Column: Nederland heeft snel een slimme winstbelasting nodig #telegraaf @WillemVermeend @DFT

Tags

dividendbeleid

Willem Vermeend en Rick van der Ploeg, DFT, Updated Gisteren, 11:50, Gisteren 18-11-17, 08:00 in FINANCIEEL

Sinds de recente publicatie van de Panama Papers en Paradise Papers wordt Nederland door verschillende Europese landen, waaronder Duitsland en Frankrijk, aan de publieke schandpaal genageld als een belastingparadijs. In eigen land is vooral Oxfam Novib, de organisatie voor ontwikkelingssamenwerking, actief om ons land in het verdachtenbankje te zetten.

Eind jaren negentig van de vorige eeuw heeft het toenmalige kabinet-Kok (I en II) met een soortgelijke campagne tegen Nederland te maken gehad. De toenmalige premier Wim Kok werd tijdens vergaderingen in Brussel regelmatig door collega’s aangesproken op berichten in de media dat hij de baas van een belastingparadijs zou zijn. De toenmalige staatssecretaris van Financiën, Willem Vermeend, moest daardoor regelmatig bij de premier op het matje komen om uitleg te geven. De kern van zijn uitleg die we hieronder kort weergeven, is nog steeds actueel: Wereldwijd zijn landen bezig met een felle concurrentiestrijd om het beste (fiscale) vestigingsklimaat waarmee ze bedrijven proberen aan te trekken, maar ook om te voorkomen dat bestaande ondernemingen uit hun land vertrekken. Deze week tijdens het Kamerdebat over de voorgenomen afschaffing van de dividendbelasting hebben de coalitiepartijen terecht de noodzaak bepleit van een goed bedrijfsvestigingsklimaat, maar daarbij gekozen voor een dure en ineffectieve maatregel.

Het gaat om werkgelegenheid

Voor elk land zijn ondernemers van cruciaal belang voor het scheppen van banen, maar ook voor innovaties. Daarom halen, ook binnen de EU, regeringen alles uit de kast om voor bedrijven het beste vestigingsklimaat te creëren en schromen ze niet elkaar publiekelijk in een kwaad daglicht te stellen. Bij deze concurrentiestrijd gaat in de media de aandacht vooral uit naar de verlaging van winstbelastingtarieven en fiscale voordelen voor multinationals. Maar de bedragen die gemoeid zijn met de minder zichtbare voordelen waarmee landen ondernemers lokken zijn vaak veel groter. Daarbij gaat het om verlaging van arbeidskosten, lage sociale premies, goedkope bedrijfsgronden, lagere tarieven voor energielasten, soepele ontslagregelingen, speciale (fiscale) regelingen voor de topmanagers, lage administratieve lasten en snelle vergunningen. Daar lees je niets over. Daar lopen die landen niet mee te koop. Dat de grote Europese landen net als Nederland afspraken maken met multinationals, is in de internationale adviespraktijk een publiek geheim, maar daar hoor je niets van. Ons land is op dit terrein altijd roomser geweest dan de paus en heeft deze afspraken (rulings) keurig, zelfs zeer gedetailleerd, op schrift gesteld. Dit is een belangrijke reden dat in de populaire onthullingen over belastingparadijzen Nederland vaak wordt genoemd en andere landen onder de radar blijven.

Hieruit blijkt dat de oppositie in de Kamer tijdens het Kamerdebat geen benul had van wat er echt speelde en aan de hand was. Het wordt dus tijd dat iedere fractie in de Kamer een lijst met specialisten vanuit eigen gelederen aanlegt om die in hoge nood (vanwege het spoedeisende karakter van voorbereidingen op een dergelijk debat) zich tijdig te kunnen informeren over wat er écht aan de hand is. Nu heeft het Kamerdebat alleen verliezers opgeleverd: zowel oppositie als kabinet is beschadigd geraakt.

Nederland geen belastingparadijs

Voor alle duidelijkheid merken we op dat Nederland op geen enkele officiële internationale lijst staat van belastingparadijzen. Wel komt ons land voor op de lijstjes van internationale actiegroepen tegen belastingontwijking. Ze knutselen lijstjes van eigen makelij in elkaar om in de media aandacht te trekken en zichzelf te profileren. In Nederland is Oxfam daarvan een voorbeeld met een lijstje waar Nederland op drie wordt geplaatst. Dit wordt, behalve door de achterban, nergens serieus genomen. Ook al niet omdat de echte paradijzen waar actiegroepen tegen strijden er niet opstaan of pas heel laag op het lijstje staan. Ook bij deze clubs heeft het Oxfam-geknutsel geen enkele status. Deze activisten baseren zich op een internationale ranglijst die is opgesteld door de internationale onderzoeksinstantie Tax Justice Network (TJN). Het belangrijkste belastingparadijs is volgens deze lijst de Amerikaanse staat Delaware, gevolgd door Luxemburg, Zwitserland, de Kaaimaneilanden, de stad Londen, Ierland, Bermuda, Singapore, België en Hongkong. Delaware werd door het Amerikaanse blad Forbes twee jaar geleden ook al uitgroepen tot het beste belastingparadijs op deze aardbol.

Digitaliseren

Van steeds meer kanten wordt terecht geprotesteerd tegen de belastingconcurrentie die tot een race to the bottom kan leiden. Eerder schreven we al dat er voor Europa, maar één echte oplossing is en dat is een Europese vennootschapsbelasting voor alle EU-landen met een vast minimum belastingtarief. De meeste landen willen dat niet en maken, ondanks de onwenselijke gevolgen van de felle (fiscale) concurrentiestrijd, volop gebruik van aantrekkelijke fiscale en andere maatregelen om bedrijven in de watten te leggen. Binnen Nederland wordt er vooral vanuit links gepleit om niet mee te doen aan deze concurrentie. Dat klinkt goed en sympathiek. Maar de harde realiteit houdt in dat deze sympathieke gedachte Nederland veel bedrijven zal kosten en op termijn honderd duizenden arbeidsplaatsen. Met onze open economie moeten wij daarom, ook al is dat met tegenzin, blijven meedoen aan deze (fiscale) concurrentieslag. Wel krijgt Nederland steeds meer last van ’nepnieuws’ waarin ons land als belastingparadijs wordt afgeschilderd. Daar moeten we zeker wat aan doen, waarbij we tegelijk de vlucht naar voren maken en onze concurrenten slim op een achterstand kunnen zetten. Dat kan met simpel en slim.

Slimme vennootschapsbelasting

Onze bestaande winstbelasting dateert uit de oude fysieke economie, aangeduid als 3.0. Inmiddels leven we in de digitale wereld van economie 4.0 die gekenmerkt wordt door online, digitaal handelsverkeer en het gebruik van nieuwe innovatieve technologieën. Het is zinloos om met ouderwetse fiscale maatregelen legale belastingontwijking en strafbare ontduiking te bestrijden. In de digitale economie werken ze niet. Dat geldt ook voor aanpassingen van bestaande belastingstelsels. Daaraan sleutelen is tijdverspilling. Ze zijn niet geschikt te maken voor de digitale en technologische revolutie van 4.0. Voor onze vennootschapsbelasting (Vpb) is de enige oplossing een fonkelnieuw belastinggebouw (4.0). Het wordt een zogenoemde simpel taks met een vast tarief van 15% zonder aftrekposten, vrijstellingen, fiscale tegemoetkomingen en toeslagen. Met het oog op een efficiënte uitvoering en maximale bestrijding van ontwijking en ontduiking wordt de Vpb-4.0 volledig gedigitaliseerd en gaan we werken met slimme algoritmen en blockchain technologie. De aangiften worden door het slimme systeem zelf ingevuld en digitaal bij de bedrijven bezorgd. De bouw van Vpb-4.0 neemt ongeveer drie jaar in beslag en bij de invoering wordt de huidige Vpb afgeschaft. Met de Vpb-4.0 heeft Nederland niet alleen de wereldprimeur, maar versterken we tegelijk ook onze internationale fiscale concurrentiepositie en zijn we af van ‘nepnieuws’ over ons vermeende belastingparadijs.

Dit is een erg instructieve en nuttige beschouwing van de oudere maar zeer ervaren generatie. En een uitstekend advies aan de Kamer en het kabinet! Bravo!

https://www.telegraaf.nl/financieel/1262044/column-nederland-heeft-snel-een-slimme-winstbelasting-nodig?utm_source=telegraaf-nieuwsbrief&utm_medium=email&utm_campaign=20171119_telegraafzondag_handmatig&utm_content=telegraaf_zondag&utm_term=&EMAIL_SK=SK952730

 

Advertisements

CPB en dividendbelasting

Tags

dividendbelasting

‘CPB bekijkt schrappen dividendtaks niet nader’

BNR-webredactie, Judith Laanen (Gisteren 17-11-17, 22:01)

Het Centraal Planbureau berekent niet door wie profiteert van de omstreden dividendbelasting. Zes oppositiepartijen hadden daarom gevraagd.

Vooral voor buitenlandse aandeelhouders zou het schrappen van de belasting op een winstuitkering aan aandeelhouders goed uitkomen.

Oppositie vangt bot

Nederlandse aandeelhouders kunnen compensatie krijgen van de Belastingdienst. Maar ook buitenlandse aandeelhouders mogen de heffing soms verrekenen met de fiscus ter plaatse. Ook die zou dus munt kunnen slaan uit de maatregel van het nieuwe kabinet.

GroenLinks, SP, PvdA, PvdD, 50PLUS en DENK vroegen het CPB daarom te onderzoeken wie er nu precies baat heeft bij het schrappen van de belasting.

Niet genoeg mankracht

Het CPB heeft geen gegevens over de gevolgen van de afschaffing van de dividendbelasting in het buitenland, schrijft het bureau. Maar er is ook niet genoeg mankracht om onderzoek te doen naar de maatregel.

Ook het CPB heeft natuurlijk fte’s moeten schrappen in de afgelopen jaren en daaraan heeft de Kamer niet gedacht. Met motto vanuit de Kamer luidt immers: ‘Het CPB zoekt het wel even uit!’.

Schrappen dividendbelasting blijft oppositie een raadsel

De oppositie is mordicus tegen de afschaffing en noemt die een cadeautje voor multinationals en buitenlandse aandeelhouders. Het kabinet houdt vol dat de maatregel bedrijven en dus banen voor Nederland behoudt, maar daarvoor heeft het CPB geen bewijs gevonden. Het verdwijnen van de belasting heeft volgens eerdere berekeningen van het bureau geen effect op de Nederlandse economie.

https://www.bnr.nl/nieuws/politiek/10333804/cpb-bekijkt-schrappen-dividendtaks-niet-nader?utm_source=nieuwsbrief&utm_campaign=bnr-middag&utm_medium=email&utm_content=20171117

 

Vreemde gang van zaken naar aanleiding van regeringsverklaring en verlengd debat met Rutte over afschaffing dividendbelasting #Kamerdebat @tweedekamer

Tags

Kamerdebat

Coalitie tornt niet meer aan besluit dividendbelasting (correspondent  • Economie & Politiek/fd, 16-11-17)

# De Kamer debatteerde woensdag voor de derde keer in twee weken over het voornemen uit het regeerakkoord om de bronbelasting van 15% op dividenduitkering te schrappen.

Een novum in de parlementaire geschiedenis dat de Kamer een regeringsvoorstel al tijdens de regeringsverklaring probeert af te schieten. Het gaat er niet op vooruit met de kwaliteit van de oppositie. Er is een oppositioneel fundamentalisme ontstaan in ons land.

https://fd.nl/economie-politiek/1227460/coalitie-tornt-niet-meer-aan-dividendbelasting?utm_source=nieuwsbrief&utm_campaign=fd-ochtendnieuwsbrief&utm_medium=email&utm_content=20171115&s_cid=671

 

Paradise papers

Tags

politiek

“Het aardse paradijs met de zondeval van Adam en Eva”

Martin Visser, DFT, 12-11-17

DE FINANCIËLE CRISIS WAS voor de internationale politiek om bankregels aan te scherpen, buffereisen te verhogen, toezicht te verbeteren en nog meer op de financiële sector gerichte maatregelen. Maar er gebeurt sinds 2008 nóg iets. Zwartsparen en belastingontwijking worden steeds harder aangepakt. Vooral Frankrijk is daar van begin af aan, in G20-verband, is daar een drijvende kracht achter geweest.

Ik heb nooit helemaal begrepen wat zwartsparen en belastingontwijking te maken had met de crisis. Maar goed, zo’n politiek momentum komt niet heel vaak voorbij. En de strijd tegen zwartsparen en belastingontwijking voelt voor veel politici veiliger dan het aan banden leggen van machtige banken. Met de aanpak van zwartsparen en belastingontwijken waren meestal andere landen in het vizier en werd de aandacht afgeleid van de (financiële) problemen in eigen land.

En dus trok de wereld (bijna) eendrachtig ten strijde tegen België, Luxemburg en Zwitserland om het bankgeheim te kraken en tegen Bermuda en de Kaaimaneilanden om belastingontwijking moeilijker te maken. Vooral in dat laatste debat zat Nederland altijd wat ongemakkelijk op zijn stoel te wippen. Want formeel is Nederland dan wel geen belastingparadijs, maar in de ogen van veel buitenlanden schurken we er verdacht dicht tegenaan.

Ik kan me nog herinneren dat Nederland in mei 2009 plotseling op een Amerikaanse lijst van belastingparadijzen was beland. Voor precies één dag. Want toenmalig minister Wouter Bos van Financiën vond het ‘voltrekt onterecht’ en Nederland zette al zijn diplomatieke kracht in om van de lijst te komen:

“Elke associatie met Nederland als belastingparadijs, als land waar dingen gebeuren die niet mogen, verwerpen wij. Nederland loopt voorop als het gaat om transparantie.”

Deze week lekten de Paradise Papers uit. Het zoveelste lek waarmee opnieuw getoond wordt hoe rijken en grote bedrijven in de gelegenheid worden gesteld om aan tax planning te doen, zoals ze het zelf noemen, of aan het minimaliseren van hun belastingen. Of ontwijking zo je wilt.

De officiële lijn van Nederland is nu dat ook wij belastingontwijking onwenselijk vinden. In de talloze brievenbusmaatschappijen zal worden gesnoeid. Enkele jaren geleden deden voorstanders van het tropische fiscale klimaat in Nederland nog vooral hun best om critici ervan te overtuigen dat ook een brievenbus voor veel werkgelegenheid zorgt.

Nu is de toon van het regeerakkoord radicaal anders:

“We willen een eind maken aan de situatie dat firma’s zich alleen op papier in Nederland vestigen om belastingvrij miljoenen te kunnen rondpompen.”

Nederland kan ook bijna niet anders. De internationale druk is de laatste jaren zo toegenomen. En in Europees en in Oeso-verband worden steeds verdergaande afspraken gemaakt die de positie van Nederland bijna-belastingparadijs onmogelijk maken.

Maar het buitenland is één ding, de eigen bevolking is misschien nog wel veel belangrijker. Al die geheime afspraken met grote bedrijven, al die gunstige regelingen voor buitenlandse giganten, ze worden niet meer gepikt. Goed voor ons vestigingsklimaat? Goed voor de werkgelegenheid? Het zal allemaal wel. De balans is doorgeslagen. Veel Nederlanders willen gewoon eerlijke belastingen.

(Kijk hier EenVandaag terug, waarin ik commentaar mocht leveren op de uitgelekte Paradise Papers.)

Cadeautje

Mark Rutte en Hans de Boer

DE AFSCHAFFING VAN DE dividendbelasting is inmiddels een vervelend kiezeltje in de schoen van het kabinet, of beter van premier Mark Rutte. Zoudende coalitiegenoten tijdens de formatie-onderhandelingen gedacht hebben dat geen haan ernaar zou kraaien?

Het is typisch zo’n maatregel waar je in een nieuw regeerakkoord in eerste instantie overheen leest. Als de grote lijnen in de media zijn uitgevent en de oppositiepartijen en belangenorganisaties hun eerste reacties hebben gegeven, ontstaat er ruimte om naar de details te kijken.

De dividendbelasting lijkt zo’n detail. Behalve als het in de loop der weken zo’n groot politiek nummer wordt. En terecht wat mij betreft. Om drie redenen: 1) het kost €1,4 miljard 2) de effectiviteit is onbewezen 3) het stond in geen enkel verkiezingsprogramma.

De algemene onderbouwing klinkt logisch. Schaf de dividendbelasting op, ten gunste van buitenlandse beleggers. Dat maakt het voor Nederlandse bedrijven gemakkelijker om buitenlands kapitaal aan te trekken. En het Nederlandse beursklimaat wordt aantrekkelijker voor buitenlandse bedrijven. Conclusie: goed voor ons vestigingsklimaat en dus goed voor economie en werkgelegenheid.

Dan resteert alleen nog de vraag of het effect dusdanig positief is dat het een inkomstenderving van €1,4 miljard rechtvaardigt.

Dit verhaal zou zoveel geloofwaardiger zijn geweest als een of meer partijen dit plan in het verkiezingsprogramma had gezet. Dan was er discussie mogelijk geweest tijdens de campagne en dan had het Centraal Planbureau er destijds al over kunnen oordelen.

(…) ‘geweest als een of meer partijen dit plan in het verkiezingsprogramma had gezet’ is ongeloofwaardig want een technisch punt waarin niemand geïnteresseerd is en met vele andere hete hangijzers in verkiezingsprogramma’s geen punt van aandacht is. En wie kan er op plaatselijk niveau waar landelijk conceptprogramma’s worden gefiatteerd, deugdelijk economisch uitleggen waarom zo’n punt in het verkiezingsprogramma moet staan?

Om nu alsnog aan te dragen dat dit idee echt niet nieuw is en al sinds 2008 leeft bij bedrijven en in de Tweede Kamer (dat jaar was er bijvoorbeeld een hoorzitting over dit thema) is niet sterk. Werkgeversorganisatie VNO-NCW wijst hier bijvoorbeeld op en ook Shell stelt al jaren hiervoor te lobbyen.

Als het al zo lang belangrijk wordt gevonden (zelfs door de vezels van premier Rutte) waarom liet de VVD dan drie verkiezingsprogramma’s passeren – die van 2010, van 2012 en van 2017? Waarom kwamen de belastingadviescommissies-Van Weeghel en -Van Dijkhuizen dan niet met adviezen hierover?

O ja, en waarom hebben we in al die jaren geen aantoonbare negatieve effecten gezien van onze vermaledijde dividendbelasting van 15%?

De oppositie dacht al snel beet te hebben, maar pas toen Rutte het plan zo overdreven en slecht onderbouwd verdedigde ontspoorde het compleet. Rutte beriep zich op een geloof dat het werkt, VVD-fractieleider Klaas Dijkhof noemde het een gok en andere coalitiegenoten maakten duidelijk dat het niet hun idee was.

Omdat er geen onderbouwing was, heb ik die zelf maar gehaald. Ik emailde circa twintig hoogleraren van uiteenlopende universiteiten en van uiteenlopende specialisaties. Tien reageerden. Slechts eentje vindt het een goed idee. Dit onderzoek sloeg in als een bom. (Of als een #BAM.)

Een bom dus die komende week ontploft in het Kamerdebat!

https://www.getrevue.co/profile/martinvisser/issues/martin-visser-editie-13-over-handelbare-halbe-risiconemende-mark-rietman-en-de-zondeval-81515?utm_campaign=Issue&utm_content=view_in_browser&utm_medium=email&utm_source=Martin+Visser

 

Een terechte rode kaart van Caroline de Gruyter aan de @Tweede Kamer @CarolineGruyter @nrc

Tags

politiek

Belastingharmonisatie beter dan heksenjacht (Caroline de Gruyter, IN EUROPA, In het nieuws/nrc.nl, 11-11-17)

# En weer vergapen wij ons aan de gebruiken van de rich and famous. Een formule-1-racer die een vliegtuig aan zichzelf least om de fiscus te omzeilen. Een royal die geld wegzet op de Kaaimaneilanden. Een oud-premier wiens naam opduikt in een gamingbedrijfje op Malta, dat euraziatische tycoons aanwenden voor het doorsluizen van geld. Een multinational die Nederland gebruikt als opstapje naar nog lagere belastingaanslagen.

# Dat dit woede oproept bij mensen die keurig belasting betalen, is begrijpelijk. Maar zij richten hun woede aan het verkeerde adres. Multinationals en vermogende individuen die wereldwijd de belastingen omzeilen, gebruiken belastingdeals en mazen in de wet die hen door regeringen worden geboden. Ze mogen moreel over de schreef gaan, maar wat ze doen is in de meeste gevallen legaal – misschien wel legaler dan journalisten die stukken schrijven op basis van gestolen gegevens.

# In een ideale wereld doe je dat met àlle landen – mondiaal probleem, mondiale oplossingen. Als landen hun wetgeving harmoniseren, als nationale belastingdiensten fiscale kadasters bijhouden en uitwisselen, zijn er spoedig geen belastingparadijzen meer. Maar de wereld is, helaas, verre van ideaal. De G20 en de Oeso produceren al jaren zwarte lijsten, maar die zijn te vaag geformuleerd om de toestand te verbeteren – lidstaten zijn zelf editors van de teksten. Gabriel Zucman, econoom aan de universiteit van Berkeley en auteur van het boek The Hidden Wealth of Nations, schat dat 40 procent van de bedrijfswinsten en 8 procent van de privévermogens buiten bereik van de fiscus blijft. „Dat kost landen meer dan 350 miljard euro per jaar, waarvan 120 miljard in Europese Unie,” zei hij woensdag in Le Monde.

# De EU lijkt geschikter voor fiscale afspraken. Europese landen zijn homogener. Ministers en regeringsleiders vergaderen al twintig jaar over fiscale harmonisatie en uitwisseling van gegevens. Maar elk land wil fiscaal soeverein blijven. Zo wees de Nederlandse minister Zalm in 1997 een Luxemburgs voorstel voor één Europese vennootschapsbelasting van de hand: „Een uniform belastingsysteem in Europa willen wij niet.” Zo bleef Luxemburg vrij om ze fiscaal bruin te bakken, en andere lidstaten om ritueel over de Luxemburgers heen te blijven vallen.

# Dat hameren op fiscale soevereiniteit is niet alleen een nationale reflex. Het is ook economische noodzaak. Elk EU-land moet ‘competitief’ zijn. Voor grote landen met grondstoffen, landbouw en industrie is dat makkelijk, maar hoe kan Malta, of Ierland, even competitief zijn als Duitsland? Juist: door niches te vinden in de dienstverlening en die uit te melken. Daarom concurreren EU-landen elkaar kapot met moeder-dochterconstructies, fiscale leasetrucs en de beruchte rulings. Je kunt zeggen dat Europa teveel markt is en te weinig politiek verbond. De competitie is zo doorgeslagen dat EU-landen elkaar weinig meer gunnen, behalve problemen. Hier gaan alle Europese crises over. Met een heksenjacht op Shakira, Apple of Serge Dassault los je dit helaas niet op.

Een briljant betoog waar Kamer en parlement een puntje aan kunnen zuigen. Parlement: waardeloos, regering: een stel krukken. Met deze tekst kan de Kamer eindelijk eens een fatsoenlijk debat van de grond tillen. Werd tijd na de wanvertoning van deze week, van beide kanten, waarover ik al eerder schreef.

Het is overigens overbodig om de rode kaart te verklaren: bovenstaande tekst had bekend moeten zijn bij Kamerleden en de regering, en dus hadden de ambtenaren een betere tekst aan de minister Hoekstra moeten meegeven.

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/11/10/belastingharmonisatie-beter-dan-heksenjacht-13953274-a1580756

 

Max van Weezel: verschijnt er over een paar jaar een vernietigend rapport over Rutte III? @vrij_nederland @maxnanet

Tags

politiek

Max van Weezel, Max op vrijdag/Vrij Nederland, 10-11-17

Een van de momenten waar net aangetreden bewindslieden reikhalzend naar uitkijken, is de portefeuilleverdeling. Dit jaar was dat op woensdag 25 oktober. Toen vond in het zaaltje van de Rijksvoorlichtingsdienst op het ministerie van Algemene Zaken het constituerend beraad plaats.

Voor elk nieuw gevormd kabinet is de portefeuilleverdeling een lastige klus: wat nemen de ministers voor hun rekening, welke taken worden aan de staatssecretarissen gedelegeerd? En bij de komst van Rutte III was het nog ingewikkelder dan anders. Om alle deelnemers aan de vierpartijencoalitie tevreden te stellen, werden drie extra ministersposten in het leven geroepen: de minister voor Rechtsbescherming op Justitie en Veiligheid, de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs op OCW en de minister voor Medische Zorg op VWS. Hoe voorkomen zou worden dat op die departementen grensconflicten en onderlinge territoriumoorlogen ontstaan, werd tijdens het constituerend beraad geregeld.

Voor mij ligt de lijst met afspraken die op het ministerie van Algemene Zaken zijn gemaakt. De taakverdeling tussen Ingrid van Engelshoven en Arie Slob op het departement van Onderwijs is best logisch, Cultuur en Wetenschap. De oud-partijvoorzitter van D66 neemt vrijwel de hele portefeuille van haar voorganger Jet Bussemaker over: het hoger onderwijs, het mbo en de cultuursector. Duo-partner Slob doet ongeveer alles wat onder het vorige kabinet in de portefeuille van staatssecretaris Dekker zat: het lager en middelbaar onderwijs en het mediabeleid. Het enige raadsel is waarom het Nationaal Archief onder Van Engelshoven valt terwijl het archiefbeleid onder Slob ressorteert. Wie zou dat nou weer hebben bedacht?

Eén ministerie, twee bewindslieden

Al iets minder overzichtelijk zijn de verhoudingen op het ministerie van Justitie en Veiligheid. De dwarse CDA-denker Ferdinand Grapperhaus gaat zich ontfermen over de politie, het Openbaar Ministerie en de terreurbestrijding, oud-staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker houdt toezicht op de rechterlijke macht en de advocatuur. Terwijl er toch veel rechtszaken zijn waarbij politie, advocatuur, staande én zittende magistratuur zijn betrokken.

PvdA en D66 pleitten in hun verkiezingsprogramma’s voor een andere oplossing: hevel de politie over naar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat tot 2010 over de Hermandad ging. Maar de VVD wilde geen afscheid nemen van haar prestigeproject – de vorming van een groot ministerie van Veiligheid en Justitie – dus werd te elfder ure voor een compromis gekozen: politie en rechters blijven onder hetzelfde ministerie vallen maar dan wel onder twee verschillende bewindslieden.

Of de VVD wilde geen afscheid nemen van haar (oude) prestigeproject is maar de vraag aangezien ze zich wel kunnen realiseren dat het nooit een prestigeproject kon worden en dergelijke grootschalige reorganisaties binnen de overheid een onbegonnen zaak is. Daar word je in de toekomst niet graag aan herinnerd. Dat bezwaar wordt ondervangen door de nieuwe minister Grapperhaus die met een ‘iets ander beeld’ dan zijn voorgangers is aangetreden in zijn functie. Op voorhand de meest stevige nieuwe minister die niet met zich laat sollen; zijn gezicht sprak ook boekdelen vanwege de voornemens van PVV om direct een motie van wantrouwen in te dienen. Dat tekende ook de nieuwe Kamer waarin fundamentalistische opvattingen steeds meer de hoofdrol zijn gaan spelen. Het greep Grapperhaus ook aan en zijn hersenen waren op volle toeren bezig hoe hij die aanval zou gaan pareren. De stemming zelf waarin die motie moeiteloos werd verworpen, was voor Rutte aanleiding om tevreden achterom te kijken, maar hij zag dat zijn nieuwe minister niet in de stemming was op opgelucht adem te halen. Hij was al bezig aan zijn toekomstige strategie om PVV klem te zetten. En gelijk heeft hij.

Helemaal waterdicht is de verdeling tussen Dekker en Grapperhaus trouwens niet. Zo blijken zij volgens de portefeuilleverdeling béiden verantwoordelijk voor de wijziging van het Wetboek van Strafvordering. Klein foutje dat over het hoofd werd gezien?

Vermoedelijk in een bewuste poging om Grapperhaus niet alles naar zich toe te laten halen. Want tussen beide bewindspersonen is geen enkele aanwijzing voor een gelijkwaardige inzet van beider personen.

Drie bewindslieden

Echt onoverzichtelijk zijn de verhoudingen die onder het nieuwe kabinet op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn ontstaan. Drie bewindslieden heeft het departement aan het Parnassusplein gekregen: vicepremier Hugo de Jonge, oud-UWV-directeur Bruno Bruins en Paul Blokhuis, tot voor kort wethouder voor de ChristenUnie in Apeldoorn en broer van popprofessor Leo.

Onder het vorige kabinet droeg minister Edith Schippers de verantwoordelijkheid voor ziekenhuizen en huisartsen. Staatssecretaris Martin van Rijn voor de verpleegtehuizen, de wijkverpleegsters, de huishoudelijke hulpen en de jeugdzorg. Ze deden het zoveel mogelijk samen want Schippers had een broertje dood aan ambtelijke territoriumdrift. Haar redenering: wat hadden patiënten ermee te maken of het geld voor hun behandeling uit de Zorgverzekeringswet, de Wet langdurige zorg of de Wet maatschappelijke ondersteuning werd gefinancierd? Als het geld maar goed terechtkwam. Daarom werd de verkokering binnen VWS zoveel mogelijk bestreden. Ambtenaren die voor Schippers werkten, deden dat in principe ook voor Van Rijn. Minister en staatssecretaris presenteerden zich als team.

Dat lijkt met drie bewindslieden een stuk ingewikkelder te worden. De ziekenhuizen en andere instanties die onder de Zorgverzekeringswet vallen, krijgen voortaan te maken met minister voor Medische Zorg Bruins. Minister van VWS De Jonge gaat over de Wet langdurige zorg, de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet. Terwijl de geestelijke gezondheidszorg onder ChristenUnie-staatssecretaris Blokhuis valt. Een boeiende taakverdeling, want het streven is er sinds het vorige kabinet op gericht de langdurige zorg, de jeugdzorg, en de verslavingszorg zo veel mogelijk naar de gemeenten over te hevelen. Daar moeten ambtenaren, hulpverleners, welzijnswerkers en medici de handen ineen slaan, want in het verleden werkten zij elkaar nog weleens tegen. De GGZ valt nu onder Paul Blokhuis, de verslavingszorg onder Bruno Bruins, en de jeugd-GGZ onder Hugo de Jonge.

Ik heb er alle begrip voor dat een vierpartijencoalitie meer ministersposten telt dan bijvoorbeeld een VVD/PvdA-kabinet. Misschien zat er niets anders op dan departementen als Justitie en Veiligheid, Onderwijs en VWS aan duo-ministers toe te vertrouwen. Maar gaat het wel werken? Bruins heeft de opdracht gekregen om met de zorgsector een akkoord te sluiten dat 1,9 miljard euro aan bezuinigingen moet opbrengen. Maar zal een deel van die sector niet liever overleggen met De Jonge en Blokhuis? Nu maar hopen dat over een paar jaar geen vernietigend rapport verschijnt over de terugkeer van de verkokering onder Rutte III.

Veel terechte vragen en opmerkingen en sinds het debat om de afschaffing dividendbelasting zal Rutte zijn stuurmanskunsten nog veel harder nodig hebben dan onder zijn vorige kabinet. Hem valt alleen maar sterkte toe te wensen met zijn neoliberale overtuiging die nu wel eens op een definitief dood spoor zou kunnen eindigen. Het is immers het oude liedje dat alleen een visieloos politicus kan blijven volhouden; proberen vol te houden wel te verstaan. Oude deuntjes maken geen indruk meer in deze nieuwe digitale samenleving.

https://www.vn.nl/max-weezel-paar-jaar-vernietigend-rapport-rutte-iii/?token=THpFd3dyamFmbXVRWWNVcERQRytUMXlpUlNJQXNOU3FYblo4bmUyYWZXbz0

 

‘Vandaag is dag 16 van kabinet-Rutte III’

Tags

politiek

Clara van de Wiel, De Haagse Stemming/nrc.nl, 10 november 2017

Goedemorgen! Het “killing argument” voor het afschaffen van de dividendbelasting blijft uit. De campagnechaos bij 50Plus was nog groter dan van buiten al te zien was. En Halbe Zijlstra prijst het “fascinerende project” Europa.

Het “killing argument” voor het afschaffen van de dividendbelasting blijft inderdaad uit vanwege de afwezigheid van hoofdrolspelers, i.c. Rutte als onderhandelaar zelf. Maar wat opviel was de nieuwe minister van Financieren, de technocraat Hoekstra. Technocraat? Nee, het was meer de onervaren – hoewel senator geweest, maar daar worden geen vlijmscherpe debatten gevoerd zoals in de Tweede Kamer. Maar het is een jongeman met meerdere studies achter de rug (geschiedenis en rechten), maar van beide studies moet je het niet hebben om visie te ontwikkelen en dat bleek gisterevond ook.

Behalve dat hij door de chaos in de Kamer overvallen werd, probeerde hij zich te redden met halfbakken economische opmerkingen, die niet aansloegen en had hij ook teksten meegekregen van zijn ambtenaren die zoals altijd gortdroog waren. Hij is voor zijn maidenspeech kortom glorieus gezakt en hij wordt de zwakke schakel in dit kabinet, als hij volgende week tenminste niet direct een motie van wantrouwen aan zijn broek krijgt, want die kans is na het gestuntel van gisteren levensgroot. Hij is geen man die het CDA draagvlak zal leveren. Ook ongeschikt in de politiek, ook al wordt hij als ‘rising star’ gezien binnen het CDA. Teveel een man uit een beschermd milieu.[1]

KILLING ARGUMENT: De oppositiepartijen deden hun best om erachter te komen, maar ook tijdens dag twee van de Financiële Beschouwingen bleef onduidelijk waarom de coalitie had besloten tot het afschaffen van de dividendbelasting. “Mijn gesprekspartners moeten erop kunnen rekenen dat onze gesprekken in beginsel vertrouwelijk zijn”, schreef premier Mark Rutte aan de Kamer. Zeker is dat het plan pas in de eindfase van de formatie werd bedacht, hoorden politiek redacteuren Marike Stellinga en Philip de Witt Wijnen. Cruciaal was het risico dat bedrijven als Shell en Unilever hun hoofdkantoor uit Nederland zouden weghalen. Ook het vijandige bod op AkzoNobel speelde een belangrijke rol, gaf minister van Financiën Wopke Hoekstra gisteravond in de Kamer toe. Maar het “killing argument”, dixit staatssecretaris Menno Snel, dat kon niemand geven.

Coalitieconsternatie: Op Twitter werd de hashtag #dividendbelasting in de loop van de dag trending en ook de oppositie laat het onderwerp voorlopig nog niet los. Maar tegen NRC vertelde één van de onderhandelaars dat de kans dat ze hun plannen aanpassen “nihil” is. Ook volgens De Telegraaf hebben heeft de coalitie de gelederen inmiddels gesloten. Inderdaad leken de fractievoorzitters de maatregel gisteren ineens een stuk actiever te verdedigen. Het was een gezamenlijk besluit, zei Alexander Pechtold. De suggestie dat de coalitie gechanteerd is door bedrijven noemde Sybrand Buma “lariekoek”. Toch illustreerde de discussie over de maatregel de realiteit waarmee Rutte III moet dealen. Bij aanvang van het debat vroeg de oppositie twee keer een hoofdelijke stemmingen aan, dus de coalitie moest, met maar één zetel meerderheid, razendsnel Kamerleden verzamelen. Koortsachtig getel en rennende parlementariërs: dat gaan we vaker zien.

Rutte heeft dus van zijn eigen gestuntel tijdens het debat om de regeringsverklaring niets gekeerd, namelijk dat de dividendbelasting een tikkende tijdbom is. Anders was Hoekstra voor het debat in de Algemene Financiële Beschouwingen wel beter voorbereid geweest.

Never forget: Klaar is de dividenddiscussie zeker nog niet. Op verzoek van de oppositie komt premier Mark Rutte volgende week nog eens naar de Kamer om het erover te hebben. Daarna volgt ook nog een hoorzitting. Pikant is dat de aanleiding voor de discussie deels in 2005 ligt. Toenmalig staatssecretaris van Financiën Joop Wijn zei destijds: “Het signaal voor het bedrijfsleven mag zijn dat wij op termijn deze belasting niet zien overleven.” Shell is dat nooit vergeten. Dus al kijkt nu iedereen vooral naar de VVD voor dit besluit, ook toen al droeg een CDA’er deels verantwoordelijkheid.

VVD en CDA gaan met dit beruchte historische besluit vandaag de dag de mist in. De verklaring luidt nu dat met een rechtser politiek klimaat de sfeer rijp is om het bedrijfsleven een prikkel te geven, maar de oppositie is nu rijp om Rutte tijdens zijn 3^e kabinet direct naar de sloop te brengen. Dat was de achilleshiel die gisteravond zichtbaar werd.

Ouderenonrust: Het zag er van buitenaf al niet gestroomlijnd uit. Maar nu blijkt de chaos tijdens de verkiezingscampagne van 50Plus nog veel groter te zijn geweest. Politiek redacteur Emilie van Outeren legde de hand op een geheim conceptrapport van het wetenschappelijk instituut dat de verkiezingscampagne genadeloos evalueert. Zo wist partijleider Henk Krol vaak niet waar hij moest zijn, werd tegen zijn wil de AOW-leeftijd tot breekpunt gemaakt en stonden actieve leden buiten spel. Acht maanden later lijkt, met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur, de centrale sturing binnen de partij niet bepaald verbeterd. Morgen is het partijcongres en daar staat ook dit rapport op de agenda.

Eurofascinatie: Deze week bezocht de nieuwe minister van Defensie Ank Bijleveld voor het eerst haar NAVO-collega’s, volgende week spreekt ze in Brussel de Europese collega’s. Vandaag krijgt ze huiswerk, in de vorm van een rapport over de NAVO, van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. Nederland moet actief meewerken aan betere Europese defensiesamenwerking, schrijft de raad. Of dat gebeurt is afwachten, maar minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra toonde zich gisteren ineens groot voorstander van het “fascinerende project Europese Unie“. “Waar ter wereld vind je nog een groep van 28 vrije naties waar fundamentele vrijheden en mensenrechten geëerbiedigd worden?”, zei Zijlstra in een speech voor de EU-ambassadeurs in Den Haag. Hij bekende zich er tot “geopolitieke realist“, die wil “samenwerken aan een sterker en beter Europa“.

WAT WIJ LEZEN: Een interview met Bas Leerink, lid van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, die de overheid adviseert over zorg. Volgens de raad moet minister Bruno Bruins (Medische Zorg, VVD) harder onderhandelen met farmaceutische bedrijven over dure medicijnen en in het uiterste geval fabrikanten dwingen hun licenties af te staan. Ook de Kamer, die als onderhandelingen even stil liggen meteen opheldering vraagt, heeft volgens Leerink een rol. “Het zou helpen als Tweede Kamerleden begrijpen wat ze doen met de onderhandelingspositie van een minister.”

NRC De Haagse Stemming news@campagne.nrcmedia.nl

[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/23/wopke-hoekstra-is-een-rijzende-ster-met-kwaliteit-voor-het-cda-leiderschap-13631019-a1578299