Bulldozer die Italië zegt te verdedigen (Marc Leijendekker, In het nieuws/nrc.nl, 25-6-18)
Een hard-rechtse bulldozer die Italië zegt te verdedigen (digitaal)
Je hoeft geen fan te zijn of sympathie te hebben voor hard-rechtse populisten in de EU om toch te kunnen genieten van deze nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en zijn oprechte uitspraken over de EU, dat inderdaad aan het modderen is. Hij kan zelfs als bulldozer de hulp blijken te zijn voor Merkel om haar tot snelle besluitvorming zal voeren en daarna hervormingen doorzetten. Dat zijn haalbare kaarten in haar handen.
Ruim drie weken is Matteo Salvini nu minister van Binnenlandse Zaken in Rome. Een haatzaaier? Zijn ster blijft stijgen.
De 45-jarige leider van de Lega, Matteo Salvini, is de man van het jaar aan het worden in Italië. Hij heeft de afgelopen weken zijn premier, de jurist Giuseppe Conte, volledig overvleugeld. Zijn bondgenoot van de Vijfsterrenbeweging, Luigi Di Maio, heeft bijna twee keer zoveel zetels, maar Salvini krijgt vier keer zoveel krantenkoppen. Voor zijn critici is hij een verkapte fascist en een opportunistische haatzaaier. Voor zijn aanhangers een recht-door-zee politicus die eindelijk oog heeft voor de problemen van gewone mensen. Feit is dat, ruim drie weken nadat hij minister van Binnenlandse Zaken werd in het nieuwe kabinet van populisten in Rome, niemand meer om Matteo Salvini heen kan.
Hij heeft dezelfde radicaliteit in zich als de vorige Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis, maar hij was te eigenwijze betweter als hoogleraar, die de eurogroep wel eens even zou uitleggen hoe de economie in elkaar zit. Een beginnersfout kun je zeggen. Maar Salvini is een strijder die zich wel radicaal en recht door zee kan uiten, maar wel een waardevolle missie wil verwezenlijken om de huidige onrechtvaardige verdeelsleutels in de EU in balans wil krijgen. Ik heb dus veel verwachtingen over zijn functioneren.
Dat geldt ook voor Europa. De nieuwbakken minister haalde meteen de internationale media met zijn weigering schepen van hulporganisaties die voor de kust van Libië bootmigranten hebben opgepikt, toe te laten in Italiaanse havens. Daarmee heeft hij met een klap die de Europese Unie op haar grondvesten doet schudden, het migratiedossier op tafel gesmeten en op de ongerijmdheden daarin gewezen. Het gaat daarbij niet om vluchtelingen uit Syrië, maar om migranten uit Afrika die in Europa willen komen werken. Kernpunt: waarom moet Italië dat probleem alleen oplossen?
Prima aanpak dus. Angela Merkel krijgt te maken met een gelijkwaardige ‘opponent’ en het is nu maar te hopen dat hij zijn geloofsbrieven waardig zal verdedigen.
In dat opzicht [bedoeld wordt zijn bijnaam bulldozer] is Salvini radicaal rechts. Zelf wijst hij dat label af. ‘Populist’, dat is zijn geuzennaam. Hij sloot zich aan bij de Lega toen hij nog op school zat, zeventien jaar oud, maar toen die een eigen ‘parlement’ voor het noorden van Italië inrichtte, nam Salvini daarin plaats namens de zelfverzonnen ‘Padaanse communisten’. „Fascisme en anti-fascisme zijn historische categorieën, ze klinken verouderd”, schrijven Salvini’s biografen. „Voor hem tellen concrete antwoorden op het juiste moment.’’ Deze opstelling geeft hem de ruimte om af en toe tegen extreem-rechts aan te schurken.
Pragmatisch rechts dus en het observeren waard.
Salvini is geen man voor abstracte vergezichten. Hij is een zwart-wit denker, maar duikt niet weg. De Lega-leider is niet alleen een veelgezochte gast van praatprogramma’s op radio en tv omdat hij vaak ja zegt, maar vooral omdat hij directe taal gebruikt en niet bang is voor een verbaal duel met zijn talrijke critici. Hij heeft jarenlang kunnen oefenen als presentator van een debatprogramma op Radio Padania, de partijzender.
Het klinkt heel verfrissend vergeleken bij de Nederlandse politici die grijs gedraaide grammofoonplaten zijn geworden.
Die directe, polemiserende stijl zie je ook op Facebook en Twitter. Meer dan andere Italiaanse politici gebruikt Salvini deze sociale media als megafoon voor zijn visie op de wereld – hij heeft zijn tablet altijd binnen handbereik. Geen Italiaanse politicus heeft zo veel volgers. Radio, tv, posts en tweets versterken elkaar onderling. Salvini geeft overal zijn commentaar op. Hij prijst de politie, hekelt migranten die een relletje hebben veroorzaakt, toont zich solidair met een slachtoffer van bureaucratie, haalt nog een keer uit naar migranten.
Hij retweet ook zonder problemen kritiek – dat past in de polarisatie die hij zoekt. Soms met commentaar als: „En toch hou ik van hem’’. Als een medewerker van een Duitse hulporganisatie hem uitmaakt voor fascist, retweet Salvini een foto van de man, met neusring, lichtpaars geverfde streep haar op een verder kaal hoofd en een lange schroef in het linkeroor. Salvini’s commentaar: „Geruststellend.’’
Humor in de politiek is ook een mooie gave.
Maar relativerend, dat is Salvini niet. Neem de rel vorige week met Roberto Saviano, de schrijver die al sinds 2006 onder escorte moet leven omdat hij wordt bedreigd door de Napolitaanse maffia. Die had Salvini fel aangevallen op zijn weigering schepen van hulporganisaties met bootmigranten toe te laten. Waarop Salvini ’s ochtends in een tv-programma zei dat maar eens onderzocht moest worden of die dure beveiliging van Saviano nog wel nodig is. Saviano reageerde geprikkeld en keihard via Facebook, wees erop hoe zwaar het leven met al die beveiliging is, en omschreef Salvini als een halve maffioos. Per kerende tweet het antwoord van Salvini: je bent anti-maffia van beroep.
Italianen eerst
Bij dit communicatiespervuur (meer dan twintig tweets per dag is niet ongewoon) beschikt Salvini over uitstekende politieke instincten. Toen hij eind 2013 partijleider werd, begon hij aan een radicale verandering. De ‘Lega Nord’ werd simpelweg de Lega. Het ging niet langer meer om autonomie voor het noorden (lees: we willen zelf onze belastingcenten uitgeven die nu naar het zuiden gaan), maar om ‘soevereiniteit’ voor Italië tegenover de Brusselse regelgevers. Het verzet tegen illegale immigratie, een belangrijk tweede thema voor de Lega Nord, werd voor Salvini’s Lega het hoofdthema. Waar de Italiaanse driekleur door de Lega Nord werd bespot, begon Salvini met zijn nationalistische slogan: „Italianen eerst.’’
‘Italianen eerst’ klinkt als eigen volk eerst van PVV, maar toch klinkt Salvini heel anders dan Wilders. De laatste vind ik niet om aan te horen, Salvini blijkens deze profielschets zeer wel!
Ik heb op deze plaats altijd beweerd dat de lidstaten nooit hun soevereiniteit zijn kwijtgeraakt aan Brussel omdat het om gedeelde verantwoordelijkheden in verdragskwesties zijn en volgens onze grondwet gaan internationale verdragen boven de nationale wetgeving (zie art. 90 Gw, lid 2: ‘De wet bepaalt de wijze waarop de goedkeuring wordt verleend en kan voorzien in stilzwijgende goedkeuring’ en lid 3: ’Indien een verdrag bepalingen bevat welke afwijken van de Grondwet, dan wel tot zodanig afwijken noodzaken, kunnen de kamers de goedkeuring alleen verlenen met ten minste twee derden van het aantal uitgebrachte stemmen.’
En vooral art.93: Rechtskracht internationale verdragen
‘Bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke organisaties, die naar haar inhoud een ieder kunnen verbonden, hebben verbindende kracht nadat zij zijn bekendgemaakt.
Het probleem is vanzelfsprekend dat het mogelijk is dat de Italiaanse grondwet dergelijke bepalingen niet heeft opgenomen en dat is voor de buitenstaander die de Italiaanse grondwet niet kent, een kwestie van afwachten (Volgens Wikipedia stelt die grondwet niets voor, waarvan akte!). We zullen dus moeten afgaan op de praktijk van de Italiaanse politieke verhoudingen zoals die bestaat sinds de banenrepubliek Italië onder het langdurige premierschap van joker Berlusconi en dat zegt – naar te vrezen valt -al genoeg.
Ik ben afsluitend erg benieuwd naar de toekomst van de EU met een nieuwe Italiaanse regering. Wie weet valt het allemaal mee.
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/06/23/een-hard-rechtse-bulldozer-die-italie-verdedigt-a1607722