Tags
Midden-Europa hoopt op meer coulance Brussel
Visegrad vier: Oostelijke lidstaten hopen dat de Commissie-Von der Leyen minder streng is als het om de rechtsstaat gaat. Of koppelt zij subsidies aan de rule of law?
Dit laatste zou al heel verstandig zijn.
Emilie van Outeren, nrc.nl, 9 september 2019
Zo fel als de Hongaarse premier Viktor Orbán zich uitliet over Jean-Claude Juncker, zo jubelend is hij over diens opvolger als voorzitter van de Europese Commissie. „Een nieuwe wind in Brussel”, aldus Orbán. Hij claimt dat Von der Leyen haar topbenoeming te danken heeft aan zijn Fidesz-partij en impliceert dat hij iets terugverwacht. Graag een beetje dimmen met kritiek op gemorrel aan de rechtsstaat, inperken van de persvrijheid en migratiebeleid de komende vijf jaar.
Dit is dus al weinig tot niets aan positiviteit dat ons te wachten staat. Orbán moet maar eens een hartig gesprek met VdL hebben waarin hem te verstaan wordt gegeven dat er een andere houding van hem wordt verwacht. En eerst maar eens een bijlesje Europese waarden volgen, maar tegelijk mag er begrip worden verwacht voor de democratische achterstand van de Visegradlanden vanwege hun verleden als Warschaupact-vazallen. Signalement nr.1 dus.
Dat VdL in de Süddeutsche Zeitung geciteerd werd dat ze zei dat „geen enkele rechtsstaat perfect is”, kan als tactische opmerking worden gekwalificeerd, aangezien de EU als waardengemeenschap in een groeiproces verkeert, maar Orbán moet daar geen verkeerde conclusies aan verbinden. Signalement nr.2 dus.
Verzet tegen Timmermans
Niemand is tegen beschaafde relaties tussen de Commissie en de oostelijke lidstaten. Maar critici vrezen dat de sfeer belangrijker wordt dan maatregelen om verdere uitholling van Europese waarden tegen te gaan. „Ik maak me zorgen”, zegt Judith Sargentini, de ex-Europarlementariër voor GroenLinks die vorig jaar een strafprocedure tegen Hongarije begon met een rapport over de systematische dreiging voor de democratie. „Von der Leyen doet de serieuze problemen die er zijn af als culturele verschillen.”
Ook deze opmerking kan verkeerd begrepen worden, of als geruststelling aan Orban worden opgevat. Gevaarlijk. Signalement nr.3 dus.
Over het succes van aanpak van de Commissie-Juncker valt overigens te twisten. De harde taal en procedures bij het Europees Hof van Justitie richtten de schijnwerpers op de problemen in Polen en Hongarije en dwongen die landen enkele maatregelen terug te draaien. Het werkelijke effect is echter gering, omdat er unanimiteit in de Europese Raad nodig is om strafprocedures ten uitvoering te brengen.
Wat hier staat dat over de aanpak van Juncker ‘valt te twisten’, is voor rekening van de auteur, want in mijn visie en oordeel was is zijn aanpak ronduit belabberd geweest. Even slecht als zijn voorganger Barroso. En daarmee valt zijn gehele Commissie ook negatief uit, al waren er maar een aantal sterke Commissarissen ‘aan bood’. Maar het schip was al zinkend.
Daarom is geopperd Europese fondsen voorwaardelijk te maken aan het schragen van de rechtsstaat. Wie dat beginsel niet respecteert, krijgt minder geld uit Brussel. Dit weekend kondigde roterend Europees voorzitter Finland aan werk te willen maken van financiële maatregelen tegen „min of meer totalitaire regimes”. Iets wat Von der Leyen in de pitch voor haar kandidatuur leek te ondersteunen. Ze wil rechtsstatelijkheid „een integraal onderdeel” maken van de volgende Europese begrotingsdiscussie. Een eerste confrontatie met de Visegrad Vier lijkt dus in de maak.
Signalement nr.4 : ‘Wie dat beginsel niet respecteert, krijgt minder geld uit Brussel’.
We weten nu wat en wie we in de gaten moeten houden. Ik hoop dat de hoorzittingen een en ander duidelijk gaan maken. De Europarlementariërs kunnen zich profileren met goede en scherpe vragen.