‘De staatsschuld mag gerust oplopen, zoals Japan laat zien’ @nrc #staatsfinanciën #staatsschuldparadox

Tags

politiek

Stelling: Na het overtuigende optreden van Coen Teulings in Buitenhof-tv van afgelopen zondag, nu een vervolganalyse.

Eurozone Met een opgeheven vingertje maakt Nederland brokken in Europa, analyseert Coen Teulings voorafgaand aan de EU-top van donderdag.

Coen Teulings, nrc.nl, 20-4-20

Voor wie het nog niet zeker wist, hebben de ramingen van het IMF de laatste twijfel weggenomen: de wereld staat aan de vooravond van een ongekende recessie, veel dieper nog dan de financiële crisis van 2008/9. De Nederlandse staatsschuld zal met ruwweg 20 procent toenemen. Voor andere Europese lidstaten, zeker voor het zwaar getroffen Italië, geldt hetzelfde. Problemen die de eurozone al tijdens de financiële crisis achtervolgden zullen daardoor opnieuw opduiken.

Tegelijkertijd heeft de coronacrisis ook politieke gevolgen. Angst voor onze gezondheid is een sterke drijfveer. De emotie van de angst beperkt de politieke speelruimte voor weloverwogen beleid.

Frits Bolkestein trok 25 jaar terug als VVD-leider van leer tegen het Nederlandse opgestoken vingertje. Waarom moest Nederland de rest van de wereld altijd de les lezen? Ons buitenlands beleid zou ons belang moeten dienen, zo hield hij ons voor. Die lessen lijkt ons land vergeten te zijn. Wat zich afgelopen maand tussen Nederland en de rest van de EU heeft afgespeeld was te verwachten.

Nederlands vingertje

[Lees ook: Knot bepleit coronavangnet voor eurolanden]

Het begon bij de persconferentie van ECB-baas Christine Lagarde een maand terug. In haar presentatie zei Lagarde dat de ECB er niet was om renteverschillen tussen eurolidstaten te beperken. De financiële markten reageerden als door een wesp gestoken. De renteverschillen tussen de Europese lidstaten liepen snel op. Dit zal geen enkele waarnemer hebben verrast. Het oude probleem van de eurozone, een monetaire unie zonder fiscale unie, ligt immers nog steeds op tafel. De ECB corrigeerde gelukkig onmiddellijk, onder Draghi’s oude motto alles te doen wat nodig is (whatever it takes). Over de hoofdlijnen van die reactie was het hele ECB-bestuur het bovendien eens. Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, gaf onder andere in NRC een toelichting; hij bepleitte een coronavangnet voor zwaar getroffen landen.

Het pleidooi van Knot was aan de verantwoordelijke leden van het kabinet echter niet besteed. Het Nederlandse vingertje ging hemelhoog. Hadden die landen maar net als wij moeten bezuinigen. Toegegeven, ik zou ons land niet graag aan de Italiaanse premier Conte toevertrouwen. De Portugese premie Costa valt echter weinig te verwijten. Zijn kritiek was snoeihard: altijd Nederland, in 2008, in 2009, in 2010, en nu weer. Altijd die Nederlandse ministers van Financiën (let op het meervoud). Een ontlading van vijftien jaar opgebouwde ergernis.

Onterechte ergernis omdat de zuidelijke landen hun financiën nooit op orde hebben gehad. De oervader van de EEG had Italië niet moeten toelaten en de naïviteit waarmee de EU in het eerste decennium is uitgebreid, laat nu zien dat ‘haastige spoed altijd slecht is.’

Dat had ons achter de oren moeten doen krabben. Zo niet de Tweede Kamer die een paar dagen later bijna voltallig – D66 uitgezonderd – met religieuze leerstelligheid minister Wopke Hoekstra (Financiën, CDA) overtroefde. Ik moest weer aan Bolkestein denken: wat is hier het Nederlandse belang? Zouden we echt niet achter de brede rug van Duitsland hebben kunnen schuilen? Zijn kritiek ging echter niet alleen over de toon, maar ook over de inhoud. Nederland stelde destijds zijn ontwikkelingshulp ten voorbeeld. De groei van China en India kwam echter niet door onze hulp maar door de openstelling voor de wereldmarkt. Datzelfde geldt nu weer. De Nederlandse leerstelligheid is misschien half goed, maar waarschijnlijk helemaal fout.

Resultaat van de financieel-conservatieve fracties VVD en CDA in de Kamer.

Japan

Een vergelijking van de eurozone met Japan is hier behulpzaam. Japan vergrijst in hoog tempo. Het land loopt in dat opzicht vijftien jaar op de eurozone voor. De inflatie en de rente liggen daar nu al twintig jaar rond nul. De Amerikaanse econoom Paul Krugman analyseerde in 1998 de oorzaken van de Japanse problemen. Hij voorspelde toen al dat de eurozone soortgelijke problemen zou krijgen. Hij kreeg gelijk.

Japan heeft met vallen en opstaan ontdekt hoe met vergrijzing om te gaan: een lage rente en 200 procent staatsschuld. De financiering van deze staatsschuld blijkt geen probleem: er zijn meer dan genoeg Japanners die hun pensioenspaarpot in staatsobligaties willen steken. Veel alternatieven hebben ze niet.

De vraag is dus: als 200 procent in Japan geen probleem is, waarom is 130 procent dat in Italië dan wel? Dat ligt aan de eerder genoemde incongruentie tussen muntunie en fiscale unie. Tijdens een crisis loopt het water naar het laagste punt. Beleggers kiezen dan voor de veiligste obligaties. Daarom ontstaat een wedren tussen landen naar de laagste staatsschuld, uit angst de gunst van beleggers te verliezen. Alleen meer onderlinge garantstelling tussen Europese lidstaten maakt dit mechanisme onklaar. De opwinding op de financiële markten na Lagarde’s verklaring liet dat opnieuw zien.

Het gebrek aan vertrouwen van de eigen burgers in de overheid is het échte probleem van Italië. Dat wordt niet opgelost door een hogere rente.

Tegelijkertijd kun je simpel uitrekenen dat Nederland jaarlijks structureel 12 miljard minder belasting hoeft te heffen, als we een hogere staatsschuld aanvaarden. De koopkracht voor de gewone Nederlander zou daar enorm van profiteren. Opnieuw gaat het opstoken vingertje van Nederland dus lijnrecht in tegen het Nederlandse belang.

Het probleem, niet de oplossing

Zou de Nederlands-Duitse voorkeur voor een lage staatsschuld niet juist het probleem zijn van de eurozone en niet de oplossing? De paradox van Wopke Hoekstra is dat hij zich daarvan bewust is, zie zijn investeringsfonds. Maar voor de consequenties van dit inzicht voor onze opstelling in Europa loopt hij weg.

De overtuiging van het Nederlandse eigen gelijk is in eigen land breed gedragen. Het ambtelijk apparaat van het ministerie van Financiën was lange tijd diepgaand eurosceptisch. Het goede nieuws is dat daar nu, net als bij De Nederlandsche Bank, breder over dit soort vragen wordt nagedacht.

In Nederland is de steun voor de EU groot, zoals keer op keer uit opiniepeilingen blijkt. Dan moet deze spagaat worden opgelost. Want als de Brexit-saga ons één ding heeft geleerd, dan is het dat een langdurig verblijf in het vagevuur van slecht gemotiveerde kritiek op Brussel en Frankfurt, vroeg of laat tot ongelukken leidt.

Met dank aan de eurosceptici in ons parlement. Die maar blijven weigeren te aanvaarden dat een uittreden uit de EU zinloos is.

[Coen Teulings is universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht en oud-directeur van het CPB.]

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/17/de-staatschuld-mag-gerust-oplopen-zoals-japan-laat-zien-a3997091#/handelsblad/2020/04/20/#118

Denkfouten over vermeende noodzaak van vaste voorzitter van eurogroep @fd #eu @ParliamentEU

Tags

politiek

‘Voorzitter zijn van Eurogroep is permanente voltijdbaan’ (Ria Cats, Europa/fd, 30-10-19)

In het kort:

• Het Europees Begrotingscomité wil dat het voorzitterschap van de Eurogroep een voltijdbaan wordt
• Dit verhoogt de kwaliteit van de besluitvorming en het collectieve geheugen in de Eurogroep
• Nederland ziet niets in het plan, dat eerder al door de Europese Commissie en Parijs werd omarmd

De Eurogroep, het informele verbond van ministers van financiën in de eurozone, moet een permanente voorzitter krijgen. Nu nog kiezen de bewindslieden een voorman uit hun midden die het voorzitterschap van de Eurogroep er in deeltijd bij doet. Het leiden van de Eurogroep zou juist een voltijdbaan moeten zijn.

Dat zei voorzitter Niels Thygesen van het Europees Begrotingscomité dinsdag bij de presentatie van het jaarverslag. Het Begrotingscomité adviseert de Europese Commissie over de naleving van de begrotingsregels. Die regels, vastgesteld in het Stabiliteits- en Groeipact, zijn volgens Thygesen erg complex.

Geen belangentegenstellingen

Zo zijn allerlei afspraken over uitzonderingen en over een flexibele omgang met de begrotingsregels toegevoegd. Het is ondoenlijk om te verwachting dat de Eurogroepvoorzitter die allemaal tot in de puntjes [sic] kent. ‘Hij heeft als nationale minister van financiën al genoeg andere zaken aan zijn hoofd’, aldus Thygesen.

Het Begrotingscomité pleit er dan ook voor dat de Eurogroepvoorzitter voortaan niet meer een bewindspersoon uit een EU-land is, zoals nu de Portugees Mario Centeno en eerder Jeroen Dijsselbloem. Dit voorkomt ook ‘belangentegenstellingen’. Een Eurogroepvoorman moet immers onafhankelijk kunnen optreden en het belang van alle EU-landen én de begrotingsregels voor ogen houden, meent het Begrotingscomité. Als nationaal bewindsman wil hij misschien juist flink meer geld uitgeven, ondanks de hoge staatsschuld.

‘Voorkomt dit belangentegenstellingen’? Haal je de koekoek. Het is politiek en dus worden belangentegenstellingen altijd uitgevochten.

Wisselingen van de wacht

De ministers van financiën in de Eurogroep volgen elkaar steeds sneller op als gevolg van regeringswisselingen. ‘De gemiddelde levensverwachting is twintig maanden’, zei Thygesen. Een permanente Eurogroepvoorzitter kan bijdragen aan behoud van het collectieve geheugen.

Vergeten wordt dat de langer zittende regeringsleiders vanzelf én traditioneel meer gezag hebben binnen deze eurogroep en dus al een dominante rol spelen.

Hij staat bovendien dan wat betreft kennis sterker ten opzichte van de Europese Commissie. Die voorziet de Eurogroep nu van advies, bijvoorbeeld over welke eurolanden hun begrotingshuiswerk moeten overdoen of sancties verdienen omdat ze op te grote voet leven. De Eurogroep neemt die aanbevelingen doorgaans over. Dat maakt de rol van de Commissie nogal politiek, terwijl dat juist aan de lidstaten in de Eurogroep zou moeten zijn. Om de Commissie te depolitiseren, moet ook zij niet de vaste Eurogroepvoorzitter gaan leveren, vindt Thygesen.

Dat maakt de rol van Commissie helemaal niet ‘nogal politiek’, omdat het gaat om uitvoeringsbesluiten en dat is juist de taak van de Commissie. De Europese Raad van regeringsleiders zet alleen de grote beleidslijnen uit.

Slecht plan, volgens Nederland

Het Begrotingscomité heeft naar eigen zeggen met veel betrokkenen en experts gesproken die wel voelen voor een vaste, voltijdse Eurogroepvoorzitter. Het is dan ook niet het eerste pleidooi voor een permanente Eurogroepvoorman. Eerder kwamen de Europese Commissie en Frankrijk al met het idee van een Europese minister van financiën.

Nederland ziet daar niets in, omdat het niet duidelijk is voor ‘welk probleem zo’n minister een oplossing is’. Het is volgens Den Haag de vraag of hij wel een veertigurige werkweek kan vullen en bovendien zal hij een budget willen om problemen in de eurozone op te lossen. In zo’n eigen begroting heeft Nederland al helemaal geen trek.

Dit zijn terechte reserves van ons land aangezien alles ‘politiek’ is en ook deze voorstellen getuigen van het uitspelen van politieke spelletjes. 

Gouden regel

Het Europese Begrotingscomité (of: European Fiscal Board) brak opnieuw een lans voor de introductie van een ‘beperkte gouden regel’. Bepaalde overheidsinvesteringen, zoals de klimaataanpak of verbetering van de digitale infrastructuur, tellen dan niet mee bij het berekenen van de hoogte van de staatsschuld of het tekort.

Meer dan logische oplossing als er wordt uitgegaan van het onderscheid tussen consumptieve enerzijds en infrastructuuruitgaven anderzijds.

Recent riepen de Europese Centrale Bank en het Internationaal Fonds landen al op extra in hun economie te investeren om de nakende recessie het hoofd te bieden. EU-landen als Duitsland en Nederland zijn niet enthousiast, omdat zij vrezen dat beruchte begrotingszondaars als Italië het dan nog breder laten hangen.

Ooit zullen die structurele zondaars ook in de gepaste eenheidspas mee marcheren.  ‘

‘Het Begrotingscomité erkent dat onder meer Italië en Frankrijk in de afgelopen, economisch bloeiende jaren, te weinig hebben gedaan om buffers op te bouwen.’

https://fd.nl/economie-politiek/1322439/eurogroep-moet-permanente-voorzitter-krijgen

Het moment is gekomen dat algehele naïviteit is uitgebroken over mogelijkheden tot maximale digitale veiligheid van netwerken want onmogelijk @fd #geautomatiseerde-samenleving #gegarandeerde-veiligheid

Tags

politiek

Stelling: Een tweetal berichten – of beter redeneringen via beschouwingen – in FD van vanochtend verraden dat we naïef (gaan) worden over gesuggereerde idealen van gegarandeerde veiligheid, want die bestaat alleen al niet vanwege de neiging van de mens om zijn commerciële belangen maximaal uit te buiten en daar doen alle hackers en trollenfabrieken ter wereld van harte aan mee. Ik doel hierbij op het tweetal artikelen van zowel Axel Arnbak (‘Europese veiligheidsdiensten willen juist een onveilige 5G-standaard. Voor onze veiligheid’, als Mary Pieterse-Bloem, die morgen haar oratie als hoogleraar financiële markten uitspreekt aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam.

Europese veiligheidsdiensten willen juist een onveilige 5G-standaard. Voor onze veiligheid
Expert | Axel Arnbak, advocaat en onderzoeker Informatierecht
https://fd.nl/opinie/1306174/europese-veiligheidsdiensten-willen-juist-een-onveilige-5g-standaard-voor-onze-veiligheid

‘Maar achter de schermen maken veiligheidsdiensten zich zorgen dat 5G te veilig wordt en zo het ouderwets afluisteren van telefoon- en internetverkeer moeilijker maakt. Hun voorstel: maak 5G-technologie dom, onveilig en onbetrouwbaar, zodat wij voor uw veiligheid ouderwets kunnen blijven afluisteren.

Zolang de mensheid er baat bij heeft dat er bewuste ‘gaten in welk systeem dan ook blijven bestaan, die sowieso al bestaan vanwege de menselijke onvolkomenheid van zijn zelf geproduceerde systemen (absolute garanties tegen afwezigheid van fouten of gebrekkige en onvolmaakte producten bestaan immers niet) of te voorkomen zouden kunnen worden, is ook ‘misbruik’ van die onvolkomen producten of systemen een inherent gegeven van deze maatschappij. Bovenstaand citaat dat ‘veiligheidsdiensten zich zorgen maken dat 5G te veilig ‘wordt’, lijkt mij dus een aperte apekool-logica. Is dus onmogelijk.

‘Dit schadelijke pleidooi gaat compleet voorbij aan de legio nieuwe mogelijkheden die de nieuwe verbondenheid biedt om de samenleving in de gaten te houden. Bovendien is cybercrime en spionage juist een hardnekkig maatschappelijk probleem geworden omdat dezelfde veiligheidsdiensten, helaas met succes, precies dezelfde paradox opwierpen rondom de GSM-standaard in de jaren 80 en vooral het Internet Protocol (‘IP’) in de jaren 90. Het is in ieders belang dat de politiek en het bedrijfsleven zich dit keer niet laten verleiden en de veiligheid van 5G juist vooropstellen.

Inderdaad bestaan er legio nieuwe mogelijkheden vanwege die nieuwe 5G-netwerken, maar niet – nadrukkelijk ‘niet’ – om die de nieuwe vormen van ‘verbondenheid’ te bieden, want juist om de samenleving in de gaten te houden, en dat is een heel andere redenatie. Daarom heb ik hier al een duidelijke blog geschreven: https://aquariuspolitiek.wordpress.com/2019/06/24/een-volkomen-terechte-waarschuwing-van-trouw-over-cybersecurity-trouw-eu-algoritme/ (waarin twee artikelen zijn verwerkt).

‘De grote belofte van 5G is dat het mobiele internet zó veilig en snel wordt, dat wij al onze apparaten vertrouwen zelf en met elkaar beslissingen te nemen zonder menselijke tussenkomst. Maar al zijn de software en de chip in een auto nog zo slim, als de verbinding met andere auto’s en de snelweg een milliseconde hapert, kunnen er letterlijk ongelukken gebeuren. 5G kan in het lab nu al aan die torenhoge vereisten voldoen, vooral door andere radiofrequenties te gebruiken dan het huidige 4G. Maar in die andere delen van het radiospectrum is de afstand van het signaal beduidend korter. Daarom zijn er veel meer 5G-antennes nodig, moeten bomen uit onze straten verdwijnen en wordt 5G een ‘planologische nachtmerrie’ (FD 6 april). Bovendien moet de 5G-standaard – de taal waarin al die apparaten met elkaar communiceren – extreem veilig, slank en simpel zijn.

Deze belofte dat ‘5G het mobiele internet zó veilig en snel’ maakt is dus een misvatting van de eerste orde, omdat die belofte nooit gedaan kan – of zelfs mag worden gedaan – want inherent onmogelijk. Wat een naïviteit gaat achter deze woorden schuil. Deze aardse samenleving is onvolmaakt vanwege alle commerciële belangen en afwegingen en zo lang als dat de feiten blijven is iedere vorm van idealen – op commercieel terrein – ‘scheppen’ ondenkbaar of onuitvoerbaar.

Volgende artikel:

Herstart ECB-opkoopprogramma zal landen niet tot hervormen aanzetten
Opinie | Mary Pieterse-Bloem is lid van het beleggingscomité bij ABN Amro
https://fd.nl/opinie/1306477/herstart-ecb-opkoopprogramma-zal-landen-niet-tot-hervormen-aanzetten

‘Het gevolg is dat er nauwelijks nog een disciplinerende werking uitgaat van de obligatiemarkt. Oplopende schuldenniveau’s gaan normaliter samen met een hogere risico-opslag in het rentepercentage van zo’n land. Het renteverschil met de meest degelijke obligaties in de eurozone, namelijk die van Duitsland, loopt dan op. Maar nu zien we bijvoorbeeld in het geval van Italië dat daar de financieringstekorten boven de 3% dreigen uit te stijgen bij een al hoge schuldenpositie, en het renteverschil met Duitsland daalt. Dat komt vooral door de verwachting dat de ECB weer Italiaanse overheidsobligaties gaat kopen.

Ook hier dus dezelfde vorm van naïviteit: ‘gevolg is dat er nauwelijks nog een disciplinerende werking uitgaat van de obligatiemarkt’. Alsof daar überhaupt disciplinerende werking bestaat, want indien wel het geval dan alleen in het eigen commerciële voordeel. We leven in een concurrerende wereld mevrouw Pieterse, en zolang dat het geval is wordt er altijd op eigen voordeel ten koste van het nadeel van/voor anderen toegewerkt. Zo zit deze wereld in elkaar en daarom geldt er alleen nog één soort natuurwet, namelijk daar waar de maatschappelijke kloven, zoals inkomens- en vermogensverschillen, te groot worden er automatisch opstanden uitbreken, van Oranje Hesjes tot aan Franse (en Russische) Revoluties. Dat dient onze maatstaf te worden van een redelijk beschavingsoptimum, opdat we onverwachte maatschappelijke schokken kunnen voorkomen. En is het toeval dat Italië en Frankrijk in deze tekst genoemd worden?

‘En dat terwijl er in een aantal eurolanden juist hervormingen nodig zijn voor hogere groei op de langere termijn. Denk daarbij niet alleen aan Italië, maar ook aan Frankrijk waar verdere arbeidsmarkthervormingen nodig zijn.’

Neen, geen toeval als we historische patronen mogen ‘geloven’, omdat de bekende politicoloog Francis Fukuyama bijna 10 jaar geleden voor die landen al waarschuwde:

‘Dus de Agenda zwanzig-zehn van de voormalige SPD-kanselier Gerhard Schröder moet het voorbeeld worden voor links in de VS?

“De Duitse sociaal-democraten hebben de arbeidsmarkt flexibeler gemaakt en de verzorgingsstaat afgeslankt, zodat hun economie concurrerender werd. De mantra ‘meer overheid’ bestaat in Duitsland niet meer. Dat is een behoorlijke prestatie. Dat in Italië en Frankrijk niet hetzelfde is gebeurd, is een van de oorzaken van de eurocrisis.”
https://www.hpdetijd.nl/2012-02-10/waar-blijft-die-linkse-opstand/

QED – quod erut demonstrandum -, zoals ik het op de middelbare school leerde bij wiskundige berekeningen.

Eurogroep te ‘informeel ‘en ‘ongrijpbaar’ omdat dat ook voor de EU als geheel opgaat en democratisering meer dan ooit noodzakelijk is @trouw @eu #democratisering

Tags

EU

Eurogroep ‘te informeel en ongrijpbaar’ (Christoph Schmidt, economie/Trouw, 5-2-19)

TRANSPARANTIE | Democratisch toezicht is ver te zoeken bij overleg ministers van financiën, vindt Transparency International.

Zo is het maar net!

Fantasieën over een mislukte euro; bezweken omdat een muntunie niet kan bestaan zonder politieke unie @eu #eurozone @nrc

Tags

EU

Wat als de euro verdwijnt? (Maarten Schinkel, Weekend/nrc.nl, 19-10-18)

Als de gemeenschappelijke munt ten onder gaat in ruzie, bezwijkt in 2022 ook de Europese Unie. Maar de noordelijke landen gaan door.

De komende weken stelt NRC ‘wat als…?’-vragen over grote, wereldwijde ontwikkelingen.

We beschrijven daarin een toekomst waarin een trend van nu is doorgetrokken of uitvergroot, om erachter te komen wat de mogelijke wereld van morgen ons kan vertellen over vandaag.

De Noordelijke landen begonnen opnieuw, maar dan écht. De euro was bezweken omdat een muntunie niet kan bestaan zonder politieke unie, zonder gemeenschappelijk budget, zonder een diep doorvoelde gezamenlijke missie. En dus leverde elk land dat mee wilde doen, zijn nationale soevereiniteit voor een groot deel in. Eén regering, één parlement, één rechterlijke macht. Een senaat waarin elk land een gelijke stem had en een tweede kamer waarin de zetels naar bevolkingsaantal waren verdeeld. En deelregeringen in de afzonderlijke landen, die nationale zaken regelden.

Zoals aangegeven in mijn titel voor deze blog, het gaat hier om fantasieën, een fictieve vertelling. Waarom? Reden is de stelling of aanname dat de muntunie niet zou kunnen bestaan zonder politieke unie. Inderdaad, een economenstelling, een economische paradigma. Maar dat het niet ‘zou kunnen’ komt alleen omdat het in de praktijk nog nooit is voorgekomen. Maar dat zegt op zichzelf natuurlijk niets. En dus bestaat er geen enkel onderzoek en ook simulaties zijn onmogelijk omdat die altijd gebaseerd zijn op historische of bestaande feiten en werkelijkheden.

Kortom, mijn stelling is dat een muntunie niet zou kunnen bestaan vanwege de afwezigheid van een politieke unie een veronderstelling is en niet meer dan dat. Ik leid dit ook af uit het feit dat de euro nog steeds bestaat na de achtereenvolgende financiële- en schuldencrises, die ons de afgelopen tien jaar hebben beziggehouden én geteisterd, hebben aangetoond dat vooralsnog een muntunie mogelijk is zonder politieke unie, en dat zal ook het geval blijven. Tot het moment dat we het zeker weten dat het kan als we ons eindelijk realiseren dat niét de afwezigheid van de politieke unie, máár de aanwezigheid van populisme de werkelijke oorzaak is van alle twijfels van deze jaren.

Zij zijn de ware of werkelijke oorzaak van alle vertwijfelingen en onzekerheden. Niets meer en niets minder. Als de populisten eindelijk tot de orde worden geroepen vanwege hun leugens, schending van afspraken en onzin, dan loopt de euro zo gesmeerd als een bolide. En laat de Commissie eindelijk eens het lef en de moed opbrengen om Italië voor het Hof te dagen wegens schending van die afspraken. Als Juncker dat niet aandurft, kan hij maar direct een motie van wantrouwen aan zijn broek krijgen, ook al bestaat die constructie in de EU niet. Hij is in ieder geval volledig afgebrand en heeft geen plek in de geschiedenisboeken verdiend. Flapdrol nummer zoveel.

https://www.nrc.nl/nieuws/2018/10/19/wat-als-de-euro-verdwijnt-a2667273

 

Jeroen Dijsselbloem (3)

Tags

Eurogroep

‘Terugkijkend op tien jaar crisis in de eurozone kan je nuchter vaststellen dat er veel fouten zijn gemaakt en dat we er sterker uit zijn gekomen. Er zijn fouten gemaakt bij de start van de monetaire unie, er is sprake geweest van nalatigheid in de jaren na de introductie van de euro, en de crisisaanpak liet veel te wensen over. Zo is er tijd verloren gegaan, veel geïmproviseerd, de politieke leiders waren de regie de eerste jaren kwijt, en er zijn dure oplossingen gekozen. Er is door de ernst van de crisis enorme druk komen te staan op onze gezamenlijke Europese afspraken en instituties. Ook die waren niet berekend op deze klap. De monetaire unie was niet crisisbestendig. Maar het was vooral door onverantwoord nationaal beleid in de jaren voor de crisis dat er een veel te  grote druk is komen te liggen op deze onvolmaakte unie.’

[Hoofdstuk 9: Terugblik, p.247]

‘Tusk wil in december speciale EU-top over eurozone’ @eu #institutioneel #toekomstEU

Tags

EU

‘Tusk wil in december speciale EU-top over eurozone’ (Van onze correspondent  • Economie & Politiek/fd, 22-9-17)

De voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, wil in december een speciale EU-top organiseren om te praten over de toekomst van de eurozone. Alle EU-landen kunnen daaraan deelnemen. Dat heeft Tusk donderdag laten weten.

De raadsvoorzitter stelde in een brief aan alle EU-leiders dat er ‘geen wondermiddel’ is voor een versterking van de Economische en Monetaire Unie (EMU) in Europa, maar dat er nu zoveel ideeën zijn geuit dat er meer discussie nodig is. Een prioriteit is in zijn ogen de voltooiing van de bankenunie. Ook liet hij weten wel wat te zien in een omvorming van het noodfonds ESM tot een Europees Monetair Fonds.

Snelle besluitvorming

De Poolse oud-premier, die sinds eind 2014 de Europese Raad voorzit, wil ook vaart zetten achter de besluitvorming. Uiterlijk volgend jaar juni zouden er knopen moeten worden doorgehakt over de wijze waarop de EMU moet worden versterkt.

De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, deed vorige week stof opwaaien toen hij pleitte voor een uitbreiding van de eurozone. Alle EU-landen behalve het Verenigd Koninkrijk en Denemarken zouden in zijn ogen lid moeten worden, ook om de eenheid in de EU te versterken. Hetzelfde zou volgens Juncker moeten gelden voor de bankenunie.

Tusk lijkt zich daar nu bij aan te sluiten. De leiders van de inmiddels negentien eurolanden zijn de afgelopen jaren herhaaldelijk bij elkaar gekomen voor een aparte ‘eurotop’, maar nog nooit in het ‘inclusieve’ format dat de Pool nu voor ogen heeft.

Als het doel van deze speciale EU-top is om een bezinning – lees ook: evaluatie – te houden over de voorstellen die dit jaar en dan specifiek door Junck zijn gedaan, is het helemaal niet zo gek om alle EU-lidstaten daarbij te betrekken, maar dan wel in de vorm van een openbaar debat waar ook notulen van worden opgemaakt, omdat het voortaan alleen moet gaan om transparantie en openheid over de nieuwe EU-structuren. Maar de niet-eurolidstaten kunnen natuurlijk niet meebeslissen over de gang van zaken inzake de euro als munteenheid. Je bent immers opgenomen in de eurogroep of je bent het niet.

Meer optimisme

De belangrijkste EU-leiders buitelen nu bijna over elkaar heen met plannen voor de toekomst van de EU. Ze willen profiteren van de economische meewind en een beter politiek klimaat. Tusk constateerde donderdag dat ‘we nu met meer optimisme naar de toekomst kunnen kijken’.

Hierbij mogen de tegengeluiden – vooral in het voormalige Oost-Duitsland waar het extreem rechtse radicale geluid met de dag sterker wordt – niet vergeten want het gaat geestelijk nog helemaal niet goed in de EU als geheel en als zodanig. Voor het ‘beterwordingsproces’ zijn radicaal nieuwe voorstellen à la Macron noodzakelijk. Alle oude regeringsleiders vertegenwoordigen immers het oude denken (en de oude elites).

Volgende week zal de Franse president Emmanuel Macron zijn visie voor de EMU ontvouwen. Eerder heeft hij laten weten voorstander te zijn van een Europese minister van financiën en van een aparte begroting en een apart parlement voor de eurozone. De grote vraag is nu hoeverre de Duitse bondskanselier Angela Merkel met hem mee wil en kan gaan na de Duitse parlementsverkiezingen van komende zondag.

Bomvolle agenda

De regeringsleiders van de 28 EU-landen komen eind volgende week bijeen in Tallinn, de hoofdstad van de huidige EU-voorzitter Estland. Zij zullen dan hoofdzakelijk praten over digitale zaken, zoals cyberveiligheid, het belasten van grote internetplatforms en de digitalisering van de Europese industrie.

Maar er is in Tallinn ook een informeel diner gepland waar Tusk wil gaan praten over de werkwijze van de Europese Raad in de komende maanden. De agenda is bomvol. Tijdens een EU-top in oktober staat de brexit weer prominent op de agenda, evenals de moeizame relatie met Turkije.

In november wacht nog een top in het Zweedse Gotenburg, waar sociale kwesties worden besproken. Andere belangrijke gespreksonderwerpen in de komende maanden zijn versterking van de defensieve samenwerking en de toekomst van de Europese begroting nu de Britten hebben aangegeven de EU te willen verlaten.

Dit jaar 2017 wordt intellectueel een topjaar voor de EU, waarbij scherp opletten levensvoorwaarde nr 1 is omwille van een democratischer Europa.

https://fd.nl/economie-politiek/1219681/tusk-wil-speciale-eurotop-in-december

 

Het volstrekte gelijk van Jeroen Dijsselbloem ten opzichte van chaoot Juncker en jaloerse Moscovici @fd #eurogroep #hoe-te-institutionaliseren?

Tags

eurozone

Dijsselbloem: ‘Eurogroep is doelmatig en democratisch’ (Rik Winkel • Economie & Politiek/fd, 16-9-17)

Jeroen Dijsselbloem heeft vrijdag bij zijn laatste informele Eurogroep krachtig stelling genomen tegen de pogingen van de Europese Commissie om deze informele club van nationale ministers van financiën onder haar vleugels te krijgen. Gepassioneerd verdedigde de Nederlandse minister in de Estse hoofdstad Tallinn het huidige ‘intergouvernementele’ karakter van de Eurogroep.

Gelukkig had ik afgelopen week al een beschouwing geschreven over Junckers plannen die hij had vastgelegd in de Staat van de Unie, zijn troonrede en waarin ik hem verweet dat hij alle mogelijke thema’s kris kras samen heeft gevoegd en dus zonder enige consistentie en coherentie.[1] Nu durf ik hem ook een chaoot te noemen die niets heeft begrepen van de Trias Politica, die ik er toen bijhaalde. Om die reden kan ik nu vaststellen dat Dijsselbloem volstrekt gelijk heeft met zijn vaststelling dat de eurogroep goed heeft gefunctioneerd en ook in een leemte – ‘weeffout’ – heeft voorzien binnen het Verdrag van Maastricht waarin het EMU werd geformaliseerd. De huidige ‘intergouvernementele’ structuur van de eurogroep is dus de briljante aanvulling op die gebrekkige structuur van het Europese Huis. Het is namelijk het antwoord op de impopulaire federatieve formule die alleen wordt gedragen door de federale lidstaten binnen de EU, zoals Duitsland en België. Maar die gedachte van een federatie moet helemaal uit de vocabulaire verwijderd worden aangezien de EU dan wel een superstaat gaat worden, een onrealistische staatsstructuur omdat de EU zal een formele natiestaat zal worden waaraan niemand behoefte heeft. De EU is in de praktijk van alle dag een intergouvernementele organisatie en daarom past de huidige werkwijze van de eurogroep daarin, beter dan de (ondemocratische) Commissie en (het conclaaf van) de Europese Raad zoals in de vorige blog uiteengezet.

Volgens hem is de werkwijze de afgelopen jaren onder moeilijke omstandigheden niet alleen effectief gebleken, maar ook democratisch.

Hierbij valt wel een kanttekening te plaatsen aangezien in de vorige blog al werd aangegeven dat het erg tegenvalt met het democratische karakter van de Unie. Want er bestaat volgens mij een tweetrapsraket, dat alles wat de EU betreft eigenlijk via het eigen nationale parlement en dus onze Tweede Kamer moet worden aangekaart. En met name Rutte is een symbool geworden van een vage taal omdat hij de Raad voorstelt als een vergadercircuit, waarin zelfs alle ambtelijke voorbereiding kan worden overtroefd door de nieuwste hersenspinsels van de regeringsleiders. En dan voel je je gepasseerd als ambtenaar die intensief de agenda heeft voorbereid.

 

‘Het is complex, verre van perfect en moeilijk te begrijpen. Maar het werkt wel. Als iets niet stuk is, moet je het niet repareren’, zegt hij in een reactie op het voorstel van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker om de eurocommissaris voor economische en financiële zaken ‘minister van Economie en Financiën’ te maken en tevens te bombarderen tot voorzitter van de Eurogroep.

Ook de Luxemburger – zijn voorganger als voorzitter van de Eurogroep – gebruikt daarbij overigens het argument dat dit efficiënter zou zijn.

Europese minister

Dijsselbloem: ‘Minister is maar een titel. Ik denk dat we het andersom moeten aanpakken. Eerst kijken wat er schort aan de muntunie en dan of er iets moet aan de instellingen moet worden gedaan om dat te ondervangen.’

Ook andere ministers op de behoudende flank van de Eurogroep, zoals de Oostenrijker Hans Jörg Schelling en de Fin Petteri Orpo gaven vrijdag aan dat ze niet zitten te wachten op institutionele veranderingen. De Duitse minister Wolfgang Schäuble hield zich meer op de vlakte. ‘De titel is niet zo belangrijk. Het gaat om de rechten en bevoegdheden die zo’n minister zou krijgen.’

Schäuble is zich ervan bewust dat bondskanselier Angela Merkel na de verkiezing van Emmanuel Macron in Frankrijk heeft aangegeven dat ze best wil nadenken over een Europese minister van financiën. Naar verwachting steken Macron en Merkel na de Duitse verkiezingen de koppen bij elkaar. Minister Bruno Le Maire zei vrijdag dat Macron eind september zijn visie op de eurozone en Europa zal ontvouwen.

Frankrijk is niet zo blij met de suggestie van Juncker om Zweden, Tsjechië, Polen, Hongarije, Bulgarije en Roemenië snel lid te maken van de muntunie. Volgens Le Maire, die geldt als mogelijke opvolger van Dijsselbloem, moet de eurozone eerst worden versterkt. Dijsselbloem vindt versnelde uitbreiding evenmin een goed idee, omdat dit tot nieuwe risico’s kan leiden. ‘Het is noch verstandig, noch realistisch om landen te pressen of te dwingen.’

Hier geef ik dus Macron gelijk omdat het waanzin is om de genoemde landen ‘snel’ lid te maken van de eurogroep of -zone, of hen daartoe te dwingen. In het Verdrag van Maastricht wordt die gemeenschappelijke munt als ideaal einddoel genoemd, maar duidelijk vanuit het verwachtingspatroon van de jaren negentig toen beide Verdragen (Maastricht en Amsterdam) werden getekend in de verwachting dat die nieuw munt een enorme impuls zou betekenen voor de economische groei van de Unie, maar toen was men zich nog onbewust van de financiële en economische crisis van het eerste decennium van deze eeuw, die toen nog in geen velden en wegen kon worden vermoed.

Dijsselbloem heeft gelijk met zijn uitspraak dat versnelde uitbreiding van de eurolanden ‘evenmin’ een goed – dus slecht – idee is omdat dit tot nieuw risico’s kan leiden. Dijsselbloem heeft dus een betere kijk op de gedachtewereld van de bevolking en burgers dan Juncker, die al te lange tijd in de politiek rondloopt en volledig vereenzelvigd is met het ‘Brusselse’. Zijn houdbaarheid én geloofwaardigheid is allang verstreken, ware het niet dat zijn benoeming natuurlijk al vastlag met zijn status als ‘éminence grise’ binnen de Europese politiek. Maar hij is inmiddels bijna dezelfde schertsfiguur geworden als zijn voorganger Barroso, hetgeen direct de vinger op de wonde legt, namelijk dat de nieuwe Commissievoorzitter vanuit de grootste fractie in het EP wordt bepaald en dat het dus een kwestie is van handjeklap. ‘Over democratie gesproken’, meneer Juncker. U bezet uw functie bij de gratie van de christendemocratische fractie in het EP en door uw beschermheilige Angela Merkel. Die idiote constructie moet zo snel mogelijk worden afgeschaft.

# Hij heeft ook vraagtekens bij het nieuwe fonds waarmee de Commissie niet-eurolanden over de streep wil trekken.

Verantwoording

Hoewel de Eurogroep functioneert als een subgroep van de ‘ecofin’, de raad van EU-ministers van financiën, is het niet echt een EU-instelling. De Commissie is actief betrokken, maar beschikt niet over het recht van initiatief. Het machtigste instrument van de Eurogroep is het noodfonds ESM, dat €500 mrd ter beschikking heeft om geld te lenen aan eurolanden in nood – meer dan drie keer de jaarlijkse EU-begroting. Het ESM zit in een apart verdrag, met de negentien eurolanden als enige aandeelhouders. Alle besluiten vergen unanimiteit.

# Dijsselbloem, die de groep in januari bijna vijf jaar zal hebben geleid, erkent dat het soms tot diep in de nacht duurt voordat er overeenstemming is. Maar hij bestrijdt de door eurocommissaris Pierre Moscovici geventileerde opvatting dat de besluitvorming over met name Griekenland vanuit democratisch oogpunt schandalig is te noemen. Er is wel degelijk parlementaire controle, alleen niet door het Europees Parlement, zoals Moscovici wil. De besluiten worden volgens Dijsselbloem uiterst nauwkeurig bekeken door nationale parlementen, aan wie de leden van de Eurogroep verantwoording schuldig zijn.

Uit deze slotpassage blijkt ook dat Moscovici een stereotype Zuid-Europeaan is die de besluitvorming over Griekenland ‘schandalig’ durft te noemen en daarmee een pure populist blijkt te zijn. Hoe komt hij daarbij, want juist vanwege de oude term Trojka, die wel degelijk met formele en vastomlijnde regels bestuurt en waarbij de hele wereld meekijkt naar de ontwikkelingen in schuldenkwesties – om nog maar te zwijgen over de Grieken die hun toelating tot de euro te ‘danken’ hadden aan valse informatie en voorwendselen over hun staat van overheidsfinanciën – zijn eigen eurogroep zo af te vallen? Met Moscovici was kortom de eurocrisis nog steeds niet opgelost en het toont ook aan hoe verziekt de Franse politiek is. Vandaar dat Macron terecht een einde wil maken aan dat zooitje ongeregeld in Frankrijk zelf.

Tot slot zij afsluitend opgemerkt dat Dijsselbloem bevestigt dat de eurogroep ‘uiterst nauwkeurig bekeken door nationale parlementen’ wordt gecontroleerd, al moet direct worden toegegeven dat die nauwkeurigheid vaak weinig voorstelt als je kijkt naar de debatten in de Tweede Kamer, die eigenlijk niets om het lijf hebben. Vooral de debatten over de Eurotoppen zijn inhoudsloos omdat het alleen om vergaderagenda’s gaat en dat de besluitvorming tijdens de top wordt bepaald door de inbreng van de sprekers die de voorbereiding, zoals al opgemerkt, geheel in de war kan schoppen. Dus die ‘nauwkeurige’ controle vanuit nationale parlementen zou later door onderzoek en navorsingen van historici wel eens van bedroevende kwaliteit kunnen blijken te zijn als alle notulen van de ecofin-debatten (en de Commissie) openbaar zijn.

Chaos blijft dus troef binnen de EU, zoals uit dit interview van Dijsselbloem wel blijkt. De Commissie is een grote speeltuin van politieke machtsspelletjes, en zo blijkt dat Brussel door dezelfde mechanismen wordt bepaald als ons eigen Den Haag. Het is niet anders, want dát is het politieke handwerk.

https://fd.nl/economie-politiek/1218542/eurogroep-is-doelmatig-en-democratisch

[1] https://aquariuspolitiek.wordpress.com/2017/09/13/junckers-wensen-eu-trajectplan-oostlong-westlong-tweesnelhedenachterwegegelaten/

Het centrale probleem van de euro: ‘een munt zonder land’, aldus De Grauwe #Parool @eu

Tags

eurozone

‘De euro is een munt zonder land’ (Peet Vogels, Economie/Het Parool, 2 september)

Angela Merkel sprak zich deze week uit voor een Europese minister van Financiën voor de eurozone. Een grote stap? Econoom Paul De Grauwe is sceptisch. “Er is veel meer integratie nodig.”

# De Duitse bondskanselier zei in haar zomerse persgesprek dat ze voorstander is van een Europees Monetair Fonds, dat landen in de eurozone financieel helpt hervormingen door te voeren. Ook een minister van Financiën, een idee van de Franse president Emmanuel Macron, ziet ze wel zitten.

Inderdaad geen gek idee, omdat de EU via de eurogroep deze toekomstige problemen zelf zal moeten oplossen.

# Daarmee hebben Frankrijk en Duitsland zich uitgesproken voor meer economische integratie binnen de eurozone. En als deze twee het ergens over eens zijn, gebeurt het meestal ook. Maar de voorstellen van Merkel gaan lang niet ver genoeg, meent De Grauwe, hoogleraar Europese betrekkingen aan de London School of Economics.

Is meer integratie noodzakelijk?

# “Ja. De euro is nu een munt zonder land. En die munten blijven niet bestaan. Als we de euro willen behouden, moeten ze dat land creëren. Als we dat niet willen, moeten we terugkeren naar de tijd dat elk land zijn eigen munt had.”

Deze redenering klopt aangezien de ooit bestaande twijfels over een muntunie zonder regering niet werkt en dat is inmiddels een bewezen feit.[1] Alleen met kunst en vliegwerk via het ECB van Draghi is het gelukt ons staande te houden in de mondiale economie.

[1] Zie bijvoorbeeld: https://www.bnr.nl/nieuws/beurs/10061034/euro-is-munt-zonder-land-dat-is-het-probleem

Is Duitsland nu om? De Duitsers waren toch altijd tegen meer economische en politieke integratie?

# “Merkel doet een geste aan Macron, maar inhoudelijk zal er weinig veranderen. Zo’n Europese minister van Financiën zal weinig te doen hebben. Hij kan niet zelf belasting heffen en heeft dus geen budget. Het is vooral symbolisch.”

Het is maar de vraag of een eventuele aanstelling van een minister van Financiën van de eurozone te ‘weinig’ te doen heeft. Een minister van Financiën die de rol krijgt van de supercommissaris Olli Rehn uit de vorige Commissie voor Begrotingszaken heeft veel zin omdat de begrotingsdiscipline en staatsschulden van veel lidstaten nog niet op orde zijn. Bovendien moeten de economieën van de eurolanden nog geharmoniseerd worden, zodat er een betere afstemming van de exportcapaciteit gegarandeerd is. dus dat er ‘weinig zal veranderen’ is een te pessimistische houding. En belastingheffing alleen voor deze functie zal geen draagvlak vinden onder de Europese burgers. Eerst de financieel-economische infrastructuur van de eurozone op orde maken en dan pas kan een eigen belastingheffing eens op tafel komen om ter discussie te worden gebracht.

Er komt toch ook een gezamenlijk fonds, het Europees Monetair Fonds, om eurolanden te helpen?

# We hebben nu al zoiets, het EMS. Daar kunnen landen geld lenen als ze in problemen zitten. Dat fonds wordt beheerd door de lidstaten van de eurozone. Het nieuwe Europees Monetair Fonds zal onafhankelijker worden. Dat is goed. Maar hoeveel geld komt er in dat fonds? Daar hoor ik Merkel niet over. En dat is wel heel belangrijk. Dit is een heel kleine doorbraak, geen revolutionaire stap.”

Wat moet er nog meer gebeuren?

# “We moeten naar meer budgettaire en politieke integratie. Bij de recessie zag je dat landen die het hardst getroffen werden, ook de minste ruimte hadden op hun begroting om de economie te stimuleren. Een land als Duitsland had die ruimte wel, maar had die niet nodig. Met een Europese begroting kun je de gebieden die het hardst getroffen worden wel helpen de klappen op te vangen. En we moeten toe naar Europese staatsleningen, in plaats van ieder land zijn eigen staatsleningen. Bij de kredietcrisis zag je hoe destabiliserend dat werkte. Beleggers vluchtten naar veilige havens als Duitsland en Nederland. De zwakkere landen kwamen in grote problemen door stijgende rente. Dir instabiliteit verdwijnt niet in de eurozone. Die los je alleen op met Europese obligaties.”

Dat willen Nederland en Duitsland niet. Dan betalen zij de rekening voor het falend economisch beleid in zwakkere eurolanden, vrezen ze.

# “Die landen zijn bezorgd, dat begrijp ik. Er is natuurlijk het gevaar van permanente stroom geld van het noorden naar het zuiden. Maar daar kun je afspraken over maken. dat geldt ook voor de plannen voor een Europees werkloosheidsfonds. De werkloosheid is in Zuid-Italië bijvoorbeeld structureel hoger dan in het noorden. Of neem Vlaanderen en Wallonië. Je kunt afspreken die uitgaven aan structurele werkloosheid door de lidstaten zelf te laten betalen. Alleen de extra werkloosheid als gevolg van een recessie betaal je dan uit het gezamenlijke fonds.”

Deze plannen zijn nuttig om het algehele debat binnen de eurozone op gang te brengen. Zeker iemand als De Grauwe heeft zo’n grote statuur dat luisteren naar hem zin heeft. En bovendien zijn zijn plannen en voorstellen beter doordacht dan die van de gemiddelde politicus, die dogmatisch zijn partij napraat. Een zinloze handeling!

 

Geen sprake van eurokramp @volkskrant @eu

Tags

EU, eurokramp

Nederland kan zijn eurokramp beter loslaten (Dirk-Jan van Baar, Opinie & Debat/de Volkskrant, 24  juli)

Opinie op Zondag – Dirk-Jan van Baar: ‘Nederland kan zijn eurokramp beter loslaten’

Prikkelende opinies op een dag dat u er tijd voor heeft: de Volkskrant presenteert elke zondag bijdragen van een vaste club van zeven auteurs. Vandaag historicus Dirk-Jan van Baar.

Dirk-Jan van Baar is historicus.  23 juli 2017, 10:00

Nederland is bang om te worden geplet in een EU waarin het na de Brexit moederziel alleen staat

De auteur bedoelt niet dat ‘ons land’ bang is om geplet te worden, maar dat het zijn eigen angstgevoelens zijn. Waarom? Er bestaat een half-om-half-verhouding tussen vertrek en blijvers, hoewel Nederlands calvinisme garant staat voor blijven en een strak budgettair beleid. Maar er is geen sprake van angst geplet te worden omdat ons land een voldoende geluid kan openlijk geluid kan voortbrengen als ons collectief iets niet aanstaat.

Dankzij de ster van Emmannuel Macron, die zelfs Donald Trump deelgenoot weet te maken van zijn overwinningsparades, is de stemming in Europa omgeslagen. Het gaat alleen nog over het Frans-Duitse motorblok, dat op stoom gaat komen als Angela Merkel in september weer tot bondskanselier wordt herkozen. Daar twijfelt niemand meer aan, ook niet na de rellen bij de G20 in Hamburg. Vergeleken met haar zelfbewuste ‘wir schaffen das’ zien Marine Le Pen en Theresa May er ineens als verliezers uit.

En Nederland? Dat schoot meteen in de eurokramp, bang om te worden geplet in een EU waarin het na de Brexit moederziel alleen staat. Daar begrijp ik weinig van en Bert Koenders, bij wie ik begin deze maand in Den Haag op bezoek was, evenmin. Onze demissionaire minister van Buitenlandse Zaken ziet juist kansen. Natuurlijk, daar is hij politicus voor en als voormalig euroscepticus snap ik heel goed dat als zich in Frankrijk een nieuwe zonnekoning aandient bij ons het spookbeeld van een Europese transferunie opdoemt.

Even een aantal zaken op een rij zetten. 1. Koenders die kansen ziet, spreekt namens het kabinet en dat betekent economische kansen van dit klassiek-liberale kabinet met de neoliberale PvdA-vleugel die sinds Bos een meer pro-economische koers vaart. 2. Alle politieke partijen hebben te maken met eurosceptici omdat met name de besluitvorming in de EU – zowel de Commissie als Europese Raad – zo chaotisch is, dat iedereen uit wanhoop wel scepticus moet worden om zichzelf staande te houden in een blijvend harde strijd tussen budgetdiscipline en spilzieke subsidie-opschrokkers, met name in Oost-Europa. Het scepticisme wordt dus veroorzaakt door een eeuwig gebrek aan publieke discussie binnen de EU en dat is zowel te wijten aan de Commissie als de nationale lidstaatregeringen. 3. Weer een journalist die Macron als zonnekoning meent te mogen betitelen, terwijl daar pas minimaal over een jaar getuigenissen getoond kunnen worden. Een journalist onwaardig dus. Hou je dan gewoon tot de feiten. Dit zijn subjectieve meningen. 4. En wat betreft de transferunie moet OOK gesproken kunnen worden, ondanks het angstbeeld dat het weer een spilzucht zal oproepen. Laat de vakeconomen eerst hun oordeel – per definitie in gespletenheid – uitspreken en laat die duidelijkste meningsverschillen over aan het oordeel van een besluitvorming, en misschien wel in de vorm van een referendum EU-wijd (na de Brexit wel te verstaan). Want financieel-economische meningsverschillen mogen wel als de grootste ziekte binnen de EU worden gekwalificeerd. Daar (!!!) moeten we vanaf, meneer Van Baar. De bevolking(en) of burgers worden heen en weer geslingerd tussen de eeuwige conflicten binnen de besluitvormende organen in Brussel. En dat is tot slot niet Brussels schuld, maar van de regeringsleiders, egokampioenen.

Kortom, met deze 4 (tegen)argumenten kan van de journalistiek een meer afgewogen meningsvorming binnen columns worden verwacht. Meningen en subjectieve oordelen te over, waarheidsvinding en wijsheid ontbreken over de hele linie.

Wij Nederlanders, die ons huishoudboekje op orde hebben, moeten dan meebetalen aan het goede leven van spilzieke zuiderlingen. Het sentiment is springlevend en door de eurocrisis versterkt. Laat die Fransen eerst maar eens hervormen, daarna spreken we verder. Het idee dat wij de enig juiste koers varen zit diep.

Uitputtingsslag

Nederland zal nooit uit eigen beweging uit de euro stappen, maar Duitsland blijven volgen

Maar de spaarkoers die Nederland al jaren met Duitsland voorstaat, wringt met de geldschepping van Mario Draghi en de ECB, die over de eurozone als geheel moeten waken. Het Germaanse en Latijnse Europa zijn in een uitputtingsslag verwikkeld die zonder schuldsanering voor de zuidelijke landen niet eeuwig kan doorgaan. Tegelijk wist iedereen dat een overwinning voor Le Pen tot een confrontatie met Merkel zou leiden. Alleen al daarom was er geen alternatief voor Macron, wat de Nederlandse koudwatervrees voor Frans-Duitse dadendrang een gedateerd aanzien geeft.

Dat het ‘wringt met de geldschepping van Mario Draghi en de ECB, die over de eurozone als geheel moeten waken’ is een feit, maar een ander feit is ook dat het ‘binnen de muren’ van besluitvormende organen blijft en dat is de grootste blunder die gemaakt kan worden. Wanneer worden deze ‘oude’ regenten modern en gooien ze de dilemma’s naar buiten voor een publiek debat?

Halbe Zijlstra heeft binnenskamers gezegd dat de muntunie vanzelf wel een keer op de klippen loopt en Frits Bolkestein schreef dat we met de euro (waarmee hij als VVD-leider instemde) in een fuik zijn gezwommen. Volgens Bolkestein is de euro mislukt en hij wil ermee kappen. Maar wat vooral uit zijn analyse blijkt, is dat Nederland nooit uit eigen beweging uit de euro zal stappen. Wij volgen Duitsland en doen dat al sinds de koppeling van de gulden aan de D-mark. Wij zullen nooit alleen staan zoals de Britten, maar hebben ons monetair overgeleverd aan de Duitsers, voor wie Europa (de band met Frankrijk) een lotsbestemming is.

Zijlstra sprak als klassiek liberaal die ook de muntunie te ver vindt gaan, maar het gaat en ging om een gezamenlijke verantwoordelijkheid om er iets van te maken en daar hoort een muntunie bij. Met  bovendien het psychologische voordeel dat de bijkomende verwevenheid van de gemeenschappelijke munt geen militaire conflicten meer mogelijk maken omdat dat economisch niet houdbaar is. Oorlogen – zie Afrika en zie zelfbenoemde religieuze leiders als IS – zijn alleen nog mogelijk in achtergebleven gebieden, waar geen druk bestaat van media, maar in de geavanceerde delen van de wereld is oorlog uitgesloten vanwege ook de mondiale risico’s. kernoorlogen uitgesloten vanwege algehele vernietiging en daarom ging men al over op cyberoorlog en dat is van een geheel andere aard. ‘Cybercrime’ laat immers het effectieve ‘nut’ daarvan zien.

Dat we met de euro in een fuik zijn gezwommen was al eerder voorspeld door economen (als Klamer) die in die munt geen bestaansrecht zag en de euroschuldencrisis heeft ook aangetoond dat hij – en de zijnen – gelijk hadden. Het was ook uniek in de menselijke geschiedenis om een munt te scheppen zonder politieke unie. Maar die politieke unie werd om andere redenen afgeschoten en terecht aangezien de Commissie geen duidelijk verhaal kon presenteren dat de lidstaten soeverein en onafhankelijk moesten blijven. Dat krijg je ervan als je alleen maar eurofielen afvaardigt naar de Commissie als nieuwe commissarissen. Moderne vorm van coöptatie.

Dat begrijpen de Belgen beter dan wij, maar in de zoektocht naar nieuwe vrienden ziet Nederland België (en de Benelux) niet staan. In Den Haag wordt weer gedaan alsof ons land een nationale eenheid is. Maar sinds de invoering van de euro is het Nederlandse belang onlosmakelijk met dat van andere eurostaten verbonden. Nationalisme is een splijtzwam, die naties (zie de Brexit) tot op het bot verdeelt. België bestaat uit verschillende taalgemeenschappen en een verkavelde hoofdstad die ook Europese hoofdstad is, maar blijft dankzij Brussel bijeen.

Weer groteske onzin. Nederland ziet in dit bovengenoemde verband samenwerking met België (federatie!) en Luxemburg (autocratisch handelskapitalist) niet zitten want dat worden slaande deuren. Ons land is wel degelijk een nationale eenheid waar het om de EU gaat, want waar onze vaderlandsliefde werd gevormd in een sterk gespleten Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en dat konden overwinnen, dan valt de EU zeker ook te overwinnen. ‘Luctor et emergo’! In deze continentale wereld en multinationale ondernemingen gaat het immers om blokvorming en dan is de EU een logisch organisatorisch verband. De auteur Van Baar is de historicus en hij zou dus beter moeten weten. Ik ben in dit geval de idealist die zich niet door gemeenschappelijke teleurstellingen als de crises van de afgelopen 10 jaar uit het veld laat slaan.

Het zou voor politiek Den Haag niet gek zijn om de Europese Idee weer eens wat op te poetsen

Vlamingen beklagen zich over een transferunie met Wallonië, maar met een opbreken van de eurozone zouden ze in een knellender verband terugkeren. Met de euro hebben de Belgen (én de Luxemburgers) een steviger munt dan de Belgische frank die ze vroeger hadden en ze leven niet slechter dan wij.

Laat in vredesnaam België, pardon Vlaanderen en Wallonië, buiten iedere beschouwing want dat provincialisme aldaar is een anachronisme geworden. Dat dient alleen ter vermaak, maar niet tot lering.

Het einde van België is net als dat van de euro vaak voorspeld, maar beide bestaan nog steeds. Met liefde of solidariteit heeft dat weinig te maken, wel met wederzijdse afhankelijkheid. Ik heb lang gedacht dat verzorgingsstaten alleen op nationaal niveau konden bestaan, maar tegenwoordig zien we dat partijen die weinig van Europese solidariteit willen weten ook geen moeite hebben met de onttakeling van de eigen verzorgingsstaat en rechtsstaat omdat ‘buitenlanders’ daarvan het meest zouden profiteren.

Ook dit laatste kan ‘provincialisme’ worden genoemd! Laat die populisten maar wat roepen maar luister er niet naar. Wel op voorwaarde dat de besluitvorming op het hoogste niveau veel democratischer en opener wordt dan ‘momenteel’ (ahum, lees: al eeuwen gesloten is) het geval is.

Dat moet te denken geven, zoals het ook te denken geeft dat liberalen die zich altijd druk maken om de exportpositie van het Nederlandse bedrijfsleven het voor landen als Italië betreuren dat zij hun onvermogen om te hervormen nu niet meer kunnen maskeren door hun munt te devalueren. Wat voor ons een zwaktebod is, zou voor zuidelijke landen een uitweg zijn.

En die tegenstelling moet inderdaad in de directe toekomst (en niet ‘nabije’ toekomst) besproken, geanalyseerd en hersteld/gerepareerd worden.

Zulke opvattingen – Holland op z’n smalst – dragen niet bij aan beter inzicht bij het grote publiek in hoe de eurozone werkt, wie ervoor betaalt, en wie eraan verdient. Het is voor politiek Den Haag, dat al maanden een kabinet aan het formeren is, niet gek om de Europese Idee weer eens wat op te poetsen en zich serieus in de blijvende band met Zuid-Europa te verdiepen. Een schone taak voor christen-democraten en sociaal-democraten, die het woord solidariteit het meest in de mond nemen en zich het meest om de Europese manier van leven bekommeren. Dus ook die in landen die wij alleen van vakantie kennen.

Dit zijn mooie woorden, maar niet consequent want de opening van zijn betoog zet de lezer op een geheel verkeerd spoor. Of was de kop van dit artikel ‘Eurokramp loslaten’ een redactionele kwestie?

https://www.volkskrant.nl/opinie/opinie-op-zondag-dirk-jan-van-baar-nederland-kan-zijn-eurokramp-beter-loslaten~a4507390/