Tags
Komst medische Pallas-reactor onzeker nu bouw twee keer zo duur wordt (Bert van Dijk, Zorg/fd, 13 mrt 21)
Nieuwe reactor moet leveringszekerheid van medische isotopen borgen.
In het kort:
- De komst van de nieuwe medische reactor Pallas staat op losse schroeven.
- De verwachte investering is door ontwerpaanpassingen verdubbeld.
- Dat moet volledig met publiek geld worden gefinancierd.
Ondertussen is het Amerikaanse Shine Medical dichtbij groen licht voor de bouw van een isotopenfabriek in Groningen.
De komst van de nieuwe medische reactor Pallas is op losse schroeven komen te staan nu de verwachte kosten voor de bouw zijn verdubbeld naar €1,4 mrd tot €2 mrd. Omdat private investeerders definitief zijn afgehaakt, kan de reactor in Petten uitsluitend nog met publiek geld worden gefinancierd. De vraag is of dat lukt. Dat blijkt uit een brief die minister Tamara van Ark van Medische Zorg en Sport donderdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Het kabinet besloot jaren geleden dat de huidige verouderde medische reactor in Petten vervangen moet worden door de Pallas-reactor, om de leveringszekerheid van medische isotopen te waarborgen. Die isotopen worden gebruikt voor radiofarmaceutische producten en zijn cruciaal bij de behandeling van kanker. Alleen al in Nederland gaat het jaarlijks om 400.000 diagnostische scans en meer dan vierduizend behandelingen. In Europese ziekenhuizen is 70% van de isotopen die gebruikt worden voor diagnoses afkomstig uit Petten.
Hoge risico’s
Maar na jaren voorbereiding en plannen, bleek vorig jaar dat private investeerders niet bereid zijn geld in Pallas te stoppen, vanwege de hoge risico’s. Van Ark onderzoekt daarom nu of de reactor volledig met publiek geld uit Nederland en Europa kan worden gefinancierd. De vraag is of dat reëel is, nu duidelijk is geworden dat vereiste investeringen veel hoger uitvallen door aanpassingen aan het ontwerp van de reactor.
‘Het is aan een nieuw kabinet om te beoordelen of een Europese bijdrage voldoende is om het project voort te zetten en om de afweging te maken om — indien er geen substantiële Europese financiering van de grond komt — te besluiten of zij het Pallas-project wil beëindigen’, schrijft Van Ark.
Bijna €200 mln overheidsleningen
De staat en de provincie Noord-Holland hebben tot nu toe in totaal €148 mln aan leningen verstrekt aan Pallas. De terugbetaaltermijn werd vorig jaar verlengd, omdat Pallas het geld bij het einde van de looptijd niet kon terugbetalen. Van Ark is van plan nog eens een aanvullend bedrag van €45 mln aan Pallas te lenen, om ook dit jaar de voorbereidende werkzaamheden, zoals de afronding van het basisontwerp voort te zetten.
Ondertussen zegt het Amerikaanse technologiebedrijf Shine Medical dichtbij een definitief besluit te zijn voor de bouw van een innovatieve nieuwe isotopenfabriek in Groningen. Het bedrijf kondigde vorig jaar aan graag een fabriek te willen bouwen in Nederland, waar zonder een kernreactor isotopen kunnen worden gemaakt. Shine eiste daarbij een gelijk speelveld van de Nederlandse overheid.
Voorkeurslocatie in Groningen
Van Ark heeft die toezegging in een brief aan Shine in de VS gedaan. ‘Om deze toezegging concreet te maken, heb ik aangegeven open te staan om de mogelijkheden van het verstrekken van een lening te bespreken.’
Dat is voor Shine voldoende aanleiding om door te gaan met de voorbereiding in Nederland. Het bedrijf heeft inmiddels een locatie in Groningen geselecteerd als voorkeurslocatie voor zijn Europese productiefaciliteit, en is begonnen met de afrondende onderhandelingen, zo maakte het bedrijf deze week bekend.
Minder nucleair afval
Van Ark juicht de komst van Shine toe, omdat het bedrijf voor het veelgebruikte diagnostische isotoop molybdeen-99 een belangrijk deel in de vraag zou kunnen voorzien. ‘Een voordeel van de techniek van Shine is dat deze naar verwachting minder nucleair afval genereert en dus “schoner” is’, aldus Van Ark.
Shine kan echter niet het volledige palet aan medische isotopen produceren. Om die reden blijft, naast een eventuele vestiging van Shine, een nieuwe reactor – als belangrijke schakel in de leveringsketen – de beste waarborg bieden voor voorzieningszekerheid van medische isotopen, verwacht Van Ark.
Een nieuw kabinet moet hierover een definitief besluit nemen.