Het #Brexit-besluit van het #VK betekent ook de mogelijkheid voor de @EU om Angelsaksisch bestuursmodel los te laten #trouw

Tags

Brexit, EU, TweedeKamer

Brexit biedt kansen voor een diverser Europa (Marjolein Quené – historicus en bedrijfskundige -, opinie/Trouw, 25 juli)

Brexit | Nu de Britten de EU verlaten, kan Europa ook meteen afscheid nemen van het economisch model waarin enkel oog is voor het belang van de aandeelhouder, bepleit Marjolein Quené.

Dit is een volkomen juiste conclusie van de auteur, al zal er ongetwijfeld vanuit het bedrijfsleven direct gereageerd worden door te stellen dat de politiek daarvan moet afblijven. Dat zullen we – burgers – dan nog wel eens zien…!

Verschil tussen Angelsaksisch en Rijnlands model helder uitgelegd en de vraag is wie die strijd gaat winnen om tot ware economische eenheid te komen in de EU #fd #arbeidsverhoudingen #productie-eigendom #denhaag #eu

Tags

Angelsaksischmodel, Economie, EU, Rijnlandsmodel

Werknemers zien als mede-eigenaars (Peter van Lieshout, Opinie & Dialoog/fd, 28 april)

‘Weer een andere vorm is het Duitse model van ‘Mittbestimmung’. Van oudsher zijn in Duitsland medewerkers van een bedrijf vertegenwoordigd in de leiding van het bedrijf. Wettelijk ligt vast hoeveel bestuurders er vanuit de medewerkers mogen worden voorgedragen. In het Duitse model zijn niet alleen werknemers, maar ook vaak financiers vertegenwoordigd. Dat past in een model waarbij het kapitaal van een bedrijf sterk leunt op vreemd vermogen en niet, zoals in de Angelsaksische wereld, op eigen vermogen in de vorm van aandelen. Bedrijfsleiding, financiers en werknemers beslissen zo gezamenlijk over de richting van een bedrijf en de wijze waarop bijvoorbeeld innovatie op termijn ook ten goed kan komen aan alle medewerkers.’

Omdat deze wereld economische blokken kent die met elkaar concurreren om groeiende winsten en stabiele economische dominantie, is ieder blok opgebouwd uit een enkelvoudig economische basisprincipe, zoals de aandeelhouders binnen de Angelsaksische wereld, dat in de VS de alleenheerschappij heeft, en in het VK moet delen met het continentale deel van de EU, dat uit traditionele overerving een ander karakter heeft. Tot nu toe heeft dat de economische eenheidsstreven van de EU geen schade opgedaan.

De misschien theoretische vraag is natuurlijk of beide systemen binnen één unie eigenlijk mogelijk of houdbaar blijken te zijn. waarom niet is een normale reactie van een niet vak-econoom, en een dergelijke stelling wordt onderbouwd met de ervaring van een economische unie slechts houdbaar is als de economische stelsels van de deelstaten onderling even sterk zijn. En dat is de trieste start van de EMU geweest dat dit niet het geval is; en er met de regels is de hand gelicht. En de eurocrisis kwam als gevolg van het feit dat alle financiële markten hevig met elkaar verweven zijn, zodat ergens een brekende schakel een desastreus gevolg heeft voor de hele keten.

De conclusie van dit fragment dat geciteerd is, dat het niet onmogelijk mag zijn om zowel het Angelsaksische als het Rijnlandse model te handhaven. Weliswaar is dat ook nooit een strijdpunt geweest, maar dat is eigenlijk heel verwonderlijk. Met het huidige bonusdebat wordt het met de dag duidelijker dat het Angelsaksische nooit op het continent ingang zal doen vinden, al proberen de bedrijven die inmiddels tot dat beloningssysteem zijn overgegaan, dan koste wat kost te handhaven. Maar zij zullen nu permanent de publieke opinie tegen zich gekeerd zien en dan is het maar de vraag of zij die op voorhand verloren strijd te blijven voeren. Dat gaat ten koste van de psychische gezondheid van die bedrijven.

Aanbeveling om meditatie in te zetten tegen graaigedrag is overdreven met rechtvaardigheid komen we verder #fd #economie #angelsaksischgedrag #rijnlandsmodel #gezonderleefklimaat #ratrace

Tags

Angelsaksischmodel, Economie, exorbitante_inkomens, ratrace, Rijnlandsmodel

Meditatie helpt tegen graaigedrag (Frits Bosch, Opinie & Dialoog/fd, 23 april)

‘In de discussie over de bonussen van ABN Amro zegt publicist Joris Luyendijk dat bankiers in een amoreel universum leven. Kamerleden tonen zich verbijsterd over de ‘stuitende’ antwoorden die de bankiers gaven tijdens een hoorzitting.

Topbankiers leven inderdaad in een amoreel universum omdat zij zich vanuit hun Angelsaksische traditie, die sinds de jaren negentig is overgewaaid naar ons land, niets aantrekken van de normale regels van rechtvaardigheid. Dat de Amerikaanse zakenbankiers enorme risico’s aangaan die beloond moeten worden door bonussen hoort bij hun in onze ogen excessieve winststreven en zij menen niet anders te kunnen om hun status te verbeteren ten opzichte van hun concurrenten. Maar het is helemaal niet nodig om dat stelsel in ons land in te laten voeren, hoewel al onze banken – met uitzondering van de idealistische als Triodos en ASN – dankbaar gebruik hebben gemaakt van de mondialisering via multinationals. Het gebrek aan rechtvaardige verhoudingen die hierdoor ontstaat, en vooral de redenering die de voorzitter RvC ABN Amro daarbij heeft opgehangen in de hoorzitting in de Kamer, was en is inderdaad stuitend. Geheel tegen de Nederlandse tradities van rechtvaardigheid in.

‘Die verontwaardiging komt wat hypocriet over in een wereld waarin een topvoetballer met een jaarsalaris van € 80 mln naar huis gaat, een directievoorzitter van een olieconcern met € 24,5 mln en een golfer miljardair kan worden.’

Die verontwaardiging is helemaal niet hypocriet aangezien topvoetballers geen steun van de overheid hebben gekregen omdat ze anders failliet zouden zijn gegaan. Een topvoetbalclub , die in ons land niet meer bestaan, draait op normale businessplannen, maar onze grootbanken zijn door de overheid gered. Daarom gaat deze vergelijking mank. Dat geldt ook voor oliebestuurders en golfmiljardairs, die naar mijn weten in ons land niet bestaan. Die buitenlandse miljardairs kunnen wij niet aanspreken op hun vergaarde vermogens omdat zij onder andere belastingstelsels vallen. Maar waar wij dus nu in de EU behoefte aan hebben is een harmonisatie van Europese belastingstelsels, zodat buitengewoon getalenteerde sporters ook evenredig bijdragen aan de collectieve voorzieningen waarvoor die iedere natiestaat verantwoordelijk is.

De auteur heeft wel gelijk dat ons kapitalistische bestel bezig is uit de bocht te vliegen:

‘Het venijn zit dus niet alleen bij de bankiers die een tonnetje extra willen passen in dat plaatje, maar in ons hele kapitalistische systeem dat uit de bocht vliegt. We zijn het extreem vergaren van geld en goederen steeds meer gaan verwarren met gelukkig zijn. Binnen die gedachtewereld hebben bankiers hun eigen leefwereld geschapen. In dat grotere kader lijkt me dat niet amoreel.’

In mijn blog van gisteren heb ik al gewezen op het verschijnsel dat opgepot geld dat door de superrijken wordt geïncasseerd, niet dienstvol kan worden ingezet voor economische groei en armoedebestrijding. De schuldencrisis heeft ons geleerd dat er extreme risico’s worden genomen met andermans geld en dat kan niet anders dan uiteindelijk op het algehele faillissement van dit bestel leiden. Laat staan dat de bankiers er gelukkig van worden, want dat zal alleen tijdens die persconferentie het geval zijn wanneer de kwartaal- of jaarcijfers bekend worden gemaakt. Hun leven barst verder van spanningen hoe ze dit roulettespel kunnen volhouden.

Kortom, het advies van te gaan mediteren is op zich prima, maar het leidt de zaak af van het beginsel van de rechtvaardigheid en rechtvaardige inkomensverhoudingen, die allang geen politiek agendapunt meer zijn. De laatste oproep tot spreiding van kennis, macht en inkomen stamde uit de jaren zeventig in de vorige eeuw.[1] De hoogste tijd om dat debat nieuw leven in te blazen.

[1] http://www.grenzeloos.org/content/spreiding-van-kennis-macht-en-inkomen-een-noodzakelijk-debat

http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/15287_wat_was_er_eigenlijk_mis_met_spreiding_van_macht_inkomen_en_kennis/

Prikkelen of prutsen is het algemene beeld bij het #bonusbeleid #vk #psychologischonderzoek #denhaag #eu

Tags

Angelsaksischmodel, Bonusbeleid, Den Haag, Economie, EU, Rijnlandsmodel

Prikkelen of prutsen? (Mark M. van Vugt, Katern V/de Volkskrant, 16 april)

Nog los van alle morele boosheid erover: is belonen met bonussen psychologisch wel zo’n goed idee? Evolutionair psycholoog Mark M. van Vugt ziet meer nadelen dan voordelen.

‘Bonussen kunnen ervoor zorgen dat men zich uitsluitend richt op het behalen van de targets, en andere belangrijke werkzaamheden die moeilijker meetbaar zijn vergeet.’

Eerste commentaar: Zoals ooit Jaap van Duijn in een Telegraaf-column geschreven heeft: vroeger bestonden bonussen niet – en zeker niet in Europa -, en wat dat betreft is het een luxe-instrument en simpelweg niet noodzakelijk. De vraag is dan aan de orde wanneer bonussen in de VS zijn ingevoerd.

We lezen verder in dit Volkskrantartikel:

‘Maar had de economische crisis ons juist niet geleerd dat het uitdelen van bonussen – een variabele beloning voor een geleverde prestatie – een perverse prikkel is? Moet je wel met een bonus beloond willen worden?’

‘Vanuit psychologisch perspectief bezien is bonusbeloning niet alleen maar slecht. Psychologisch onderzoek naar prestatiebeloning laat in elk geval een tamelijk genuanceerd beeld zien.’

‘De financiële bonus is een gangbare manier om werkprestaties te stimuleren. Uit onderzoek van het blad Management Team, uitgevoerd in 2008, dus vóór de economische crisis, bleek dat ongeveer 50 procent van de werknemers graag zou zien dat hun loon meer afhankelijk was van hun prestatie. Dit is niet zo vreemd. De mens heeft een fundamentele behoefte zich sociaal te vergelijken en zich positief te onderscheiden van vergelijkbare anderen. Dus als je betere prestaties levert dan een ander, wil je daar ook erkenning voor.’

Waarschijnlijk is het uitgangspunt dat het betere presteren dan anderen, een kwestie was van uitonderhandelen tijdens de voortgangsgesprekken, zoals dat gebruikelijk is in het bedrijfsleven. In de ambtelijke werkomgeving bestaan andere normen die van oorsprong waren terug te voeren op de betere rechtspositie van deze categorie werknemers.

Dat de mens een fundamentele behoefte heeft om zich te vergelijken, is ook een ingeslepen cultuurpatroon omdat die fundamentele behoefte zich alleen materieel uit in geldelijke beloning en vergelijkbaarheid in status en dus alleen kijkt naar het innerlijke beleven. Dat betekent dat iedereen een matschappelijk geaccepteerd salaris zou moeten ontvangen, maar alleen door collega’s gewaardeerde prestaties tot een extra beloning zou moeten leiden. Maar de afdeling personeelszaken hebben hun eigen meetbare salarisschalen ontwikkeld en dat is natuurlijk de oorzaak van de kloof in beschouwingswijze. Alles vertechnocratiseert in onze samenleving en dat leidt tot vervreemding en ongenoegen.

‘Toch kleven er ook nadelen aan de bonus. Allereerst kunnen bonussen op het verkeerde gedrag aansturen. De belangrijkste conclusie uit jarenlang onderzoek is dat bonussen eigenlijk alleen de werkprestaties verhogen op relatief simpele taken, zoals de hoeveelheid auto’s die iemand verkoopt. Maar hoe meet je succes bij complexere taken, zoals het leiden van een bedrijf? Hoe goed een bedrijf het doet hangt af van veel factoren, en op de belangrijkste ervan, de staat van de economie hebben bestuurders nauwelijks invloed.’

Dit is precies de reden dat de enorme beloningsstructuren in de VS ontstaan zijn vanwege de puur persoonlijke indrukken die daar maatgevend waren. Maar Amerika is in zijn DNA ook een pioniersland met een zekere persoonlijke willekeur in het denken in het bloed. Europa heeft een duidelijke sociale traditie vanuit de vakbeweging die in de late negentiende eeuw ontstaan is en daarom kent Europa ook een Rijnlands model van besturen en belonen, waarbij alle partijen vertegenwoordigd zijn. In het tegenovergestelde Angelsaksische stelsel telt alleen de aandeelhouder en verder niemand. Een erg eenzijdig op de concurrentie gericht economisch bestel met ook onvoorstelbare onrechtvaardige inkomensverhoudingen. Het continentale Europa wil daar nooit naar terug. Dat blijft dus ook een fundamenteel conflictpunt in de EU, want een onoplosbaar probleem.

Dat houdt ook in dat de inmiddels ingevoerde bonusregelingen bij de multinationals in ons land gevestigd vanuit hun Nederlandse oorsprong, altijd op kritiek kunnen blijven rekenen als er bonussen worden uitgeleerd die helemaal niet passend zijn in onze sociaaleconomische traditie met onderhandelingen in cao-verband van hoog tot laag. De raden van bestuur van multinationals en vervolgens de andere grotere bedrijven in ons land hebben zich daarvan losgezongen, maar in het volksgevoel blijft dit een eeuwig strijdpunt, want inkomensverschillen van hoog tot laag met meer dan tien procentpunten, blijven in het gevoel onrechtvaardig. Het werk wordt immers geleverd door allen, zonder iemand uitgezonderd. Een secretaresse is in het geheel even belangrijk als de CEO. Maar dat inzicht is nog niet doorgedrongen in het moderne management, of liever in de praktijk van het management, want binnen de theorievorming bestaat dit bewustzijn wel.

Om dit af te sluiten gaat het in de toekomstige samenleving – en dus ook in het economisch productieproces – erom dat het overrechtvaardigingsprincipe (zoals het in dit artikel wordt vermeld) moet worden tegengegaan, en dat het alleen gaat om het ervaren van plezier in het creatieve proces van werken. Het gaat om een werk- en productieproces waarin iedere werknemer het leuk en prettig vindt om te werken en niet omdat het moet. Zo lang dit ideaal niet gerealiseerd wordt, zal ook de voortwoekerende economische crisis niet worden opgelost. Daarmee kunnen we nu alvast rekening blijven houden.