“Het aardse paradijs met de zondeval van Adam en Eva”
Martin Visser, DFT, 12-11-17
DE FINANCIËLE CRISIS WAS voor de internationale politiek om bankregels aan te scherpen, buffereisen te verhogen, toezicht te verbeteren en nog meer op de financiële sector gerichte maatregelen. Maar er gebeurt sinds 2008 nóg iets. Zwartsparen en belastingontwijking worden steeds harder aangepakt. Vooral Frankrijk is daar van begin af aan, in G20-verband, is daar een drijvende kracht achter geweest.
Ik heb nooit helemaal begrepen wat zwartsparen en belastingontwijking te maken had met de crisis. Maar goed, zo’n politiek momentum komt niet heel vaak voorbij. En de strijd tegen zwartsparen en belastingontwijking voelt voor veel politici veiliger dan het aan banden leggen van machtige banken. Met de aanpak van zwartsparen en belastingontwijken waren meestal andere landen in het vizier en werd de aandacht afgeleid van de (financiële) problemen in eigen land.
En dus trok de wereld (bijna) eendrachtig ten strijde tegen België, Luxemburg en Zwitserland om het bankgeheim te kraken en tegen Bermuda en de Kaaimaneilanden om belastingontwijking moeilijker te maken. Vooral in dat laatste debat zat Nederland altijd wat ongemakkelijk op zijn stoel te wippen. Want formeel is Nederland dan wel geen belastingparadijs, maar in de ogen van veel buitenlanden schurken we er verdacht dicht tegenaan.
Ik kan me nog herinneren dat Nederland in mei 2009 plotseling op een Amerikaanse lijst van belastingparadijzen was beland. Voor precies één dag. Want toenmalig minister Wouter Bos van Financiën vond het ‘voltrekt onterecht’ en Nederland zette al zijn diplomatieke kracht in om van de lijst te komen:
“Elke associatie met Nederland als belastingparadijs, als land waar dingen gebeuren die niet mogen, verwerpen wij. Nederland loopt voorop als het gaat om transparantie.”
Deze week lekten de Paradise Papers uit. Het zoveelste lek waarmee opnieuw getoond wordt hoe rijken en grote bedrijven in de gelegenheid worden gesteld om aan tax planning te doen, zoals ze het zelf noemen, of aan het minimaliseren van hun belastingen. Of ontwijking zo je wilt.
De officiële lijn van Nederland is nu dat ook wij belastingontwijking onwenselijk vinden. In de talloze brievenbusmaatschappijen zal worden gesnoeid. Enkele jaren geleden deden voorstanders van het tropische fiscale klimaat in Nederland nog vooral hun best om critici ervan te overtuigen dat ook een brievenbus voor veel werkgelegenheid zorgt.
Nu is de toon van het regeerakkoord radicaal anders:
“We willen een eind maken aan de situatie dat firma’s zich alleen op papier in Nederland vestigen om belastingvrij miljoenen te kunnen rondpompen.”
Nederland kan ook bijna niet anders. De internationale druk is de laatste jaren zo toegenomen. En in Europees en in Oeso-verband worden steeds verdergaande afspraken gemaakt die de positie van Nederland bijna-belastingparadijs onmogelijk maken.
Maar het buitenland is één ding, de eigen bevolking is misschien nog wel veel belangrijker. Al die geheime afspraken met grote bedrijven, al die gunstige regelingen voor buitenlandse giganten, ze worden niet meer gepikt. Goed voor ons vestigingsklimaat? Goed voor de werkgelegenheid? Het zal allemaal wel. De balans is doorgeslagen. Veel Nederlanders willen gewoon eerlijke belastingen.
(Kijk hier EenVandaag terug, waarin ik commentaar mocht leveren op de uitgelekte Paradise Papers.)
Cadeautje
Mark Rutte en Hans de Boer
DE AFSCHAFFING VAN DE dividendbelasting is inmiddels een vervelend kiezeltje in de schoen van het kabinet, of beter van premier Mark Rutte. Zoudende coalitiegenoten tijdens de formatie-onderhandelingen gedacht hebben dat geen haan ernaar zou kraaien?
Het is typisch zo’n maatregel waar je in een nieuw regeerakkoord in eerste instantie overheen leest. Als de grote lijnen in de media zijn uitgevent en de oppositiepartijen en belangenorganisaties hun eerste reacties hebben gegeven, ontstaat er ruimte om naar de details te kijken.
De dividendbelasting lijkt zo’n detail. Behalve als het in de loop der weken zo’n groot politiek nummer wordt. En terecht wat mij betreft. Om drie redenen: 1) het kost €1,4 miljard 2) de effectiviteit is onbewezen 3) het stond in geen enkel verkiezingsprogramma.
De algemene onderbouwing klinkt logisch. Schaf de dividendbelasting op, ten gunste van buitenlandse beleggers. Dat maakt het voor Nederlandse bedrijven gemakkelijker om buitenlands kapitaal aan te trekken. En het Nederlandse beursklimaat wordt aantrekkelijker voor buitenlandse bedrijven. Conclusie: goed voor ons vestigingsklimaat en dus goed voor economie en werkgelegenheid.
Dan resteert alleen nog de vraag of het effect dusdanig positief is dat het een inkomstenderving van €1,4 miljard rechtvaardigt.
Dit verhaal zou zoveel geloofwaardiger zijn geweest als een of meer partijen dit plan in het verkiezingsprogramma had gezet. Dan was er discussie mogelijk geweest tijdens de campagne en dan had het Centraal Planbureau er destijds al over kunnen oordelen.
(…) ‘geweest als een of meer partijen dit plan in het verkiezingsprogramma had gezet’ is ongeloofwaardig want een technisch punt waarin niemand geïnteresseerd is en met vele andere hete hangijzers in verkiezingsprogramma’s geen punt van aandacht is. En wie kan er op plaatselijk niveau waar landelijk conceptprogramma’s worden gefiatteerd, deugdelijk economisch uitleggen waarom zo’n punt in het verkiezingsprogramma moet staan?
Om nu alsnog aan te dragen dat dit idee echt niet nieuw is en al sinds 2008 leeft bij bedrijven en in de Tweede Kamer (dat jaar was er bijvoorbeeld een hoorzitting over dit thema) is niet sterk. Werkgeversorganisatie VNO-NCW wijst hier bijvoorbeeld op en ook Shell stelt al jaren hiervoor te lobbyen.
Als het al zo lang belangrijk wordt gevonden (zelfs door de vezels van premier Rutte) waarom liet de VVD dan drie verkiezingsprogramma’s passeren – die van 2010, van 2012 en van 2017? Waarom kwamen de belastingadviescommissies-Van Weeghel en -Van Dijkhuizen dan niet met adviezen hierover?
O ja, en waarom hebben we in al die jaren geen aantoonbare negatieve effecten gezien van onze vermaledijde dividendbelasting van 15%?
De oppositie dacht al snel beet te hebben, maar pas toen Rutte het plan zo overdreven en slecht onderbouwd verdedigde ontspoorde het compleet. Rutte beriep zich op een geloof dat het werkt, VVD-fractieleider Klaas Dijkhof noemde het een gok en andere coalitiegenoten maakten duidelijk dat het niet hun idee was.
Omdat er geen onderbouwing was, heb ik die zelf maar gehaald. Ik emailde circa twintig hoogleraren van uiteenlopende universiteiten en van uiteenlopende specialisaties. Tien reageerden. Slechts eentje vindt het een goed idee. Dit onderzoek sloeg in als een bom. (Of als een #BAM.)
Een bom dus die komende week ontploft in het Kamerdebat!
https://www.getrevue.co/profile/martinvisser/issues/martin-visser-editie-13-over-handelbare-halbe-risiconemende-mark-rietman-en-de-zondeval-81515?utm_campaign=Issue&utm_content=view_in_browser&utm_medium=email&utm_source=Martin+Visser