‘De aardbevingen vergen een crisisaanpak’ #trouw #groningergas

Tags

politiek

De aardbevingen vergen een crisisaanpak (Gert-Jan Ludden, opinie/Trouw, 20-6-19)

‘Met verbijstering aanschouwen velen de aanpak van de aardbevingsproblematiek in Groningen. Een slepende kwestie met duizenden gedupeerden. Het gestuntel van minister Wiebes en zijn voorgangers leidt slechts tot een juridisch steekspel, stroperigheid en ergernis, maar niet tot oplossingen.

‘Wat moet er dan nu gebeuren? In de eerste plaats moet de aardbevingsproblematiek niet als een economisch vraagstuk worden beschouwd, maar als een veiligheidsprobleem. Dit betekent dat de veiligheidsregio Groningen de regie moet overnemen en een taskforce aardbevingen moet samenstellen, waarin alle betrokken publieke en private partijen samenwerken. De aanpak van de crisis krijgt zo een ‘gezicht’.

‘De taskforce zal onvermijdelijk besluiten tot een generaal pardon voor de Groningers. Alle materiële schade aan de woningen binnen de aardbevingsgebieden moet worden vergoed. Ga ook ruimhartig om met de immateriële schade en bied nazorg aan hen met lichamelijk en/of psychisch letsel.

Dit klinkt (wederom) uiterst rigoureus, maar is dat niet want absoluut noodzakelijk. Allemaal ontwikkelingen die ons dwingen tot een totaal nieuwe wijze van politiek bedrijven. Anders gaan we onze ondergang tegemoet.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/666/articles/921413/22/2

Advertisements

Bedenkelijke ontwikkelingen in de provinciale politiek @trouw #politiekebesluitvorming

Tags

politiek

Provincies trotseren stikstofvonnis Raad van State (Emiel Hakkenes, vandaag/Trouw, 20-6-19)

Risico – Een Friese boer mag zijn stallen in de buurt van natuur uitbreiden. Ook na het ‘stikstofvonnis’ van de Raad van State.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/666/articles/921413/3/2

‘Klimaatplannen van EU-lidstaten schieten tekort’ @fd @eu

Klimaatplannen van EU-lidstaten schieten tekort (Jeroen Segenhout, Europa/fd, 18-6-19)

https://fd.nl/economie-politiek/1305228/eu-lidstaten-schieten-tekort-met-klimaatplannen

Sleutelen aan oceanen: de oplossing voor het klimaat?

Tags

politiek

Rob Buiter, Trouw – 5 juni 2019 [volledig overgenomen]

Oceanen zijn dé hoofdrolspeler in ons klimaat, zegt de marien geoloog Gert Jan Reichart. Vroeg of laat zullen ingenieurs dan ook dáár ook de oplossing gaan zoeken van het klimaatprobleem.

Het thema van de jaarlijkse VN-Wereldoceanendag, aanstaande zaterdag, is het voorkomen van plasticvervuiling in de wereldzeeën. Een groot thema, erkent professor Gert-Jan Reichart, hoofd van de afdeling oceaanonderzoek van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee op Texel en hoogleraar mariene geologie aan de Universiteit Utrecht. “Maar zeker niet hét thema van het oceaanonderzoek. Ik ben de laatste om de plasticvervuiling te bagatelliseren, maar ik zou deze Wereldoceanendag toch vooral willen aangrijpen om te laten zien welke immense rol de oceanen spelen in het regelen van ons klimaat. Niet alleen een groot deel van de extra CO2 die wij uitstoten wordt opgenomen door de oceanen; ook veruit het grootste deel van de extra warmte die wij veroorzaken, verdwijnt in het water.”

Samen met zusterinstituten over de hele wereld, doet het Texelse NIOZ dag in dag uit metingen aan stromingen en temperatuur op de zeeën en oceanen. Op die manier kan met een behoorlijke nauwkeurigheid worden becijferd waar alle CO2 en bijbehorende warmte blijft die wij de atmosfeer in brengen. Reichart: “Omdat een liter water veel meer energie kan vasthouden dan een liter lucht, en omdat er zo ontzettend veel water op aarde is, wordt maar liefst 97 procent van alle warmte die door het versterkte broeikaseffect wordt vastgehouden, door de oceanen opgenomen.”

Scheef

Wanneer Reichart niet naar de warmte kijkt, maar naar de hoeveelheid CO2, is de vergelijking al net zo scheef. “Van alle CO2 rond onze aarde zit 98 procent opgelost in het oceaanwater. En als je alleen naar de C uit CO2 kijkt, dus naar koolstof, dan zit nog steeds 95 procent van de ‘vrije’ koolstof in het oceaanwater. Slechts 5 procent zit in de lucht, in de bodem of als biomassa in dieren en in planten.”

Vooral die relatief geringe hoeveelheid koolstof in planten is voor velen een eye-opener, veronderstelt Reichart. “Veel mensen compenseren – net als ik – de CO2-uitstoot van hun vliegreizen met certificaten voor de aanplant van bomen. Maar dat heeft alleen zin wanneer dat leidt tot permanent extra biomassa in de vorm van hout, dus bijvoorbeeld een blijvend bos op een plek waar eerst een open vlakte was. Zodra die boom wordt gekapt, zelfs als het is om hem als biomassa op te stoken in een elektriciteitscentrale, ben je je compensatie weer kwijt. En dan nog. Als burger koop ik met zo’n CO2-certificaat een soort aflaat, om als wetenschapper te constateren dat we door CO2-uitstoot te compenseren op land niet veel meer kunnen doen dan rommelen in de marge van het klimaat. We zijn aan het sleutelen aan een piepklein reservoir van CO2, terwijl de grote buffer in de oceaan zit.”

Verzuurde oceaan

Dat 97 procent van de extra warmte die wij veroorzaken in de oceaan verdwijnt, betekent volgens Reichart bepaald niet dat we ons geen zorgen hoeven te maken. “Van de extra CO2 gaat ook een flink deel, zo’n 30 procent, in het oceaanwater zitten. Dat veroorzaakt verzuring van de oceanen. In procenten gemeten lijkt dat misschien niet heel hard te gaan, maar dat betekent nu al dat schelpen en koralen op bepaalde plekken in de oceanen steeds moeilijker kalk kunnen vormen. Met de huidige kennis over ingewikkelde klimaatsystemen is het nog lastig te voorspellen wat de temperatuur in de atmosfeer zal zijn aan het eind van deze eeuw, maar we kunnen al wel behoorlijk zeker zeggen dat het met de huidige snelheid van de verzuring voor bijvoorbeeld diepzeekoralen tegen die tijd niet meer mogelijk zal zijn om kalk vast te leggen.”

De oplossing van dit probleem is volgens Reichart bepaald niet eenvoudig. “Natuurlijk, als iedereen op aarde vanaf nu maximaal zou inzetten op duurzame energie en ook op andere terreinen de CO2-uitstoot zou beperken, dan kan het tij vast worden gekeerd. Maar ik vraag me af hoe reëel dat scenario is. Ik denk dat we er vroeg of laat niet aan zullen ontkomen om op een technologische manier te gaan sleutelen aan het klimaat. Nu is dat soort geo-engineering nog verboden, onder het verdrag van Londen uit 1972, maar ik denk dat we vroeg of laat niet anders meer kunnen.”

Olivijn

Op de tijdschaal van miljoenen jaren is de oceaan steeds het contragewicht geweest dat het klimaat stabiliseerde, legt Reichart uit. “In perioden dat het warmer werd door extra CO2 in de atmosfeer, gingen rotsen onder de brandende zon ‘verweren’. Daardoor werd CO2 aan mineralen uit die stenen gebonden en uiteindelijk, opgelost in regenwater, opgeslagen in de oceaan. Alleen, nu gaat de opwarming door CO2 zó snel, dat de natuurlijke verwering het niet meer kan bijhouden.

Er wordt daarom serieus gerekend aan het opzettelijk laten verweren van extra stenen. Een bekend voorbeeld is de groene steen olivijn. Dat is een steen die je bijvoorbeeld op de stranden zou kunnen vermalen, waarna hij in contact met water CO2 uit de lucht vastlegt in het zeewater.”

Het idee om olivijn in te zetten als wapen tegen CO2 en klimaatverandering stuit op veel weerstand, weet Reichart. “Toch zullen we dit soort technologische oplossingen serieus moeten bekijken”, vindt hij. “Een belangrijk en terecht bezwaar tegen olivijn is de schaal: je hebt heel veel stenen nodig om een serieus effect te bereiken. Maar in algemene zin is het wel degelijk haalbaar om zogeheten alkaliniteit aan de oceanen toe te voegen. Je maakt het water daardoor minder zuur, waardoor het automatisch extra CO2 uit de lucht gaat opnemen. En het mooie is: wanneer de oceaan CO2 opneemt, leg je het ook meteen voor duizenden jaren vast, in tegenstelling tot CO2 die je op land probeert vast te leggen.”

Manipuleren

Voor Reichart is het niet zozeer de vraag óf, maar vooral wanneer en hoe ingenieurs via de oceanen aan het klimaat zullen gaan sleutelen. “De grote vraag is natuurlijk of het ecologisch verantwoord is om de oceanen op deze manier te manipuleren. Je kunt alleen maar hopen dat alle opties zo goed als mogelijk vooraf wetenschappelijk worden onderzocht, voor we allerlei onvoorspelbare effecten veroorzaken.”

Wat dat betreft heeft Reichart zijn hoop ook gevestigd op de Verenigde Naties. “Na de diverse World Ocean Days, heeft de VN de jaren twintig van deze eeuw uitgeroepen tot het Decennium van Oceaanonderzoek voor Duurzame Ontwikkeling. Hopelijk krijgt het oceaanonderzoek daarmee de versnelling die het nodig heeft om een belangrijke rol te spelen in de klimaatwetenschap.”

Dit is mijns inziens belangrijke informatie maar voor de langere termijn omdat dit ‘vakgebied’ nog helemaal ontwikkeld moet worden en bezien op technische toepassingsmogelijkheden.

Lees ook:

Emeritus hoogleraar gelooft nog steeds in olivijn, een steen die CO2 slurpt

Het mineraal olivijn zou wereldwijd alle CO2 gaan opslurpen, voorzag professor Olaf Schuiling. Het gebeurde niet. Nu is hij gematigder, praktischer. Maar Schuiling blijft zijn ‘wondermiddel’ tegen klimaatverandering bewieroken, in een nieuw boek.
IJsland claimt succes bij omtoveren broeikasgas in steen

Over de grens dient zich een nieuwe optie aan voor CO2-opslag: kooldioxide in diepe basaltlagen van de bodem pompen. Deze techniek wordt snel goedkoper, maakte het IJslandse project CarbFix bekend. Bovendien kan geïnjecteerde CO2 in het basalt, stukken sneller dan gedacht, omgezet worden in steen.

https://www.trouw.nl/groen/sleutelen-aan-oceanen-de-oplossing-voor-het-klimaat-~aa4aae4e/

Energieplatform met een citaat van alle aanwezige opiniebijdragen (dl3)

Tags

politiek

In een poging om een ‘maximaal korte’ indruk op te doen van alle bijdragen op de link ‘Opinie’ heb ik steeds de slotalinea’s gekopieerd en van een commentaar voorzien. Mocht die poging in mijn ogen niets bijzonders hebben opgeleverd, dan zal ik in een tweede poging een eigen keuze maken uit een alinea die mij het meest prikkelt.

Voortmodderscenario lijkt internationaal meest haalbare (door Rob de Wijk)

‘In het voortmodderscenario gaat de verduurzaming wel door, maar in een laag tempo. Toch zullen volgens Nature in dit scenario oliemaatschappijen failliet gaan en kunnen olie- en gas producerende landen in chaos ten onder gaan. Voortmodderen betekent dus niet dat er niets gebeurt: er gebeurt te weinig. Dat lijkt misschien goed nieuws voor degenen die met angst en beven naar de kosten van de energietransitie kijken. Maar schijn bedriegt. Zowel aan voortgaande klimaatverandering als aan het beperken ervan zijn enorme kosten verbonden. De rekening krijgen zij linksom of rechtsom altijd gepresenteerd.

Dit is een voor mij ruim voldoende prikkelde slotalinea!

In mijn eerste blog heb ik uitgelegd dat ik voor een volledige transitie sta en dat ook betaalbaar vind omdat ik een eigen scenario heb beschreven, waarvan ik nog onbekend ben hoe specialisten daarover denken. En dat betekent ook dat ik het ‘begrijp’ dat de verduurzaming in een laag tempo zal voltrekken, wat ik ten zeerste zal betreuren, maar wel de overtuiging heb dat het politieke bestel dat niet zal kunnen veranderen (mijn pragmatische invalshoek), maar zeker ‘weet’ vanuit mijn intuïtie dat dit tempo ook de ondergang van onze beschaving zal betekenen omdat de natuur ons zal overweldigen met ‘eigen’ maatregelen zodat alles wat de mens geschapen heeft gedoemd is om ten onder te gaan. Hoezo dan? Omdat ik de aardbodem zoals de hele natuur als een levend organisme beschouw die je niet straffeloos kunt ondergraven en ondermijnen.

Maar een kapitalistisch-rationalistische samenlevingsorde leeft vanuit een eigen paradigma van meetbaarheid en winstoogmerk met een maximaal winststreven en dat staat haaks op de beginsel van de levende aarde. Die twee bijten elkaar fundamenteel en daarom is dat de fundamentele tweestrijd in onze mondiale samenleving geworden. Daarom staan populistisch-rechts tegenover genuanceerd-links, die het oude links-rechtsschema inmiddels al heeft vervangen. Maar vanwege de dualiteitscultuur blijven het permanent twee tegengestelde polen die elkaar blijven bestrijden om de eigen ‘waarheid’ tot absolutie werkelijkheid te verheffen. Daar draait het politieke spel om. Daarom komt deze politieke klasse (inclusief de massa’s die zich niet gehoord en begrepen voelen) niet tot een vruchtbare oplossing in de vorm van een verstandig besluit. Waarom niet: botsende wereldvisies, zoals al genoemd: het superkapitalisme tegenover rentmeesterschap – ik ben geen CDA’er – over de organisch levende natuur.

Als gevolg geef ik Nature gelijk in hun scenario dat oliemaatschappijen failliet gaan en olie- en gas producerende landen in chaos ten onder ‘kunnen’ – volgens mij ‘zullen’- gaan.

Tot slot mijn conclusie over de zin ‘Maar schijn bedriegt.’ Het klopt inderdaad dat in de huidige scenario’s enorme kosten zijn verbonden, maar in mijn visie praat iedereen elkaar na en zou ik gezien de tweets van Jan Rotmans wel eens zijn opvattingen willen horen. Aan Energieplatform om hem eens uit te nodigen voor een eigen opiniebijdrage. Ik ben het dus ook niet eens dat die rekening door de burgers betaald zullen moeten worden, die zij linksom of rechtsom altijd gepresenteerd zullen krijgen. Er zijn in mijn opvatting heel simpele oplossingen die veel goedkoper zullen en kunnen zijn dan de investeringen die de oliemultinationals jaarlijks uitgeven.
Afkijken bij Britten voor Net-Zero samenleving loont (door Martien Visser)

‘De CCC concludeert dat de energietransitie in de UK, mits slim vormgegeven, betaalbaar is. Maar dat laat volgens de CCC onverlet dat veel burgers en bedrijven, en zelfs hele regio’s, hard zullen worden getroffen. In Nederland beginnen we dit overigens langzaam aan ook te beseffen. De CCC wil dat het Britse Ministerie van Financiën een toetsende rol krijgt op de financiële consequenties van de energietransitie voor burgers en bedrijven.

‘In de Nederlandse media heb ik weinig gelezen over de Britse energievisie. Zeshonderd bladzijden is ook een hele hap. Dat is een gemiste kans. Deze column is veel te kort om alle interessante adviezen van onze buren te benoemen. Ik beveel daarom minister Wiebes en de Tweede Kamer daarom ernstig aan de Britse voorstellen grondig te laten bestuderen en daaruit lessen te trekken.

Hele duidelijke conclusies die volledig kunnen worden opgenomen en laat zowel Wiebes als de Tweede Kamer zich maar uitspreken over deze suggesties!

Nationale heffing beperkt industrie, ETS biedt kansen (Hans van Cleef)

‘Om het ETS optimaal te laten functioneren, en dus zo efficiënt mogelijk CO2-emissies in Europa te verminderen, is er zo min mogelijk nationale interventie nodig. Dit pleit ervoor om subsidies zo snel mogelijk af te bouwen en nationale heffingen te voorkomen. Een vaak door Nelson Mandela gebruikt Afrikaans spreekwoord luidt ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder.’ Indien we, zoals de regering in haar regeerakkoord heeft aangegeven, de CO2-emissies effectief sneller willen verlagen dan in de huidige Europese doelstellingen zullen we moeten kiezen:

‘Ofwel we trekken veel meer op met de andere landen die onder het ETS vallen.

‘Of we moeten het ETS compleet laten varen. Dat zou betekenen dat iedereen voor zich oplossingen zal moeten verzinnen die hun nationale uitstoot verlaagt in de hoop dat dit optelt tot een snellere CO2-reductie dan momenteel in Europa wordt nagestreefd.

‘Persoonlijk zou ik dan kiezen voor het meest efficiënte alternatief: het ETS. Deze optie is beter omdat we er niet van de industrie kunnen verlangen het zelf maar uit te zoeken. Dat biedt geen soelaas en kies ik liever voor een gezamenlijke Europese aanpak. Immers alleen ga je sneller, samen kom je verder.

Dit is een mooie uitkomst – zonder dat ik ETS voldoende kan beoordelen – maar vooral de laatste alinea levert voor mij een (sterk) prikkelde uitkomst op: ‘we kunnen niet van de industrie kunnen verlangen het zelf maar uit te zoeken’. Waarom vind ik dit een – in beginsel – belachelijke conclusie?

Omdat ik van met name multinationals vraag en verwacht dat zij voldoende – en ‘heimelijke’ maar vallend onder beroepsgeheimen – en adequate informatie en kennis moeten beschikken om daaruit de beleidslijnen van het bedrijf uit te zetten in termen van winst- en omzetmarges van het betrokken bedrijf. Die vormen immers standaard de uit te voeren strategie om de productieve taakstellingen te kunnen uitvoeren. De grootindustrie dient kortom alle wetenschappelijk gevalideerde kennis in huis te hebben – daartoe worden die experts ook in dienst genomen – omdat de betrokken technisch specialisten die expertise in huis hebben, al is die kennis alleen beschikbaar in het kader van de beslotenheid van de interne besluitvorming. Die kennis wordt kortom altijd bedrijfsgeheim. Maar waar in de VS het Huis van Afgevaardigden hoorzittingen kan houden waarin onder ede vragen worden beantwoord, zou dat instrument ook in de Tweede (en Eerste die daartoe ook bevoegd is) worden gehouden. Maar de hoorzittingen die de afgelopen jaren zijn gehouden laten geen grote indrukken na. Daar valt dus nog een slag te winnen.

Over Van Cleefs slotzinnen een korte opmerking, namelijk dat ze niet relevant zijn: ‘Dat [industrie die het zelf moet uitzoeken] biedt geen soelaas (…)’ vanwege deze onzin. Dat de auteur ‘liever kiest voor een gezamenlijke Europese aanpak’, dat kan op heel andere gronden ook verdedigd worden; beleefd geformuleerd: ‘niet overtuigend.’ Wel praktisch en pragmatisch geformuleerd: ‘Immers alleen ga je sneller, samen kom je verder.’ Zo is het maar net.

Wat we kunnen leren van Zweden (Pieter Boot)

‘Ambities kunnen altijd hoger. Zweden is ook het land waar de klimaatacties van scholieren begonnen. Het genoemde CCPI zette Zweden weliswaar bovenaan, maar liet de eerste drie plaatsen onbezet omdat geen enkel land op weg is zijn bijdrage aan een temperatuurstijging van 1,5 graad ter leveren. Maar zowel de lang volgehouden lange-termijnoriëntatie als de concrete beleidsaanpak kunnen ons tot lering strekken. Er is meer mogelijk dan velen denken.

Dit lijkt me in algemene en generalistische zin altijd juist en laat ik verder even rusten. Want mijn indruk is dat al deze bijdragen in elkaar gepast kunnen worden.

CO2-reductie: Kabinet meet met twee maten (Michel Schuurman)

“Uitstoot is uitstoot, klimaatverandering houdt niet op bij de grens”

‘Hoewel op dit standpunt het nodige is af te dingen (zo hangt de beslissing van een multinational om Nederland al dan niet te verlaten niet af van één, maar van vele nauw met elkaar verweven factoren), juichen wij alleen maar toe dat het kabinet breder kijkt dan Nederland als het gaat om CO2-uitstoot, en zich ook zorgen maakt over emissies elders ter wereld. Immers: uitstoot is uitstoot, klimaatverandering houdt niet op bij de grens.

‘Des te meer verbaast het ons dat de regering vervolgens nauwelijks thuis geeft als het gaat om CO2-reducerende projecten die zich deels buiten Nederland afspelen. Het Rijksbrede Programma Circulaire Economie heeft de potentie om veel CO2-reductie te realiseren. Door materialen of producten langer in de kringloop te houden, hoeven immers minder ruwe grondstoffen gedolven, bewerkt en vervoerd te worden. Bij veel van deze initiatieven vindt CO2-reductie echter aan het begin van de keten, dus in het buitenland, plaats. Dit programma heeft een aantal actieagenda’s, waaronder die in de bouw. Met name de betonsector kan sterk bijdragen aan CO2-reductie, maar er worden nauwelijks middelen ter beschikking gesteld om dit effectief ten uitvoer te brengen. Hier kiest het kabinet dus niet voor de goedkoopste optie per vermeden ton CO2, iets wat wel steeds gepredikt wordt.

Ook een zeer effectief project als het gaat om CO2-reductie, het REDD+ Business Initiative, kan op weinig steun van de Nederlandse regering rekenen. In dit programma werken bedrijven samen aan het behoud van tropische bossen, een van de meest kosteneffectieve manieren van CO2-reductie. Maar wederom betreft het CO2-reductie elders, in tropische gebieden in dit geval, en geeft de overheid niet thuis.

Gaat het om dit soort initiatieven, gericht op duurzamer produceren in het algemeen, ongeacht waar de meeste CO2-uitstoot wordt voorkomen, dan staat bij het kabinet ineens de boekhouding voor ‘Parijs’ voorop. Er wordt gewezen op de verantwoordelijkheid voor het behalen van de Nationally Determined Contributions (NDC’s), de per land gedefinieerde doelstellingen in het Parijsakkoord. Hier spreekt de regering met gespleten tong: enerzijds de zware industrie in Nederland niet willen belasten omdat zij anders elders nog vervuilender zou gaan produceren, anderzijds CO2-reductie elders niet willen steunen omdat dit niet meetelt voor onze eigen boekhouding.

“Kabinet, toon leiderschap. Meet niet met twee maten!”

‘Kabinet, toon leiderschap. Ga staan voor je werkelijke prioriteiten en meet niet met twee maten. Dus richt óf je pijlen op ‘Parijs’ en belast dan ook de CO2-uitstoot van grote bedrijven in Nederland fors. De cynicus zou zeggen: je hoeft zelfs niet te treuren in het hypothetische geval dat zij naar het buitenland vertrekken: dat komt onze NDC’s alleen maar ten goede! Óf belast grote bedrijven niet, om te voorkomen dat ze elders vervuilender te werk gaan. Maar steun dan ook projecten die die vervuiling elders op de wereld tegengaan.

‘Overigens is er nog een derde optie, die wij als MVO Nederland van harte aanbevelen. Benader duurzaam ondernemen, inclusief het drastisch verlagen van CO2-uitstoot, integraal. Voer dus én een substantiële CO2-heffing in voor alle CO2-uitstoot in Nederland en steun tegelijkertijd projecten die CO2-emissies elders voorkomen of compenseren. Wees niet kortzichtig door je te beperken tot CO2-reductie binnen de landsgrenzen, maar houd het mondiale plaatje voor ogen. Daarmee neemt Nederland haar morele verantwoordelijkheid in het tegengaan van klimaatverandering. Dat is toch het minste wat het zogenaamd ‘groenste kabinet ooit’ kan doen.

Mijn eerste indruk bij deze alinea’s is dat dit type van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen ideaal kan worden genoemd en hoe de overheid toch achterloopt want modern management betreft. En dan heb ik het nog niet eens over de drama’s van de ICT-problemen bij de overheid.

Er zal veel meer op deze manier moeten worden gediscussieerd en doorgesproken omdat het veel meer kan opleveren dan ‘men aanvankelijk dacht’ dat mogelijk zou zijn. De klimaattafels hebben zo beschouwd weinig opgeleverd.

Meer banen, schonere lucht, een sterkere economie; het kan allemaal (Dilan Yeşilgöz-Zegerius)
‘In deze DuoColumn debatteren Kamerlid Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) en de Amsterdamse wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) met elkaar over de energietransitie. Eerder vroeg Marieke aan Dilan en haar antwoord zal hieronder worden weergegeven:

‘Zo zijn we bijvoorbeeld de afgelopen jaren met z’n allen minder vlees gaan eten. Waarom? Omdat mensen zich bewust zijn van de gevolgen van vlees eten. Voor hun gezondheid, voor het milieu en voor het klimaat. Niet omdat ze met een vleestaks zijn ontmoedigd. Nee, mensen zijn slim en wijs genoeg om zelf afwegingen te maken. Op deze manier zien we dus dat mensen door bewustwording intrinsieke motivatie vinden om bepaalde keuzes te maken.
Zullen we afspreken wat meer te vertrouwen op het gezonde verstand en de wil van mensen (en bedrijven!) om ons heen?
Groet, Dilan

Hierover hoef ik vanuit mijn visie op het milieu- en klimaatprobleem geen nadere toelichting te geven want deze geciteerde zinnen zegt al genoeg over het maatschappijbeeld van dit Kamerlid dat even ‘fundamentalistisch klassiek-liberaal’ klinkt als de startbrief van de GL-wethouder van Amsterdam, die aan dit antwoord vooraf ging. Beiden vertegenwoordigen oude politiek met ieder hun eigen fundamentalistische sausje erover heen. Daar wordt de bevolking ook hoorndol van. Kortom, geen bijdrage aan de oplossing van de klimaatverandering.

Maak van industrie weer belangrijke vernieuwende broedplaats (Coby van der Linde)

‘De groeiende economische en geopolitieke tegenstellingen vergen strategische creativiteit van de EU en van Nederland. Dit geldt ook voor onze bedrijvigheid. Het moet toch mogelijk zijn de locatie en verbindingen met het achterland van Nederland zelf te benutten zonder dat we in een winkelmandje van Xi belanden?

Deze slotalinea zijn kenmerkend voor de groeiende complexiteit waarmee we mondiaal te kampen hebben. Het probleem zou ik echter op een andere wijze willen formuleren: ‘Dat locatie en verbindingen met het achterland van ons land zelf benut moet kunnen worden’ enerzijds en dat ‘we in een winkelmandje van Xi belanden?’ anderzijds zijn beide uitdrukking van de inmiddels wereldwijde economische en financiële vervlochtenheid van alle grootmachten en dat betekent dat we nagenoeg voor een onmogelijke opgave staan. Iemand die zich op dit moment relativerend opstelt zoals door de populisten wordt gedaan en mede ontkenners van deze problemen, zullen overmorgen door straatmassa’s gelyncht worden vanwege hun grootspraak.

Mythes over elektrisch rijden ontmaskerd (Olof van der Gaag)

‘De overgang naar elektrisch rijden is een ingrijpende technologische, financiële én sociale verandering. De belofte is groot en we staan pas aan het begin. We kunnen nu geen blauwdruk verlangen voor de marsroute tot 2030. Het werkt veel beter om te sturen op de duidelijke doelen uit het regeerakkoord; en met een eerlijke feitenbasis jaarlijks het beleid zo slim mogelijk aan te passen zodat we die doelen ook halen tegen de laagste kosten en met het meeste gemak voor de automobilist. Een opsteker is dat de elektrische auto snel bereikbaarder wordt: in 2021 zijn er 44 modellen te koop onder de €50.000 (gemiddelde prijs €35.000). Deze auto’s halen gemiddeld zo’n 300 kilometer op een volle accu.

Er komt een grote omschakeling op gang van particulier wegvervoer, maar een nog grotere omschakeling naar het openbaar vervoer omdat we met erg veel tweede handsbenzine- en dieselauto’s zitten die onmogelijk binnen 20 jaar vervangen kunnen worden. Daarvoor is de inkomenskloof tussen de modale en drie/viermaal modale verdieners veel te groot geworden. Dat gaat zich ook wreken en op dat front gaat de beweging van de gele hesjes nog zwaar opspelen. Dat is de indruk die ik uit deze tekst haal. Persoonlijk vervoer wordt een superluxe aangelegenheid en zal automatisch uit het straatbeeld verdwijnen vanwege de teruggang van toeristisch verkeer als het aantal terroristische aanslagen toe zal nemen omdat de toekomstige Al Qaida’s deze transitie zal aangrijpen om het westerse kapitalisme op te blazen.

Gemeenteraad onbewust van sleutelrol bij warmtetransitie (Sible Schöne)

‘Mijn beeld is dat de meeste gemeenteraden in ons land nog geen moment hebben nagedacht over de impact van het landelijke besluit dat ze verantwoordelijk worden voor de wijkaanpak en dat ze over twee jaar een besluit moeten hebben genomen welke wijken voor 2030 van het gas afgaan. Er is nog nauwelijks nagedacht hoe een zorgvuldig democratisch en participatief besluitvormingsproces er in de praktijk uit ziet en wat dat betekent voor hun communicatie en de organisatie van de nieuwe warmtevoorziening. Dat moet snel veranderen. De nodige druk op de ketel is daarbij onvermijdelijk. Maar druk zetten zonder gemeenten te helpen breed gedragen antwoorden op bovenstaande vragen te formuleren, lijkt me vragen om moeilijkheden.

*Dit onderzoek zal in mei worden gepubliceerd via Platform31 en HIER

Zo zal het in de praktijk wel lopen, al zullen de gemeenten zich via de Raad zich specifiek moeten richten op de achterstandswijken die relatief een gering aantal koopkrachtige gezinnen herbergen.

Tolling Agreements kunnen transitiekosten beperken (Martien Visser)

‘Even een uitstapje naar België. Onze zuiderburen hebben back-up gascentrales nodig en de vrije markt investeert niet. Een mogelijkheid is afwachten. De prijzen gaan dan stijgen en het risico op black-outs neemt toe. Niet slim. Het alternatief is dat de Belgische overheid met de geldbuidel gaat zwaaien en capaciteitsvergoedingen gaat introduceren, zo hoog tot er iemand hapt. De kosten daarvoor worden omgeslagen op de gebruikers. Echter, zou het niet slimmer, lees goedkoper, zijn de noodzakelijke gascentrales als Belgische overheid zelf te laten bouwen en de beschikbare capaciteit vervolgens via Tolling Agreements te verhuren aan marktpartijen?

In ieder geval een praktisch voorstel dat zich in nog veel meer lidstaten gaat voordoen. Het wordt ook steeds duidelijker voor mijzelf – om voor mij persoonlijk te spreken – dat deze transitie die bij de betrokken bevoegde wetenschappers een pure noodzaak zijn, een gigantische operatie zal gaan worden. Daar mag dus niet geringschattend over worden gedacht. Omdat de overheden er niet in zullen slagen – met een groeiend aantal populistische regeringen in het achterhoofd – om tijdig met maatregelen te komen, zal de tegenwerking van een wisselend en veranderend klimaat ook zijn aandeel nemen. Kijken hoe de halsstarrige massa’s van ontkenners dan zullen reageren. Het gaat erop lijken dat een klimaat- en energietransitie gepaard gaat met een politieke transitie en de representatieve bestel wordt vervangen door een bestel gebaseerd op een directe democratie, die per land en lidstaat anders wordt ingevuld.

Gok niet op groen gas, maar neem regie in warmtetransitie (Wilma Berends)

‘Dus het lijkt misschien wel aantrekkelijk en makkelijk om te wachten op de belofte van nieuwe gassen. Maar volgens Natuur & Milieu is dit veel te simpel en niet verstandig. Want er zal in 2030 nog niet voldoende duurzaam nieuw gas zijn om die 1,5 miljoen woningen te verwarmen. Geen groen gas en geen groene waterstof. Hoe uit deze impasse te komen? Natuurlijk moeten wethouders hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Maar laten we dit aan de markt over of gaan we dit landelijk regisseren? Wij zien een belangrijke rol en verantwoordelijkheid voor de minister van Economische Zaken en Klimaat. Minister Wiebes kan helderheid scheppen en als een ‘gasregisseur’ de kleine hoeveelheid nieuw gas verdelen. Net zoals hij de markt voor Gronings aardgas stuurde, kan de minister ook de markt voor nieuw gas gaan sturen. Onder andere door aan te geven of bepaalde sectoren prioriteit krijgen. En door aan te geven welke gemeenten of welke soorten wijken tussen nu en 2030 kunnen rekenen op duurzame nieuwe gassen (als die er zijn). Want, wethouders en gasnetbeheerders willen aan de slag, maar dan moeten zij wel weten waar zij aan toe zijn. Doet de overheid dit niet, dan is de kans groot dat iedereen zich rijk rekent, maar de transitie niet op gang komt. Het klimaat hoort niet thuis in het casino.

Weer een mooi betoog dat duidelijk maakt dat er een brede maatschappelijk debat gewenst wordt om uit deze voorspelbare ‘impasse’ te komen. ‘Aan de markt overlaten of gaan we dit landelijk regisseren?’ Dit laatste is meer evident omdat de oppositie dan al kansen ruikt om zittende kabinetten naar huis te sturen; zoals iedere verkiezing al een peiling over de landelijke regering is. Kortom, hoe meer politieke knelpunten er opdoemen, maar vreugdevoller menig oppositioneel hart gaat kloppen. Omdat onder die omstandigheden geen enkele politicus zich meer beschikbaar stelt voor een ministerspost vanwege afbreukrisico’s komen we automatisch uit in een directe democratie! Een onverwachte uitkomst van deze ronde langs deze serie opinies! Inderdaad, want het klimaat ‘hoort niet thuis in het casino’, zoals deze mooie reeks van beschouwingen hierbij wordt afgesloten als deel 1. Vervolgdelen worden noodzakelijk vanwege de vele verschillende gezichtspunten die natuurlijk konden worden verwacht!

Wordt dus vervolgd

Noten:

https://www.energiepodium.nl/artikel/voortmodderscenario-lijkt-internationaal-meest-haalbare
https://www.energiepodium.nl/artikel/afkijken-bij-britten-voor-net-zero-samenleving-loont
https://www.energiepodium.nl/artikel/nationale-heffing-beperkt-industrie-ets-biedt-kansen
https://www.energiepodium.nl/artikel/wat-we-kunnen-leren-van-zweden
https://www.energiepodium.nl/artikel/co2-reductie-kabinet-meet-met-twee-maten
https://www.energiepodium.nl/artikel/meer-banen-schonere-lucht-een-sterkere-economie-het-kan-allemaal
https://www.energiepodium.nl/artikel/maak-van-industrie-weer-belangrijke-vernieuwende-broedplaats-1
https://www.energiepodium.nl/artikel/mythes-over-elektrisch-rijden-ontmaskerd
https://www.energiepodium.nl/artikel/gemeenteraad-onbewust-van-sleutelrol-bij-warmtetransitie
https://www.energiepodium.nl/artikel/tolling-agreements-kunnen-transitiekosten-beperken
https://www.energiepodium.nl/artikel/gok-niet-op-groen-gas-maar-neem-regie-in-warmtetransitie

‘Waarom gebruiken we de markt niet voor CO2-reductie?’ #klimaattafels

Tags

politiek

Auteur Frans Rooijers, is Directeur van CE Delft

Inleiding en positiebepaling:

De redenen waarom ik kritisch sta tegenover dit artikel is vanwege mijn onafhankelijke politieke – partijloos – standpunt en overtuiging dat ik erg kritisch sta tegenover het gevoerde energiebeleid in ons land en dat ik grote bedenkingen heb over ons politieke bestel dat door het bestaan van een grote hoeveelheid partijen in mijn ogen nooit tot een zuivere politieke besluitvorming kan komen. Daarom ben ik voor een snelle invoering van een digitale directe democratie (DDD), hoewel dat een grondwetswijziging noodzakelijk maakt en daarom nog heel lang – generatie – zal duren voordat deze kan worden ingevoerd. Maar nu een bijzaak.

Daarnaast ben ik een principieel voorstander van duurzame energie-inzet omdat de fossiele brandstoffen onze beschaving sluipenderwijs aan de afgrond hebben gebracht, al is dat nog niet zichtbaar. Maar met een afgrond bedoel ik ook dat het van het ene moment op het andere afgelopen kan zijn als de wereld plotseling wordt getroffen door een serie van vulkanische uitbarstingen die ook een veelheid aan tsunami’s kan veroorzaken en door alle houtkap wereldwijd tot een mega grootschalige natuurramp zal leiden dat deze beschaving niet zal overleven.

Mijn woede naar de politieke wereld is immens groot omdat ik in de afgelopen 40 jaar van een viertal partijen lid ben geweest en overal dezelfde mechanismen in werking heb gezien, bij stemmingen bijvoorbeeld. Omdat iedere partij zijn vleugels kent en ook veel intern lobbywerk kent zodat stemverhoudingen voorafgaande aan opening van een congres al vaststaat, sta je als minderheid (op rechts of op links binnen een enkele partij) mogelijk altijd aan de verkeerde kant en slik je de ene nederlaag na de andere. Daarom zal ik nooit meer lid worden van een politieke partij en niet meer meewerken aan dit bestel. Mijn ervaring leert mij dat ik vanwege mijn productie aan blogs mijn gram kan halen waar de politiek altijd blind is geweest.

Wat de fossiele verslaving van onze politiek betreft komt mijn politieke activiteit als blogger neer op veel leeswerk in kranten en mijn boekenverzameling: omdat ik voorstander ben van DDD heb ik ook mijn eigen databestand opgebouwd via het opbouwen van blogs die in de loop van de tijd kunnen worden aangepast, maar die ik wetenschappelijk heb geschreven zodat ze langdurige geldigheid blijven behouden. Op die manier bedrijf ik politiek en daarom ben ik nu via Whatsapp aangemeld bij nieuwe politieke fora.

Mijn onafhankelijke positie maakt ook dat ik mijn eigen standpunten altijd heb ingenomen op basis van wetenschappelijke gefundeerde methoden en technieken.

Als wetenschappelijk getraind burger wens ik alle standpunten ook volgens de geldende regels van vakdisciplines en logica op te bouwen. Wat mijn afkeer van fossiele energie betreft kan ik mij noodzakelijkerwijs alleen maar vinden in een tweetal sleutels voor toekomstig beleid:

1. Duurzame energiehuishouding kan veel goedkoper worden georganiseerd dan men tot heden denkt, omdat duurzame energie is opgebouwd uit natuurlijke bronnen zoals zon, water, wind en aardwarmte (geothermie), maar zonder kernenergie vanwege de financieel zware investeringen die astronomische bedragen vergen voor bouw van nieuwe kerncentrales en wat altijd vergeten wordt: veilige afvalverwerking van hoogradioactieve stralingsrestanten.

2. Alleen door kranten goed en intensief te lezen – sinds mijn pensioen – ben ik onder de indruk gekomen van onze kwaliteitsbladen, waar eindeloos veel meer kennis en ontwikkelingen in vermeld staan; als je daar eenmaal goed op blijft letten. Daarom heb ik een eindeloos aantal artikelen thuis opgeslagen liggen die mij in staat stellen om een eigen databestand op te bouwen en te gebruiken via de computer en internet. Ik kom dus binnen platforms altijd met voor anderen ‘verrassende’ oplossingen en opties van mogelijkheden.

3. Zo weet ik nu ook dat er al heel veel geschreven wordt – vooral in het FD – over alle bewonersgroepen en commerciële startups die met een stroom aan nieuwe initiatieven gekomen zijn en waarvan velen verbaasd zijn over zoveel creativiteit. Mijn bijdrage is in deze blog om aan te tonen dat er slechts een eenmalige investering nodig is voor nieuwe windparken, zonnepanelen op gebouwen en schaarse grond binnen de agrarische sector, die om de vijf jaar onbebouwd gelaten worden om de bodemgesteldheid te herstellen en in balans te brengen, zodat er ook veel minder mest gebruikt zal kunnen worden dan gelopen eeuw gebruikelijk was. Zo kunnen er ‘bijbelse’ jubeljaren in ere kunnen worden hersteld, zodat die akkers volgebouwd kunnen worden met zonnepanelen.

3. Deze nieuwe energiebenadering maakt ook duidelijk dat er een groot verschil met ‘vroeger’ zal ontstaan vanwege het feit dat bij fossiele bronnen sprake was van doorlopend onderzoek naar nieuwe bronnen want iedere bron raakt ooit uitgeput, maar daarvan is bij duurzame ‘non-bodem’ bronnen geen sprake. Water, wind en zon zijn boven de aardbodem te vinden en daarvoor zijn eenmalig (excl. afschrijvingskosten) investeringen nodig. Maar geologen zijn niet meer nodig om geschikte fossiele lagen op te sporen. En in die zin zijn deze duurzame bronnen eeuwig beschikbaar.

Alleen moet de EU eerlijk verdeeld worden wat beschikbare ‘loze’ akkers en percelen betreft, waar de grond niet geschikt is voor landbouw. Er zijn dus twee soorten duurzame energie die verdeeld kunnen worden over heel Europa: zuid-EU met veel zonne-uren wordt waar mogelijk volgebouwd met zonnecollectoren; getijdenstroom alleen aan kustgebieden en wind ook daar waar meteorologische omstandigheden het meest gunstig zijn. Met de Sahara- en Sahel-gebieden kunnen overeenkomsten of verdragen worden gesloten. Werk aan de winkel kortom voor meteorologische en klimaatdeskundigen tot een keuzebepaling van terreinen of regio’s te komen om te bepalen waar permanente energieprojecten worden ontwikkelen, zodat de EU zelfvoorzienend wordt wat betreft energiebronnen. Ik schakel nu over naar de te bepreken tekst:

‘Alle klimaattafels bij elkaar zijn niet in staat om fossiel die prijs te geven die het verdient, zodat energiebesparing en CO2-vrije energie goedkoper kunnen worden dan fossiel, stelt Frans Rooijers. Hij vraagt zich af waarom de markt niet als instrument wordt gebruikt om de CO2-reductie te realiseren.

Deze startalinea valt voor mij moeilijk te beoordelen in hoeverre er sprake was van ‘tegenwerking’ of ‘stille sabotage’ als geconstateerd wordt dat ‘alle klimaattafels bij elkaar niet in staat’ waren om tot een prijsbepaling te komen. De zin zal technisch wel kloppen, maar het feit dat iets niet gelukt is, zal geëvalueerd moeten worden. Zijn de klimaattafels daar als schuldigen aan te wijzen? En mijn vraag is overigens ook wat die zin betekent, dat men voor fossiel niet die prijs kon vinden die het verdient’…

En wat de markt als instrument is het voor een commerciële instelling als CE Delft logisch om te verwijzen naar de markt, maar of de markt altijd de aangewezen partij is, is maar helemaal de vraag. Het feit dat de geologen in dienst van de NAM hadden aangekondigd – ik herinner mij die kranten berichten nog – dat na verloop van tijd door gaswinning bodemverschuivingen zouden plaatsvinden, dat is dus altijd verzwegen gebleven. Dat is ook een kenmerk van marktwerking. Negatieve opties of incidenten worden altijd verzwegen. En daarom koppel ik aan deze ‘geologische’ waarschuwing ook het merkwaardige feit dat er in de heel Europa nooit melding is gemaakt van kerncentrale-incidenten (met uitzondering van België waar structureel defecte centrales staan) die natuurlijk hebben moeten plaatsvonden. Maar het algemene verschijnsel dat concurrentiegevoelige feiten onder de pet worden gehouden, past ook bij marktwerking.

Tot slot van de eerste passage: ‘Hij vraagt zich af waarom de markt niet als instrument wordt gebruikt om de CO2-reductie te realiseren’. Mosterd na de maaltijd zou ik zeggen aangezien de markt daar in het verleden zelf iets mogelijkerwijs heeft laten liggen.

‘Het huidige proces om tot een halvering van de klimaatemissie te komen is een wonderlijk proces, vooral omdat zoveel partijen het eens zijn met een aanpak waarbij de markt een beperkte rol speelt. Geleid door een VVD-minister en een VVD-coryfee. En dan toch nog geen marktwerking.

Deze passage begrijp ik ook niet helemaal. De betrokken tafels waren het er dus over eens dat de markt een beperkte rol moest/diende te spelen ofwel een beperkte rol toekwam. Waarom waren ze het daarover eens? Dus afgezien van de laatste zin dat er dan toch geen marktwerking was/is, is de strekking van deze alinea er ook niet duidelijker op geworden.

‘Maar iedereen is het er mee eens, van industrie tot milieuorganisaties, er zijn uitgebreide plannen gemaakt aan alle 100 tafels en tafeltjes, en die liggen nu klaar om door het kabinet geaccordeerd te worden, een paar kleine wijzigingen en dan aan de slag met de planeconomie.

De vraag hierbij is wat het standpunt van auteur Rooijers zelf is (geweest). Akkoord vanwege ‘aan de slag met de planeconomie’, waaruit ik zelf af kan leiden dat die ‘planeconomie’ ook niet helemaal de ‘bedoeling’ zal zijn geweest, want dat klinkt redelijk communistisch.

‘De klimaattafel Verkeer is misschien nog wel het meest marktgericht met fiscale prikkels voor elektrische auto’s, betaald door de autorijders die vasthouden aan benzine en diesel. Maar het marktinstrument bij uitstek om zowel CO2-emissie als bereikbaarheid te sturen, de kilometerheffing, de kilometerbeprijzing, rekeningrijden of hoe je het ook wil noemen was taboe, al vooraf meegegeven door onze liberale minister.

Iedereen is bekend met het feit dat kilometerheffing politiek gevoelig ligt en dat blijkt uit deze tekst ook ingecalculeerd. En met het aantal klimaattafels zal er wel over elk discutabel thema uitvoerig gedelibereerd zijn geweest.

‘De klimaattafel van het bedrijfsleven, de Industrietafel, is helemaal een toonbeeld van planmatig denken. Bedrijven houden blijkbaar niet van marktwerking. Een uitgebreide lijst van wat elk bedrijf gaat doen en hoeveel subsidie deze daarvoor nodig heeft, is de achtergrond van de bonus/malusregeling die door het PBL en CPB is neergesabeld. Maar een CO2-heffing voor meer marktwerking blijkt een moeizame discussie op te leveren.

In feite is de vraag hierbij of de opzet van deze klimaattafels wel de juiste keuze is geweest om tot een uitvoerbaar plan te komen dat ook de Tweede Kamer zou hebben overtuigd. En bepaalde thema’s zoals CO2-heffing blijven politiek kwetsbaar. Alleen om die reden is de uitvoering van dit project of opzet is reden voor een kritische evaluatie.

“Al die klimaattafels bij elkaar zijn niet in staat om fossiel die prijs te geven die het verdient”

‘De klimaattafel Gebouwde omgeving omarmt de wijkaanpak, waarbij gemeenten de leiding krijgen over het elimineren van aardgas uit de gebouwde omgeving. Processen om de burger te laten meedenken over welke soort verwarming (hoeveel isolatie, groen gas, warmtepomp, warmtelevering) de gemeente moet besluiten, zodat het Rijk daar subsidie voor kan geven. Met veel, heel veel overleg en tot nog toe, in de proefprojecten, vooral complexe discussies en weinig convergentie. Waarom niet de aardgasprijs op 1 euro per m3 beprijzen zodat isolatie, warmtepompen en warmtelevering aantrekkelijk worden?

Er is dus een (van de vele) conclusie mogelijk dat deze opzet niet heeft opgeleverd wat ervan verwacht mocht worden en dat en vervolg met mogelijkerwijs een aangepaste opzet (met burgers aan iedere klimaattafel erbij) veel zal opleveren. Men had ook de optie van ‘vrijblijvendheid’ kunnen beperken en minder ruimte kunnen gunnen, door een meer dwingend voorzitterschap in te stellen: ‘niet naar huis voordat er meer concrete resultaten op papier zijn geboekt’, die ook aan de pers aangeboden zouden worden, zodat het publiek en publieke opinie zich hierover hadden kunnen uitspreken.

‘De klimaattafel Elektriciteit zegt dat er vanaf 2025 nieuwe marktregels moeten komen, maar tot die tijd wordt met veel subsidie zonne-energie en windenergie in het elektriciteitssysteem gepompt. Waarom niet een verplichting aan elke leverancier om in 2030 nog maar elektriciteit met maximaal 150 gram CO2 per kWh te leveren, in plaats van de huidige 500 gram?

Goede vraag en wat de eerste regel over nieuwe marktregels betreft die pas over 6 jaar worden verwacht, had ook een slagvaardiger en strengere hand van de voorzitter verwacht mogen worden, waaruit maar weer blijkt hoe moeilijk zo’n gezamenlijke groep van tafels te managen is. Deze gang van zaken lijkt dus qua resultaat niet erg vruchtbaar te noemen.

‘De markt kan schone en zuinige installaties leveren als deze maar niet hoeven te concurreren met fossiele energie. Want dat maakt het zo moeilijk. Al die klimaattafels bij elkaar zijn niet in staat om fossiel die prijs te geven die het verdient, zodat energiebesparing en CO2-vrije energie goedkoper kunnen worden dan fossiel. Dus niet het maar aan de markt overlaten, nee, de markt zodanig reguleren dat CO2-vrij de standaard wordt.

Dit is een erg vreemd passage. De voorwaardelijke conditie die hier wordt gesteld, te weten dat duurzame installaties maar niet ‘hoeven’ te concurreren met fossiele energie, klinkt erg dubbelzinnig. Vermoedelijk een formulering van de auteur, maar wat bedoelt hij hiermee als het nu toch om de dwingende omstandigheid gaat dat de fossiele energiebronnen dienen te verdwijnen. Dus mogen ze gerust worden weggeconcurreerd. De fossiele energieproducenten hebben de afgelopen jaren gewoonweg zitten te slapen. Hier blijkt een spanningsveld aanwezig te zijn vanwege ongewenste ‘concurrentieplicht’ of noodzaak daartoe, dat hier een overduidelijke taak bij de overheid ligt om die strijd op voorhand al als beslecht te beschouwen ten nadele van de fossiele industriëlen en dus ten gunste van de duurzame sector. Als zij het aantoonbaar niet kunnen redden in de concurrentieslag, krijgen zij het rechterlijk gelijk toegewezen en zal de overheid inspringen!

‘En wat me daarbij ook opvalt is dat de huidige aanpak werk verschaft aan duizenden goed betaalde ambtenaren, branchevertegenwoordigers, adviseurs, actievoerders terwijl het uitvoerende bedrijfsleven van spaarzaam betaalde installateurs en dergelijke moet wachten tot de duur betaalde plannen worden goedgekeurd. Is dat misschien waarom de gele hesjes zich niet verbonden voelen met de ontwikkelingen in de samenleving?

Dit is een onzinnige redenering want dat er zoveel ‘goed betaalde ambtenaren’ nodig zijn om een en ander te bewerkstelligen, is al te dwaas voor woorden. Ik zal het daarbij maar houden, omdat ik niet zeker ben of ik deze alinea goed heb begrepen en geïnterpreteerd. Ik hoop dat ik het verkeerd begrepen heb!

“We zijn vooral veel goedkoper uit als de markt wordt uitgedaagd’”

‘Maar waarom zou marktwerking beter zijn? Ik denk vooral omdat de markt andere mensen aan het denken zet, creativiteit losmaakt bij handwerkers, mensen die dicht op de praktijk zitten, die slimme oplossingen kunnen verzinnen, als daar voor betaald wordt. Oplossingen die niet op de tafels komen omdat ze nog niet bestaan, maar voor een deel ook omdat het oplossingen zijn die niet bekend zijn aan de overlegtafels, of te weinig flagship-karakter hebben. We zijn vooral veel goedkoper uit als de markt wordt uitgedaagd. En dat kan met het beprijzen van fossiele energie, zo simpel is dat. En de moeilijke situaties die dat veroorzaakt bij de lage inkomensgroepen en een deel van het bedrijfsleven, die moeten met het vele geld dat opgehaald wordt met CO2-beprijzing worden opgelost. Dat is de juiste volgorde.

Het gaat niet om de vraag ‘waarom de marktwerking beter is of zou zijn’! Dat is irrelevant. Het gaat nu om een energietransitie die uitgevoerd moet worden en zeker de fossiele industriëlen hebben geen eisen te stellen. Zij zijn zelf nalatig geweest door het op het allerlaatste moment pas in actie te komen en dus ook nagelaten te hebben om alvast in de afgelopen jaren met zelf een transitieplan te komen. In plaats daarvan hebben al die CEO’s van de fossiele industrie hun bonussen al die jaren mogen incasseren en dat mag een grote schande worden genoemd. Ook deze alinea munt wat oogmerken van de auteur niet in duidelijkheid uit. Of het juist is dat het ‘vele geld dat opgehaald wordt met CO2-beprijzing’ is maar helemaal de vraag. Mijn conclusie is dat Rooijers vastgeklonken zit aan de ‘klimaattafellogica’, die gaandeweg is ontstaan, maar waarover hij zelf nog onzeker over is. Zijn ‘juiste volgorde’ is niet de mijne. Dat heb ik in mijn inleiding hopelijk afdoende uiteengezet.

Noten:

https://www.energiepodium.nl/artikel/waarom-gebruiken-we-de-markt-niet-voor-co2-reductie (30-04-2019) door Frans Rooijers (Directeur van CE Delft)
https://www.trouw.nl/home/de-finnen-geven-hun-kernafval-een-permanente-rustplek-onder-de-grond~ad578dac/
https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2019/in-dit-grottennetwerk-willen-de-finnen-de-komende-millennia-hun-kernafval-opslaan/
https://nos.nl/artikel/2280313-finnen-trots-op-permanente-kernafval-grot.html

‘Hoe erg is dat, een iets warmere wereld?’ (hfd 5 in: Pier Vellinga, Klimaatverandering. p 64 e.v.)

Tags

politiek

De gevolgen van klimaatverandering worden vaak zwaar aangezet, maar er zijn beslist ook oordelen aan verbonden. In het vroege voorjaar op een terras zitten wordt door vrijwel iedereen gewaardeerd. Of, serieuzer, het langere groeiseizoen kan leiden tot hogere opbrengsten in de landbouw en de stookkosten worden lager in de milde winters. Als het erg koud is, klinkt dan ook meer dan eens de verzuchting: waar blijft die voorspelde opwarming?

De vraag is begrijpelijk, maar daarbij wordt voorbijgegaan aan de traagheid van het klimaatsysteem. Verandering in klimaat komt zoals eerder gezegd moeilijk op gang, maar eenmaal op gang gekomen is zij moeilijk te stoppen. Opwarming kost tijd, zeker wanneer het gaat om de enorme watermassa’s van de oceanen. Eenmaal op gang gekomen, gaat het proces van opwarming en zeespiegelstijging nog eeuwenlang door.

De belangrijkste vraag is eigenlijk: hoe verhouden de normale maatschappelijke dynamiek en de eigen dynamiek van de natuur zich tot de snelheid van klimaatverandering? Kunnen we ons tijdig en voldoende aanpassen, of worden we keer op keer verrast? Het antwoord hangt vooral af van de snelheid waarmee het klimaat verandert. Gaat het wereldwijd gemiddeld om 1 graad temperatuurstijging in het jaar 2100, of om 6 graden?

Er zijn bovendien gebieden waar de temperatuur sterker zal stijgen dan het wereldgemiddelde, en gebieden waar het juist langzamer zal gaan. Dat hangt onder andere af van de verhouding tussen land- en zeeoppervlak en van de dominante stromingspatronen in de oceaan. Ook veranderingen van windpatronen maakt dat er wereldwijs grote verschillen zullen optreden in de mate van opwarming. In sommige gebieden zal die worden versterkt omdat de bodem door het smelten van sneeuw donkerder wordt. Elders zal de aanvoer van koude lucht kunnen toenemen en zal de bewolkingsgraad stijgen, met juist minder opwarming als gevolg. In figuur 27 in het kleurenkatern is aangegeven hoe de verschillen in opwarming tot nu toe zijn geweest, en hoe groot de verschillen kunnen zijn bij opwarming volgens IPCC-scenario’s met lage en hoge temperatuurstijging.

Het antwoord op de vraag hoe ernstig klimaatverandering is, hangt af van drie zaken. Ten eerste gaat het om de snelheid en de omvang van de verandering. Daarnaast zijn de capaciteit van natuur en mens om zich aan te passen van belang. Ten derde is er het gevoel van rechtvaardigheid: in hoeverre zullen landen en volken accepteren dat de klimaatverandering die zij ondervinden wordt veroorzaakt door mensen elders om de wereld? Dit laatste vraagstuk ligt gevoelig in de internationale politiek, omdat het tot nu toe vooral de rijkere landen zijn die de extra broeikassen in de lucht hebben gebracht, terwijl de arme landen vermoedelijk de meeste schade lijden of zullen lijden, omdat daar weinig geld beschikbaar is voor tijdige aanpassingen.

Hieronder wordt beschreven wat het voor de wereld betekent wanneer de gemiddelde wereldtemperatuur met 1 of meer graden Celsius stijgt in de periode tot 2100.

Wat te verwachten bij 1 tot 2 graden temperatuurstijging

Als het gaat om één graad stijging van de gemiddelde temperatuur in 2100, dan kunnen wij mensen ons daar redelijk goed bij aanpassen, en de natuur ook. Het klimaat verandert dan zoals wij dat nu eigenlijk al meemaken; de gemiddelde wereldtemperatuur is anno 2011 ongeveer 0,8 graad hoger dan ruim honderd jaar geleden. Het voorjaar begint enkele weken eerder en de winters zijn gemiddeld zachter. De gemiddelde neerslag neemt toe, met vooral zomers heftiger buien, en we krijgen vaker te maken met langdurige droogte.

Dit verhaal geldt in grote lijnen voor de hele wereld. De meteorologische vuistregel luidt dat de plaatsen met veel neerslag met nog meer neerslag te maken krijgen, en dat droge gebieden nog droger worden. Bovendien zal de zeespiegel sneller stijgen dan voorheen. Het noordelijke halfrond zal sneller opwarmen dan het zuidelijke halfrond, omdat daar naar verhouding meer land is.

Wordt vervolgd

Vellinga’s klimaatkennis

Tags

politiek

Opvallende opmerkingen in 4e hoofdstuk van ‘Klimaatverandering… Feiten, Fabels en open vragen’ van Pier Vellinga (Balans), 2011 (54 e.v.)

4 Wordt de invloed van de mens op het klimaat overschat?

‘In verschillende vakdisciplines wordt onderzoek naar klimaatveranderingen gedaan. Een van de disciplines os de geologie. Er zijn geologen die het effect van menselijk gedrag op het klimaat sterk relativeren. Ze zijn het weliswaar eens met de conclusies van het IPPC over de toename van broeikasgassen en over de herkomst ervan, maar zij geloven niet dat die extra broeikassen zoveel invloed kunnen hebben op het klimaat. Zij verwijzen daarbij naar het verre verleden, toen er ook veranderingen in het klimaat waren, terwijl er nog nauwelijks mensen waren. De gemiddelde temperatuur van de aarde kent een eigen dynamiek, zo argumenteerden zij: zonnevariatie, grote oceaanstromingen, vulkanen en ijstijden ontstaan door schommelingen van de aardas spelen elk hun eigen rol. De invloed van mensen kan daar volgens hen niet tegenop.’ [Ik ben benieuwd of de grote veranderingen sinds de Eerste en volgende Industriële Revoluties in dit boek besproken wordt, want sinds het ontstaan van de eerste fabrieken op kolen in de 19e eeuw hebben natuurlijk een grote invloed op broeikasontwikkeling ingebracht].

‘Dat het klimaat verandert, daar twijfelt haast niemand meer over’ @fd #klimaatverandering #Baudet

Tags

politiek

Alleen al uit deze openingszin die ik uit de tekst heb gehaald en tot titel verheven, en waarin de vraag of de oorzaak bij de mens moet worden gezocht of niet, er niet toe doet, blijkt al het ongelijk van Baudet.

Existentieel risico: klimaatverandering. Decarbonisering portefeilles vraagt aandacht (Harm Luttikhedde, Fondsnieuws.nl, bijgevoegd bij fd, maart 2019 – 20-3-19)

Het groeiend besef dat klimaatverndering grote en soms onvoorziene beleggingsrisico’s mee zich meebrengt, zorgt ervoor dat steeds meer spelers nu hun portefeuilles klimaatproof maken.

Van ‘high’ naar low carbon is een puzzel

Mooi de draak gestoken met klimaatontkenners @volkskrant #klimaatprobleem

Tags

politiek

Dave gelooft niet in klimaatverandering, want dat is goedkoper (Jop Eikelboom en Jos Maalderink, De Speld/de Volkskrant, 20-3-19)
Prachtige samenvatting van het klimaatdebat!
https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/595/articles/873443/48/2