Regie anti-Gülen-acties komt wel degelijk vanuit Ankara (Kaya Bouma, Buitenland/de Volkskrant, 5 september)
De acties tegen Gülen-organisaties in Nederland en andere Europese landen lijken te zijn geregisseerd vanuit Ankara.
# Kort na de poging tot staatsgreep hield het Turkse departement voor Turken in het Buitenland (YTB) een bijeenkomst over de aanpak van Gülen-organisaties buiten Turkije. Besloten werd om burgers in het buitenland te waarschuwen tegen de ‘terroristische organisatie’ Gülen en afstand te nemen van Gülenscholen.
Aansturen op acties
De bijeenkomst is een aanwijzing dat de Turkse regering bewust lijkt te hebben aangestuurd op wereldwijde acties tegen Gülen-aanhangers
# Dat blijkt uit een verslag van de bijeenkomst op de website van de Turkse overheid. De regering-Erdogan houdt de in de VS-woonachtige Turkse prediker Fethullah Gülen verantwoordelijk voor de mislukte staatsgreep halverwege juli. Alle aan hem gelieerde organisaties gaan sindsdien door voor terroristisch.
# De bijeenkomst is een nieuwe aanwijzing dat de Turkse regering bewust lijkt te hebben aangestuurd op wereldwijde acties tegen Gülen-aanhangers. Vorige week werd bekend dat het Turkse staatspersbureau AA een lijst heeft gepubliceerd met Nederlandse organisaties die gelieerd zouden zijn aan Gülen.
Terroristen opleiden
Dit departement is bij uitstek de lange arm van Ankara — Erik Jan Zürcher, hoogleraar Turkse taal en cultuur in Leiden
# Premier Rutte zei vrijdag nog dat er geen aanwijzingen zijn dat de Turkse regering direct betrokken is bij de spanningen in de Turks-Nederlandse gemeenschap.
# In de korte samenvatting van de bijeenkomst op 28 juli, die op de Turkse overheidssite ook in het Engels is gepubliceerd, valt te lezen dat Gülenscholen ‘zijn gesticht met het doel terroristen op te leiden‘. Om te voorkomen dat Gülen-organisaties ‘acties ondernemen’, moeten Turkse publieke instanties ‘hand in hand werken met hun tegenhangers in het buitenland’.
# ‘Dit departement is bij uitstek de lange arm van Ankara’, zegt Erik Jan Zürcher, hoogleraar Turkse taal en cultuur in Leiden. ‘Het is gecreëerd om de diaspora van Turken in Europa te beïnvloeden.’
Adviesraad
De Turkse regering wil op deze manier de regie houden — Lily Sprangers, voormalig directeurTurkije Instituut
Ook volgens Lily Sprangers, voormalig directeur van het Turkije Instituut, staat vast dat de bijeenkomst bedoeld is om de koers te bepalen voor het bestrijden van de Gülen-beweging buiten Turkije. ‘De Turkse regering wil op deze manier de regie houden.’
# Het YTB, ofwel ‘Turken in het Buitenland en Gerelateerde Gemeenschappen’ is een in 2010 opgericht departement (een soort ministerie), bedoeld om de banden met de Turken in het buitenland aan te halen. Opvallend is dat bij dit overheidsorgaan, dat onder de directe verantwoordelijkheid van de vicepremier valt, een internationale adviesraad is aangesloten waarvan ook vijf Turkse Nederlanders lid zijn.
Niet betrokken bij acties
Dat ik lid ben van de adviesraad is geen geheim. Ik ben er trots op — Yusuf Altuntas, directeur van de islamitische scholenkoepel Isbo
# Deze leden zijn actief in het islamitisch onderwijs in Nederland en in de religieuze organisatie Milli Görüs. Twee van hen waren de afgelopen weken betrokken bij de ophef rondom Gülen-scholen. Het gaat om de advocaat Ejder Köse, die afgelopen vrijdag in de rechtbank vier moeders bijstond die ervan worden beschuldigd ouders te hebben aangespoord hun kinderen van de vermeende Gülen-school De Roos te halen, en om Yusuf Altuntas, directeur van de islamitische scholenkoepel Isbo, die in augustus liet weten dat leerlingen naar zijn scholen overstapten omdat ze weg wilden van de met Gülen in verband gebrachte scholen.
# Beiden laten weten niet bij de bijeenkomst in Ankara te zijn geweest en daarvoor ook geen uitnodiging te hebben gehad. Volgens hen is het Turkse departement op geen enkele manier betrokken bij de anti-Gülen-acties in Nederland. ‘Dat ik lid ben van de adviesraad is geen geheim. Ik ben er trots op’, zegt Altuntas. ‘Wij zijn er voor problemen in de Turkse gemeenschap in Nederland, waarbij de Nederlandse overheid niet kan helpen.’ Köse: ‘De Turkse overheid vraagt ons advies wat ze voor de Turkse mensen in Nederland kan doen als ze naar Turkije komen. Meer niet.’
Paspoort ingetrokken
# De Turkse autoriteiten hebben het paspoort ingetrokken van Dilek Dündar, de echtgenote van de vooraanstaande kritische journalist Can Dündar. Daardoor kon zij zaterdagmorgen niet vanaf het vliegveld van Istanbul naar het buitenland reizen om zich bij haar man te voegen. Dat lieten Can Dündar, oud-hoofdredacteur van de laatste onafhankelijke Turkse krant Cumhuryet, en schrijversorganisatie Pen International zaterdag via twitter weten. Dündar geniet ook internationale bekendheid door de vrijzinnige documentaires die hij samen met zijn vrouw Dilek maakt. Can Dündar werd in mei veroordeeld tot vijf jaar cel wegens het publiceren van geheime documenten over Turkse wapenleveranties aan Syrische rebellen. Kort voor de veroordeling was hij het doelwit van een mislukte aanslag, waarbij zijn vrouw zich op de schutter stortte. Hij wachtte de bekrachtiging van het vonnis niet af, maar week uit naar het buitenland en stapte op bij Cumhuryet.
(Peter de Graaf)