Tags
De kernvraag is of robots kunnen lijden (ingezonden opiniebrief van Prof.dr. Roel Wieringa, Opinie & Debat O&D11/NRC, 26 en 27 november)
Aansprakelijkheid
25 november 2016
# Rob van Hoven van Genderen (Opinie&Debat 19/11) gaat voorbij aan de kern van het probleem van de aansprakelijkheid van intelligente robots. De kernvraag is niet of robots intelligent zijn, maar of ze kunnen lijden. Met lijden bedoel ik angst voor je eigen eindigheid, aftakeling, ziekte en dood. Het lijkt me dat een natuurlijke of kunstmatige actor ―mens, rechtspersoon of robot― alleen aansprakelijk gesteld kan worden voor zijn of haar daden als het kan lijden. Algemener, alleen een actor die kan lijden kan verantwoordelijk gesteld worden voor wat het doet. De huidige generatie robots kan dat niet. Het aansprakelijk stellen van dergelijke machines is betekenisloos.
De zin ‘De huidige generatie robots kan dat niet’ veronderstelt dat volgende generaties wel kunnen lijden, maar die veronderstelling is pure zottigheid doordat robots machines zijn en blijven, hoe intelligent ook ontwikkeld. Die intelligentie (of data) wordt ingeprogrammeerd, ook al is dat in de toekomst door algoritmes, die de computer sneller maken in ‘denkkracht’ dan de mens zelf, want het is slechts sneller combineren van gegevens. Maar dat betekent in genen dele dat de computer daarmee ‘intelligenter’ wordt in de zin van creatiever of buiten zijn databestand om kan ‘denken’. In die zin blijft zelfs een supercomputer of robot ‘gehandicapt’. Menselijk denken is kortom zodanig uniek, dat die nooit gelijkwaardig kan worden aan computers, want van een andere orde. Het verschil tussen computer en mens is dat de mens een bezield wezen is en dat zal de computer zooit worden. Die blijft een menselijk geproduceerd apparaat, zonder gevoel zelfs, want dat gevoel is uniek voor de mens. De professor zit er dus helemaal naast omdat hij en zijn wetenschappelijke vakgenoten nooit stil hebben gestaan tussen niet bestaan de overeenkomsten en verschillen tussen mens en machine. Lijden is een functie van emoties, die alleen de mens in een combinatie tussen denken en voelen kan produceren, maar een computer niet, tenzij ingeprogrammeerd. Maar dat is geen originele emotie.
# Heel wat anders is het als we mensen herontwerpen met nieuwe biotechnologie. 1) Als de herontworpen mensen kunnen lijden, kunnen ze hun ontwerpers ter verantwoording roepen voor gemaakte ontwerpkeuzes ―een probleem van bijbelse omvang. Kunnen ontwerpers die verantwoordelijkheid aan? 2) Als de herontworpen mensen niet kunnen lijden, is een essentieel element dat nodig is om verantwoording af te kunnen leggen verdwenen. Zo’n herontworpen mens kan niet aansprakelijk gesteld worden voor zijn/haar daden. Wie is daar dan aansprakelijk voor?
Ook hier is sprake van een wetenschappelijke denkfout als verondersteld wordt dat mensen ‘herontworpen’ kunnen worden. Waarom niet? Omdat de mens een scheppingsproduct is (vanuit een scheppende bron die wij niet kennen) bron en dat betekent dus dat de mens alleen herontworpen kan worden door diezelfde scheppingsmacht, die het menselijk DNA kan veranderen; en die verandert automatisch door andere energie- of lichtfrequenties, vanuit het scheppend kosmisch bewustzijn dus. Maar dat is een vorm van denken die in het materialistische denken onbestaanbaar is. Misschien dus wel via de kwantummechanica.
# Hoog tijd voor een commissie die dat bespreekt.
Geen wetenschappelijke commissie kan dit vraagstuk dus oplossen omdat er een fundamentele scheidslijn bestaat tussen de materialistische wetenschapsopvatting en geestelijk denken. En die scheidslijn blijft nog wel enige tijd bestaan vanwege de hardnekkigheid van dat pude denken. Kwantumdenken en kwantumtheorie kunnen wel de oplossing brengen in de vorm van meer duidelijkheid gaan bieden of duidelijkheid verschaffen over de wezenlijke verschillen tussen mens en robot, mits die genoemde scheidslijn afgebroken wordt.
Prof. dr. Roel Wieringa
Hoogleraar Informatiesystemen Universiteit Twente