Tags
Uitbreiding Noord-Macedonië en Albanië willen graag beginnen met onderhandelingen over toetreding. EU-ministers werden het daar niet over eens
Clara van de Wiel, nrc.nl, 16 oktober 2019
Een „soap zonder einde”, noemde de Franse staatssecretaris van Europese Zaken Amélie de Montchalin het dinsdag. De onderhandelingen over de EU-uittreding van het Verenigd Koninkrijk? Nee: die over mogelijke toetreding van Albanië en Noord-Macedonië.
Voor de derde keer in anderhalf jaar stond het onderwerp op de agenda van de ministers van Buitenlandse Zaken. Noord-Macedonië en Albanië staan al tijden te trappelen om officieel met de EU te gaan onderhandelen. Wordt daartoe besloten, dan kan daadwerkelijke toetreding nog vele jaren op zich laten wachten. Maar een besluit wordt door de lidstaten steeds vooruit geschoven. Ook deze dinsdag: omdat er weer geen overeenstemming werd bereikt, moeten de regeringsleiders zich er later deze week over buigen.
De spanningen over de kwestie nemen ondertussen toe. In de discussie komen allerlei dingen samen: spanningen tussen West- en Oost-Europa, zorgen over migratie, vrees voor een te logge of juist machtige EU. De uitbreidingsdiscussie gaat immers altijd ook om grote vragen: wat de EU wel en niet zou moeten zijn of worden. Zeker op dit moment, nu er voor het eerst een lidstaat lijkt te gaan vertrekken en de EU tegelijk grote ambities heeft voor de komende jaren.
Over de vraag wat de EU ‘zou moeten zijn’ valt inmiddels weer een compleet boek te schrijven, en dus betekent dat hoe sneller dat debat of discours op gang komt hoe beter het is. Om een eigen stelling hier op tafel te werpen:
1. Een ‘ideale’ – hetzij terug naar de EG als Economische Gemeenschap omdat de politieke unie of federatie dan volledig uit beeld is; dan wel een confederatie EU die als een neutraal en politiek haalbaar eindstadium kan en mag worden beschouwd – EU van de ‘kleinste gemiddelde deler’, zoals op dit moment een feit is, is inmiddels vanwege alle huidige én gepasseerde ruzies en hindernissen een bereikbaar einddoel geworden, waar wij allen als lidstaten ons bij moeten neerleggen.
Pas de volgende generatie bestuurders (van de Raad, Commissie en Parlement) zal dan kunnen vaststellen of deze geformuleerde optie van ‘EG’ of ‘Confederatie’ ook in hun ogen acceptabel is. en dan kan zelfs besloten worden dat de confederatie in de vorm van (economische en doel)gemeenschap ook vastgelegd wordt in het Verdrag.
2 Als die confederatie als eindbestemming wordt aangenomen, dan mogen de huidige ruzies, conflicten en brandhaarden ook niet meer worden toegelaten of geaccepteerd. Dan moeten de details van alle onvrede van dit moment ook allemaal zijn opgelost, omdat met alle huidige (en denkbare) spanningen geen unie met mondiale ambities te besturen valt. Het is dan ‘alles of niets’.
3. En het belangrijkste wat op de toekomstagenda komt te staan: de transformatie van de EU van ‘oude politiek’ naar de/een ‘nieuwe’. De Unie van gebrekkige eenheid – om maar niet te spreken van ‘afwezigheid’ van eenheid, m.u.v. ‘de eenheid van de EU-fanaten en rabiaat pro-EU’ – zal in de toekomst gaan verdwijnen omdat de ‘klimaat- en vermogenscrisis’ en dus ‘klimaat versus extreem consumentisme’ wereldwijd zulke ernstige proporties hebben aangenomen dat concurrentie en geld-kapitalisme zullen worden afgeschaft omdat ze tegen die tijd onnodig zijn. Iedere wereldburger werkt op basis van eigen kracht en creativiteit en dat levert een wereldbeeld op van individuele talenten en vaardigheden, zodat arbeidsorganisaties dan niet meer bestaan en er een algehele ruileconomie tot stand zal komen met aanvullende robots die de routineklussen verwerken. Een robotische maatschappij – en dat is totaal wat anders dan een robotmaatschappij – waarin de robot de bejaarde medeburgers zullen ondersteunen.
- Dit wordt dus een nieuw maatschappelijk denkmodel waarin geld geen rol meer speelt omdat het huidige kapitalisme zichzelf vernietigd heeft. Maar de mens is koning in eigen atelier, en zelfstandig ondernemers omdat de mensheid over twee generaties geheel veranderd is in een intuïtief levend wezen dat geheel op eigen kracht kan leven en geen medische diensten meer nodig zijn omdat de mens anno 2050 geen ziekten meer kent. Dit lijkt een SF-scenario, maar dat is geenszins het geval. De menselijke evolutie is over 30 jaar zover ontwikkeld dat de huidige tijd als prehistorie kan worden aangemerkt, zonder transhumanisme en cyborgmensen, want die illusies bestaan niet, en alleen in de hoofden van die bedenkers van dat soort hypes.
De EU gaat kortom zo’n nieuwe wereld tegemoet dat er alleen nog maar ‘nieuw denken’ bestaat, maar die kan nu nog niet worden ingevuld, want zoals in de vorige zin aangegeven, onvoorspelbaar.
Zelfs op de meest basale vraag verschillen landen van
- En het belangrijkste wat op de toekomstagenda komt te staan: de transformatie van de EU van ‘oude politiek’ naar de/een ‘nieuwe’. De Unie van gebrekkige eenheid – om maar niet te spreken van ‘afwezigheid’ van eenheid, m.u.v. ‘de eenheid van de EU-fanaten en rabiaat pro-EU’ – zal in de toekomst gaan verdwijnen omdat de ‘klimaat- en vermogenscrisis’ en dus ‘klimaat versus extreem consumentisme’ wereldwijd zulke ernstige proporties hebben aangenomen dat concurrentie en geld-kapitalisme zullen worden afgeschaft omdat ze tegen die tijd onnodig zijn. Iedere wereldburger werkt op basis van eigen kracht en creativiteit en dat levert een wereldbeeld op van individuele talenten en vaardigheden, zodat arbeidsorganisaties dan niet meer bestaan en er een algehele ruileconomie tot stand zal komen met aanvullende robots die de routineklussen verwerken. Een robotische maatschappij – en dat is totaal wat anders dan een robotmaatschappij – waarin de robot de bejaarde medeburgers zullen ondersteunen.
Dit wordt dus een nieuw maatschappelijk denkmodel waarin geld geen rol meer speelt omdat het huidige kapitalisme zichzelf vernietigd heeft. Maar de mens is koning in eigen atelier, en zelfstandig ondernemers omdat de mensheid over twee generaties geheel veranderd is in een intuïtief levend wezen dat geheel op eigen kracht kan leven en geen medische diensten meer nodig zijn omdat de mens anno 2050 geen ziekten meer kent.
Dit lijkt een SF-scenario, maar dat is geenszins het geval. De menselijke evolutie is over 30 jaar zover ontwikkeld dat de huidige tijd als prehistorie kan worden aangemerkt, zonder transhumanisme en cyborgmensen, want die illusies bestaan niet, en alleen in de hoofden van die bedenkers van dat soort hypes.
De EU gaat kortom zo’n nieuwe wereld tegemoet dat er alleen nog maar ‘nieuw denken’ bestaat, maar die kan nu nog niet worden ingevuld, want zoals in de vorige zin aangegeven, onvoorspelbaar.
mening. Is Albanië voldoende gevorderd in de aanpak van corruptie en het hervormen van de rechtsstaat om onderhandelingen te starten? Ja, vindt een steeds groter deel van de lidstaten, net als de Europese Commissie. Nee, zegt een kleine groep landen, waaronder Nederland. In juni dit jaar riep de Tweede Kamer minister Blok nog op onderhandelingen met Albanië te blokkeren. Over Noord-Macedonië is er grotere overeenstemming: feitelijk ziet alleen Frankrijk nog obstakels voor het starten van die onderhandelingen.
Op de achtergrond speelt meer. Niet alleen de twee landen zijn volgens Frankrijk niet klaar, dat is ook de EU zelf niet. Voordat kan worden nagedacht over uitbreiding moet de EU eerst hervormen, besluitvaardiger worden en fermer kunnen optreden tegen landen die morrelen aan de principes van de rechtsstaat. Het ferme nee van Macron is voor Nederland prettig – de Franse rug is een brede om achter te schuilen.
Het is in dit verslag hinderlijk dat de argumenten tegen toelating van Albanië gelden niet genoemd worden, aangezien die toelatingscriteria hier noodzakelijk zijn om mede te kunnen beoordelen.
Voorstanders wijzen juist op de grote vraagstukken als argument om wél met onderhandelingen te beginnen. Als de EU landen op de Balkan nu geen perspectief biedt, kunnen ze zomaar in de invloedssfeer van Rusland of China terechtkomen. De EU, zo schreven onder anderen commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk onlangs aan de regeringsleiders, staat voor een „strategische keuze” en het besluit is „een test of de EU zijn beloftes kan nakomen en naar de toekomst kan kijken.”
Hier worden drogredenen gebruikt omdat het onethisch is om dreigende overlopers naar Rusland of China op tafel neer te leggen. Dat zijn angsten die de EU moet afleren omdat angst altijd een slechte raadgever is. Ook de bewering van Tusk en Juncker dat er sprake zou zijn van een strategische keuze is onzinnig omdat dat nooit eerder een kwestie is geweest. Alleen dergelijke opmerkingen bewijzen dat de EU er zelf nog niet aan toe is.
„Dit is een weinig glorieus moment voor de EU”, zei EU-commissaris Johannes Hahn dinsdagmiddag teleurgesteld. Wrevel over met name de Franse onverzettelijkheid neemt onder de overige lidstaten toe. De Finse minister van Buitenlandse Zaken Tytti Tuppurainen, die de onderhandeling leidde, sprak over „één lidstaat in het bijzonder” die zich tegenstander had getoond.
Een normale EU-burger wordt doodziek van dit soort strubbelingen en ruzies. Om van ‘onzin’ maar te zwijgen.
Wat de discussie nog ingewikkelder maakt, is dat lidstaten óók verdeeld zijn over de vraag of het besluit kan worden opgeknipt: Noord-Macedonië wel, Albanië niet. Sommige landen die vóór onderhandelingen pleiten, zoals Italië en Duitsland, zijn daar fel tegen: ze vrezen dat Albanië dan volledig uit het blikveld verdwijnt. Duitsland, zo zei een diplomaat dinsdag, is niet bereid „Albanië te offeren voor Noord-Macedonië”.
Maar ook Frankrijk wil vooralsnog de twee landen niet ‘scheiden’. Frankrijk wil eerst de hele procedure voor toetreding op de schop nemen, zo schreven Franse diplomaten vorige week in een memo aan andere lidstaten. Die is nu „te weinig politiek”, aldus een Franse diplomaat. Toetreding zou in kleinere stappen moeten gaan die ook weer terug kunnen worden gedraaid als een land onvoldoende vooruitgang boekt. „We willen af van de huidige methode waarbij je alleen aan het begin en eind van de onderhandelingen ja kunt zeggen.” Ook Nederland voelt voor zo’n aanpassing, maar staat tegelijk niet negatief tegenover een start van onderhandelingen met Noord-Macedonië.
Dit zijn volledig terechte punten die door de Fransen worden aangevoerd. Het is zelfs dom van de tegenstanders dat ze hiermee geen rekening houden.
Dat het regeringsleiders deze week lukt overeenstemming te bereiken, is onwaarschijnlijk. Een ander gevoelig thema dreigt de Europese top te overheersen: Brexit.
Dit is een logische consequentie van de bende die het VK onder Johnson ervan gemaakt heeft.
Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 16 oktober 2019
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/16/eu-houdt-tirana-en-skopje-op-afstand-a3976878