Belastingbetaler is de dupe van verborgen kosten goedkope vliegtickets (Sam Zarean, Opinie/fd, 21 juli 23
Vanaf vrijdag beginnen ook in het laatste deel van Nederland de schoolvakanties. Velen pakken het vliegtuig naar hun vakantiebestemming, maar de goedkope vliegtickets dekken niet de volle prijs van vliegen, betoogt Sam Zarean.
*Dat die goedkope vliegtickets niet de volle prijs van vliegen dekken, is maar een schijntje ofwel bijzaak op het feit dat de luchtvaart altijd is voorgetrokken op de rest van verkeersbewegingen. Dit toont aan hoe ridicuul de politiek zelf is en dus ook feitelijk functioneert.
De meesten van ons leerden het al als kind: je mag met je speelgoed spelen als je het daarna zelf maar weer opruimt. Deze les vertaalt zich door in de maatschappij naar wat wij als sociaal gedrag bestempelen. Je ruimt je bord op, je gooit netjes je afval in de prullenbak en je laat de hondenpoep niet liggen. Toch wordt dit principe zodra het over de luchtvaart gaat opeens ingewikkeld gevonden.
*Kortzichtigheid in de politiek is troef.
Vaak hoor je de woorden ‘de gebruiker betaalt’. Dit klinkt logisch, maar het is moeilijk om voor te stellen hoe dat precies eruitziet. Bovendien bestempelen sommigen zo’n uitspraak al snel als betuttelend.
*Alleen notoire rechtse kiezers staan op dat standpunt want standaard dom-denkers.
‘Roken mag, maar via de accijnzen betaalt de ‘vervuiler’ ook voor de zorgkosten; waarom niet bij vliegen?’
Het alternatief is echter dat de belastingbetaler collectief opdraait voor de kosten van de vervuilers. Een tastbaar voorbeeld hiervan is de accijns op tabak. Roken mag nog altijd, maar door de hoge accijnzen compenseert de ‘vervuiler’ zelf de zorgkosten. De inkomsten uit de accijnzen op tabak zouden daarnaast nog specifiek geoormerkt mogen worden voor tabaksontmoediging en gezondheidszorg. Hiermee is in ieder geval de belastingbetaler alvast financieel bevrijd van de gevolgen die de individuele keuze om te roken veroorzaken.
Zodoende bedreigt ‘de gebruiker betaalt’ onze vrijheid dus niet. Het stelt juist een gemeenschap in staat individuele keuzes te koesteren én te voorkomen dat de gevolgen van deze keuze bij het collectief worden neergelegd.
Echte ticketprijzen
Maar hoe zit het met de duizenden en duizenden vakantievierders die dit weekend het vliegtuig pakken naar zonnige oorden? In 2021 voerde Nederland een vliegbelasting in, die begin dit jaar is verhoogd is naar €26,43. Met deze vliegtaks wil de overheid bereiken dat het prijsverschil tussen de goedkope vliegtickets en dure treintickets kleiner wordt. Een goed begin, zou je zeggen.
*Allemaal loze signalen die ‘de grote leegte’ van de politiek én politieke denken maskeren.
Toch heeft de vliegtaks een fundamenteel probleem: de opbrengsten ervan dekken nog lang niet alle kosten die de maatschappij als gevolg van een vliegreis maakt. Nu zijn al die verborgen kosten (zorgkosten als gevolg van slechte luchtkwaliteit of geluidsoverlast, schade als gevolg van de klimaatverandering) voor rekening van het collectief.
*De massa werd decennia lang gemanipuleerd omdat die reclames werden getolereerd door onwetendheid van die massa’s en eigen gemakzuchtigheid, en luxe leefpatronen.
Daarnaast is de vliegtaks incompleet, omdat internationale vluchten nog altijd zijn vrijgesteld van btw én er wordt geen accijns geheven op kerosine, waardoor de staatskas jaarlijks €2 mrd misloopt. Het belastingvoordeel dat de luchtvaartmaatschappijen genieten is dus nog altijd vijf keer hoger dan de €400 mln per jaar die de vliegtaks momenteel oplevert, maar dat terzijde.
*Kun je nagaan hoe onvolwassen de politiek is en werkt. Geen titel ‘beschaving’ waardig.
Wat is dan wel voldoende om de schade van vliegen te compenseren? Aviation Economics voerde in 2018 het True Price-onderzoek uit in opdracht van Natuur & Milieu. Bij de huidige gemiddelde prijs van een vliegticket van €195 moeten de maatschappelijke kosten voor klimaatverandering (€48,50), luchtvervuiling (€3,70) en geluidsoverlast (€1,90) worden meegenomen. Dan wordt een vliegticket al snel 28% duurder. Tel daar de misgelopen belastinginkomsten van gemiddeld €69 per ticket bij op en de prijs van een gemiddeld vliegticket neemt toe met 63%.
Stop de subsidies
Als vliegen duurder wordt, is het dan alleen nog bereikbaar voor de rijken? De waarheid is dat zelfs met de huidige ticketprijzen 80% van de wereldbevolking nog nooit gevolgen heeft. Ook in Nederland maakt slechts 8% van de mensen 40% van de vluchten, terwijl 100% van de belastingbetalers voor de schade opdraait. Bovendien krijgen juist de armste mensen wereldwijd de ergste gevolgen van klimaatverandering te verduren. Het is daarom niet meer dan logisch dat de vervuiler zélf de werkelijke kosten betaalt voor de consequenties van zijn of haar eigen keuzes en niet de belastingbetaler of de allerarmsten ter wereld.
Maar als Nederland de vliegtaks verhoogt, verplaatsen de vluchten dan niet gewoon naar onze Europese buren? Los van de vraag of dat wenselijk is, stopt klimaat niet bij de grens. Daarom moet vooral ook de EU zich inzetten voor Europese coördinatie. Het heeft immers al gezamenlijke klimaatdoelen gesteld. Het toepassen van true pricing op Europees niveau zou een logische maatregel zijn als men die doelen wil realiseren. Ook biedt een EU-brede aanpak de mogelijkheid om een deel van de extra belastinginkomsten te stoppen in het verbeteren van het Europese spoornet. Zo verkleinen we het verschil tussen trein- en vliegtickets niet alleen door vluchten duurder te maken, maar maken we juist ook de trein goedkoper én beter.
Stoppen met het subsidiëren van vluchten en het instellen van een Europese true pricing-vliegtaks zijn twee logische stappen. Nog los van de waarde die dit heeft voor natuur, klimaat en gezondheid, is het simpelweg eerlijker voor de belastingbetaler. Ook is het veel beter uit te leggen dan de huidige situatie, omdat vrijheid niet wordt beperkt, maar juist vergroot en beschermd. Bovendien zadelen we de maatschappij niet als geheel op met de kosten van één groep gebruikers, iets wat wij al heel lang doodnormaal vinden wanneer het op zaken als roken aankomt.
Zo kunnen we weer eerlijk samen verder spelen zonder daarin beperkt te worden door de niet opgeruimde rommel van elkaars vrijheden.
*Eindelijk is nu iets duidelijk geworden waaraan de politiek trachtte te ontkomen en omzeilen vanwege immer dreigende stemmenverliezen. Hypocrisie ten top.
[Sam Zarean is beleidsmedewerker bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.]
https://fd.nl/opinie/1482938/belastingbetaler-is-de-dupe-van-verborgen-kosten-goedkope-vliegtickets
~
En in aanvulling hierop een soortgelijk bericht in NRC van vandaag:
Trein in Europa vaak dubbel zo duur als vliegtuig – dat moet veranderen, vindt Greenpeace (Jan Benjamin, Katern Economie/nrc.nl, 21 juli 2023)
Vervoer | Kaartjes voor treinen tussen grote Europese steden zijn vaak veel duurder dan vliegtickets. Greenpeace vergeleek de tarieven en vindt dat de financiële voordeeltjes voor de luchtvaart moeten stoppen.
De Eurostar tussen Amsterdam en Londen is volgens Greenpeace een goed alternatief voor het vliegtuig.
*Eerst dienen vliegtickets onder normale belastingtarieven te gaan vallen en dan daarin vervolgens te worden omgezet.
Een kaartje voor de trein tussen de belangrijkste grote steden in Europa is gemiddeld twee keer zo duur als een vliegticket. Op het traject Barcelona-Londen was de trein soms zelfs dertig keer zo duur. Dat stelt milieuorganisatie Greenpeace in een donderdag gepubliceerd rapport.
Volgens de organisatie komen de prijsverschillen tussen de ‘schone’ trein en het ‘vervuilende’ vliegtuig vooral door financiële voordeeltjes voor de luchtvaart en doordat met name budgetmaatschappijen werknemers en passagiers ondermaats behandelen.
„Europese instellingen en nationale overheden blijven klimaatverandering stimuleren door weggevertjes aan luchtvaartmaatschappijen en vliegvelden”, stelt Greenpeace, „terwijl ze treinstations en lijnen sluiten.”
Treinen zijn soms veel te duur, schijft de organisatie, maar vliegtuigen zijn soms ook „belachelijk goedkoop”. Volgens Greenpeace is sprake van een „oneerlijk prijssysteem dat vliegen voortrekt”. Luchtvaartmaatschappijen betalen geen kerosinebelasting en btw op internationale vluchten. Ook profiteren zij van subsidie van overheden die soms blij zijn dat een vliegveld hun regio ontsluit. Spoorbedrijven daarentegen betalen energiebelasting, btw en hoge vergoedingen voor het gebruik van de infrastructuur.
„Burgers verdienen toegang tot een schoon, efficiënt en betaalbaar vervoerssysteem dat het klimaat, de mensen en onze planeet niet schaadt”, aldus Greenpeace. Volgens de organisatie is 1 procent van de wereldbevolking verantwoordelijk voor meer dan de helft van de wereldwijde uitstoot door de luchtvaart. Vliegen is de snelst groeiende bron van transportgerelateerde broeikasgassen in de EU.
Tot dertig keer zo duur
Greenpeace vergeleek de prijzen van vluchten en treinritten op routes in 27 Europese landen. De organisatie analyseerde 112 eenrichtingsroutes voor boekingen op de korte, middellange en lange termijn. Op 79 ervan was het vliegtuig altijd goedkoper dan de trein. Op 23 routes was de trein (vrijwel) altijd goedkoper; bij de rest hangt de prijs onder meer af van de termijn van boeken.
Gemiddeld was een treinrit twee keer zo duur als een vlucht. Van Barcelona naar Londen was het prijsverschil het grootst. Ook op trajecten als Boedapest-Brussel (12,5 keer zo duur) en Madrid-Brussel (15 keer) kostte de trein veel meer.
Van of naar Nederland analyseerde Greenpeace acht routes, onder meer naar Kopenhagen, Praag, Londen en Berlijn. Gemiddeld, over de acht routes, kostte een treinkaartje anderhalf keer zoveel als een vliegticket. Treinroutes vanuit Nederland door Duitsland waren vaak (veel) duurder, omdat de tarieven van Deutsche Bahn sterk fluctueren.
Amsterdam-Londen bleek twee keer zo duur met de trein. De vlucht van Schiphol naar een van de luchthavens in Londen was voor de pandemie de meest gevlogen korte route in Europa. In 2019 vlogen daarop meer dan 4,7 miljoen passagiers. Greenpeace wijst erop dat ook kan worden gekozen voor vier directe treinen per dag, die er slechts vier uur over doen.
Als je alle vluchten naar Londen zou vervangen door treinritten, scheelt dat meer dan 216.000 ton CO2 per jaar, aldus Greenpeace. „Dat is de jaarlijkse uitstoot van 144.000 auto’s op fossiele brandstof, het aantal personenwagens in de stad Groningen.”
Budgetmaatschappijen
Volgens Greenpeace vlieg je doorgaans het goedkoopst met budgetmaatschappijen als Ryanair, Wizz Air en easyJet. De milieuorganisatie somt dertien punten op waarom dat zo is, waarom lagekostenmaatschappijen soms slechts 9,99 euro per ticket kunnen vragen. Zij roosteren bijvoorbeeld zo min mogelijk personeel in, betalen hun medewerkers slecht en nemen mensen aan in landen met relatief karige arbeidswetgeving, zoals Malta.
Verder stelt Greenpeace dat budgetmaatschappijen profiteren van een ‘vriendelijk’ belastingklimaat in onder meer Ierland en Malta, ze alsnog veel extra kosten rekenen aan passagiers (bagage) en zij vaak alleen in het hoogseizoen naar populaire vakantiebestemmingen gaan. Ryanair vliegt bijvoorbeeld slechts van mei tot oktober op het Griekse eiland Corfu. De nationale maatschappij Aegean vliegt er ook in het laagseizoen, meer als maatschappelijke dienstverlening dan als winstgevende activiteit.
„Het is hoog tijd om het spoor door heel Europa betaalbaarder te maken dan vliegen”, stelt Greenpeace. De organisatie pleit voor het staken van financiële voordeeltjes voor de luchtvaart. De Europese Commissie heeft hiertoe een eerste aanzet gegeven in de Green Deal. Dat EU-klimaatpakket moet onder meer een kerosinetaks en een heffing op CO2-uitstoot bevatten. Vanaf 2025 moeten vliegtuigen in Europa ook een (klein) percentage biokerosine gebruiken.
Greenpeace wil daarnaast versterking van de rechten van werknemers van budgetluchtvaartmaatschappijen. Verder moeten treinreizigers overal een supervoordelig ‘klimaatkaartje’ kunnen kopen, net als in Duitsland. Dat ticket zou in heel Europa geldig moeten zijn. Ook moeten spoorbedrijven veel vroeger kaartjes aanbieden dan nu, en moet boeken voor treinreizigers simpeler worden – net zo eenvoudig als het kopen van een vliegticket.
Trein in Europa vaak dubbel zo duur als vliegtuig – dat moet veranderen, vindt Greenpeace
Vervoer | Kaartjes voor treinen tussen grote Europese steden zijn vaak veel duurder dan vliegtickets. Greenpeace vergeleek de tarieven en vindt dat de financiële voordeeltjes voor de luchtvaart moeten stoppen.
Een kaartje voor de trein tussen de belangrijkste grote steden in Europa is gemiddeld twee keer zo duur als een vliegticket. Op het traject Barcelona-Londen was de trein soms zelfs dertig keer zo duur. Dat stelt milieuorganisatie Greenpeace in een donderdag gepubliceerd rapport.
Volgens de organisatie komen de prijsverschillen tussen de ‘schone’ trein en het ‘vervuilende’ vliegtuig vooral door financiële voordeeltjes voor de luchtvaart en doordat met name budgetmaatschappijen werknemers en passagiers ondermaats behandelen.
„Europese instellingen en nationale overheden blijven klimaatverandering stimuleren door weggevertjes aan luchtvaartmaatschappijen en vliegvelden”, stelt Greenpeace, „terwijl ze treinstations en lijnen sluiten.”
Treinen zijn soms veel te duur, schijft de organisatie, maar vliegtuigen zijn soms ook „belachelijk goedkoop”. Volgens Greenpeace is sprake van een „oneerlijk prijssysteem dat vliegen voortrekt”. Luchtvaartmaatschappijen betalen geen kerosinebelasting en btw op internationale vluchten. Ook profiteren zij van subsidie van overheden die soms blij zijn dat een vliegveld hun regio ontsluit. Spoorbedrijven daarentegen betalen energiebelasting, btw en hoge vergoedingen voor het gebruik van de infrastructuur.
„Burgers verdienen toegang tot een schoon, efficiënt en betaalbaar vervoerssysteem dat het klimaat, de mensen en onze planeet niet schaadt”, aldus Greenpeace. Volgens de organisatie is 1 procent van de wereldbevolking verantwoordelijk voor meer dan de helft van de wereldwijde uitstoot door de luchtvaart. Vliegen is de snelst groeiende bron van transportgerelateerde broeikasgassen in de EU.
Tot dertig keer zo duur
Greenpeace vergeleek de prijzen van vluchten en treinritten op routes in 27 Europese landen. De organisatie analyseerde 112 eenrichtingsroutes voor boekingen op de korte, middellange en lange termijn. Op 79 ervan was het vliegtuig altijd goedkoper dan de trein. Op 23 routes was de trein (vrijwel) altijd goedkoper; bij de rest hangt de prijs onder meer af van de termijn van boeken.
Gemiddeld was een treinrit twee keer zo duur als een vlucht. Van Barcelona naar Londen was het prijsverschil het grootst. Ook op trajecten als Boedapest-Brussel (12,5 keer zo duur) en Madrid-Brussel (15 keer) kostte de trein veel meer.
Van of naar Nederland analyseerde Greenpeace acht routes, onder meer naar Kopenhagen, Praag, Londen en Berlijn. Gemiddeld, over de acht routes, kostte een treinkaartje anderhalf keer zoveel als een vliegticket. Treinroutes vanuit Nederland door Duitsland waren vaak (veel) duurder, omdat de tarieven van Deutsche Bahn sterk fluctueren.
Amsterdam-Londen bleek twee keer zo duur met de trein. De vlucht van Schiphol naar een van de luchthavens in Londen was voor de pandemie de meest gevlogen korte route in Europa. In 2019 vlogen daarop meer dan 4,7 miljoen passagiers. Greenpeace wijst erop dat ook kan worden gekozen voor vier directe treinen per dag, die er slechts vier uur over doen.
Als je alle vluchten naar Londen zou vervangen door treinritten, scheelt dat meer dan 216.000 ton CO2 per jaar, aldus Greenpeace. „Dat is de jaarlijkse uitstoot van 144.000 auto’s op fossiele brandstof, het aantal personenwagens in de stad Groningen.”
Budgetmaatschappijen
Volgens Greenpeace vlieg je doorgaans het goedkoopst met budgetmaatschappijen als Ryanair, Wizz Air en easyJet. De milieuorganisatie somt dertien punten op waarom dat zo is, waarom lagekostenmaatschappijen soms slechts 9,99 euro per ticket kunnen vragen. Zij roosteren bijvoorbeeld zo min mogelijk personeel in, betalen hun medewerkers slecht en nemen mensen aan in landen met relatief karige arbeidswetgeving, zoals Malta.
Verder stelt Greenpeace dat budgetmaatschappijen profiteren van een ‘vriendelijk’ belastingklimaat in onder meer Ierland en Malta, ze alsnog veel extra kosten rekenen aan passagiers (bagage) en zij vaak alleen in het hoogseizoen naar populaire vakantiebestemmingen gaan. Ryanair vliegt bijvoorbeeld slechts van mei tot oktober op het Griekse eiland Corfu. De nationale maatschappij Aegean vliegt er ook in het laagseizoen, meer als maatschappelijke dienstverlening dan als winstgevende activiteit.
*Alles bijeen genomen kunnen we constateren dat onze overheid en dus de politiek – en waarschijnlijk overal ter wereld want anders was die ‘ongelijkheid’ veel eerder een punt van internationaal overleg geweest – speelde een enorm reservoir aan belastingmiddelen doelbewust heeft genegeerd zodat we alleen om die redenen noodgedwongen hebben moeten bezuinigingen. Ons belastingstelsel mag dus weer volledig op de schop worden genomen. Nog los van het bewijs dat nu óók geleverd is dat de mensheid zelf de grote schuldige is van alle milieu- en klimaatrampen.