesbevoegdheid.’ Als daar toevallig ouders tussen zitten met kinderen op een school van Conexus, dan voelen zij zich wellicht meer gemotiveerd om zich aan te melden.
Het tweede deel van de oproep is bedoeld om ouders te vragen mee te denken hoe de opvang van kinderen geregeld kan worden als er onverhoopt toch geen leraar is te vinden voor de klas. ‘Je mag van scholen vragen om dit op te lossen‘, beaamt Janssen. ‘Maar we hebben een gedeeld probleem. We vragen ouders mee te denken over creatieve oplossingen.’
Zo’n oplossing zou kunnen zijn dat ouders een klas bezighouden met bijvoorbeeld door de school aangereikte leeropdrachten. ‘Maar het kan ook opvang van kinderen thuis zijn.’
Ouders zijn al op allerlei niveaus actief binnen de school, zegt Janssen. Er zitten ouders in de medezeggenschapsraad, ouders helpen mee bij het organiseren van uitstapjes of bij de ondersteuning van leerkrachten. Maar dit zou nieuw zijn.
Na de oproep hebben zich al twee ouders bij Janssen gemeld. ‘Zij hebben ons laten weten dat ze geïnteresseerd zijn om leerkracht te worden en of wij ze de weg konden wijzen. Dat hebben we gedaan.’
Wat is de volgende stap? Dat je een ouder die klusjesman is het onderhoud aan scholen laat doen?
Reactie PO-Raad
De oproep van de Nijmeegse scholengemeenschap aan ouders is ‘vrij uniek’. ‘En het is bijzonder pijnlijk dat het zover heeft moeten komen in een land als Nederland’, zegt Ad Veen, woordvoeder van de PO-Raad, de koepelorganisatie van basisscholen.
Ouders zijn nu al op allerlei manieren actief binnen scholen, zegt Veen. ‘Maar dit gaat echt een stap verder. Er is nog nooit een oproep gedaan aan ouders om voor de klas te gaan staan.’
‘We snappen het wel. Maar het is een gevaarlijke ontwikkeling. Onderwijs moet gegeven worden door professionals die fatsoenlijk betaald moeten worden. Je moet als school niet afhankelijk worden van de goodwill van ouders. Het gevaar is dat je op een glijdende schaal komt. Want wat is de volgende stap? Dat je een ouder die klusjesman is het onderhoud aan scholen laat doen?’
Volgens de raad komt de onderwijssector chronisch geld tekort voor fatsoenlijke salarissen
Het fundamentele probleem achter het tekort aan leerkrachten in het basisonderwijs zijn de lage salarissen, aldus Veen. Een leraar in het basisonderwijs heeft een startsalaris van 2436 euro, bijna tweehonderd euro lager dan een leraar in het voortgezet onderwijs. In de loop van een carrière loopt dat verschil op tot ruim achthonderd euro. ‘Dan wordt er wel gezegd dat basisschoolleerkrachten hun werk met liefde doen. Maar we hebben de grenzen van het betamelijke bereikt.’
De PO-Raad pleitte deze week nog voor een parlementair onderzoek naar de bekostiging van het basisonderwijs. Volgens de raad komt de sector chronisch geld tekort om fatsoenlijke salarissen te betalen. Staatssecretaris Sander Dekker ontkende dat in een debat in de Tweede Kamer. ‘Helaas hebben we een staatssecretaris die een blinde vlek heeft voor deze problematiek’, aldus Veen.
De Tweede Kamer voelde ook niets voor een parlementair onderzoek. Volgens de partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet zijn de bekostiging van het onderwijs en de hoogte van lerarensalarissen onderwerpen voor aan de formatietafel.