Het valt nog niet te voorzien of de Duitse dominantie onhoudbaar zal zijn, laat staan dat Duitsland dominant is of zal worden @nrc #eu #as-duitsland-frankrijk

Tags

agreekment, asFrankrijkDuitsland, EU, Griekenland

Duitse dominantie EU zal onhoudbaar zijn (Luuk van Middelaar, Opinie/NRC Handelsblad, 31 juli)

# Fransen en Duitsers begrijpen elkaar niet. Niet simpelweg dat ze het over veel zaken oneens zijn. In de trant: de een verkiest appels, de ander peren. Zo’n onenigheid kan worden bijgelegd. Nee, het is fundamenteler: ze begrijpen elkaar niet, hun wereldbeelden sluiten niet op elkaar aan. De Duitser wil graag weten hoe dat fruit groeit, de Fransman waarom. (De Brit en de Nederlander zijn benieuwd hoeveel het kost).

Als wordt opgemerkt dat Fransen en Duitsers elkaar niet begrijpen, dan kun je dat doortrekken naar alle EU-lidstaten, maar vermoedelijk bedoelt de as-Duitsland-Frankrijk, die cruciaal is. Welnu, waar de laatste EU-top uiteindelijk na veel touwtrekken en een megalang voortraject toch tot een uitkomst heeft geleid, waarbij alleen de vraag resteert of Syriza zich aan de afspraken zal houden, leiden dergelijke spanningsvolle toppen alleen tot meer eensgezindheid. Van Middelaar formuleert dus te stellig.

# Nu het Griekse drama het nadenken in Berlijn, Parijs en Brussel over de toekomst van de muntunie versnelt, staan ons nieuwe staaltjes Frans-Duits misverstand te wachten. De een wil verantwoordelijkheid, de ander solidariteit. De een wil lage inflatie, de ander groei. De een wil een nieuw verdrag zonder begroting, de ander een nieuwe begroting zonder verdrag. Verwarrend, maar voor de buurlanden ook prettig. Want stel je voor dat de 66 miljoen Fransen en 80 miljoen Duitsers het over alles eens zouden zijn. In hun onbegrip ligt onze vrijheid. En tot ons geluk zal het voortbestaan zolang er Fransen en Duitsers zijn.

Ook hier een andere soort radicaliteit van denken in tegenstellingen. Nieuwe misverstanden die ons te wachten staan vanwege de Duitse verantwoordelijkheid tegenover de Franse solidariteit, alsof beide waarden verantwoordelijkheid en solidariteit structurele tegenstellingen zijn. in het geheel niet, ze zijn elkaars aanvullende waarden, zo goed als vrijheid en gelijkheid elkaar ook aanvullen als het goed is en ze niet worden gehinderd door dogmatici die zich eenzijdig op hetzij vrijheid, dan wel gelijkheid hebben gestort, zoals de traditionele tegenstelling tussen (conservatieve) liberalen en (progressieve) sociaaldemocraten. Alleen mengvormen van geïntegreerde waarden maken de EU succesvol in de toekomst.

# Het misverstand raakt de kernbegrippen van beider politieke ervaring. Neem een begrotingsregel. In Duitsland staat die voor rechtvaardigheid, orde en eerlijkheid. In Frankrijk staat de regel voor inperking en onvrijheid. Aangezien Europese politiek om regels draait, leidt dit tot ernstig wederzijds wantrouwen [weer een voorbeeld van een absolutisme]. Parijs vraagt graag om flexibiliteit, voor anderen of voor zichzelf (bijvoorbeeld om de schuldenlimiet te mogen overtreden); in Berlijn wordt dit ervaren als opportunisme en kwade trouw. Omgekeerd worden de Duitsers, die zelf vinden dat ze streng maar eerlijk de regel toepassen, beschuldigd van rigiditeit, obstinaatheid en zelfs machtswellust, omdat ze geen rekening houden met een specifieke situatie. Tegenhanger van de regel is de gebeurtenis [Huhhh…]. Daar vallen de positieve en negatieve connotaties omgekeerd uit. In Frankrijk is een gebeurtenis, ook een dramatische, een teken van leven en vernieuwing. Voor een Frans politiek leider à la Sarkozy biedt een crisis de kans te tonen wat hij waard is; de pers maakt er een gezamenlijk moment van, een nieuwe bladzijde in de ‘roman van de natie’. In Duitsland daarentegen staat een gebeurtenis voor ondermijning van de orde, voor destabilisatie en gevaar. Crisis leidt er tot paniek. De Duitse opinie waardeert leiders die schokken opvangen, zoals Mutti Merkel met haar stap-voor-stap aanpak.

In het verlengde van mijn vorige kanttekeningen stel ik hierbij ook weer vast dat er sprake is van een woordenspel – mooi bedacht overigens – maar zinloos om deze schijnbare tegenstellingen zo tegenover elkaar te plaatsen. Maar Van Middelaar met zijn Passage naar Europa is te vast komen te zitten in een soort schematisch denken, zodat hij zichzelf vastloopt in zijn eigen logica.

# De Duitse macht is onmiskenbaar geworden. Frankrijk was al de zwakkere, maar wist tot voor kort zijn economische achterstand te compenseren met (buitenland)politieke initiatieven en ambities. De formule luidde: Frankrijk gebruikte Europa als hefboom om zijn zwakte te verhullen, Duitsland als dekmantel om zijn kracht te verhullen. Nu is alleen de Duitse dekmantel nog over. Wat betekent dit voor Nederland? De Duitse beleidsvoorkeuren staan dichter bij ons dan de Franse. Den Haag ziet dus voordeel in deze machtsverschuiving en gaat graag in de slipstream mee (zie de rol van Dijsselbloem in de eurogroep). Toch is dat een kortetermijnbelang. Op lange termijn is een door Duitsland gedomineerde EU voor de publieke opinie onhoudbaar [Van Middelaar blijkt een glazenbol-kijker te zijn; knap voor een historicus om ze ver in de toekomst te kunnen kijken, als tegen die tijd de EU nog bestaat…]. Er is geen reden elke Duitse luim te volgen [hier wordt een oordeel uitgesproken die op basis van de feiten van afgelopen halfjaar radicaal Syriza-bewind en het opgebrachte geduld door de Eurogroep onwaardig is]. Op 30 juli berichtte de Frankfurter Allgemeine Zeitung dat Wolfgang Schäuble, vanwege slechte ervaringen in de Griekse zaak, de Europese Commissie haar rol van economisch toezichthouder wil ontnemen ten gunste van een nieuw instituut [wederom wordt hier een subjectief oordeel uitgesproken]. Het zou de Commissie in het hart treffen [daar kan verschillend over worden gedacht, om het maar zo neutraal mogelijk te verwoorden]. Een oud Duits idee, maar wel zorgelijk [onjuist, niet zorgelijk omdat Rutte precies weet welke koers hij wil varen], dat het volgens de krant [die krant die het ook mis kan hebben!] zwaartepunt van het komende Nederlandse EU-Raadsvoorzitterschap zou worden. Laat de Duitsers zelf de plooien van hun dekmantel gladstrijken. Ons grotere belang ligt in een Unie met tegenmacht en reuring [die altijd aanwezig is geweest en nooit zal verdwijnen; een structureel gegeven binnen de EU].

Zoals uit mijn opmerkingen in de tekst aangebracht, duidelijk maken is dit de slechtste column van Van Middelaar die ik ooit heb gelezen. Ik heb verder geen idee hoe ik dit moet of zou kunnen verklaren, maar ik hoop niet dat dit de laatste bijdrage zal zijn van hem die ik heb gelezen en dat ik hem voorstaan vanzelfsprekend ongelezen voorbij laat gaan. Ik ben benieuwd.

Advertisements

Een blik in de geschiedenis van de EU-grondwet 1 #vk #referendum #debat

Tags

debat, EU-Grondwet, geschiedenisEU

Referendum maakt debat over democratie los (samenvatting, Forum/de Volkskrant, 22 september 2003)

De vraag of er een referendum over de Europese Grondwet moet worden gehouden, leidt op de Volkskrant-site tot een debat over de grenzen van de democratie.

‘De beste manier om Europa voor het voetlicht te brengen is een topless Katja Schuurman in te huren die een programma over de Europese Grondwet presenteert. Dat vindt Bas van de Sande een betere oplossing dan het referendum, zoals de Raad van State en een meerderheid in de Tweede Kamer inmiddels bepleiten. Op Forum Online woedt een discussie zo oud als de democratie zelf. In hoeverre mag je burgers belangrijke beslissing toevertrouwen? Niet dus, meent Van de Sande. Laat ze maar over aan de deskundigen. ‘Als de gemiddelde Nederlandse kiezer een ding duidelijk heeft gemaakt, is het dat hij de verantwoordelijkheid niet aankan.’

‘Herman Steemeijer is het met hem eens. Je moet de Europese politiek overlaten aan gekwalificeerde personen, ‘die verder denken dan de alcoholroes’ [sic! jw] waarin de gemiddelde medeburger zo snel mogelijk wil belanden.’ Steemeijer haalt de Amerikaanse filmer Michael Moore aan, volgens wie de meeste kiezers de voorkeur geven aan de uitkering van twee kratjes bier dan een verhoging van het onderwijsbudget.

‘Volgens G. Groothedde zijn ‘referenda een belemmering voor de vooruitgang’. Wanneer er ooit over de gulden of de euro referenda waren gehouden, hadden we nu nog steeds met dukaten en florijnen onze rekeningen voldaan.

‘Dit alles is tegen het zere been van Kees Alders: als we die redenering volgen, schrijft hij, ‘kunnen we beter het algemeen kiesrecht afschaffen’. Sjoerd Schreuder voegt daaraan toe dat de tegenstander van het referendum feitelijk een betoog houden voor dictaturen.

‘Mary Franssen duikt de geschiedenis in en haalt de leerstelling aan van de onfeilbaarheid van de paus: ‘De bisschop van Rome mag door niemand worden geoordeeld; de Romeinse kerk heeft nooit gedwaald en zal nooit dwalen.’ Zij verwijt de regering ‘een ongekende arrogante en regentenmentaliteit’ dat zij het in het verleden nooit nodig heeft gevonden belangrijke onderwerpen als de invoering van de euro aan het volk voor te leggen.

‘Groothedde repliceert: ‘Moeten wij nu de melkboer, de putjesschepper en de harde kern van ADO Den Haag laten meebeslissen over belangrijke politieke aangelegenheden?’ Liever niet. ‘U laat uw breedbeeldtelevisie toch ook niet repareren door de groenteboer? Dat terwijl de groenteboer hoogstwaarschijnlijk toch wel een ontwikkeld man is…’

‘Leen Neleman haalt Alexis de Tocqueville erbij. Deze ranse denker waarschuwde twee eeuwen geleden al voor de ‘tirannie van de publieke opinie’ en het ‘despotisme van de meerderheid’.

‘Volgens Chris Segerius gaat discussie over de organisatie van een referendum over Europa voorbij aan de essentie: ‘De oprisping om nu plotseling een referendum te gaan houden over een verdere overdracht van bevoegdheden vind ik gekunsteld.’ Want: de essentie is dat het referendum over het verkeerde onderwerp gaat. Niet de Europese Grondwet, maar de gebrekkige Europese democratie zou aan de kaak gesteld moeten worden.

‘Ik heb geen van die deskundigen zien pleiten voor een oplossing voor het democratisch tekort in Europa, namelijk het ontbreken van een volwaardig parlement. Wat we nu hebben is een machteloze, maar geldverslindende praatclub.’ Hij voegt daaraan toe dat blunders in de besluitvorming ‘zelden het gevolg zijn van een volksraadpleging , maar gewoonlijk het gevolg van een consensus onder deskundigen.’

‘Arjan Geveke pleit eveneens voor het referendum. ‘De platte en gemakkelijke kritiek dat burgers te stom zijn om een mening te vormen getuigt van grote arrogantie.’ Het is volgens hem precies die houding van de elite in dit land die ertoe heeft geleid dat zoveel mensen op de LPF hebben gestemd.

‘Volgens Alie Schilstra getuigen juist de tegenstanders van het referendum van domheid. ‘U kunt meer dan vijf lettergrepen achter elkaar zetten, maar ik ben niet onder de indruk van het door u tentoon gespreide niveau’, sneert ze naar Van de Sande.’

Er is dus sinds 2003 geen enkele vooruitgang geboekt met de democratie in Europa en toch zijn referenda het uitgelezen moment én instrument om het publiek te betrekken bij de EU met een uitgebreide publieke voorlichting en informatie. Maar dat gebeurt niet vanuit regeringszijde. Ook niet via het Europees Voorlichtingscentrum in Den Haag (http://www.europeesparlement.nl/nl/at_your_service.html) waar men het publieke debat moet kunnen aanzwengelen.