Tags
Indonesië begint bouw omstreden hoofdstad in de jungle op Borneo (Erik van Zwam, buitenland/Trouw, 24-8-22)
Megaproject • De Indonesische overheid wil al over twee jaar haar intrek nemen in de nieuwe, iconische hoofdstad Nusantara. Critici maken zich zorgen over de betaalbaarheid, corruptie en de natuur.
Nusantara, zo gaat de nieuwe hoofdstad van Indonesië heten. De werkzaamheden zijn deze maand gestart op Oost-Kalimantan, het Indonesische deel van het eiland Borneo. Het moet een iconisch prestigeproject worden, zoals op wereldschaal nog nauwelijks is vertoond.
Het bestuurscentrum van de Indonesische overheid moet al over twee jaar klaar zijn, inclusief het presidentiële paleis. Dat zou in 2024 open moeten gaan op Onafhankelijkheidsdag, 17 augustus. De video-impressie van het nieuwe gebouw voor het staatshoofd toont een megacomplex dat de contouren heeft van de mythische nationale vogel, deels mens en deels adelaar: de Garoeda. Zijn vleugels strekken zich, nu nog virtueel, uit om het presidentiële paleis met bijbehorende tuinen, arcades en enorme gazons te beschermen.
Het optimisme druipt van de plannen voor Nusantara af, zeker als wordt bedacht dat de werkzaamheden nog nauwelijks zijn begonnen, er nog vrijwel geen bouwvakkers aan de slag zijn en de immense hoeveelheid materialen om de stad te bouwen nog besteld moeten worden.
Desalniettemin staat Nusantara symbool voor het nieuwe Indonesische elan dat zittend president Joko Widodo wil uitstralen. Nusantara moet een groene stad – een bosstad – worden die economisch kan tippen aan Dubai en zich kan meten met Silicon Valley. De nieuwe hoofdstad zal nul broeikasgassen uitstoten en bestaande bomen in het huidige oerwoud zullen bij de bouw zoveel mogelijk worden gespaard. De zogenoemde smart city wordt de nieuwe digitale metropolis van de wereld.
*Een groene ‘bosstad’, terwijl een jungle het slachtoffer wordt? Een contradictio in terminis, ofwel een misdadige denkfout.
Het project moet helpen om van Indonesië een welvarend en rijk land te maken. Als de stad eenmaal af is, in 2045, verwacht de regering dat er bijna vijf miljoen nieuwe banen zijn gecreëerd. Widodo wil dat Indonesië er in 2036 de Olympische Spelen gaat organiseren.
Diep gezonken
Om Nusantara te beschrijven, schieten in regeringskringen in de huidige hoofdstad Jakarta op het eiland Java de superlatieven tekort. Al over twee jaar zullen vele tienduizenden, zo niet honderdduizenden ambtenaren het in het moeras wegzinkende Jakarta verlaten en hun intrek nemen in de gloednieuwe overheidsgebouwen en appartementencomplexen op Oost-Kalimantan. In de jaren daarna wordt een hele stad gebouwd om het overheidskwartier heen. De verwachting is dat er zo’n 1,9 miljoen mensen komen te wonen in het gebied, dat nu nog grotendeels jungle is. De kosten wordt geschat op zo’n 38 miljard dollar.
Het grootste infrastructurele project ooit van Indonesië is haastig in zeer korte tijd vastgelegd in een wet. Volgens de regering is de nieuwe hoofdstad nodig omdat Jakarta in 2050 zo diep is gezonken door het zakkend grondwater en een stijgende zeespiegel, dat het grotendeels onderwater staat.
Begrotingstekort
Maar te midden van alle jubel begint ook de kritiek los te barsten. Want de eerste fase, die de komende twee jaar beslaat, moet als alles volgens plan gaat gefinancierd worden door de schatkist, die los van de bouw al elk jaar kampt met een begrotingstekort van circa 3 procent. De regering wil voor de periode daarna 80 procent van de geschatte bouwkosten laten financieren door private partijen. Maar tot nu toe toont de markt weinig belangstelling om geld te lenen. Bovendien stijgt de rente en is het de vraag of Indonesië de benodigde leningen kan betalen de komende jaren.
En dan zijn er begin 2024 ook nog eens presidentiële verkiezingen, waarin de huidige president, onder wiens leiding het plan voor Nusantara tot stand is gekomen, niet mag meedoen voor een derde termijn. Wie zijn opvolger wordt en hoe die met de bouw van Nusantara omgaat, is een onzekere factor.
Het terrein van 256.000 hectare waar de nieuwe hoofdstad gebouwd moet worden, ligt bovendien in een steenkoolwinningsgebied. Er zijn 2451 verlaten mijnputten die vol zijn gelopen met giftig chemisch afvalwater. Een plan om dit op te ruimen is er niet.
Verder is veel grond in handen van ministers in de regering van Widodo en topambtenaren. De vrees voor corruptie, via het betalen van een veel te hoge grondprijs, is groot. De onteigening van de grond waar Nusantara op gebouwd moet worden, is niet geregeld. Inheemse volken, zoals de Dajaks van Borneo konden weleens de dupe worden van duistere grondcontracten.
Ook het geprezen klimaatneutrale karakter van Nusantara wordt in twijfel getrokken. Want de bouwwerkzaamheden worden niet meegerekend in het plan voor de toekomstige broeikasvrije stad. Steden bouwen kost veel cement en staal, waarvan de productie gepaard gaat met een enorme uitstoot van CO2.
Tegelijk worden vraagtekens gezet bij de aanname dat Nusantara op groene energie zal draaien. In het gebied liggen de grootste steenkoolreserves van de wereld. De mijnbedrijven zijn machtig in Indonesië en de verwachting is dat zij het gebruik van steenkool als energie niet zonder slag of stoot zullen opgeven.
Milieuactivisten maken zich dan ook zorgen dat de natuur op Borneo, met zijn immense oerwouden die als longen van de wereld worden beschouwd, de dupe zal worden van het megaproject.
*Kortom, naïviteit ten top en een product van dromerijen en wereldvreemde illusies!
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/1644/articles/1647580/12/5