Tags
‘De Europese begrotingsregels zijn achterhaald’ (Marcel de Boer, Economie/fd, 6 sept. 21)
In het kort:
- De begrotingsregels van de eurozone zijn opgeschort vanwege de coronacrisis.
- Dit najaar wil Brussel de discussie over de regels heropenen.
- De voormalige vicepresident van de ECB vreest snoeihard bezuinigingsbeleid bij terugkeer naar de strenge kaders van het Stabiliteitspact.
De begrotingsregels van de eurozone moeten op de schop. Vanwege de coronacrisis zijn ze opgeschort om landen de ruimte te geven de gevolgen van de pandemie op te kunnen vangen, maar een terugkeer naar de strenge kaders zou betekenen dat landen onnodig een snoeihard bezuinigingsbeleid moeten gaan voeren, zegt Vítor Constâncio, oud-vicevoorzitter van de Europese Centrale Bank in een gesprek met het FD.
‘Er moet een revisie komen van de regels’, aldus Constâncio. ‘De schuldenlast van landen kan langer hoog blijven, maar vanwege de lage rente kan dat ook. Het is de houdbaarheid van schuld die belangrijk is, niet een formule die dertig jaar geleden is verzonnen.’
Begin vorig jaar was de Europese Commissie al begonnen met een discussie over de normen die aan de basis van de euro liggen, maar de coronapandemie maakte daar een einde aan. De bedoeling is om de gesprekken dit najaar weer te heropenen.
Staatsschuld
Constâncio, die vorige week spreker was tijdens het jaarlijkse diner van beleggersclub CFA-VBA, benadrukt het arbitraire karakter van de regels die in het begin van de jaren negentig in Maastricht verzonnen werden. De eerste reden voor een staatsschuld van maximaal 60% was dat dat niveau destijds toevallig het gemiddelde was in de eurolanden. De tweede reden was een wiskundige. Wanneer landen zich niet zouden gedragen en ze altijd een tekort van 3% zouden hebben, zo legt de Portugees uit, dan zou bij een destijds gangbaar groeitempo van 5% (3% reële groei, 2% inflatie, red.) de schuldenratio convergeren naar 60%.
Punt is, aldus Constâncio, dat het groeitempo inmiddels allang niet meer 5% is. Instellingen als het IMF en de Europese Commissie ramen de potentiële reële groei op 1,1% à 1,3%. Als je daarmee het sommetje doet, komt er een stabiel schuldniveau van 92% uit de bus.
Overigens zitten landen als Italië, Portugal en Spanje daar flink boven. Constâncio geeft daarbij aan dat het ernaar uit ziet dat de renteniveaus naar verwachting nog lang lager zullen zijn dan de groeitempo’s in de landen en dat betekent dat de schuldratio’s vanzelf zullen dalen.
*Vaststaat dat schuldratio’s tijdens de huidige coronacrisis alleen maar exponentieel gegroeid zijn vanwege de toeristische sector in die landen, de primaire inkomstenbron van die landen. Daar zullen Commissie en ECB ook rekening mee moeten houden.
Constâncio, tegenwoordig hoogleraar in Lissabon en Madrid, maakt duidelijk dat de normen van het Verdrag doelstellingen zijn, maar dat het Europese Stabiliteits- en Groeipact er verdere invulling aan geeft. Volgens het Pact dient de begroting van een land cyclisch in balans te zijn. Over een periode van zeven à acht jaar mogen er best een paar jaar tekorten zijn als er maar overschotten in andere jaren tegenover staan. ‘Hieruit volgt dat de schuldenratio uiteindelijk naar nul beweegt’, zegt Constâncio. ‘Hierdoor zou de cruciale rol van publieke schuld in de financiële markten worden geëlimineerd. Dus dat is zelfs nog minder gerechtvaardigd.’
Streng begrotingsbeleid
Vasthouden aan het pact betekent volgens de econoom dat veel landen jaar in jaar uit surplussen van 5% moeten realiseren om het gat te dichten. ‘En dat na covid! Als Europa terug zou gaan naar die regels dan zal er een heel streng begrotingsbeleid moeten worden gevoerd, dat waarschijnlijk na enkele jaren tot een recessie leidt.’
*Volkomen onuitvoerbaar! Alleen de maatregelen en dus investeringen in het kader van het Klimaat Verdrag zullen balans kunnen brengen in de lopende rekeningen.
Een verandering van het Verdrag ziet Constâncio, die jarenlang achter Mario Draghi de tweede man was in Frankfurt, niet snel gebeuren. Een verandering van het Pact is gemakkelijker. ‘Dat vergt overeenstemming tussen de landen en hoeft niet langs de parlementen.’
Duidelijk is wel al dat ministers van financiën in ‘zuinige’ landen, zoals Oostenrijk, Finland, Estland en ook Nederland, weinig moeten hebben van een versoepeling van de begrotingsregels. De Oostenrijkse minister van financiën, Gernot Blümel, stuurde in juni nog een brief naar zijn Europese collega’s om het belang van begrotingsdiscipline en het terugdringen van de overheidsschuld te benadrukken.
‘Een belangrijke les na de financiële crisis was de noodzaak om hoge schuldquotes te verminderen en de budgettaire houdbaarheid te vergroten om ons voor te bereiden op onvoorziene toekomstige gebeurtenissen’, aldus Blümel.
‘Regels langer opgeschort’
Analisten verwachten ondertussen dat de regels die voor 2020 en 2021 opgeschort waren, ook in 2022 nog niet zullen gelden. ‘Wij denken dat zo’n verlenging de weg is van de minste weerstand, zowel procedureel als politiek’, stelt bijvoorbeeld Philippe Gudin van Barclays. ‘Dit is echter een tijdelijke oplossing. De schuldenratio’s van de lidstaten na de pandemie zullen de beperkingen van de begrotingsarchitectuur blootleggen. Ze zullen een complete herziening vereisen van het huidige pakket regels.’
Vorig jaar bleek uit een rondgang door economenblad ESB dat in Nederland nog maar één op de vijf economen voorstander is van de schuld- en tekortnorm uit het Verdrag van Maastricht. Twee op de drie menen zelfs dat de schuld probleemloos kan verdubbelen naar 120% van het bbp.
*Goede uitgangspunten voor een scherp debat!
https://fd.nl/economie-politiek/1411248/de-europese-begrotingsregels-zijn-achterhaald-gfi1cahHMMxp
~
Van meer schuld worden we rijker (Joost van Kuppeveld, Marktbewegingen/fd, 6 sept.21)
Vorige week was ik te gast bij het jaarlijkse diner van de CFA Society Nederland, de club van geregistreerde beleggingsanalisten in Nederland. Het evenement vond plaats in het Okura Hotel in Amsterdam en het was goed te merken dat het voor velen het eerste ‘uitje’ was sinds de start van de pandemie. Vanwege de nog steeds geldende richtlijnen mochten aan de grote tafels in de eetzaal steeds maar drie personen zitten, maar na het diner bleek dat afstand houden voor gevaccineerden vooral een papieren richtlijn is.
Onwennig moet het publiek ook de sprekers hebben aangehoord. De eerste, Vítor Constâncio, de voormalige vice-president van de Europese Centrale Bank, hield een wat nerdig verhaal, met fantastische powerpointsheets, waar hij doodleuk vrijwel zijn hele tekst op had uitgeschreven. En een behoorlijk onconventioneel verhaal, want hij rekende zijn publiek voor dat volgens de oude definities van het Verdrag van Maastricht, bij de huidige groei en inflatie, de staatsschulden van de eurolanden niet op 60% zouden moeten worden gestabiliseerd, maar eigenlijk op 92%.
Komt dat even goed uit! Dankzij de pandemie lopen de schulden van de eurolanden zo hard op dat een terugkeer naar de 60%, die ook maar door een paar landen werden nageleefd, alleen via draconische bezuinigingen kan worden gerealiseerd.
Gemor in de zaal, zeker bij de beleggingsanalisten die hun economiebul op een oerdegelijke universiteit hadden behaald. Maar dat werd alleen maar erger toen Stephanie Kelton, hoogleraar in de economie in de Verenigde Staten, aan het woord kwam.
Zij hield haar publiek voor dat overheden juist verplicht zijn zoveel mogelijk schulden te maken omdat zij daar de private sector rijker mee maken. U en ik! Het enige dat de overheid daarbij in de gaten hoeft te houden is de inflatie en als die te hoog wordt, kunnen zij die eenvoudig weer indammen door de belastingen te verhogen. Moet je overigens wel je eigen munt hebben, maar dat ging volgens in de eurozone de goede kant op, nu de ECB bereid bleek al die overheidsschulden op te kopen.
Op zich twee optimistische verhalen, maar het ging er volgens mij niet heel erg in bij de toehoorders. Dat kan liggen aan hun oerdegelijke economie-opleidingen, en misschien is hun scepsis terecht. Maar in elk geval zijn hun hersenen wel aan het werk gezet door de twee interessante sprekers. En dat is voor iedereen fijn. Zij zijn het immers die aan de knoppen zitten van uw en mijn geld, want op spaarrekeningen zijn raken we het, dankzij alle onconventionele ‘fratsen’ van centrale bankiers, sowieso, langzaam maar zeker kwijt.
https://fd.nl/beurs/1411404/van-meer-schuld-worden-we-rijker-gfi1cahHMMxp