Alleen al vanwege de kop van deze column verdient Ulko Jonker een inlijsting ervan opdat bij de volgende bancaire crisis niet vergeten wordt dat bankiers ambtenaren zijn en blijven @fd

Tags

Bonusbeleid

Bankiers blijven ambtenaren (Ulko Jonker, Den Haag/Economie & Politiek/fd, 3-4-18)

Het meest ontspannen in het tribunaal dat de Tweede Kamer had opgetuigd over het salaris van ING-topman Ralph Hamers was degene die terecht stond voor de toekenning ervan: Jeroen van der Veer. Minzaam legde de president-commissaris van de bank de leden van de vaste Kamercommissie nog eens uit met welke dilemma’s het bestuur van een mooie grote gelauwerde Europese systeembank worstelt, als die zijn wortels heeft in een pietluttig polderlandje.

Het optreden was eufemistisch als ‘openbaar gesprek’ geagendeerd. Dat het leek op een zitting van de inquisitie kon de 70-jarige Van der Veer niet imponeren. Hij loopt langer in Den Haag rond dan wie ook in de Tweede Kamer en heeft, al dan niet in hun datsja, met politici gedeald die in hun pink meer macht hebben dan de minister-president. De elfstedentochtrijder liet zich dan ook niet van zijn stuk brengen door de opgewonden Kamerleden.

Deze generatie Kamerleden is inderdaad te opgewonden en mist daardoor de boot. Met een scherp betoog met zakelijke argumenten bereikt je oneindig veel meer. Maar de Haagse politieke cultuur laat een nuchter debat niet toe.

Allemaal hoopten ze vermoedelijk hun eigen Klavermomentje te kunnen scoren, verbeeld in de iconische foto uit april 2015 van ‘snotneus’ Jesse Klaver die van Rik van Slingelandt, destijds president-commissaris van ABN Amro, een opgestoken wijsvinger in het gezicht krijgt als hij na een hoorzitting over precies hetzelfde onderwerp – bankiersbeloningen – nog even verhaal komt halen. Nog geen maand later werd Klaver politiek leider van GroenLinks.

Klaver zei toen dat de bankiers in Nederland ‘niet beseffen dat ze gewoon ambtenaren zijn’. Ook de minister-president zegt drie jaar later nog dat ING een ‘semi-overheidsinstelling’ is. Dus wordt ook Van der Veer behandeld als een politieke ambtsdrager.

‘U heeft nog veel te leren’, zei Klavers opvolger als financieel woordvoerder Bart Snels. ‘U heeft het nog steeds niet helemaal begrepen’, wierp D66’er Jan Paternotte Van der Veer voor de voeten. ‘U moet opstappen’, eiste SP’er Renske Leijten. Van der Veer werd door Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren spottend bedankt. ‘U bent het kristallisatiepunt geworden van het gegraai aan de top. Dankzij u is nu de hele Kamer verenigd in het aanpakken daarvan’.

Dat is wat voorbarig. De linkse partijen in de Kamer scharen zich, samen met de PVV, weliswaar achter het initiatief van GroenLinks om de Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen aan te scherpen door de minister van Financiën erover een veto te geven, de meerderheid in de Kamer wil niet zo ver gaan. En minister Hoekstra was niet meer zo stellig over wettelijke maatregelen toen het remuneratievoorstel eenmaal was teruggetrokken.

De minister heeft gezegd dat hij de tijd wil nemen om ‘rustig’ en natuurlijk weloverwogen naar de mogelijkheden voor wettelijk ingrijpen te kijken. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat hij voor woensdag, als de Kamer er verder over debatteert, al nieuw beleid aankondigt. Temeer omdat hij ook voldaan vaststelt dat het ‘moreel appel’ op de bankiers heeft gewerkt.

Woensdag dus luisteren naar de minister!

Ook binnen de coalitie is geen haast te bespeuren. Het initiatief-wetsvoorstel van GroenLinks is alvast een goede proefballon voor het oordeel van de Raad van State. Het hoogste adviescollege van kabinet en Kamer twijfelde in 2014 al of het wettelijk ingrijpen in de bankierssalarissen niet te ver ging. Het politieke veto dat GroenLinks nu opeist over een salaris in de private sector, is dan zeker een brug te ver.

De VVD heeft voorgesteld om salarisverhogingen aan de top van de banken onderdeel te maken van de ‘clawback’-clausule die nu al geldt voor bonussen. Dat is minder ingrijpend, past binnen de bestaande systematiek en zal in de praktijk geen consequenties hebben. De coalitiepartners die verder willen gaan moeten dan maar even slikken en de bankiers moeten dan nog wat sleutelen aan hun eigen code.

Als bij de volgende bancaire crisis aan de orde is, alle bonussen laten terugbetalen en een volgende bonusgroei tien jaar wettelijk onmogelijk maken. De bancaire top heeft te gemakkelijk het Angelsaksische bestuursmodel overgenomen en meenden dat model probleemloos te kunnen overnemen, terwijl het waanzin ten top is dat in de VS en het VK de gewoonste zaak van de wereld heet te zijn. Laat ons daardoor niet gek maken!

https://fd.nl/economie-politiek/1248267/bankiers-zijn-nog-steeds-ambtenaren

Advertisements

Prikkelen of prutsen is het algemene beeld bij het #bonusbeleid #vk #psychologischonderzoek #denhaag #eu

Tags

Angelsaksischmodel, Bonusbeleid, Den Haag, Economie, EU, Rijnlandsmodel

Prikkelen of prutsen? (Mark M. van Vugt, Katern V/de Volkskrant, 16 april)

Nog los van alle morele boosheid erover: is belonen met bonussen psychologisch wel zo’n goed idee? Evolutionair psycholoog Mark M. van Vugt ziet meer nadelen dan voordelen.

‘Bonussen kunnen ervoor zorgen dat men zich uitsluitend richt op het behalen van de targets, en andere belangrijke werkzaamheden die moeilijker meetbaar zijn vergeet.’

Eerste commentaar: Zoals ooit Jaap van Duijn in een Telegraaf-column geschreven heeft: vroeger bestonden bonussen niet – en zeker niet in Europa -, en wat dat betreft is het een luxe-instrument en simpelweg niet noodzakelijk. De vraag is dan aan de orde wanneer bonussen in de VS zijn ingevoerd.

We lezen verder in dit Volkskrantartikel:

‘Maar had de economische crisis ons juist niet geleerd dat het uitdelen van bonussen – een variabele beloning voor een geleverde prestatie – een perverse prikkel is? Moet je wel met een bonus beloond willen worden?’

‘Vanuit psychologisch perspectief bezien is bonusbeloning niet alleen maar slecht. Psychologisch onderzoek naar prestatiebeloning laat in elk geval een tamelijk genuanceerd beeld zien.’

‘De financiële bonus is een gangbare manier om werkprestaties te stimuleren. Uit onderzoek van het blad Management Team, uitgevoerd in 2008, dus vóór de economische crisis, bleek dat ongeveer 50 procent van de werknemers graag zou zien dat hun loon meer afhankelijk was van hun prestatie. Dit is niet zo vreemd. De mens heeft een fundamentele behoefte zich sociaal te vergelijken en zich positief te onderscheiden van vergelijkbare anderen. Dus als je betere prestaties levert dan een ander, wil je daar ook erkenning voor.’

Waarschijnlijk is het uitgangspunt dat het betere presteren dan anderen, een kwestie was van uitonderhandelen tijdens de voortgangsgesprekken, zoals dat gebruikelijk is in het bedrijfsleven. In de ambtelijke werkomgeving bestaan andere normen die van oorsprong waren terug te voeren op de betere rechtspositie van deze categorie werknemers.

Dat de mens een fundamentele behoefte heeft om zich te vergelijken, is ook een ingeslepen cultuurpatroon omdat die fundamentele behoefte zich alleen materieel uit in geldelijke beloning en vergelijkbaarheid in status en dus alleen kijkt naar het innerlijke beleven. Dat betekent dat iedereen een matschappelijk geaccepteerd salaris zou moeten ontvangen, maar alleen door collega’s gewaardeerde prestaties tot een extra beloning zou moeten leiden. Maar de afdeling personeelszaken hebben hun eigen meetbare salarisschalen ontwikkeld en dat is natuurlijk de oorzaak van de kloof in beschouwingswijze. Alles vertechnocratiseert in onze samenleving en dat leidt tot vervreemding en ongenoegen.

‘Toch kleven er ook nadelen aan de bonus. Allereerst kunnen bonussen op het verkeerde gedrag aansturen. De belangrijkste conclusie uit jarenlang onderzoek is dat bonussen eigenlijk alleen de werkprestaties verhogen op relatief simpele taken, zoals de hoeveelheid auto’s die iemand verkoopt. Maar hoe meet je succes bij complexere taken, zoals het leiden van een bedrijf? Hoe goed een bedrijf het doet hangt af van veel factoren, en op de belangrijkste ervan, de staat van de economie hebben bestuurders nauwelijks invloed.’

Dit is precies de reden dat de enorme beloningsstructuren in de VS ontstaan zijn vanwege de puur persoonlijke indrukken die daar maatgevend waren. Maar Amerika is in zijn DNA ook een pioniersland met een zekere persoonlijke willekeur in het denken in het bloed. Europa heeft een duidelijke sociale traditie vanuit de vakbeweging die in de late negentiende eeuw ontstaan is en daarom kent Europa ook een Rijnlands model van besturen en belonen, waarbij alle partijen vertegenwoordigd zijn. In het tegenovergestelde Angelsaksische stelsel telt alleen de aandeelhouder en verder niemand. Een erg eenzijdig op de concurrentie gericht economisch bestel met ook onvoorstelbare onrechtvaardige inkomensverhoudingen. Het continentale Europa wil daar nooit naar terug. Dat blijft dus ook een fundamenteel conflictpunt in de EU, want een onoplosbaar probleem.

Dat houdt ook in dat de inmiddels ingevoerde bonusregelingen bij de multinationals in ons land gevestigd vanuit hun Nederlandse oorsprong, altijd op kritiek kunnen blijven rekenen als er bonussen worden uitgeleerd die helemaal niet passend zijn in onze sociaaleconomische traditie met onderhandelingen in cao-verband van hoog tot laag. De raden van bestuur van multinationals en vervolgens de andere grotere bedrijven in ons land hebben zich daarvan losgezongen, maar in het volksgevoel blijft dit een eeuwig strijdpunt, want inkomensverschillen van hoog tot laag met meer dan tien procentpunten, blijven in het gevoel onrechtvaardig. Het werk wordt immers geleverd door allen, zonder iemand uitgezonderd. Een secretaresse is in het geheel even belangrijk als de CEO. Maar dat inzicht is nog niet doorgedrongen in het moderne management, of liever in de praktijk van het management, want binnen de theorievorming bestaat dit bewustzijn wel.

Om dit af te sluiten gaat het in de toekomstige samenleving – en dus ook in het economisch productieproces – erom dat het overrechtvaardigingsprincipe (zoals het in dit artikel wordt vermeld) moet worden tegengegaan, en dat het alleen gaat om het ervaren van plezier in het creatieve proces van werken. Het gaat om een werk- en productieproces waarin iedere werknemer het leuk en prettig vindt om te werken en niet omdat het moet. Zo lang dit ideaal niet gerealiseerd wordt, zal ook de voortwoekerende economische crisis niet worden opgelost. Daarmee kunnen we nu alvast rekening blijven houden.