Tags
(Column Heleen Mees, Opinie & Debat/de Volkskrant, 5-5-21)
Redding, banen en familie. Met die drie kernwoorden ontvouwde president Biden een week geleden zijn plannen voor een gezamenlijke zitting van het Amerikaanse Congres. Biden voorziet een nieuw tijdperk van grootschalige overheidsinvesteringen, uiteenlopend van kinderopvang tot elektrische auto’s, de afschaffing van het collegegeld voor publieke universiteiten en een einde aan kanker. Bidens plannen voor de Verenigde Staten zijn van een adembenemende radicaliteit.
Zo helder als Bidens visie voor het land is, zo onduidelijk is hoe Biden, die tijdens de Democratische voorverkiezingen werd gezien als de belichaming van de oude politieke orde in Washington, hiertoe is gekomen. De man die campagne voerde met de oubollige slogan ‘No Malarkey’, een uitdrukking die ‘no nonsense’ betekent, maar al honderd jaar niet meer wordt gebruikt, lanceert nu plannen die zelfs de verwachtingen van de progressieve Democratische afgevaardigde Alexandria Ocasio-Cortez overtreffen.
Een deel van de verklaring voor de transformatie ligt in de puinhopen die Biden aantrof toen hij aantrad. Op de dag van Bidens inauguratie waren er gemiddeld 250 duizend nieuwe coronabesmettingen per dag en stierven iedere dag ruim drieduizend mensen aan de gevolgen van corona. Bovendien had zich veertien dagen eerder een bloedige opstand afgespeeld op de trappen van het Capitool en twijfelde 80 procent van de Republikeinen aan de legitimiteit van de verkiezingsuitslag. Met zijn doortastendheid laat Biden er geen twijfel over bestaan wie de leiding heeft.
Een ander deel van de verklaring schuilt in de reële dreiging die uitgaat van China, zowel op economisch als militair gebied. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken, die deze week in Europa is voor onder meer een bijeenkomst van de G7, wees er in een interview op dat China steeds agressiever optreedt buiten de eigen landsgrenzen en repressiever daarbinnen. De regering-Biden wil China niet kleinhouden, maar Blinken waarschuwde China niet de op afspraken gebaseerde internationale orde te ondermijnen.
Tenslotte heeft Biden als vicepresident gezien wat de kosten zijn van te weinig doen in een economische crisis. Het economische herstelplan van 787 miljard dollar dat president Obama in 2009 door het Congres loodste, was veel te klein om de economische schade die de financiële crisis had aangericht te repareren. In 2018 was het Amerikaanse bruto binnenlandse product 12 procent lager dan het zou zijn geweest zonder de financiële crisis. Met een groter steunpakket van de overheid in 2009 zou de schade aan de Amerikaanse economie kleiner zijn geweest en de welvaart per saldo hoger.
Een week na de inauguratie van Biden schreef Ian Buruma in NRC Handelsblad dat het gemakkelijk is om Joe Biden te onderschatten. Iemand die zich sinds 1973 had gehandhaafd in de slangenkuil van de Amerikaanse politiek en op zijn 78ste nog president wordt, is in ieder geval een buitengewoon behendig politicus. Dat wil volgens Buruma niet zeggen dat Biden een briljante denker is, of een grote held. Als Biden ooit een oorspronkelijk idee heeft gehad, dan is dat onopgemerkt gebleven. Volgens Buruma is Biden eigenlijk een Amerikaanse Mark Rutte.
In zijn speech voor het Congres ontvouwde Biden een utopische visie van gedeelde welvaart voor de Verenigde Staten. Biden wil een beter sociaal vangnet, meer betaald verlof voor werkende Amerikanen, toegankelijkere en betaalbare zorg, beter onderwijs, een betere infrastructuur, een hoger minimumloon en vooral meer banen.
Biden wil zijn plannen financieren door de vennootschapsbelasting te verhogen, de rijkste Amerikanen meer belasting te laten betalen en belastingontduiking tegen te gaan.
President Biden bedrijft niet de politiek van het haalbare, maar de politiek van het wenselijke. Het nieuw te vormen kabinet in Nederland zou daar een voorbeeld aan moeten nemen. Nederland staat voor andere uitdagingen dan de VS. Maar net als in de VS is het in Nederland onmogelijk de problemen op te lossen met stapsgewijze maatregelen en halfslachtige compromissen. Ook hier zijn radicale ingrepen nodig om een einde te maken aan de sociale tweedeling, de woningnood en de klimaatcrisis.
De vraag is of Mark Rutte het in zich heeft de Nederlandse Joe Biden te zijn.
*Hier hoeft geen woord aan toegevoegd te worden of afgedaan!
[Heleen Mees is econoom.]
https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/1248/articles/1347017/29/1