Gedupeerde pluimveehouders kunnen voorlopig nergens terecht met hun schade (Saskia Jonker, Ondernemen/fd, 7 augustus)
Jan Vos wil zijn gederfde inkomsten verhalen en heft zijn rechtsbijstandverzekeraar gebeld. En er is al een kippenboer omgevallen
# Pluimveehouders die hun stallen lieten schoonspuiten met het verboden middel fipronil kunnen met hun schade voorlopig nergens terecht. De kosten die zij moeten maken voor het vernietigen van besmette eieren en het ruimen van kippen zijn niet op een verzekeraar of het noodfonds voor de pluimveesector te verhalen. Ook gederfde inkomsten gelden als ondernemersrisico.
Natuurlijk schermen verzekeraars en noodfondsen direct of snel met het begrip ondernemersrisico, maar is dat in deze tijden nog wel van toepassing als door een enkele verkeerde acties van een paar boeren, die zich een gif laat aansmeren, direct een groot besmettingsgevaar bestaat voor de hele bedrijfssector? We weten inmiddels dat de economie als productiesector, net als de bancaire dienstverlening, geheel met elkaar verweven zijn en dat een enkele ‘onverstandige’ handeling tot rampen binnen een enkele kan leiden. Maar onvermijdelijk uitwaaiert het ook uit naar andere takken van de bedrijfstak. Hierover moet dus na het aantreden van het nieuwe kabinet een Kamerdebat worden gevoerd. De oude bedrijfsverhoudingen gaan verloren gegaan door nieuwe ontwikkelingen, zodat er ofwel nieuwe wetgeving moet verschijnen of de oude moet worden zwaar worden aangepast. Maar de overheid en dus de Kamer bepaalt wat tot het ondernemersrisico behoort en wat niet.
# Het betekent dat kippenboeren diep in het rood gaan of zelfs omvallen, zeker nu supermarkten hebben aangekondigd hun schade op de pluimveesector te zullen verhalen. Afgelopen vrijdag heeft de eerste boer al zijn faillissement aangevraagd, meldde de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders. Anderen hopen hun schade te verhalen op derden.
Boer Vos schakelde Chickfriend in
Jan Vos is zo’n gedupeerde boer, uit het Brabantse Bruchem. Vier maanden geleden schakelde hij Chickfriend uit Barneveld in om zijn stal met 30.000 kippen te beschermen tegen bloedluis. Al die tijd bleef zijn stal inderdaad vrij van de ellendige luizen, die kippen ziek kunnen maken.
Wat er precies zat in het schoonmaakmiddel, dat zijn stal veel langer beschermde dan concurrerende middelen, wist Vos niet. Dat wilden de eigenaren van Chickfriend, twee mannen, van 24 en 31, niet vertellen. Het was het ‘geheim van de smid’.
Hier is natuurlijk een cruciale fout gemaakt door metaforisch een internet-spam te openen zonder enige voorzorgsmaatregel te nemen; op z’n minst had doorgevraagd moete worden naar dat concurrerend ‘middel’, en het antwoord ‘geheim van de smid’ is onacceptabel. Dat is zelfs onacceptabel ‘dom’ en wijst ook niet op professioneel gedrag van de betrokken boer. Maar geen enkele verzekeraar gaat van dit soort domme omstandigheden uit en daarom wordt de hele sector de dupe. Aanpassen dus die wetgeving.
Fipronil bleek het geheime ingrediënt
Tot bijna twee weken terug. Toen kreeg boer Vos door wat het geheime ingrediënt was: het verboden fipronil. Zijn boerderij werd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) ‘geblokkeerd‘, zijn eieren werden meegenomen voor onderzoek.
‘Donderdag kreeg ik de uitslag pas: ze hebben niets kunnen vinden. Blijkbaar was de dosering fipronil die ze bij mij gebruikten te laag.’ De boerderij van Vos is vrijgegeven, zijn eieren mogen weer in winkels worden verkocht.
Dit duidt op gemakzuchtig gedrag en handelswijze van de NVWA. Ook dat dient in het Kamerdebat te worden betrokken. De interviews die op de radio te horen waren, waren ook ambtelijk ontluisterend en daarover zal de nieuwe bewindspersoon ook stevig aan de tand gevoeld moeten worden, tenzij de formatie tegen die tijd nog doorettert.
‘Donderdag kreeg ik de uitslag pas: ze hebben niets kunnen vinden.’• Kippenboer Jan Vos
Een enorme opluchting voor de boer. Hij weet de schade beperkt te houden. ‘Hoeveel het me gaat kosten, weet ik nog niet. Ik heb ruim een week niets kunnen verkopen. Het is ook nog onduidelijk wat dit gaat doen met de eierprijs en de vraag.’ Hij hoopt dat zijn grootste klant, Aldi Duitsland, ze blijft afnemen.
Hier probeert de boer zijn handen in onschuld te wassen, maar dat zal als een boemerang gaan werken. Weer een domheid die begaan werd.
60.000 kippen laten ruimen
Andere klanten van Chickfriend hebben minder geluk. Zo hoorde de familie Oving uit het Drentse Odoornerveen woensdagavond dat hun eieren wel met fipronil zijn besmet. Zij laten hun 60.000 kippen ruimen en moeten een half miljoen eieren weggooien.
Van het ‘vrije’ marktmechanisme kan dus in een hoogindustriële en complexe maar vooral vervlochten samenleving geen sprake zijn aangezien hier blijkt dat meerdere vakgenoten dezelfde domme fouten maken die onprofessioneel zijn. Wat gaat de politiek hieraan doen?
En anders dan bij de vogelgriep krijgen zij voor de vervanging van hun kippen geen geld uit het noodfonds, behalve als de overheid de voorwaarden daarvoor aanpast. Boer Vos rekent voor: ‘Dat scheelt zo’n €4 per kip. Daar komen de ruimingskosten van 60 cent per kip bij die de boer zelf moet betalen. Veel boeren hebben 60.000 tot 80.000 kippen. En dan komt de schade door leegstand van de stal er nog bij.’
Dit soort commerciële berekeningen zijn ook stuitend en het feit dat het CDA principieel voor de landbouw opkomt vanwege hun eigen achterband, betekent dus ook dat zij het particulier belang laten prevaleren. De Partij voor de Dieren zal dat genadeloos gaan afstraffen.
Niet bij de verzekeraar terecht
Logisch dus dat boeren die kosten ergens proberen te verhalen. Bij een verzekeraar lukt dat niet; zulke schade valt niet te verzekeren. Dan blijft er maar een optie over: een derde aansprakelijk stellen.
Claimbrief
LTO heeft een voorbeeldbrief opgesteld om Chickfriend aansprakelijk te stellen
# Maar wie? Vos uit Bruchem heeft zich bij zijn rechtsbijstandsverzekeraar Achmea gemeld om hulp te krijgen bij het beantwoorden van die vraag. Ook heeft hij vast een brief gestuurd om Chickfriend aansprakelijk te stellen. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat dat bedrijfje, dat twee man groot is en vanuit een woonhuis wordt gerund, de middelen heeft om alle claims te kunnen betalen.
Het wordt een interessant Kamerdebat!
Twee manieren om schade te verhalen
Dat is iets dat Achmea Rechtsbijstand nu onderzoekt, zegt woordvoerder Petra van der Voort. Bij die stichting, die optreedt namens verzekeraar Interpolis, hebben zich tot nu toe negentien gedupeerde pluimveehouders gemeld. Ook bij Univé hebben zich ‘meerdere bedrijven gemeld‘, zegt een woordvoerder.
Achmea onderzoekt twee manieren om de schade te verhalen, aldus Van der Voort. ‘Er is de civielrechtelijke weg en de bestuursrechtelijke weg.’ Bij die eerste zouden Chickfriend, de Belgische leverancier en mogelijk de leverancier van de leverancier aansprakelijk worden gesteld, bij de tweede richt de verzekeraar zijn pijlen op de NVWA.
‘Meeste te halen bij NVWA’
Boer Vos denkt dat de laatste weg de kansrijkste is. ‘Ze wisten bij de NVWA al in juni dat er mogelijk fipronil in de eieren zat en ze hebben het toch laten escaleren.’ Ook advocaat Guido Goorts, die regelmatig boeren bijstaat, denkt dat er het meest te halen valt bij de toezichthouder.
‘De vraag is of de NVWA terecht een beperkende maatregel heeft opgelegd aan een pluimveehouder’• Advocaat Guido Goorts
‘De eerste vraag is of de NVWA terecht een beperkende maatregel heeft opgelegd aan een pluimveehouder’, zegt Goorts. Als dat onterecht is, kan de schade worden verhaald op de overheid. Maar vaak krijgt de toezichthouder gelijk. ‘De NVWA heeft ruime bevoegdheden als de voedselveiligheid in het geding is.’ Bovendien kan het lang duren voor de boer geld ziet. ‘Dat duurt al snel twee jaar.’
De belangrijkste vraag die de Kamer moet gaan beantwoorden is of klein- en grootschalige fraude – waar dan ook – beantwoord moet worden door de bestaande wetgeving én dat de inspecterende instanties van een Amerikaanse strengheid moeten worden. Als deze vragen nauwelijks te beantwoorden zijn – alleen al vanuit het eindeloze gekrakeel tussen regerings- versus oppositionele fracties -, en dus natuurlijk uitmonden in een loopgravenoorlog, dan zal er toch strenger opgetreden moeten worden door de keurende instanties, die gelijksoortige problemen krijgen als in het openbaar vervoer. Waarom toch zo vanzelfsprekend? De Wet van de Grote Getallen staat niet toe dat door domheid van enkele ondernemers een hele sector failliet gaat. Niet too big to fail, maar ‘too crucial to fail’.
Maar de NVWA hoort ook niet thuis bij Economische Zaken, die onder Kamp ‘veel te’ vrije markt is geworden. Dat klassieke liberalisme hoort in deze wereld niet meer thuis.
https://fd.nl/ondernemen/1212757/gedupeerde-kippenboer-kan-voorlopig-nergens-terecht-met-zijn-schade