De Nederlandse economie doet het beter dan die van landen om ons heen en de vooruitzichten zijn nog altijd positief. Toch breken spannende tijden aan, zegt Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING.
Michiel Couzy, Het Parool, 17 augustus 2019
‘Het was deze week best even spannend, zegt Marieke Blom van ING Economisch Bureau. Het Centraal Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek kwamen met nieuwe cijfers over de Nederlandse economie en de grote vraag was of die stand zou houden te midden van handelsoorlogen, dalende beurskoersen en onzekerheid over de brexit.
‘Het antwoord is: ja, de Nederlandse economie draait gewoon door in deze onzekere tijden en deed het vorig kwartaal zelfs beter dan die van veel landen om ons heen. Nederland noteerde een half procent groei, terwijl in Duitsland en Engeland de economie kromp en België en Frankrijk kleinere plusjes noteerden.
Ik vermoed dat dit simpele antwoord ‘ja, de Nederlandse economie draait gewoon door in deze onzekere tijden’ ook iets te maken heeft met het voor mij intuïtieve verschijnsel dat er zich momenteel veel onverklaarbare zaken voordoen, die door specialisten niet begrepen worden, maar wel behoren tot de sluipende veranderingen die zich manifesteren. Daarmee bedoel ik dat ik gisteren op ‘Dit is de dag’ van nporadio1 hoorde van de Vlaamse psycholoog Elke Geraerts die werd geïnterviewd over haar boek Authentieke intelligentie, waarin ze bewijst dat menselijke en dus authentieke intelligentie altijd en eeuwig de baas zal blijven over robots en AI aangezien dat geen ‘authentieke vormen van intelligentie’ zijn, in mijn woorden vertaald. En, belangrijker, dat er in de toekomst door alle nieuwe mogelijkheden van ICT, geen werkloosheid meer zal bestaan omdat de economie draaiend wordt gehouden door de nieuwe commerciële mogelijkheden van de digitale wereld. Dat betekent dat er geen werkloosheid meer zal ontstaan vanwege het oneindige aantal nieuwe banen die geschapen worden door de mens zelf, dankzij de nieuwe mogelijkheden van die technieken.
En wat wil nu het toeval, zo stel ik zelf – al ben ik geen vakeconoom – hypothetisch aan de orde? Dat Duitsland het macro-economisch slechter doet dan andere EU-lidstaten, is mijns inziens verklaarbaar door de infrastructurele achterstanden die Duitsland ten tijde van de Merkel-regeringen heeft opgelopen. Die calvinistische zuinigheid van de Duitsers breekt hen nu op, terwijl ons land wel tot de modernste digitale EU-lidstaten behoort en bij een hypermoderne economie hoort een puntgave ICT-infrastructuur.
Natuurlijk kan ik niet bepalen of ik gelijk heb of niet, want dat zal de toekomst uitwijzen. Maar waar ik dus wel voor pleit is dat ons land doorgaat op de huidige voet van economisch beleid, maar wel tot prioriteitsveranderingen zal moeten komen, niet vanwege bijvoorbeeld achterstallig onderhoud als ‘defensie, zorg en onderwijs’, maar in de collectiviteit van de hele EU algoritme-achterstand waardoor we de strijd met China en de VS gaan verliezen. Want de consequentie van dat potentiële verlies is dat de autocraten van China of de commerciële slaven in de VS de markt laten veranderen in de huidige zichtbare wereld van Big Brother, die ons constant via sensoren en patroonzoekers (algoritmen) volgt.
Dat is een technisch probleem, maar zolang er zoveel misverstanden bestaan over 5G, algoritmen en robotica, is ieder effectief besluit onmogelijk. Als dat zo blijft, wint ofwel China, dan wel tegenstrever de Amerikanen en zijn wij als Europeanen de dupe en verliezers; verliezers van een menswaardige samenleving wel te verstaan. Zijn de VS dan geen menswaardige samenleving en cultuur? Niet als het geld en kapitaal blijven domineren. Zoals ik afgelopen weken al heb geschreven gaat de globalisering aan eigen succes ten onder omdat die bepaald en gekarakteriseerd wordt door multinationals, die oncontroleerbaar zijn en alleen uit op eigen winst- en omzetgroei. Daar is niets democratisch aan en dus weer: Big Brother is Watching You. Dat wijzigen via wetgeving zullen die multinationals te allen tijde weigeren, want in hun ogen een privaat gebeuren, waar de publieke sector geen invloed op mag uitoefen (klassiek liberalisme dat hen goed uitkomt). En zo gaat dan de huidige beschaving ten onder omdat de huidige leiderschapsstructuur wereldwijd (ceo’s als wereldregering) macht weigert af te staan.
‘Ook de vooruitzichten zijn positief. De economische groei valt weliswaar terug, maar de koopkracht stijgt en de werkloosheid is laag. “Het zijn goede cijfers,” zegt Blom. “Ze lagen in de lijn der verwachtingen, maar je weet nooit welke gekke eenmalige effecten ineens een rol gaan spelen.”
Waarom doet Nederland het in economisch opzicht beter dan de landen om ons heen?
“Vooral omdat Nederland het de afgelopen jaren juist minder deed dan bijvoorbeeld Duitsland en Engeland. We zijn bezig met een inhaalslag. Daarnaast is de binnenlandse dynamiek erg goed, met concurrerende, innovatieve bedrijven en consumenten die meer uitgeven. Dit alles geeft Nederland een robuuste uitgangspositie.”
Dit is mijns inziens onbegrijpelijk omdat wij juist hetzelfde doen als afgelopen jaren en dus ‘achteraf bezien’ beter dan Duitsland. Wij zijn niet bezig met een inhaalslag, wat via Blom wordt gesuggereerd, maar zonder concreet bewijsmateriaal. Dit citaat is dus een slag in de lucht.
Waarom geven consumenten meer uit?
“Ze hebben vertrouwen in de economie en de lonen stijgen weer. De lonen bleven in Nederland lang achter. Maar we zien nu dat mensen meer salaris krijgen en promotie maken.”
Alleen de bovenste lagen van multinationals en grote nationale bedrijven maken winsten en kapitaalgroei door zodat de leidinggevenden zichzelf kunnen belonen.
Hoe groot zijn de bedreigingen van buitenaf, zoals de handelsoorlog tussen Amerika en China?
“Nederlandse consumenten bieden een stevige basis. Daarnaast heeft ook de overheid ruimte om meer geld uit te geven. Dat kan een belangrijk wapen zijn als het economisch minder gaat, zeker nu de rente nauwelijks verder omlaag kan. De overheid kan de beweging erin houden door meer uit te geven of de lasten te verlagen.”
We zien in deze woorden een nieuwe economische theorie verwoord, maar dat is zelfs voor economen nog onzichtbaar.
De Duitse economie krimpt. Hoe erg is dat voor Nederland?
“De Duitse economie kampt met structurele problemen, met name in de auto-industrie. Dat heeft gevolgen voor Nederland, want veel bedrijven leveren onderdelen aan Duitse autofabrikanten. De krimp van de Duitse economie is vervelend voor Nederland, maar de gevolgen zijn nog niet heel erg groot. Het effect van de binnenlandse ontwikkelingen, zoals de groeiende consumptie, is op dit moment belangrijker.”
Toch valt hier en daar angst voor een recessie te bespeuren. Kan het sentiment ineens omslaan?
“Sentiment is ongrijpbaar. Alle instituten voorspellen dat de economische groei zal vertragen. Het risico bestaat dat de handelsoorlogen verder oplaaien en dat heeft effect op de beurzen. Wellicht krijgen we ook nog een no-dealbrexit. Als dat allemaal misgaat, zal dat gevolgen hebben voor de wereldeconomie.”
“Het zijn absoluut spannende tijden, zeker voor bedrijven die internationaal georiënteerd zijn en voor beleggers. En ja, het zijn ook spannende tijden voor ons, economen. Maar, nogmaals, onze uitgangspositie is best goed. De overheid heeft ruimte om meer geld uit te geven. Nederland heeft buffers.”
In Amsterdam wordt debat gevoerd over de voor- en nadelen van toerisme. Valt uit de cijfers iets op te maken over de economische effecten daarvan?
“Ja, we zijn even extra diep gedoken in de exportcijfers. Als toeristen in Nederlandse winkels spullen kopen, geldt dat als export. We zien dat buitenlandse bezoekers met hun uitgaven een grotere bijdrage hebben geleverd aan de economische groei dan een kwartaal eerder, al is die bijdrage op het geheel nog wel bescheiden. Ook het aantal hotelovernachtingen is gegroeid.”
Middenstandsverkopen die als export gelden, wie had dat vanuit de standaard economieleerboeken kunnen vermoeden?
https://www.parool.nl/nederland/hoofdeconoom-ing-nederland-is-bezig-met-een-inhaalslag~ba851b08/
