Miljarden extra nodig tegen overstromingsrisico’s Nederland (Vasco van der Boon, Voorpagina/fd, 28 dec. 23)
In het kort:
- Waterschappen hebben tweemaal zoveel geld nodig om het land te beschermen tegen wateroverlast.
- Het gemiddelde van de bandbreedte van de nieuwe kostenramingen komt uit op €24 mrd.
- Dit zegt Jeroen Haan van de Unie van de Waterschappen in reactie op de actuele waterproblemen.
De waterschappen verwachten twee keer zoveel geld nodig te hebben als gedacht om Nederland te beschermen tegen overstromingen. ‘Volgens de nieuwste inzichten hebben we tot het jaar 2050 voor het nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma geen €12,6 mrd nodig om onze primaire waterkeringen op orde te krijgen, maar houden we voorlopig rekening met €24 mrd.’
Dat zegt bestuurslid Jeroen Haan van de Unie van Waterschappen. Hij reageert op de actuele wateroverlast in Oost-Nederland. Na de wekenlange regenbuien trekt daar vanuit Duitsland een hoogwatergolf via de Overijsselse rivieren Dinkel, Vecht en Regge naar de IJssel.
In de Hanzestad Deventer bereikte het water van de IJssel woensdagochtend een hoogte van 6,21 meter boven NAP. Bij 6,30 meter stroomt het rivierwater de stad in. De gemeente verwacht donderdag of vrijdag de hoogste waterstand. ‘Voor de IJssel is het spannend en kan er geen druppel meer bij’, verklaart de Unie van Waterschappen op haar website.
Ontruiming Bommelerwaard
Nederland heeft sinds de kritieke wateroverlast in 1995, toen de Bommelerwaard moest worden ontruimd, de waterbergingscapaciteit van de grote rivieren sterk verbeterd. In totaal is daarin €3,8 mrd geïnvesteerd. Op 34 plekken zijn de uiterwaarden langs de IJssel, Nederrijn, Waal en Lek uitgediept of verbreed. Langs die rivieren zijn die aanpassingen in 2019 afgerond. Het vergroten van de ruimte voor de Maas loopt nog door tot en met 2027.
‘Deze aanpassingen van de grote rivieren in het kader van het project Ruimte voor de Rivier blijken succesvol te zijn’, constateert Haan. Hij is daar het bestuurslid met waterveiligheid in zijn portefeuille. ‘Maar we zijn zeker nog niet klaar.’
Op basis van nieuwe veiligheidsnormen moeten alle dijken en duinen in 2050 beschermen tegen overstromingen van de grote rivieren en de zee. Daardoor is het aantal kilometers dijken en duinen dat de komende vijfentwintig jaar moet worden versterkt met een derde uitgebreid. ‘Van 1500 kilometer naar 2000 kilometer’, zegt Haan.
€1,8 mrd schade door Geul, Roer en Gulp
Bij de overstromingen twee jaar geleden in Zuid-Limburg bleek de Maas volgens de Unie-bestuurder de hoogwatergolf uit de Ardennen en de Eifel beter te kunnen absorberen dan voor de verruiming van de rivierbedding en voor de dijkversterkingen. Maar bovenstrooms waren de problemen door de hoosbuien immens. ‘Alleen al in Zuid-Limburg is toen voor €1,8 mrd schade aangericht door de rivieren Geul, Roer en Gulp’, zegt Haan.
Behalve bestuurslid van de Unie is Haan ook dijkgraaf van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Dat waterschap oefende eerder dit jaar met een denkbeeldige dijkbreuk in de Noordelijke Lekdijk bij Lopik. Als daar een dijk bezwijkt, komt mogelijk een gebied tussen Utrecht, Amsterdam en Rotterdam inclusief Schiphol met een miljoen inwoners onder water. Dat scenario zou voor een geschatte €20 mrd schade kunnen aanrichten, weet Haan. ‘Investeren in waterbescherming is altijd rendabel, want we beschermen daarmee onze leefwereld.’
Zeespiegelstijging
De waterschapbestuurder wijst erop dat de nieuwe raming van de miljarden die nodig zijn om de dijken te versterken, nog geen rekening houdt met de gevolgen van de zeespiegelstijging en extremer weer op basis van de klimaatscenario’s van het KNMI. Een combinatie van een hoogwatergolf in de Nederlandse rivieren door extreme hoosbuien in het Duitse, Belgische of Franse achterland, kan samen met een stormvloed van het gestegen zeewater het afvloeien van rivierwater bemoeilijken of onmogelijk maken.
Haan noemt de Maeslandtkering, de stormvloedkering bij Hoek van Holland die onlangs voor het eerst om veiligheidsredenen automatisch dichtging. Dat zal bij een stijgende zeespiegel en een superstorm vaker nodig zijn. ‘Het is een cruciaal ruimtelijk vraagstuk om te gaan nadenken over een andere inrichting van ons land: om meer overloopgebieden langs de rivieren mogelijk te maken. Er is meer ruimte voor waterberging nodig. En bouwen we onze huizen wel op de juiste plek en op de juiste manier?’
Elf van de 21 Nederlandse waterschappen hebben inmiddels extra maatregelen genomen vanwege de actuele wateroverlast door de aanhoudende regen in West-Europa. In de Belgische Ardennen wordt komende week ook veel neerslag verwacht. Daar zijn de rivieren de Our en de Ourthe al buiten hun oevers getreden. Dat water zal de Maas ook via Nederland afvoeren naar zee.
*De conclusie luidt dat dit een uitstekend initiatief van de waterschappen is om aandacht te vragen voor niet alleen wateroverlast (vanwege de klimaatveranderingen), maar ook andere internationale thema’s, en dan in de eerste plaats Oekraïne. Omdat óók daar onze veiligheidsnormen in het geding zijn. Maar zo wordt het ook duidelijk dat er op korte termijn – vanaf het nieuw aantredende kabinet én de EU-verkiezingen van volgend jaar een algeheel debat noodzakelijk is. Alle huidige Kamerfracties kunnen zich dus tijdig prepareren op deze operatie die als nieuwe Deltawerken te boek kan komen te staan. Anders zijn we te laat.
https://fd.nl/economie/1501609/miljarden-extra-nodig-tegen-overstromingsrisicos-nederland