Tags
(Carel Grol, Energie/fd, 9 mrt 21)
De Magnum-centrale in het Groningse Eemshavengebied. De ambitie van Vattenfall om een van de drie centrales in 2023 op waterstof te laten draaien, is met ten minste vier jaar vertraagd en staat op losse schroeven.
In het kort:
- In 2017 lanceerde Nuon het plan om de Groningse Magnum-centrale in 2023 deels op waterstof te laten draaien.
- Vattenfall telt daar nu minimaal vier jaar bij op.
- Waterstof is duur en zonder subsidie zal Vattenfall de centrale niet ombouwen.
De plannen om de Magnum-gascentrale in de Groningse Eemshaven voor een deel te laten draaien op waterstof, kampen met een jarenlange vertraging. Vattenfall, de eigenaar van de centrale, mikte er aanvankelijk op dat in 2023 een van de drie gasturbines zou zijn omgebouwd en daarmee elektriciteit zou maken uit waterstof. Inmiddels verwacht het bedrijf dat dit op zijn vroegst gebeurt in 2027. Dat zegt Vattenfall in antwoord op vragen van het FD.
*Toch is waterstof de toekomst en zou het dus gesubsidieerd moeten worden.
De Magnum-centrale gold jarenlang als toonbeeld van kapitaalvernietiging. De bouw kostte €1,8 mrd en na oplevering in september 2013 draaide de gascentrale ver beneden zijn kunnen. In juli 2017 ontvouwden Nuon (inmiddels omgedoopt tot Vattenfall), het Noorse Statoil (nu Equinor geheten) en Gasunie een plan om één van de drie gasturbines van de Magnum, te laten draaien op waterstof.
Grijs, blauw, of groen
Want waterstof is de toekomst, vanwege het milieuvriendelijke karakter. De toepassingen zijn heel breed — van transport tot verwarming — en bij verbranding komt er geen CO₂ vrij. In heel Europa zijn enorme plannen voor de zogeheten waterstofeconomie.
Er bestaan verschillende typen waterstof die worden aangeduid in ‘kleuren’: grijs, blauw, of groen. Grijze waterstof wordt gemaakt met aardgas, waarbij de CO₂ wordt afgesplitst en niet wordt opgeslagen en dus in de lucht de terechtkomt. Blauwe waterstof wordt ook gemaakt van aardgas, waarbij de CO₂ wordt gescheiden en daarna opgeslagen. Groene waterstof — de meest duurzame en kostbare variant — kan tot stand komen door overschotten aan elektriciteit uit windparken. Die stroom wordt met zogeheten elektrolyse omgezet in waterstof. Op dit moment heeft Nederland nog geen surplus aan windstroom.
Miljardenproject
Het plan van Vattenfall, Equinor en Gasunie zette in op de blauwe variant. In Noorwegen zou Equinor aardgas splitsen in waterstof en CO₂. Dat broeikasgas moest dan ondergronds worden opgeslagen voor de Noorse kust. Gasunie kan dan de waterstof naar de Magnum-centrale transporteren, en zo nodig tijdelijk opslaan. Vattenfall zou vervolgens deze waterstof inzetten voor verbranding in de Magnum-centrale. Op die manier moest elektriciteit worden geproduceerd.
Bedragen zijn nooit genoemd, al was het duidelijk dat dit een miljardenproject zou zijn. ‘De beslissing om te investeren valt in 2020’, stelde een medewerker van Vattenfall in september 2017, toen het bedrijf een rondleiding hield door de kolossale centrale. ‘Concreet hebben we nog niets.’
Technisch haalbaar
Drieënhalf jaar later is het plan nauwelijks concreter. De haalbaarheidsstudie is afgerond. ‘Technisch is het haalbaar’, concludeert Vattenfall, dat in het verleden honderden miljoenen euro’s afboekte op de Magnum-centrale. De huidige prognose: binnen zes tot zeven jaar kan deze centrale voor een deel op blauwe waterstof draaien.
‘Voor het nemen van de volgende stap is veel geld nodig’ ~ Woordvoerder Vattenfall
Alleen is de investeringsbeslissing voor de ombouw nog niet genomen, zegt een woordvoerder. ‘Voor het nemen van de volgende stap is veel geld nodig. Dat kan alleen als er vanuit Vattenfall, Equinor en Gasunie zicht is op een businesscase, oftewel: er moet voldoende duidelijkheid komen dat er subsidie beschikbaar is.’
Op dit moment is blauwe waterstof ongeveer drie keer zo duur als aardgas, en groene waterstof nog veel duurder. Een elektriciteitscentrale die stroom maakt door de verbranding van aardgas, draait dus aanmerkelijk goedkoper dan eentje die waterstof verbrandt. Dus is er geen businesscase voor waterstof zonder substantiële subsidie. Vorige week vroeg de Waterstofcoalitie, een verzameling van milieuclubs, havenbedrijven en energiemaatschappijen, waaronder Vattenfall, nog €2,5 mrd van het nieuwe kabinet.
Niet onrealistisch
Machiel Mulder, hoogleraar regulering van energiemarkten aan de Rijksuniversiteit Groningen, noemt het ‘omslachtig en duur om met deze waterstof stroom te gaan maken’. Toch is het volgens hem ‘niet zo heel onrealistisch’. ‘Noorwegen zet hier heel sterk op in. Het land heeft natuurlijk grote gasvoorraden. De Noren zien ook dat de enige manier om daar in de toekomst geld aan te blijven verdienen, is door de koolstof eruit te halen.’
Vattenfall kijkt ondertussen naar alternatieven, bijvoorbeeld het bijmengen van groene waterstof met aardgas. Op die manier zouden we op beperktere schaal kunnen starten met groene waterstof, zegt de woordvoerder. ‘Maar ook hier geldt: er zal subsidie nodig zijn om de omschakeling te kunnen maken.’