Nederland kan zijn eurokramp beter loslaten (Dirk-Jan van Baar, Opinie & Debat/de Volkskrant, 24 juli)
Opinie op Zondag – Dirk-Jan van Baar: ‘Nederland kan zijn eurokramp beter loslaten’
Prikkelende opinies op een dag dat u er tijd voor heeft: de Volkskrant presenteert elke zondag bijdragen van een vaste club van zeven auteurs. Vandaag historicus Dirk-Jan van Baar.
Dirk-Jan van Baar is historicus. 23 juli 2017, 10:00
Nederland is bang om te worden geplet in een EU waarin het na de Brexit moederziel alleen staat
De auteur bedoelt niet dat ‘ons land’ bang is om geplet te worden, maar dat het zijn eigen angstgevoelens zijn. Waarom? Er bestaat een half-om-half-verhouding tussen vertrek en blijvers, hoewel Nederlands calvinisme garant staat voor blijven en een strak budgettair beleid. Maar er is geen sprake van angst geplet te worden omdat ons land een voldoende geluid kan openlijk geluid kan voortbrengen als ons collectief iets niet aanstaat.
Dankzij de ster van Emmannuel Macron, die zelfs Donald Trump deelgenoot weet te maken van zijn overwinningsparades, is de stemming in Europa omgeslagen. Het gaat alleen nog over het Frans-Duitse motorblok, dat op stoom gaat komen als Angela Merkel in september weer tot bondskanselier wordt herkozen. Daar twijfelt niemand meer aan, ook niet na de rellen bij de G20 in Hamburg. Vergeleken met haar zelfbewuste ‘wir schaffen das’ zien Marine Le Pen en Theresa May er ineens als verliezers uit.
En Nederland? Dat schoot meteen in de eurokramp, bang om te worden geplet in een EU waarin het na de Brexit moederziel alleen staat. Daar begrijp ik weinig van en Bert Koenders, bij wie ik begin deze maand in Den Haag op bezoek was, evenmin. Onze demissionaire minister van Buitenlandse Zaken ziet juist kansen. Natuurlijk, daar is hij politicus voor en als voormalig euroscepticus snap ik heel goed dat als zich in Frankrijk een nieuwe zonnekoning aandient bij ons het spookbeeld van een Europese transferunie opdoemt.
Even een aantal zaken op een rij zetten. 1. Koenders die kansen ziet, spreekt namens het kabinet en dat betekent economische kansen van dit klassiek-liberale kabinet met de neoliberale PvdA-vleugel die sinds Bos een meer pro-economische koers vaart. 2. Alle politieke partijen hebben te maken met eurosceptici omdat met name de besluitvorming in de EU – zowel de Commissie als Europese Raad – zo chaotisch is, dat iedereen uit wanhoop wel scepticus moet worden om zichzelf staande te houden in een blijvend harde strijd tussen budgetdiscipline en spilzieke subsidie-opschrokkers, met name in Oost-Europa. Het scepticisme wordt dus veroorzaakt door een eeuwig gebrek aan publieke discussie binnen de EU en dat is zowel te wijten aan de Commissie als de nationale lidstaatregeringen. 3. Weer een journalist die Macron als zonnekoning meent te mogen betitelen, terwijl daar pas minimaal over een jaar getuigenissen getoond kunnen worden. Een journalist onwaardig dus. Hou je dan gewoon tot de feiten. Dit zijn subjectieve meningen. 4. En wat betreft de transferunie moet OOK gesproken kunnen worden, ondanks het angstbeeld dat het weer een spilzucht zal oproepen. Laat de vakeconomen eerst hun oordeel – per definitie in gespletenheid – uitspreken en laat die duidelijkste meningsverschillen over aan het oordeel van een besluitvorming, en misschien wel in de vorm van een referendum EU-wijd (na de Brexit wel te verstaan). Want financieel-economische meningsverschillen mogen wel als de grootste ziekte binnen de EU worden gekwalificeerd. Daar (!!!) moeten we vanaf, meneer Van Baar. De bevolking(en) of burgers worden heen en weer geslingerd tussen de eeuwige conflicten binnen de besluitvormende organen in Brussel. En dat is tot slot niet Brussels schuld, maar van de regeringsleiders, egokampioenen.
Kortom, met deze 4 (tegen)argumenten kan van de journalistiek een meer afgewogen meningsvorming binnen columns worden verwacht. Meningen en subjectieve oordelen te over, waarheidsvinding en wijsheid ontbreken over de hele linie.
Wij Nederlanders, die ons huishoudboekje op orde hebben, moeten dan meebetalen aan het goede leven van spilzieke zuiderlingen. Het sentiment is springlevend en door de eurocrisis versterkt. Laat die Fransen eerst maar eens hervormen, daarna spreken we verder. Het idee dat wij de enig juiste koers varen zit diep.
Uitputtingsslag
Nederland zal nooit uit eigen beweging uit de euro stappen, maar Duitsland blijven volgen
Maar de spaarkoers die Nederland al jaren met Duitsland voorstaat, wringt met de geldschepping van Mario Draghi en de ECB, die over de eurozone als geheel moeten waken. Het Germaanse en Latijnse Europa zijn in een uitputtingsslag verwikkeld die zonder schuldsanering voor de zuidelijke landen niet eeuwig kan doorgaan. Tegelijk wist iedereen dat een overwinning voor Le Pen tot een confrontatie met Merkel zou leiden. Alleen al daarom was er geen alternatief voor Macron, wat de Nederlandse koudwatervrees voor Frans-Duitse dadendrang een gedateerd aanzien geeft.
Dat het ‘wringt met de geldschepping van Mario Draghi en de ECB, die over de eurozone als geheel moeten waken’ is een feit, maar een ander feit is ook dat het ‘binnen de muren’ van besluitvormende organen blijft en dat is de grootste blunder die gemaakt kan worden. Wanneer worden deze ‘oude’ regenten modern en gooien ze de dilemma’s naar buiten voor een publiek debat?
Halbe Zijlstra heeft binnenskamers gezegd dat de muntunie vanzelf wel een keer op de klippen loopt en Frits Bolkestein schreef dat we met de euro (waarmee hij als VVD-leider instemde) in een fuik zijn gezwommen. Volgens Bolkestein is de euro mislukt en hij wil ermee kappen. Maar wat vooral uit zijn analyse blijkt, is dat Nederland nooit uit eigen beweging uit de euro zal stappen. Wij volgen Duitsland en doen dat al sinds de koppeling van de gulden aan de D-mark. Wij zullen nooit alleen staan zoals de Britten, maar hebben ons monetair overgeleverd aan de Duitsers, voor wie Europa (de band met Frankrijk) een lotsbestemming is.
Zijlstra sprak als klassiek liberaal die ook de muntunie te ver vindt gaan, maar het gaat en ging om een gezamenlijke verantwoordelijkheid om er iets van te maken en daar hoort een muntunie bij. Met bovendien het psychologische voordeel dat de bijkomende verwevenheid van de gemeenschappelijke munt geen militaire conflicten meer mogelijk maken omdat dat economisch niet houdbaar is. Oorlogen – zie Afrika en zie zelfbenoemde religieuze leiders als IS – zijn alleen nog mogelijk in achtergebleven gebieden, waar geen druk bestaat van media, maar in de geavanceerde delen van de wereld is oorlog uitgesloten vanwege ook de mondiale risico’s. kernoorlogen uitgesloten vanwege algehele vernietiging en daarom ging men al over op cyberoorlog en dat is van een geheel andere aard. ‘Cybercrime’ laat immers het effectieve ‘nut’ daarvan zien.
Dat we met de euro in een fuik zijn gezwommen was al eerder voorspeld door economen (als Klamer) die in die munt geen bestaansrecht zag en de euroschuldencrisis heeft ook aangetoond dat hij – en de zijnen – gelijk hadden. Het was ook uniek in de menselijke geschiedenis om een munt te scheppen zonder politieke unie. Maar die politieke unie werd om andere redenen afgeschoten en terecht aangezien de Commissie geen duidelijk verhaal kon presenteren dat de lidstaten soeverein en onafhankelijk moesten blijven. Dat krijg je ervan als je alleen maar eurofielen afvaardigt naar de Commissie als nieuwe commissarissen. Moderne vorm van coöptatie.
Dat begrijpen de Belgen beter dan wij, maar in de zoektocht naar nieuwe vrienden ziet Nederland België (en de Benelux) niet staan. In Den Haag wordt weer gedaan alsof ons land een nationale eenheid is. Maar sinds de invoering van de euro is het Nederlandse belang onlosmakelijk met dat van andere eurostaten verbonden. Nationalisme is een splijtzwam, die naties (zie de Brexit) tot op het bot verdeelt. België bestaat uit verschillende taalgemeenschappen en een verkavelde hoofdstad die ook Europese hoofdstad is, maar blijft dankzij Brussel bijeen.
Weer groteske onzin. Nederland ziet in dit bovengenoemde verband samenwerking met België (federatie!) en Luxemburg (autocratisch handelskapitalist) niet zitten want dat worden slaande deuren. Ons land is wel degelijk een nationale eenheid waar het om de EU gaat, want waar onze vaderlandsliefde werd gevormd in een sterk gespleten Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en dat konden overwinnen, dan valt de EU zeker ook te overwinnen. ‘Luctor et emergo’! In deze continentale wereld en multinationale ondernemingen gaat het immers om blokvorming en dan is de EU een logisch organisatorisch verband. De auteur Van Baar is de historicus en hij zou dus beter moeten weten. Ik ben in dit geval de idealist die zich niet door gemeenschappelijke teleurstellingen als de crises van de afgelopen 10 jaar uit het veld laat slaan.
Het zou voor politiek Den Haag niet gek zijn om de Europese Idee weer eens wat op te poetsen
Vlamingen beklagen zich over een transferunie met Wallonië, maar met een opbreken van de eurozone zouden ze in een knellender verband terugkeren. Met de euro hebben de Belgen (én de Luxemburgers) een steviger munt dan de Belgische frank die ze vroeger hadden en ze leven niet slechter dan wij.
Laat in vredesnaam België, pardon Vlaanderen en Wallonië, buiten iedere beschouwing want dat provincialisme aldaar is een anachronisme geworden. Dat dient alleen ter vermaak, maar niet tot lering.
Het einde van België is net als dat van de euro vaak voorspeld, maar beide bestaan nog steeds. Met liefde of solidariteit heeft dat weinig te maken, wel met wederzijdse afhankelijkheid. Ik heb lang gedacht dat verzorgingsstaten alleen op nationaal niveau konden bestaan, maar tegenwoordig zien we dat partijen die weinig van Europese solidariteit willen weten ook geen moeite hebben met de onttakeling van de eigen verzorgingsstaat en rechtsstaat omdat ‘buitenlanders’ daarvan het meest zouden profiteren.
Ook dit laatste kan ‘provincialisme’ worden genoemd! Laat die populisten maar wat roepen maar luister er niet naar. Wel op voorwaarde dat de besluitvorming op het hoogste niveau veel democratischer en opener wordt dan ‘momenteel’ (ahum, lees: al eeuwen gesloten is) het geval is.
Dat moet te denken geven, zoals het ook te denken geeft dat liberalen die zich altijd druk maken om de exportpositie van het Nederlandse bedrijfsleven het voor landen als Italië betreuren dat zij hun onvermogen om te hervormen nu niet meer kunnen maskeren door hun munt te devalueren. Wat voor ons een zwaktebod is, zou voor zuidelijke landen een uitweg zijn.
En die tegenstelling moet inderdaad in de directe toekomst (en niet ‘nabije’ toekomst) besproken, geanalyseerd en hersteld/gerepareerd worden.
Zulke opvattingen – Holland op z’n smalst – dragen niet bij aan beter inzicht bij het grote publiek in hoe de eurozone werkt, wie ervoor betaalt, en wie eraan verdient. Het is voor politiek Den Haag, dat al maanden een kabinet aan het formeren is, niet gek om de Europese Idee weer eens wat op te poetsen en zich serieus in de blijvende band met Zuid-Europa te verdiepen. Een schone taak voor christen-democraten en sociaal-democraten, die het woord solidariteit het meest in de mond nemen en zich het meest om de Europese manier van leven bekommeren. Dus ook die in landen die wij alleen van vakantie kennen.
Dit zijn mooie woorden, maar niet consequent want de opening van zijn betoog zet de lezer op een geheel verkeerd spoor. Of was de kop van dit artikel ‘Eurokramp loslaten’ een redactionele kwestie?
https://www.volkskrant.nl/opinie/opinie-op-zondag-dirk-jan-van-baar-nederland-kan-zijn-eurokramp-beter-loslaten~a4507390/
