‘Subsidie kernenergie is dwaling’, waarmee duidelijkheid geschapen is @trouw @jagraag

Tags

politiek

Subsidie kernenergie is dwaling

Transitie – Kernenergie is duur, onveilig en achterhaald. Staatssteun voor nucleaire centrales is dan ook onzinnig, vindt Kirsten Sleven, waarnemend directeur WORLD INFORMATION SERVICE OF ENERGY (WISE).

In een pleidooi voor meer kernenergie roept Jan van Erp op om ‘de werkelijkheid onder ogen te zien’ (Opinie, 4 maart). Intussen kijkt hij zelf liever in een glazen bol dan naar de praktijk van alledag.

Vertegenwoordigers van de nucleaire industrie, onder wie Van Erp, hopen de geesten rijp te maken voor de bouw van nieuwe kerncentrales in Nederland. Om dit te stimuleren moet de overheid tegemoetkomen aan het financiële risico door kerncentrales onder te brengen in een ‘nutsmaatschappij met garanties van de staat’. Zonder forse staatssteun heeft namelijk geen enkel bedrijf in Nederland interesse in het bouwen van een kerncentrale.

Dat is ook niet zo gek. Kernenergie wordt al decennialang geteisterd door een negatieve leercurve. Bij de meeste technologieën zijn opeenvolgende generaties goedkoper en beter dan hun voorgangers vanwege leerervaringen, schaalvoordelen en technologische aanpassingen. Voor de bouw van kerncentrales geldt dit niet: bijna elke kerncentrale, ook van hetzelfde type, kost meer dan de vorige. Bovendien nemen bouwtijden van kerncentrales wereldwijd toe en zijn ze minder voorspelbaar geworden. In 2019 lagen zeker 27 van de 46 centrales in aanbouw achter op schema.

Het is een sterk staaltje wensdenken van Van Erp om aan te nemen dat deze problemen als sneeuw voor de zon verdwijnen met het ‘supermoderne’ kernreactortype EPR. Het Franse energieconcern Électricité de France (EDF) bouwt in Europa dit type reactor in Frankrijk (Flamanville 3), Finland (Olkiluoto 3) en het Verenigd Koninkrijk (Hinkley Point C). In alle drie de landen kampen de projecten met forse vertragingen en ook met uit de hand gelopen kosten.

De ellende met alle Europese EPR-projecten suggereert dat de problemen verband houden met de complexiteit van het ontwerp. Dit stemt op zijn zachtst gezegd niet hoopvol voor de toekomst.

Het optimisme over de oplossing voor het afvalprobleem heeft evenmin met realiteitszin te maken. Het recyclen van nucleair afval onder hoge temperaturen is slechts een tekentafelrealiteit. Het verandert bovendien niets aan de noodzaak voor een eindbergingsoplossing: wat doen we met de opslag van het hoogradioactief afval, dat 240.000 jaar gevaarlijk blijft? Die noodzaak blijft bestaan en we hebben nog steeds geen oplossing gevonden.

Achterhoedegevecht

Dat er naast radioactief afval een aantal andere onoverkomelijke problemen zijn, risico’s op zware ongelukken, terrorisme en proliferatie van kernwapens, wordt voor het gemak vergeten door Van Erp en andere pleitbezorgers van kernenergie, zoals oud-minister Ronald Plasterk.

Ondertussen groeit het aandeel hernieuwbare energie wereldwijd exponentieel en veel sneller dan ooit werd aangenomen door het Internationaal Energieagentschap. Dat neemt niet weg dat Nederland veel voortvarender moet optreden. Nederland is tenslotte hekkensluiter in de Europese Unie op de ranglijst voor hernieuwbare energie, maar dat heeft weinig van doen met de techniekontwikkeling en de potentie van hernieuwbare energiebronnen. Er is bovendien een kostenreductie waarneembaar die zijn weerga alleen kent in de wereld van smartphones en computers, wat ertoe heeft geleid dat nu de eerste wind- en zonneprojecten zonder subsidie worden gebouwd.

Wie de werkelijkheid onder ogen ziet, onderschrijft de urgentie van de klimaatcrisis. Kort gezegd: we hebben haast. Laten we daarom vooral geen tijd verspillen aan een achterhoedegevecht over een fundamenteel onveilige technologie, die al zestig jaar niet in staat is geweest zichzelf te bewijzen of de eigen broek op te houden. Anno 2020 is het subsidiëren van een dergelijke energiebron niets anders dan een toxische dwaling.

Prachtige reactie op ongefundeerde tekst van kernenergieleverancier en dus lobbyist Jan van Erp, eerder in deze krant (4 maart).

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/888/pages/20

Bedroevende bijdrage over kernenergie, dat niet op voorhand zou mogen worden uitgesloten, aldus een adviseur @fd @EU_Commission @TimmermansEU

Tags

politiek

Stelling: Deze blogtitel moet eerst worden toegelicht als het gaat om wat wijsheid is – lees: moet zijn – over klimaatneutraliteit. Storend is dat deze vaste fd-columnist hieronder alleen open deuren intrapt of herhaalt zo men wil, en feitelijk niets toevoegt aan datgene dat een geïnformeerde krantlezer al (kan) weet. Feit is dat de auteur in ‘beginsel’ gelijk heeft dat iets buiten beschouwing laten geen optie is en dus ook een nieuwste generatie kernenergiecentrales niet mag worden uitgesloten, maar bijna consequent wordt door dit soort praatjes de problematiek van kernafval vergeten én worden ook nog de alternatieve opties van water (en waterstof), en ook geothermie onbenoemd gelaten.

Dat komt dus neer op een zéér onvolledig advies van iemand die als publicist over energietransitie méér had moeten kunnen bieden. Dat is uiterst teleurstellend en met zijn bijdrage is géén nieuwe stap gezet naar wijsheid op dit terrein. Wijsheid is dat er alléén maar evenwichtige bijdragen kunnen worden gevraagd over die klimaatneutraliteit en daaraan voldoet De Boers tekst helemaal niet.

Maar één ding is wel duidelijk is geworden, en dat is dat in dezelfde editie van deze krant de ‘Conferentie over de toekomst EU [legt stammenstrijd bloot]’[i], wel door de voorgestelde resolutie van het Europees Parlement een brug wordt geslagen naar ‘wat de mogelijkheden van het publiek debat’ betreft: het Europese publiek mag bewijzen dat alle beleidsmakers en alle nationale parlementariërs eenzijdig en zwaar bevooroordeeld bezig zijn en dat zij dus daarom beter moeten luisteren naar wat die Europese burgers te melden hebben.

Dat is het nut van die Europese Conferentie. En dat zou zelfs een wezenlijke taak van het EP genoemd kunnen worden als een structurele taak van dat parlement in de toekomst. Een permanente conferentie voeren en op die manier monitoren wat het [? Als dat publiek tenminste bestaat..] Europees publiek wil. En laten we dan maar …. even tussen neus en lippen door … vergeten dat Rutte zulke conferenties geneuzel vindt, want hij weet niet beter – over vooroordelen gesproken – en zit al te lang als regeringsleider op het pluche.

Wie wil dat de EU in 2050 klimaatneutraal is, kan kernenergie niet op voorhand uitsluiten (Remco de Boer, Expert/fd, 16-1-20)

Met zijn uitspraak, vorige week in NRC Handelsblad, dat kernenergie ‘niet duurzaam en bovendien hartstikke duur is’, maakte EU-commissaris Frans Timmermans korte metten met nucleaire energie als energiebron. En kernenergie kon in Brussel toch al niet op veel liefde rekenen. De Europese Commissie (EC) is vooral bezig met risico’s, radioactief afval en sluiting van centrales.

En terecht!

Ideologisch zijn er geen bezwaren, aldus Timmermans, die binnen de EC verantwoordelijk is voor de Green Deal die de EU vanaf 2050 klimaatneutraal moet maken. Volgens hem gaat het om een puur zakelijke afweging: in tegenstelling tot wind- en zonne-energie, waarvan de prijs daalt, is kernenergie gewoon duur, hartstikke duur.

Het is inderdaad een feit dat de bouw van de huidige generatie kerncentrales in het Westen goud geld kost. Tegenstanders wijzen op de drie centrales die in Europa in aanbouw zijn — in Frankrijk, Finland en het Verenigd Koninkrijk — en dan vooral op hun enorme kostenoverschrijdingen.

Toch is een hoge prijs alleen geen tegenargument. Iets wat nu ‘duur’ is, kan op termijn toch kosteneffectief blijken. Een kerncentrale bouw je voor zestig tot tachtig jaar. Tegen die tijd kan iets wat nu ‘goedkoop’ is, duurkoop blijken.

Als ‘hartstikke duur’ doorslaggevend was geweest, was Nederland nooit aan windparken op zee begonnen. In 2013 waren die met € 0,15 per kilowattuur een van de allerduurste opties. Met een unieke aanpak hebben overheid en markt die prijs samen zo ver naar beneden gekregen dat inmiddels geen subsidie meer nodig is.

China

‘Duur’ is dus geen natuurverschijnsel. Kosten worden vooral bepaald door hoe graag de politiek iets wil. Of niet. China heeft 48 kernreactoren, bouwt er op dit moment nog eens negen en het land investeert veel in de ontwikkeling van een nieuwe generatie kerncentrales. China wil graag meer kernenergie. De EU niet.

Hoe gek het ook klinkt, of kernenergie nu duur is en wind en zon niet, doet er eigenlijk niet zoveel toe. Als het over kosten gaat, is de hamvraag niet wat de onderdelen kosten, maar hoe het totale energiesysteem eruit komt te zien, en wat dat kost. Daar gaat het nu zelden over.

Zo worden bij de prijs van wind en zon vrijwel altijd de kosten van de benodigde back-up buiten beschouwing gelaten. Oftewel kosten voor waar je je energie vandaan haalt als het niet waait en de zon niet schijnt.

Laat deze waarneming nu maar eerst landen bij de betrokken energiebedrijven.

Die back-up is nu nog geen issue. Er staan nog meer dan genoeg gas- en kolencentrales en zon en wind hebben in de Europese elektriciteitsvoorziening pas een aandeel van 16%. Maar in 2050, als we een energiesysteem zonder CO₂-uitstoot hebben waarin wind en zon de overhand hebben, wordt dat een heel ander verhaal.

Als ‘hartstikke duur’ doorslaggevend was geweest, was Nederland nooit aan windparken op zee begonnen

Hoe dat energiesysteem er precies uit komt te zien, weten we niet. Maar bij de presentatie van de World Energy Outlook afgelopen najaar, benadrukte het Internationale Energie Agentschap (IEA) dat de wereld nauwelijks nog kieskeurig kan zijn op welke CO₂-vrije bronnen en -technieken het wel en niet wil inzetten. Althans, niet als we een kans willen maken om de temperatuurstijging op aarde tot maximaal 2 en liefst 1,5 graden Celsius te beperken, zoals is afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs.

Laten we dus maar afwachten hoe het blijvende debat zal gaan verlopen. Geduld is een schone zaak.

Kernenergie is met een aandeel van 25% nu niet alleen de grootste bron van elektriciteit in de EU, maar daarmee ook de grootste CO₂-vrije bron. Dat aandeel loopt terug en zal nog verder teruglopen. Zo sluit Duitsland binnenkort alle kerncentrales, maar laat de bruin- en steenkoolcentrales open, mogelijk tot 2038. België wil de nucleaire deuren in 2025 sluiten en kijkt voor vervanging nadrukkelijk naar gascentrales. Fossiele energie dus.

Onzin…

Wie geen kernenergie wil, moet wat anders. Zon en wind, uiteraard, maar alleen daarmee redden we het niet. En waartoe je ook besluit, alles heeft nadelen. Dat zien we ook in eigen land.

En open deur…

Bij de keuze tussen biomassa en aardgas kiest D66 inmiddels voor aardgas. Die partij vindt biomassa, een beoogd vervanger van fossiele energie, allesbehalve duurzaam.

Ja. Ook D66 is in de war.

Blijven we fossiele energie gebruiken, en de kans dat dit nodig is, is zeer groot, dan zal de CO₂-uitstoot daarvan moeten worden afgevangen en opgeslagen. Ook daartegen wordt flink geageerd, vooral door natuur- en milieuorganisaties.

En die kans is juist niét groot als de menselijke creativiteit wordt ingezet.

Ideologische bril

Zelfs bij de duurzaamheid van zon en wind kun je vraagtekens zetten. Hoe ‘duurzaam’ is het om een fors deel van de Noordzee vol te zetten met windmolens? Of hoe duurzaam zijn zonneparken van honderd voetbalvelden groot. Niet voor niets is de Tweede Kamer ook daartegen inmiddels in het geweer gekomen.

Hoezo dat daarbij vraagtekens gezet kunnen worden? De Noordzee volplempen met windmolens is duurzaam als dat ook op de Atlantische en Stille Oceaan gebeurt, om maar een dwarsstraat te noemen. Het gaat nu om een definitieve slag toebrengen aan de gezondheid van de aarde: want wat gebeurt er als de aarde te warm wordt? Dan is het in het geheel niet meer mogelijk om voedsel te verbouwen. Is dat wat we willen? Hou toch op met die flauwekul van ook deze ‘fossiele’ denker. De menselijke creativiteit kan en moet véél hoger worden aangeslagen dan deze beroepsmatige publicisten laten zien, want dat is geen bijdrage te noemen.

De realiteit is dat wie wil dat de EU in 2050 inderdaad klimaatneutraal is, zich niet kan permitteren om welke energiebron of techniek dan ook op voorhand uit te sluiten. Ook kernenergie niet. Wie dat wel doet, moet op z’n minst aangeven met welke bronnen hij of zij de klus dan wel wil klaren. En wat dat kost.

Makkelijke keuzes zijn er niet. Het debat over de radicale reductie van de Europese CO₂-uitstoot moet niet gaan over gedroomde, ideale oplossingen waar iedereen voor is. Die alleen zijn niet genoeg, als ze al bestaan. Dat debat moet gaan over welke nadelen je onder welke voorwaarden accepteert van de oplossingen die je liever niet wilt. Sweeping statements als die van Timmermans passen daar niet bij.

Wie simpelweg stelt dat kernenergie ‘niet duurzaam en bovendien hartstikke duur is’ laadt de verdenking op zich wel degelijk door een ideologische bril te kijken. In elk geval wordt de enorme complexiteit van de opgave waarvoor de wereld staat ermee ontkend.

https://fd.nl/opinie/1331084/wie-wil-dat-de-eu-in-2050-klimaatneutraal-is-kan-kernenergie-niet-op-voorhand-uitsluiten?section=opinion

[i] https://fd.nl/economie-politiek/1331102/debat-over-europese-toekomstconferentie-legt-brusselse-stammenstrijd-bloot

Wéér geen woord over kernafval in brief (1) @nrc #slordigewetenschappers #kernenergie(1)en(2)

Tags

politiek

KERNENERGIE (1)

Wat telt is de komende honderd jaar (ingezonden brief Piet Lammers, wiskundige te Cambridge PhD-student, Opinie/nrc.nl, 14-1-20)

‘Kritiek op emissievrije kernenergie helpt niet bij het oplossen van het klimaatprobleem. De afgelopen vijftig jaar had deze energievorm bij kunnen dragen aan een schonere atmosfeer. Dat is – door een lobby van politiek-links en de fossiele industrie – niet gebeurd. Ook Eurocommissaris Frans Timmermans (‘Nederland moet zich aan klimaatafspraken houden’, 8/1) ziet beren op de weg: kernenergie zou niet duurzaam zijn, en bovendien duurder dan zon- en windenergie. Ten eerste wordt hier een vals dilemma opgeworpen. Het is ondenkbaar dat zon en wind in onze gehele energiebehoefte kunnen voorzien. De infrastructuur (lees: batterijen) om fluctuaties in weer en licht op te vangen, is niet aanwezig, zeer kostbaar, en vergt een grote hoeveelheid zeer vervuilende metalen. Het netwerk kan het huidige percentage zon- en windenergie prima aan, maar er is een grens. Opwekking door kernenergie is wel zeer betrouwbaar en stabiel. Ten tweede wordt opgeworpen dat kernenergie niet duurzaam is. Dit klopt, in de zin dat een kerncentrale niet eeuwig meegaat. Maar een zonnepaneel of windmolen gaat ook niet eeuwig mee. Voor onze en de volgende generatie is dit irrelevant: wat telt is de uitstoot in de komende honderd jaar. Om het klimaatprobleem op te lossen, moeten we nú echter elke kans met beide handen aangrijpen. Kernenergie hoort daarbij.’

Piet Lammers

Enerzijds meent Lammers dat door een linkse lobby het debat over kernenergie de afgelopen vijftig jaar niet van de grond is gekomen – als tenminste de Brede Maatschappelijk Discussie[i] onder voorzitterschap van De Brauw over kernenergie in de jaren ’70 als mislukt moet worden beschouwd -, maar klaarblijkelijk was die lobby te sterk om rechts met z’n duidelijke vooruitgangsoptimisme te beletten om succes te boeken, zodat die energievorm bij had kunnen dragen aan een schonere atmosfeer. Lammers spreekt over een merkwaardige mix van anti-krachten van politiek-links en de fossiele industrie; of eigenlijk niet zo’n toevallige mix, want de olie-industrie zag z’n eigen belangen belaagd door de toen populaire kernenergie als vaandeldrager van de vooruitgang. In die jaren was ik studerend, maar herinner me wel dat het kernafval toen geen issue, want een onbekende factor.

Maar Lammers zit er volkomen naast omdat hij het kernafval niet ziet – want het wordt helemaal niet eens genoemd – en dat is kwalijk. Hij moet maar eens wat YouTube-opnames van kernfysicus Jan Terlouw gaan beluisteren over de in zijn visie bijna algemeen erkende dreiging van klimaatverandering (95% van de klimaatwetenschappers zijn eensluidend in hun oordeel) en de mogelijke rol van kernenergie: dat we het daarvan niet moeten hebben. Lammers noemt nota bene kernenergie ‘zeer betrouwbaar en stabiel’. Daarmee maakt hij zich met zijn jeugdige branie ongeloofwaardig.

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/14/brieven-a3986705#/handelsblad/2020/01/14/#116

https://www.pietlammers.com/

0-0

KERNENERGIE (2)

Onverantwoordelijk (Ruud Schoonhoven, dezelfde editie nrc.nl)

Het pleidooi van Rosanne Hertzberger voor meer kernenergie (Luister Frans, ik wil juist méér kernenergie, 11/1) is een gepromoveerd natuurwetenschapper onwaardig. Het is volstrekt onverantwoord om in de discussie over dit onderwerp het meest riskante en ongrijpbare aspect daarvan volledig buiten beschouwing te laten, namelijk het feit dat kernafvalproducten radioactieve straling blijven uitzenden over een periode die veel langer is dan de tijd die verstreken is sinds wij als homo sapiens op twee benen zijn gaan lopen. Laten we niet vergeten dat het al vaker niet goed is afgelopen met wie het vuur van de goden steelt.

Ruurd Schoonhoven[ii]

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/14/brieven-1412020-a3986704#/handelsblad/2020/01/14/#116

Niets aan toe te voegen.

[i] https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/6918/de-brede-maatschappelijke-discussie-over-kernenergie.html ; https://nl.wikipedia.org/wiki/Brede_maatschappelijke_discussie

[ii] https://nl.linkedin.com/in/ruurd-schoonhoven-236547a1 ; https://www.researchgate.net/scientific-contributions/49351051_Ruurd_Schoonhoven ; https://www.cbs.nl/nl-nl/corporate/2019/11/microdata-cbs-voor-startende-onderzoekers ; https://wetenschappelijkbureaugroenlinks.nl/auteur/ruurd-schoonhoven

Luister Rosanne, ik wil juist géén kerkenergie @nrc @ryhertzberger #kleine-kernenergiecentrale-moet-zich-nog-bewijzen @TimmermansEU

Tags

politiek

Luister Frans, ik wil juist méér kernenergie’ (Column Rosanne Hertzberger, nrc.nl, 11-1-20)

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/11/luister-frans-ik-wil-juist-meer-kernenergie-a3986481

Sterk staaltje wetenschapsmisbruik in het NRC-interview met de Europese klimaatpaus Frans Timmermans (‘Kernenergie? Niet duurzaam en bovendien hartstikke duur’ 10/1.) Alles wat hij zei ademde logica, wetenschap, koelbloedigheid. Alleen de cijfers telden bij het uitzetten van de lijnen van het Europese klimaatbeleid, de keuzes in de energiemix, het stellen van het klimaatdoel. Hij gebruikt afwisselend ‘wetenschap’ en ‘business case’ om zijn beleidskeuzes te legitimeren. Gaat het over kernenergie, dan opereert hij naar eigen zeggen puur zakelijk. Die ‘business case’ legt het volgens hem op alle vlakken af tegen die van zon- en windenergie. Kwestie van de markt, zo houdt Timmermans ons voor. „Ik heb ideologisch niets voor en niets tegen kernenergie”.

De columniste gaat er met gestrekt been in: ‘wetenschapsmisbruik’.

(…) Bij mij gaan alle alarmbellen tegelijkertijd af. Ik geloof er geen snars van. Klimaatbeleid hangt aan elkaar van ideologische beslissingen. Klimaat is geopolitiek, strategie, een verdelingsvraagstuk zowel qua opbrengsten, kosten en risico’s. De verschillende energievormen worden nadrukkelijk gestimuleerd of afgeremd met subsidie of belasting. Markt speelt natuurlijk een rol, maar de overheden schetsen nadrukkelijk de kaders.

Is het niet zo dat alles in de politiek ideologisch is, ofwel keuzen maken? En dus is dat met klimaat eveneens het geval en is ook dat thema ‘geopolitiek, strategie, een verdelingsvraagstuk zowel qua opbrengsten, kosten en risico’s’. Zo simpel is het politieke denken.

Elke energievorm heeft zijn eigen problematiek. Biomassa is wel heel twijfelachtig groen. Aardwarmte speelt, ondanks de subsidies, geen rol van betekenis. En nu de subsidies voor wind op zee afnemen, wordt het ook daar moeilijker om financiers voor de megaprojecten te vinden.

Aardwarmte speelt nog geen rol van betekenis, maar dat kan en zal ook zeker gaan veranderen. We zijn nooit op die gedachte gekomen maar dat ligt aan de sterke lobbyindustrie in ons land. Bij deze redenering ontkomt ook de columniste niet aan een te simpel wetenschappelijk betoog dat dus geen hout snijdt. Ook een sterk staaltje van wetenschapsmisbruik.

Een van de belangrijkste risico’s bij kernenergie is niet een ramp maar wel schichtige, onvoorspelbare overheden. „De bouwers horen bij wijze van spreken tijdens het storten van het beton dat er nog een meter bij moet”, schreef Diederik Samsom in zijn column in de Volkskrant, enkele maanden voordat hij zich bij Timmermans in Brussel voegde.

Wat een eenzijdigheid van denken om de overheden de schuld te geven, aangezien er vakkundig gezwegen is over de gevaren van kernenergie in de afgelopen 40 jaar. En dat er extra eisen werden gesteld is natuurlijk veroorzaakt door de algehele onbekendheid met de risico’s van stralingsgevaar. Dee overheid heeft ons als gehele samenleving om de tuin geleid, zoals ook de rechtse fractie van de sterke kernenergielobby. Nooit over het afval en de kosten gesproken.

We hebben met z’n allen de risico’s van kerncentrales tot immense proporties opgeblazen. Ik heb nota bene jodiumpillen in huis liggen voor het geval er een kernramp plaatsvindt. Geen wonder dat geen marktpartij zich er meer aan wil wagen. Er kan zomaar een bestuurlijk ramp gebeuren zoals in Duitsland in 2011, toen de regering Merkel besloot om na Fukushima (nul stralingsdoden) resoluut alle kerncentrales bij het grof vuil te zetten. Ze hebben er nog steeds spijt van.

Wederom een onwetenschappelijke redenering van deze auteur die nota bene zelf weet hoe belangrijk het is om zuiver te redeneren op dit vlak. Voorbeeld is het benoemen van nul stralingsdoden terwijl de columniste geen onderzoek heeft gedaan naar andere mogelijke gevolgen van stralingseffecten zoals de zeestromen die vanuit Japan aan de Amerikaanse kust aankwam [de bron zal ik nog natrekken].

Het ergste is dat ik de indruk krijg dat Frans Timmermans zelf wel degelijk gelooft dat hij puur en alleen wetenschappelijk opereert. Je ziet dat steeds vaker gebeuren, ook bij ideologisch loodzware onderwerpen. Dat mensen de wereld niet meer onder verdelen in politieke opvattingen, conservatief of progressief, links of rechts, pro- of anti-Europees, maar simpelweg langs de lijnen van feiten en fictie, nieuws en nepnieuws, erkenners en ontkenners, gelijk en ongelijk. Ook het Europese klimaatbeleid wordt hier zo gepresenteerd. De resultaten van wetenschappelijke studies worden misbruikt om beleidskeuzes te verabsoluteren. Iedereen die het er mee oneens kun je wegzetten als ‘ontkenner’.

Het blijft liederlijke onzin die deze columniste blijft uitkramen.

En dat terwijl er helemaal niet zoveel mis is met wat idealisme in klimaatbeleid. Het is geen schande om je eigen onwetenschappelijke voorkeuren uit te spreken, en zelfs niet om die als basis voor beleid te nemen. Zal ik het eens proberen? Ik ben hartstikke vóór kernenergie. Ik wil meer van dat spul uit het stopcontact. En niet alleen uit het stopcontact. Ik wil een verbod op zware stookolie en elk containerschip, olietanker en cruiseschip uitrusten met een kleine kernreactor. (U zult zien hoe zo’n verbod de prijs van reactortjes naar beneden drijft.) Ik wil dat, als er genoeg zon- en windstroom is, de kerncentrale waterstof gaat maken, voor in vrachtwagens, mijn auto en een zeppelin met zwembad, restaurant en hotel. Veiligheid is in mijn ideologie nadrukkelijk onderhandelbaar en risico is acceptabel om een klimaatcrisis af te wenden.

Ook deze opsomming is speculatief omdat het ontwikkelingen zijn die nog allemaal moeten plaatsvinden. En dus er nog niets met zekerheid voorspeld kan worden.

Wat ik vooral niet wil is een klimaatgoeroe in Brussel die groene energievormen categorisch uitsluit en zijn eigen voorkeuren daarin ontkent. Met Timmermans gaan we die klimaatstrijd niet winnen.

Vanwege de opeenstapelingen van drogredenen die de auteur opsomt, weet ik wel zeker dat Timmermans wel degelijk de juiste man op de juiste plaats is die deze megaklus zal gaan klaren. En a propos, ik ben geen partijgenoot van hem – ben zelfs principieel partijloos – en kan dus niet beschuldigd worden van ‘partijdigheid’ en daarom ben ik echt onafhankelijk en hoeft dus ook niet in drogredenen te vervallen. Hieronder heb ik de recente verzameling van teksten over kernenergie verzameld omdat ik nog niet wist hoe ik die kon gebruiken in deze reactie op Herzberger. Dat bleek ook eigenlijk niet nodig, maar ik voeg ze er wel bij om ook Samsom recht te doen, wat ik bij de microbioloog miste.

[Rosanne Hertzberger is microbioloog.]

[Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 11 januari 2020]

0-0

Samsom: kernenergie niet nodig voor oplossen klimaatprobleem

21 augustus 2019

In de Volkskrant schrijft Diederik Samsom een column over kernenergie. Hij beschrijft z’n eigen worsteling met oplossingen voor het klimaatprobleem en of kernenergie daar dan toch niet een onderdeel van zou kunnen zijn. Hij concludeert: “Kernenergie lijkt niet alleen onmachtig het klimaatvraagstuk op te lossen, ze lijkt ook niet langer nodig.“ Maar, om iedereen tevreden te houden; misschien over 30 jaar met reactoren die nu nog niet bestaan, wie weet… als “kers op de taart”.

Onder de typische Volkskrant kop (pro-kernenergie dat de lading niet dekt) ‘Kleinere reactoren zijn veilig en produceren veel minder gevaarlijk afval’ beschrijft Diederik Samsom z’n worsteling met de rol die kernenergie eventueel zou kunnen hebben als onderdeel van de oplossingen voor het klimaatprobleem. En zijn conclusie dat kernenergie niet nodig is.

In zijn ‘worsteling’ vergeet hij te beschrijven dat de redenen van de “gekmakende impasse” van de transitie naar duurzame energie, veroorzaakt werd (en wordt) door partijen die liever gokken op technologische fata morgana’s die beloven overvloedig en goedkoop te zijn en een gewoon doorgaan op de ‘bussiness as usual’ route. En ‘overvloedig’ is er niets meer tegenwoordig (behalve problemen en CO2) en kernenergie bewijst zelf keer op keer haast onbetaalbaar, maar in elk geval heel duur te zijn. Nog afgezien van alle andere problemen.

Het is tegenwoordig een beetje des Samsoms om iedereen tevreden proberen te houden door te zeggen dat nieuwe kleine (thorium gesmolten zout) kerncentrales in 2040 of 2050 “[kunnen] een uitkomst zijn om zo’n menselijke mierenhoop op schone wijze van energie te voorzien.” Niet echt z’n vakliteratuur (als kernfysicus) bijgehouden ook al een aantal jaren. Zie onder andere ‘One size doesn’t fit all: Social priorities and technical conflicts for small modular reactors’.

En een vergezicht over een ‘mogelijke’ technologische oplossing over 30 jaar helpt niet bepaald de neuzen één kant op te krijgen voor beslissingen en beleid dat haast heeft en zo snel mogelijk geïmplementeerd moet worden met technologieën die er nu zijn.

https://www.laka.org/nieuws/2019/samsom-kernenergie-niet-nodig-voor-oplossen-klimaatprobleem-11086

0-0

Diederik Samson: kernenergie geen must Nederland https://www.youtube.com/watch?v=6z375MHlIZs

0-0

Hoe gaat het nu met Diederik Samsom? https://www.welingelichtekringen.nl/politiek/865628/hoe-gaat-het-nu-met-diederik-samsom.html

Hoe gaat het nu met Diederik Samsom?

DOOR JEANNETTE KRAS, 21 NOVEMBER, 2018 // 10:43

Twee jaar geleden vertrok Diederik Samsom uit de politiek. De voormalig PvdA-leider had op dat moment weleens betere tijden gekend. Die betere tijden zijn gekomen. In een interview met Vrij Nederland vertelt hij over zijn nieuwe werkzaamheden en zijn kijk op de energietransitie. Of hij een terugkeer in de politiek overweegt? “Ja, misschien wel ja,” zegt hij met een glimlach.

Het valt de interviewer op hoe fris en vitaal Samsom eruit ziet. “Ik werk nu veertig uur in de week, dat is de helft van wat ik vroeger deed,” reageert hij. De afgelopen twee jaar is hij weer de energie- en klimaatexpert geworden die hij altijd al is geweest. Hij ontwikkelt mede het duurzaamheidsbeleid van de Drechtsteden en Eindhoven en is adviseur bij afvalverwerker HVC. Ook is hij voorzitter van de zogenaamde ‘sectortafel Gebouwde Omgeving’.

Optimistisch

“Toen ik uit de politiek verdween liet ik het spreekwoordelijke stuur los en dacht bij mezelf: ik ben benieuwd waar ik eindig,” vertelt de oud-partijleider. “Dat was dus meteen in de wereld van duurzaamheid en energie.” Hij is hoopvol gestemd. “Wat de laatste maanden gebeurt is echt adembenemend. Het gaat spec-ta-cu-lair snel voorwaarts als het gaat om de energietransitie. En dat is nog helemaal niet lang zo. Tien jaar geleden zat ik nog in zak en as over de vraag: gaan we dit redden? Nu ben ik daar veel optimistischer over, zonder overigens het antwoord zeker te weten.”

Rekeningrijden

Hij zou het niet vreemd vinden als er een vorm van rekeningrijden wordt ingevoerd. “Als benzine niet langer wordt gebruikt voor transport, en iedereen rijdt op waterstof of elektrisch, dan is het veel moeilijker om daar apart belasting over te heffen. Dat gaat toch om miljarden euro’s, dan moet je naar een alternatief zoeken. Een kilometerheffing zou tegen die tijd wel eens als beste uit de bus kunnen komen.”

Dat was wel anders toen hij zelf nog Kamerlid was en het onderwerp ook speelde. “Dat was in 2007. De invoering zou vijf miljard euro kosten. Toen hadden de tegenstanders echt een hele grote stok om ons te slaan. Wie ging dat daar nou aan uitgeven?” Nu is dat anders. “Nu zitten alle auto’s vol elektronica. We zouden het zo kunnen invoeren, zonder veel extra kosten.”

Kernenergie

Ook over kernenergie is de voormalig milieu-activist gematigd positief. “In mijn Greenpeace-jaren was ik altijd vrij fanatiek tegen kernenergie. Maar dat veranderde. In 2009 vroeg ik me wanhopig af: gaan we het wel redden zonder? De zonnepanelen schoten voor geen meter op, windmolens waren veel te duur. We moesten naar andere opties kijken om een CO2-vrije energievoorziening te krijgen en of we het nou leuk vonden of niet, we konden niet om kernenergie heen. Ik vind net als Lubach dat je heel ontspannen over kernenergie moet kunnen discussiëren, dat je de voor- en nadelen op een rij moet kunnen zetten.”

“Maar er zijn twee dingen veranderd sinds 2009. Ten eerste is duurzame energie spectaculair goedkoper geworden en ten tweede is kernenergie juist steeds duurder aan het worden. Dat laatste komt onder andere door de ramp met de centrale in Fukushima. Sindsdien zijn de veiligheidseisen die door de politiek wereldwijd aan kerncentrales worden gesteld dramatisch verder opgeschroefd, en ik denk dat iedereen het daar mee eens is.”

Toch ziet hij een toekomst voor kernenergie. “Thoriumreactoren en kernfusie zullen door het oneindig innovatieve menselijke brein op den duur geschikt worden voor de opwekking van energie. Ergens in de tweede helft van deze eeuw wellicht. Thoriumreactoren zijn inherent veilig. Het zou een fantastische toevoeging zijn aan de welvaart van onze kleinkinderen kunnen zijn, een kers op de taart. Maar het komt als optie te laat om onze problemen van dit moment op te lossen.”

Dat Samsom een ‘toekomst voor kernenergie ziet’ is nog wel iets anders dan ‘voor kernenergie zijn’, want in het huidige debat zijn beide uitdrukkingen een uitdrukking van een relatief groot onderling verschil. De eerste uitlating is een toekomstverwachting, die nog helemaal niet garant staat voor een zekere uitvoerbaarheid. Zoals het ook nog lang niet zeker is dat er algoritmen bestaan die zelfstandig rijdende auto’s mogelijk maken. Het heeft dus op dit moment géén zin om nu over kernenergie van 30 jaar verder in de toekomst te spreken, omdat daar nog niets met zekerheid kan worden gezegd. Zo simpel ligt dat.

En als je ‘blind’ vóór kernenergie gaat, dan zie je de afvalproblematiek volledig over het hoofd, evenals de kosten die zelfs/juist bij de modernste generaties kerncentrales opgehoest moeten worden.

Kolencentrales

Hoe sterk de energiewereld veranderd is blijkt wel uit het gegeven dat Samsom ooit voor de bouw van drie nieuwe kolencentrales heeft gestemd. Een fout geeft hij toe. “Achteraf gezien zeker. Maar in de context van dat moment zagen we dat blijkbaar niet. Nederland dreigde haar concurrentiepositie te verliezen binnen Europa omdat producten gemaakt werden met energie uit gascentrales. De industrie lobbyde met succes voor goedkope energie, dat was kolen. Er kwam eerst een principebesluit, toen een structuurbesluit, en tot slot de vergunning. Dat was het moment dat ik mee kon praten. We hebben in die vergunning toen punten opgenomen waarvan ik dacht: dat is geregeld. Er zou geen CO2 de lucht in gaan, het zou worden afgevangen. Die centrales zouden er helemaal klaar voor zijn als de techniek beschikbaar was.”

“Dat was achteraf gezien een kolossale blunder. Ik sprak onlangs met de directeur destijds van energiebedrijf RWE. Die man zei me ook: ‘What was I thinking?‘. Waarom heb ik toen niet gezien dat de wereld zo snel zou veranderen? Ze zitten daar nu ook met een strop. Dat zijn dus mensen die erboven op zitten, die zeggen dat ze lange termijn voorspellingen kunnen doen. Kijk naar Volkswagen, die zeiden dat elektrische auto’s een doodlopende weg waren. Zij zouden de diesels schoon maken. Nou, we hebben gezien wat daarvan is geworden. En nu gaan ze bij Volkswagen alsnog in twee jaar tijd vijftien miljard euro investeren in een elektrische lijn. Dat is geen investeringsplan meer, dat is paniek. Grote bedrijven kunnen er dus heel erg naast zitten, de consensus van de samenleving idem dito, daar moet je goed op letten en dat hebben we toen dus niet gedaan.”

Bron(nen):   Vrij Nederland

https://www.welingelichtekringen.nl/politiek/865628/hoe-gaat-het-nu-met-diederik-samsom.html

0-0

Kleinere reactoren zijn veilig en produceren veel minder gevaarlijk afval (Column Diederik Samsom, de Volkskrant, 20 augustus 2019

‘Maar hoe zit het nu met kernenergie, dat kan toch ook?’ Het is steevast de derde of vierde vraag op bewonersavonden met welluidende titels uit het gemeentelijk communicatiejargon: ‘Samen naar Gasloos Wonen’ en ‘Hoe organiseren we de Energietransitie in Bennebroek’. Avonden die met de tijd vrolijker maken.

Stond ik enkele jaren geleden nog voor anderhalve man en een paardenkop, tegenwoordig vallen ze uit de ramen zo druk. Nieuwsgierig, ongerust, enthousiast of sceptisch, steeds meer mensen willen nu wel eens weten hoe het zit met zo’n ‘waterpomp’ (sic). Precies wat nodig is. Echte vooruitgang gebeurt niet via klimaatplanpagina’s, maar via sportkantines vol betrokken bewoners die je de oren van het hoofd vragen.

En dan is die vraag over kernenergie helemaal niet zo gek. Kerncentrales maken met weinig grondstoffen op een klein oppervlak onbeschrijflijk veel energie zónder CO2 -uitstoot. Je kunt er elektriciteit en waterstof mee maken, om onze huizen te verlichten én te verwarmen. Waarom dan al dat gedoe met zonnepanelen en warmtepompen? Ja, kernenergie heeft ook flinke schaduwzijden, veiligheid en kernafval zorgen voor hoofdbrekens. Maar er bestaat geen energiebron zonder nadelen.

Hoezo bestaan die niet? Zon(nepanelen), wind(krachtturbines), water(stof en waterkrachtcentrales en getijdenturbines) om van geothermie nog te zwijgen. Allemaal veilig en qua natuurlijke producten geheel gratis aanwezig. Maar de noodzaak om consumentisme te verminderen (laat staan: tegen te gaan) zal nog het grootste probleem gaan worden in de politiek besluitvorming.

Er was een tijd, nog maar kort geleden, dat ook ik bereid geraakte om de bijwerkingen van kernenergie voor lief te nemen om de grotere ramp van klimaatverandering af te wenden. Aan het eind van het vorig decennium zat de ontwikkeling van duurzame bronnen in een gekmakende impasse en leek een greep naar kerncentrales nog de enige uitweg om onze energiehonger te stillen zonder een klimaatramp te veroorzaken. Bij mij, en bij veel andere anti-kernenergieactivisten, sloeg de twijfel toe.

Kernenergie is echter niet aan de voorspelde opmars bezig. Aan de urgentie van het klimaatprobleem kan dat niet liggen. Die is alleen maar gegroeid. Nieuwe kerncentrales werden bovendien steeds veiliger en sommigen kunnen zelfs hun eigen ‘afval’ deels verbranden. Niets leek de wederopstanding in de weg te staan. Totdat een allesverzengende vloedgolf in Japan een onmogelijk geacht ongeluk veroorzaakte in de kerncentrale van Fukushima en overal ter wereld de veiligheidsvoorschriften aan kerncentrales acuut verder werden opgeschroefd. Begrijpelijk. En de doodsteek voor kernenergie.

Want dat is de klem waarin de nucleaire industrie is vastgelopen: groeiende welvaart leidt niet alleen tot groeiende energiebehoefte, maar ook tot steeds hogere eisen aan veiligheid. Traditionele kerncentrales zijn die wedloop aan het verliezen.

In Europa zijn drie kerncentrales in aanbouw. Alledrie kampen ze met enorme kostenoverschrijdingen, mede omdat tijdens de bouw de veiligheidseisen worden opgevoerd. De bouwers horen bij wijze van spreken tijdens het storten van het beton dat er nog een meter bij moet. Zo zakt het project onder zijn eigen gewicht in elkaar. De Franse centrale Flammanville zou ooit in 2012 af zijn voor 3,3 miljard euro. Nu hoopt de bouwer in 2022 te kunnen opleveren voor 11 miljard. In de tussentijd zijn duurzame bronnen juist sterk in kosten gedaald en in omvang gegroeid. Voordat Flammanville af is, is in Europa meer dan het dertigvoudige aan zon- en windenergie neergezet. Kernenergie lijkt niet alleen onmachtig het klimaatvraagstuk op te lossen, ze lijkt ook niet langer nodig.

Toch is het boek daarmee niet gesloten. Wie optimistisch is over technologie kan daarin niet selectief zijn. Alles, ook een nieuwe nucleaire route is mogelijk. Kleinere reactoren − een vat met gesmolten zout ter grootte van een zeecontainer − die bovendien geen uranium maar thorium als brandstof gebruiken, zijn wel veilig en produceren veel minder gevaarlijk afval. Technisch hondsmoeilijk − gesmolten zout is lastige materie − dus nu nog experimenteel, maar rond 2040 à 2050 zouden ze klaar kunnen zijn voor gebruik. Dan komen ze dus als kers op de taart van een reeds vergevorderde duurzame energievoorziening. Laat, maar niet te laat. Bedenk dat er in 2050 op aarde waarschijnlijk meer dan 30 steden met 30 miljoen inwoners per stad zijn. Niet in Europa, wel in Azië, Zuid-Amerika en Afrika. Die nieuwe kernreactoren kunnen een uitkomst zijn om zo’n menselijke mierenhoop op schone wijze van energie te voorzien. Voor de bewoners in Bennebroek geldt intussen: wacht niet op de kerncentrale, isoleer je huis, verlaag je energierekening. En blijf hoopvol over wat de mensheid vermag.

https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/kleinere-reactoren-zijn-veilig-en-produceren-veel-minder-gevaarlijk-afval~b8315de2/

‘Europese Unie spreekt af wat groene investering is’ @fd #eu

Tags

politiek

EU spreekt af wat groene investering is (Ria Cats, Europa/fd, 18-12-19)

Foto: De kerncentrale van Cruas-Meysse in Zuidoost-Frankrijk. Frankrijk telt 58 kerncentrales en wil graag dat kernenergie ook een eco-vriendelijk label krijgt in de zogeheten Europese taxonomie. Dat maakt het gemakkelijker beleggers te trekken die graag in groene producten willen investeren. [Foto: Reuters/Robert Pratta]

In het kort:

• De EU krijgt een ‘taxonomie’, een definitiestelsel over wat groene beleggingen zijn.
• Het Europarlement en de EU-lidstaten bereikten daar maandagavond laat een akkoord over. Dat kwam moeizaam tot stand: een eerder principe-akkoord werd vorige week afgeschoten.
• Kernenergie was het hete hangijzer bij de onderhandelingen. Frankrijk is daar fel voor.

Frankrijk heeft geen recht van spreken voor wat betreft kernenergie als het niet eerst openheid van zaken verschaft over hoe hun (radioactieve) kernafval wordt verwerkt, zodat het land de buitenwereld kan overtuigen dat het volkomen en absoluut veilig gebeurt. Anders geen eco-vriendelijk label. Punt.

https://fd.nl/economie-politiek/1328520/eu-bereikt-toch-nog-akkoord-over-definitiestelsel-voor-groene-investeringen

Eindelijk nuchtere conclusies over #kernenergie uit Estland @trouw

Tags

politiek

Estland twijfelt op de drempel (Ekke Overbeek, Duurzaamheid & Natuur, Katern de Verdieping/Trouw, 13-12-19)

Energie – Het Oost-Europese verzet tegen een CO2-neutrale economie brokkelt af. Onlangs veranderde Estland van kamp. Emissierechten zijn zo duur geworden dat doorstoken op schalie-olie niet meer loont. Maar hoe nu verder? Overgaan op groene energie of een hypermoderne nucleaire installatie bouwen?

(…)

De ingenieur leidt zijn bezoek door een stalen labyrint van trappen, gangetjes, hallen en deuren. Alles zit onder een rossig laagje fijngemalen steen. De sfeer is bedrukt. Honderden collega’s hebben dit jaar hun baan verloren. Bij een CO2-prijs van 25 euro per ton loont het niet langer stroom op te wekken uit schalieolie. De productie is gehalveerd. “Schalie lijkt op bruinkool“, zegt Lipatov. Beide zijn uiterst vervuilend.

(…)

Geen wonder dat Tallinn dit voorjaar zich schaarde achter de Oost-Europese tegenstanders van een klimaatneutrale economie. Maar op 3 oktober vertaalde de gestegen CO2-prijs zich in een politieke omslag. “De Estse regering steunt unaniem het plan om in 2050 de EU CO2-neutraal te maken“, twitterde premier Jüri Ratas. Ook elders slaan de gestegen CO2-kosten gaten in het Oost-Europese front. Uit Polen kwam afgelopen week het bericht dat de bouw van een nieuwe kolencentrale wordt stilgelegd. Staatsbedrijf Orlen wil inzetten op groene energie.

(…)

Gedeeld probleem

Daarmee zijn de nieuwe problemen echter niet opgelost: te weinig stroom en te veel CO2. Die problemen deelt Estland met zijn buren. Finland en de Baltische staten worden dit jaar gered door stroomimport uit Rusland. De Russische stroom komt grotendeels uit kolencentrales; goedkoop en vies. En daarbij politiek onwenselijk. Want als iets in het Balticum gevoelig ligt, dan is het afhankelijkheid van de grote oosterbuur. Er moet dus een andere oplossing komen, maar welke?

Eesti Energia zoekt het in groene energie. In het maanlandschap rond de schaliecentrales zijn windmolens verrezen. Die centrales draaien al deels op biomassa. “We hebben windmolenparken in Letland en Litouwen en zonnepanelen in Polen”, zegt Pajo. “In 2023 moet 45 procent van onze energie groen zijn.” Nul procent CO2 in 2050 is volgens hem haalbaar. “We hebben een lange kustlijn en genoeg ruimte voor offshore windparken.”

Kalev Kallemets schudt geïrriteerd zijn hoofd. “Rajne Pajo kent deze data toch ook?” Op zijn computerscherm verschijnt een grafiek met enorme pieken en dalen: de productie van windenergie van uur tot uur. De boodschap is duidelijk: wind en zon zijn onbetrouwbare bondgenoten in de strijd tegen CO2.

Duidelijk is ook waarom Kallemets, een voormalig politicus, juist met deze grafiek begint. In februari richtte hij met enkele medestanders Fermi Energia op, een bedrijfje dat technologie en kapitaal zoekt voor de bouw van een kerncentrale. “Wij zijn de eerste nucleaire start-up ter wereld“, zegt hij in een gerenoveerd bakstenen fabriekspand tussen de glazen torentjes van Tallinns zakendistrict.

Eerder dit jaar sloot Fermi een principe-akkoord met het Amerikaanse Moltex Energy voor de bouw van een derde generatie nucleaire reactor. Klein, veilig en goedkoop. Vooralsnog bestaat die alleen op papier, maar als het aan Kallemets ligt, krijgt Estland de Europese primeur.

(…)

Zonder kernenergie zal Europa, Nederland incluis, zijn klimaatdoelen niet halen, is Kallemets vaste overtuiging. Groene energie is volgens hem prima voor hooguit een kwart van de energiemix. “Mensen die beweren dat renewables het probleem oplossen zijn naïef, of ze liegen.”

Teet Randma is zo’n leugenaar. Dat geeft de milieu-activist zelf met een grote grijns toe in een café in de binnenstad van Tallinn. Hij kaatst de bal terug naar de zwakke plek van de kernenergielobby. “Kernsplitsing is een heel beperkte bron van energie.” Simpelweg omdat nucleaire brandstof schaars is. “Als we helemaal zouden overstappen op nucleaire energie, zou het binnen enkele decennia op zijn.”

Grote kerncentrales zijn sowieso passé, meent hij. “In de planningsfase krijgen we te horen dat ze goedkoop zijn en snel te realiseren. Maar zijn ze eenmaal aan het bouwen, dan blijkt alles duurder en langer te duren.”

Hij wijst op Finland waar de bouw van een nieuwe reactor in Olkiluoto zich al jaren voortsleept terwijl de kosten alsmaar stijgen. Een kleine kerncentrale zoals Fermi Energia die voorstelt zou eventueel een beperkte rol kunnen spelen in een overgangsfase, meent Randma. Maar zelfs dat is volgens hem twijfelachtig. “We hebben in Estland geen expertise op dat gebied.”

Wind en zon

Met zijn slobbertrui en voorliefde voor fietsen voldoet Randma aan het signalement van een ecoloog. Hij ontwikkelt al ruim tien jaar elektrische auto’s en sleutelt sinds kort aan een start-up voor ecologische landbouw. In de tussentijd publiceert hij over Estlands klimaatbeleid. Zijn conclusie: de echte oplossing moet komen uit wind en zon. Met enthousiasme wijdt hij uit over nieuwe types windturbines en batterijen voor tijdelijke opslag van groene stroom.

Maar de clou van zijn betoog is een systeemverandering. “Stroom moet lokaal worden opgewekt en gebruikt.” In plaats van windmolens die zoveel mogelijk stroom in het net pompen op momenten dat niemand die nodig heeft, wil hij lokale netwerken die onafhankelijk van het landelijke netwerk kunnen functioneren. “De enige duurzame oplossing is een systeem waarbij huishoudens zelf hun energie opwekken.”

Het enige bezwaar van dit waardevolle artikel is dat met geen woord gerept wordt over het radioactieve kernafval, waar dus zelfs geen rekening wordt gehouden, terwijl er gesproken wordt over derde generatie kerncentrales. Maar wordt dat aspect van afval over het hoofd gezien? Maar wel nieuw in het debat is de veronderstelling dat huishoudens en dus wijken en buurten zelf energie moeten kunnen opwekken.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/817/articles/1051494/38/1