De glazen bol is wazig (Renol Vestergaard, Voorwoord katern Futures/fd, 26-10-19)
‘Ach ja, big data. Bedrijven zeggen er een ‘360-gradenbeeld’ van hun klanten mee te krijgen, overheden kunnen ermee anticiperen op verkeersopstoppingen, ziekenhuizen voorspellen er pieken van ongevallen mee. Zou die glazen bol er dan toch eindelijk zijn? Iemand die op basis van datasets situaties ziet aankomen kan er nu al op inspelen. De ideale samenleving is binnen handbereik, zou je zeggen. De realiteit is anders.
‘Dat komt doordat data niet bestaan, schrijft filosoof en schrijver Maxim Februari in zijn boek De onbetrouwbare verteller. ‘Je moet ze eerst maken (…) Data zijn zelf al reducties, interpretaties van gedrag.’ Februari denkt dat de toekomst maar lastig is te voorspellen, zelfs met terabytes aan data. Daarvoor is de wereld veel te complex.
Natuurlijk is de toekomst niet voorspelbaar, zoals iedere wetenschappelijk gevormde burger weet. Dit misverstand kon ontstaan doordat de datatechniek van ICT en algoritmen datasystemen is gaan ontwikkelen waardoor patroonherkenners konden ontstaan, waardoor wij als maatschappij de indruk via spreadsheets kregen dat het maatschappelijk gedrag van mensen zichtbaar kon worden gemaakt via staafjes en grafieken. Maar het blijven technische interpretaties van berekeningen.
Niets anders dan dat en niets kan worden voorspeld omdat menselijk gedrag grillig is en geen enkele computer daaruit iets logisch kan halen, behalve zijn eigen computerlogica die fundamenteel anders – lees: in 0-en en 1-en – is dan het menselijk denken in logisch verband (psychisch denkproces, dat de computer nooit eigen kan worden).
‘Zelfs al geven data een betrouwbaar beeld van een situatie, dan nog zullen mensen er een vervolg aan moeten geven. Als data bijvoorbeeld voorspellen dat het op een bepaald tijdstip druk zal zijn in de metro, moeten mensen ook werkelijk extra personeel en materieel inzetten. Om allerlei redenen is dat lang niet altijd zo.
‘Toch denken we dat technologie het toeval kan uitbannen. Omdat we een hekel hebben aan onzekerheid en geen speelbal van het lot wensen te zijn, vertrouwen we op alle beschikbare technologieën om maar te kunnen analyseren en voorspellen.
(…)
https://fd.nl/null/1321703/de-glazen-bol-is-wazig