• About
  • Angela Merkel is de enige in de EU en het Westen die Poetin afdoende kan bestrijden @fd @MicheleWaard @eu #rusland #nieuwekoudeoorlog @TimmermansEU
  • AquariusPolitiek is de politiek van deze nieuwe eeuw
  • De economische werkelijkheid is veel weerbarstiger dan de wetenschappelijke trends doen vermoeden #nrc #economie #bedrijvigheid #economischegezondheid
  • Nieuwe strategie van de oppositie: zo bot mogelijk optreden, want als er ledenvergaderingen van partijen het referendum (vooralsnog) alleen als bron van ellende zien vanwege misbruik ervan, dan kun je die partijen van arrogantie en elitair gedrag beschuldigen die democratisering tegenhouden via het ‘almachtige’ referendum; ‘Bravo’, knap bedacht en uitgewerkt en uitgespeeld!
  • Wat hebben we geleerd na tien jaar financiële crisis? @nrc @CoenTeulings #vroegoflaatopnieuwfalen #economischetheorie
  • ‘#IMF: meer groei in #China leidt tot meer risico’ #fd #mondialeeconomischeverhoudingen
  • ‘Burgerdienst in ruil voor baan’

AquariusPolitiek

~ De nieuwe wereld

AquariusPolitiek

Category Archives: geothermie

‘Hoe de warmwaterbel onder Nederland ons gaat verwarmen’: eindelijk is het zover

25 Tuesday Jul 2017

Posted by aquariuspolitiek in Duurzaamheid, Energie, energietransitie, geothermie

≈ Leave a comment

Tags

Energie

Aardwarmte in plaats van aardgas

Schone energie die, als je het goed plant, eeuwig beschikbaar blijft. En we zitten erbovenop. Aflevering 3 van De Groene Revolutie: Nederland verwarmen met aardwarmte.

Door: Rene Didde, de Volkskrant, 25 juli 2017

Groene revolutie maar hoe dan?

De overgang naar een duurzame economie in Nederland is nu echt ingezet. We volgen het vallen en opstaan van pioniers en andere aanjagers op de voet.

‘Het is heel bijzonder’, zegt mevrouw Weerheim (81). ‘Je snapt er aanvankelijk niets van. Ze boorden buizen onder de weg, en zelfs onder deze flat. Er stroomt warm water doorheen.’ Het ruime appartement van mevrouw en meneer Weerheim in Pijnacker wordt niet verwarmd met aardgas of uit een elektrische boiler. Nee, het is warm water dat diep uit de aarde wordt opgepompt en van daar naar hun radiatoren wordt geleid. Meneer Weerheim (85) vindt het ‘behaaglijke en constante‘ warmte. Het warmwater dat de cv van de Weertheims vult, komt van tuinder Ammerlaan, hier verderop in het Westland.

De warmte van de aarde is eeuwig beschikbaar

Aardwarmte of geothermie is niets minder dan de belofte van een nieuw Groningenveld, maar dan met warm water of zelfs stoom in plaats van aardgas. ‘Of beter, verschillende kleine warmwatervelden verspreid over het land‘, zegt Frank Schoof, directeur van het Platform Geothermie in Delft.

En anders dan het aardgas zijn de warmwaterbronnen niet van fossiele oorsprong. Mits goed gepland, is de warmte van de aarde eeuwig beschikbaar. En bij het oogsten van de warmte komt amper CO2 of vervuiling vrij, aldus Schoof. Bovendien kan geothermie cruciaal zijn om autonoom te blijven ten opzichte van wispelturige energielanden als Rusland en het Midden-Oosten.

  1. Je kunt er zelfs mee douchen

Daar toont tuinder Leon Ammerlaan het geheim van de aarde

Douchen en warm water tappen is technisch ook mogelijk met de aardwarmte, maar dat gebeurt nog niet bij de familie Weerheim. ‘De elektrische boilers waren nog niet afgeschreven en vervanging is te kostbaar’, zegt Arne Swank, hoofd vastgoed van Rondom Wonen. De kleine woningcorporatie gaat later dit jaar verderop drie nieuwbouwcomplexen met 66 woningen bouwen. ‘En die zullen warm tapwater van zestig graden of meer ontvangen.’

Die nieuwe flatwoningen worden aangesloten op dezelfde bron, 2 kilometer verderop bij glastuinbouwbedrijf Ammerlaan. Daar toont tuinder Leon Ammerlaan het geheim van de aarde. ‘Kijk, hier komt een buis met water met een temperatuur van ruim 70 graden boven. En die buis daar brengt het water van 20 graden weer terug naar 2,2 kilometer diepte‘, wijst Ammerlaan. Het verschil van 50 graden warmte wordt geoogst door het aardwater door een warmtewisselaar te laten lopen, waar de overdracht naar het stadswarmtenet plaatsvindt.

Het 150 miljoen jaar oude water pompt Ammerlaan op met soms 200 duizend liter per uur. Dat bleek meer dan genoeg voor zijn zes hectare kassen, waar hij interieurplanten als palmen en yucca’s kweekt. ‘Ook een sporthal, zwembad en school zijn samen met de 470 woningen meteen aangesloten, net als een buurman met acht hectare kassen’, zegt Ammerlaan. Later dit jaar komen er nog andere glastuinbouwbedrijven bij.

  1. Maar prikken we de aarde niet lek?

Uit onderzoek uit de aardgasindustrie en uit – peperdure – boringen, blijkt dat heel Nederland over warmwaterbellen als die van Ammerlaan beschikt. Als andere tuinders soortgelijke coalities met woningbouwverenigingen, particulieren en kantoren beginnen, zijn we de aarde dan niet aan het lek prikken? Kan het Westland niet gaan zakken? Zowel Ammerlaan als Schoof bezweert van niet. ‘Per kerende buis brengen we evenveel afgekoeld water terug in de aardlaag als we eruit trekken. Er zijn nog nooit verzakkingen bij dergelijke diepe geothermieprojecten opgetreden‘, aldus Frank Schoof.

Het Staatstoezicht op de Mijnen denkt daar minder luchtig over. Recentelijk stelde het adviesorgaan van de regering dat de risico’s bij het boren naar geothermieputten ‘vergelijkbaar zijn met die in de olie- en gaswinning‘. De geothermiesector, pas tien jaar oud, moet volwassen worden. Het Staatstoezicht adviseert ‘terughoudendheid met geothermie in gebieden waar aardbevingen voorkomen als gevolg van de gaswinning‘.

Het water is gratis, maar de boringen kosten meer dan 3 miljoen euro

Schoof wijst erop dat de bron na dertig tot veertig jaar minder warm water gaat afgeven. ‘Erg is dat niet’, zegt hij. ‘We kunnen dan verderop een nieuw reservoir aanboren. Het gesloten warmtereservoir is na honderd jaar of meer ongeveer op de oude temperatuur. Die kun je dan weer aanspreken. Als we het goed plannen, kan Nederland eeuwen vooruit.’

Tuinders als Ammerlaan vormen voorlopig de voorhoede. Ze zijn op zoek naar een duurzame warmtebron met een stabielere prijs dan aardgas. Toch is het nog geen vetpot. Ammerlaan moest menigmaal naar de bank. ‘Het water is weliswaar gratis, maar de boringen kosten meer dan 3 miljoen euro per stuk. Als je misboort, kom je na een omslachtige procedure in aanmerking voor een vergoeding van de overheid.’

Ook de infrastructuur tussen zijn warmteput en de woningen als die van de familie Weerheim is prijzig. Ammerlaan heeft zelf geïnvesteerd in de buizen, maar op termijn kan hij aansluiten op de zogeheten Warmterotonde Zuid-Holland. Dat netwerk van warmwaterbuizen moet in 2020 liefst 350 duizend woningen en kantoren en duizend hectare glastuinbouw voorzien van warmte. In Rotterdam is al een deel aangelegd. Nu nog voedt afvalbedrijf AVR een buizenstelsel met de restwarmte die bij de verbranding van afval ontstaat. En er is restwarmte genoeg bij de industrie in het Rijnmondgebied. Als die allemaal aantakken, kan het net worden uitgebreid en kunnen woningen en kantoren in Den Haag, Leiden, Delft en Dordrecht ermee worden verwarmd.

  1. miljoenen huishoudens kunnen worden verwarmd

Alle woningen van het aardgas afhalen, zal 100 miljard gaan kosten

In de Metropoolregio Amsterdam, die zich uitstrekt van IJmuiden tot Almere, werkt ‘warmteregisseur’ Jan van der Meer aan soortgelijke ambities. ‘Warmtenetten hebben de potentie om 30 tot 50 procent van de 7,7 miljoen Nederlandse huishoudens van warmte te voorzien‘, zegt Van der Meer, die ook in de regio Nijmegen en Arnhem warmteregisseur is. Vooral in steden met veel hoogbouw heeft een warmtenet kansen.

Alle woningen van het aardgas afhalen, zal 100 miljard of meer gaan kosten, aldus Van der Meer. ‘Ik vergelijk het vaak met de wederopbouwperiode na de oorlog. Toen heeft Nederland soortgelijke bedragen geïnvesteerd. De energietransitie van nu vraagt hetzelfde. Gasleidingen eruit, warmtenetten erin, elektriciteitsleiding verzwaard in geval woningen geheel elektrisch worden verwarmd.’

De afvalovens zullen steeds minder te doen krijgen

De bestaande warmtenetten worden meestal gevoed met warmte die vrijkomt bij de elektriciteitsproductie, soms door aardgas te verbranden. Ook de warmte van afvalverbranders als ARN in Nijmegen vindt haar weg naar warmtenetten. ‘ARN kan met 35 duizend huishoudens bijna de helft van de woningen in Nijmegen van warmte voorzien. Bij industrie als Tata Steel in IJmuiden verdwijnt die warmte nu ongebruikt naar de lucht en het water. Die komt in de Metropoolregio mooi van pas.’

Afval zal steeds meer worden hergebruikt, dus de afvalovens zullen steeds minder te doen krijgen, beseft Van der Meer. ‘Op termijn kan aardwarmte de rol van industriële restwarmte overnemen. Elke kilometer die je dieper de aarde in gaat, stijgt de temperatuur met 30 graden. Op een diepte van 3 kilometer heb je al bijna stoom.’

600 duizend huishoudens, nog geen 10 procent van Nederland, krijgen warmte van een warmwaternet. Er zijn in Nederland 12 grootschalige warmtenetten met 230 duizend aansluitingen. Energiebedrijven als Nuon, Eneco en Essent leveren daarvoor warmte. Dat doen ze ook voor 300kleinschalige netten. Dan zijn er nog 6.600 kleinschalige netten eigendom van woningcorporaties, vve’s en projectontwikkelaars. Die kleine netten leveren warmte voor bijvoorbeeld een flat, of een tiental huizen in een blok.

Voor het zover is, moet nog veel onderzoek plaatsvinden. ‘Van ongeveer tweederde van Nederland weten we nog weinig van aardwarmte, onder andere in de regio Amsterdam’, zegt onderzoeker Benno Schepers van CE Delft, een onderzoeksbureau gespecialiseerd in duurzaamheid. Toch denkt ook Schepers dat de aardwarmte over twintig jaar miljoenen woningen kan verwarmen. ‘Ongeveer 50 procent van de huishoudens is geschikt voor een warmtenet, vooral in de Randstad.’

En het mag dan wat kosten, zo’n nieuw net levert ook wat op. CE Delft becijferde dat de Warmterotonde in Zuid Holland 4,5 miljard euro gaat kosten, maar gedurende haar levensduur 5 miljard euro oplevert in de vorm van besparing op aardgas, vermeden kosten aan het gasnet en een betere luchtkwaliteit.

Een nadeel lijkt wel dat een hele wijk mee moet doen met een warmtenet. Wat als een huiseigenaar eigenwijs denkt in warmte te voorzien met een zonneboiler, warmtepomp en zonnepanelen? ‘Gemeenten moeten keuzen maken per wijk en samen met bewoners tot besluiten komen‘, zegt Gijs de Man, voorzitter van brancheorganisatie Warmtenetwerk en directeur van het warmtebedrijf Purmerend. ‘Valt de keus op een warmtenet, dan kan een bewoner best voor helemaal elektrisch kiezen, maar dan moet hij de kosten voor de extra infrastructuur zelf betalen.’

Volgens De Man is er bij de verduurzaming van warmtenetten ook nog een slag te maken met biomassa. ‘Hier in Purmerend verstoken we snoeiafval van Staatsbosbeheer in een verbrandingsketel. Daarmee leveren we 80 procent van de warmte van het net. Uiteindelijk gaan we naar geothermie, de ultieme duurzame bron, met nul CO2-emissie.’

  1. Maar ‘dan moet de overheid wel de regie nemen’

Willen we er in de aardgasloze toekomst net zo warmpjes bij zitten als in het fossiele Slochteren-tijdperk, dan moet de overheid wel de regie nemen, zegt Frank Schoof. ‘Te beginnen door geen nieuwe aardgasleidingen meer aan te laten leggen en meer onderzoek naar geothermie te stimuleren. Ik zie ook een ‘100-puttenplan’ voor kansrijke velden in Nederland voor me. Als de overheid dit initieert, zal het belanghebbend bedrijfsleven investeren, inclusief de industrie die stoom nodig heeft. Het moet klaar zijn voordat het Energieakkoord in 2023 afloopt. Dan weten we tenminste hoe we verder kunnen.’

Bij aardwarmte ontbreekt het nog aan beleid en maatregelen, zegt ook warmteregisseur Jan van der Meer. ‘Die moeten er komen. Zonne- en windenergie kennen al jarenlang subsidieregelingen en voorlichtingscampagnes, waardoor we op steeds meer daken panelen zien. En wat ook helpt is natuurlijk een forse verhoging van de aardgasprijs, want er is vrijwel niet tegen de huidige gasprijs te concurreren.’

Twee alternatieven voor aardwarmte

Behalve warmtenetten zouden woningen ook helemaal op elektriciteit van de zon kunnen: all-electric. De voorwaarden zijn dat het om zeer goed geïsoleerde (nieuwbouw)woningen betreft met voldoende dakoppervlak voor zonnepanelen. De verwarming en het warme douchewater komen van een warmtepomp die energie uit de bodem of uit de lucht haalt en met een beetje elektriciteit opwerkt tot het gewenste niveau. Ongeveer 50 procent van de woningen kan all-electric.

Een ander alternatief is groen gas dat ontstaat door vergisting van bijvoorbeeld rioolslib, mest en groente- en fruitafval. Opgewerkt tot de kwaliteit van aardgas kan het gewoon in het bestaande aardgasnet en de bestaande ketels. Nadeel is dat niet meer dan 10 procent van de woningen met groen gas zijn te verwarmen. Het ligt meer voor de hand groen gas te benutten voor de industrie en de transportsector.

© de Volkskrant

https://www.volkskrant.nl/economie/hoe-de-warmwaterbel-onder-nederland-ons-gaat-verwarmen~a4507881/

Advertisements
Advertisements

Subscribe

  • Entries (RSS)
  • Comments (RSS)

Archives

  • April 2018
  • March 2018
  • February 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014
  • December 2013
  • November 2013
  • October 2013
  • September 2013
  • August 2013
  • July 2013
  • June 2013
  • May 2013
  • April 2013

Categories

  • #AdBroere
  • #AlgemeneRekenkamer
  • #israel
  • #middenoosten
  • #Obama
  • #SaskiaStuiveling
  • 21evariantarbeiderszelfbestuur
  • 4 en 5 mei
  • 5G
  • 5Scenario's
  • 9/11Parijs
  • aanpassingsproblemen
  • aanvullingopvertegenwoordigendedemocratie
  • aardbevingen
  • Aardgas
  • AbelHerzberglezing
  • ABN Amro
  • ABNAmro
  • ABNAmrodebat
  • absolutewaarheidsclaims
  • accountants
  • ACM
  • affaires
  • afgang
  • afgebrokenonderhandelingen
  • aflossingschulden
  • aflossingsverplichting
  • AFM
  • afnemen paspoort
  • Afrika
  • afscheid Diederik Samsom
  • aftreden Hennis
  • agreekment
  • Air France
  • Air France-KLM
  • AIVD
  • Alaska
  • Alexandr Dugin
  • AlgemenePolitiekeBeschouwingen
  • AlgemeneRekenkamer
  • algoritme
  • Alliander
  • Alliantie noordelijke lidstaten
  • Alphena/dRijn
  • alternatief is kernfusie
  • Altijd aan beloften gebonden?
  • AmartyaSen
  • ambitie
  • ambtelijkechaos
  • ambtenarij
  • Amerikaansepresidentsverkiezingen
  • amsterdam
  • AngelaMerkel
  • AngelsaksischeCultuur
  • Angelsaksischmodel
  • anti-establishment
  • anti-intellectualisme
  • antibeschaving
  • antidemocratisch
  • antidiscriminatie-op-arbeidsmarkt
  • antieuro
  • antiislamisme
  • antimensenrechten
  • apb
  • Apple
  • arbeidsbeleid
  • Arbeidsmarktbeleid
  • arbeidssatisfactie
  • arbeidsverhoudingen
  • Archief
  • argumentenbepalend
  • ArieSlob
  • Armageddon
  • Armoede
  • Armoedebestrijding
  • as Merkel-Macron
  • asBerlijnParijs
  • Asean
  • asielzoekers
  • asociaal
  • assad
  • autocratischleiderschap
  • autoindustrie
  • autolobby
  • automatisering
  • AZC's
  • Azie
  • Azie/Australie
  • BaltischeStaten
  • bancairewereld
  • Banken
  • Bankencrisis
  • Bankenredding
  • bankwezen
  • basisinkomen
  • BedBadBrood
  • bedrijfsethiek
  • bedrijfsleven
  • Begrotingsbehandelingen
  • begrotingsbeleid
  • begrotingsdebat
  • belangentegenstellingen
  • belastingdeals
  • Belastingdienst
  • Belastingharmonisatiebedrijven
  • belastinghervorming
  • belediging
  • beleggers
  • Belgie
  • Beloningsbeleid
  • beloningsstructuren
  • Benjamin Barber
  • benoeming nieuwe Kamervoorzitter
  • benoemingSelmayr
  • beroepsprocedure
  • beschavingsnormenvaststellen
  • bestaanscrisis
  • Bestrijdingsmiddelen
  • bestuursmanagement
  • Bevrijdingsdag
  • bezinning
  • bezoekvluchtelingen
  • bezuiningsopdracht
  • BigBrother
  • bitcoin
  • Blanchard
  • bodemverzakking
  • Boerenprotest
  • boerkini's
  • Bonusbeleid
  • bonuscultuur
  • Bootvluchtelingen
  • botsende beschavingen
  • botsingmetpolitici
  • bozeburgers
  • BredeMaatschappelijkeDiscussie
  • Bremain
  • Brexit
  • brics
  • Britseverkiezingen
  • Brussel
  • Brusselseangsten
  • budgetdiscipline
  • buitenaards leven
  • buitenlandsbeleid
  • buitensporigtekort
  • bullshit
  • Buma
  • burgerlijke deugden
  • Burgeroorlogen
  • Cameron
  • Canada
  • Catalonie
  • Catalunya
  • CBS
  • CDA
  • Ceta
  • China
  • christelijkeomwenteling
  • christendom
  • ClaudiadeBreij
  • clientalisme
  • CO2
  • Coalitie
  • coalitievorming
  • Commissie Remkes
  • communisme nieuwe stijl
  • computersimulaties
  • conflicthaardenpermanentofniet?
  • conservatisme-versus-modernisme
  • consolidatieEU
  • constitutionele monarchie
  • constitutionelecrisis
  • Contracoup
  • contraterreur
  • controle
  • controversiele themas
  • Cooperswereldmodel
  • corruptie
  • corruptiebestrijding
  • coup
  • Coupverdachte
  • cpb
  • criminaliteit
  • Criminaliteit versus Veiligheid
  • Crisis
  • crisisbeleid
  • Crisismaatregelen
  • CROipvCEO
  • CU
  • Cultuur
  • Cultuurcriticus
  • Cultuurkritiek
  • cultuurverschillen
  • Cybercrime
  • Cyberspace
  • D66
  • DDD
  • debat
  • debatcultuur
  • debattechniek
  • Decadentie Maatschappij
  • Decadentie Politiek
  • Decadentie Sport
  • defensie
  • defensiebegroting
  • Defensiebudget
  • deflatie
  • Deletefacebook
  • deliberatie
  • deliberativfe
  • demagogie
  • demagogiedoorextremiteiten
  • Democraten VS
  • Democratie
  • democratieversuspopulisme
  • democratischeopvoeding
  • democratischeverkiezingen
  • democratischevorming
  • democratischtekort
  • Democratisering
  • democratiseringvanemotie
  • demografischeontwikkelingen
  • Den Haag
  • denhaag
  • DENK
  • Denk-in-beklaagdenbank
  • denktank
  • detentie&vrijlating
  • deugdelijkebeloften
  • dictatuur
  • diederiksamsom
  • dieselfraude
  • digitaalgeld
  • DigitaleRevolutie
  • digitalisering
  • Dikke Ik normen-en-waarden-debat
  • Dikke-Ik-debat
  • diplomatie
  • directedemocratie
  • discriminatie
  • dividendbelasting
  • dividenddebat
  • DNA-mutatie
  • DNB
  • Dodenherdenking
  • Domheid troef
  • Donorregistratie
  • drama
  • Dreigendesanering
  • dreigingen
  • Drugbeleid
  • drugsbeleid
  • dualisme
  • dubbelepaspoorten
  • Duits Constitutioneel Hof
  • Duits-Franse-as
  • Duitsland
  • Duitsland & Nederland voortrekkers eurozone
  • Duitslandboeman
  • Duurzaamheid
  • Ebru Umar
  • EbruUmar
  • EC
  • ECB
  • economen
  • Economenstrijd
  • Economie
  • economischehervormingen
  • Economischetheorie
  • Economischevluchtelingen
  • economischherstel
  • economischhestel
  • economisme
  • EdmundFawcett
  • EEG
  • eenvoudigbereikbaar
  • eerbied
  • EersteKamer
  • Eerste_Kamer
  • effectenwereldwijd
  • EG
  • eigenbelang
  • eisen
  • electedpresidentTrump
  • electorale verhoudingen
  • electronica
  • Emmanuel Macron
  • emotie-emancipatie
  • EMU
  • endrachtmaaktmacht
  • Energie
  • EnergiebeleidEU/DenHaag
  • energietransitie
  • EnergieWende
  • EP
  • Erdogan
  • Erdogansegotriomfeert
  • eredivisie voetbal
  • Erste_Kamer
  • ESM
  • Esoterie en Gnostiek
  • ethiek & normatiek
  • Ethiek&Moraal
  • EU
  • EU-Grondwet
  • EU-papers
  • EU-referendum
  • EU-richtllijnen
  • EU2005
  • EUdebat
  • Euratom
  • euro
  • Euro-invoering
  • Eurocrisis
  • Eurogroep
  • eurokramp
  • Europees Hof voor de Rechten van de Mens
  • europees parlement
  • EuropeesHof
  • EuropeesLeger
  • EuropeesParlement
  • EuropeseCommissie
  • EuropeseRaad
  • eurozone
  • EUstatistieken
  • euthanasie
  • EUtop
  • EUtopBratislava
  • EUvernieuwing
  • Evaluatie
  • evaluatie rutte2
  • evaluatiecrisisaanpak
  • evaluatiecrisisbeleid
  • Evaluatienoodzakelijk
  • evolutie
  • export-en-importlanden
  • Facebook
  • factcontrollingverkiezingsprogrammas
  • faillissementvanstaten
  • farmaceutische-industrie
  • farmaceutischeindustrie
  • FarmaIndustrie
  • fascisme
  • fed
  • Feyenoord
  • filibuster
  • financieelbeheer
  • financielecrisis
  • FinancieleWereld
  • Fink
  • Finland
  • fiscalewetgeving
  • flexwerk
  • flitskaitaal
  • Flitskapitaal
  • flitslidPvdA
  • flop
  • formatie
  • ForumvoorDemocratie
  • Fossielebrandstoffen
  • fossielversusduurzaam
  • Frankrijk
  • fransduitse-as
  • fraude&bedrog
  • fundamentele tegenstellingen
  • FvD
  • Fyra
  • G20
  • G7
  • gasbeleid
  • gaswapen
  • gaswinning
  • gebiedsverbod
  • gedoogbeleid
  • geenvooruitgang
  • geertwilders
  • Geesteswetenschappen
  • geldschepping
  • geldstelsel
  • geloof
  • gemeentebesturen
  • gemeenten
  • gemeenteraad
  • Geneesmiddelen
  • genetica
  • genocide
  • Geopolitiek
  • geothermie
  • geprivatiseerdenutsbedrijven
  • geschiedenisEU
  • geschiedenislessen
  • geschiedkundigeverslagen
  • geschiedschrijving
  • gevoelswereld
  • Geweld
  • Gewetensvrijheid
  • gezondheid
  • Gezondheidszorg
  • giraalgeldverkeer
  • GL
  • glazenbolTeeven
  • Globalisering
  • godsdienstalswetenschap?
  • godsdienstfilosofie
  • godsdienststrijd
  • godsdienstvrijheid
  • godsdienstwetenschap
  • goedkopeleningen
  • golfoorlog
  • GR2018
  • gratis geld in ontwikkelingslanden
  • GreetHofmans
  • GreetHofmans-affaire
  • grenzendicht
  • Grenzeninnovatie
  • Grexit
  • Griekenland
  • groee
  • groeiede kloof tussen burgers en elite
  • groepsbelediging
  • GrondstoffenversusDuurzaamheid
  • grondstoffenwinning
  • Grondwet
  • Grondwetstoetsing
  • Grondwetwijzer
  • Groningen
  • Groningergas
  • Groteongelijkheidcatastrofaal
  • Grotestedenproblematiek
  • Gulenbweging
  • Haagse Stemming
  • haatimam
  • Hamburg
  • handeldrijven
  • handelsoverschot
  • handelsverdragen
  • hangjongeren
  • Harmonisatie
  • Hegel
  • Helmut Kohl
  • Hennis-Plasschaert
  • herbronning
  • herdenking coup
  • HermanVanRompuy
  • hernieuwdintegratiedebat
  • herorientatie
  • hersenonderzoek
  • herstelvermogen
  • Herstructurering Defensie
  • hervormen
  • hervormingen
  • hervormingstatuten1948
  • herzieningnoodzakelijk
  • hetzetegenvermeendeGulenaanhangers
  • historischeterugblik
  • hofcrisis
  • Hongarije
  • hoogmoed
  • HoorzittingTK
  • HSL
  • ICT
  • idealewijzevanbedrijvenpolitiek
  • idealismebinnenpolitiek
  • Identiteit
  • Identiteitscrisis
  • identiteitspolitiek
  • ideologie
  • ideologischeaanpassingPaars
  • imamopleding
  • IMF
  • impasse
  • IN G
  • inburgeren
  • inburgering
  • Inflatie
  • informatie
  • informatiedebat TK
  • informatiefase
  • infrastructuur
  • ING
  • Inkomens- en vermogensbelasting
  • inkomensbeleid
  • inkomensongelijkheid
  • inkomensontwikkelingen
  • inkomensverhoudingen
  • inlichtingenwereld
  • Innovatie
  • innovatieveeconomie
  • inspraakgelegenheden
  • installatie
  • institutionelehervormingenEU
  • Integratie
  • internationaalrecht
  • InternationaalStrafhof
  • internationaalvluchtelingenverdrag
  • internationaleverdragen
  • intersubjectiviteit
  • intolerantie
  • Intrekkingswet
  • investeerders
  • Irak
  • Iran
  • IS
  • islam
  • Islamisme
  • islamisme
  • islamitischfundamentalisme
  • islamitischonderwijs
  • islamkritiek
  • Islamofobie
  • Italie
  • Italie onder Renzi
  • JaarlijksdebatEUwaarden
  • jaarterugblikken
  • JacksonHole
  • Japan
  • JesseKlaver
  • jihadisme
  • jihadistenprobleem
  • journalistiek
  • jubileum Verdrag van Rome
  • Juliana
  • Juliana en Greet Hofmans
  • Justitie
  • Kabinetsbeoordeling
  • kalifaat
  • Kamerdebat
  • KamerdebatTurkije
  • kandidaatlidmaatschapEU
  • kandidaatlidMacedonie
  • kapitaal&arbeid
  • kernenergie
  • kernramp
  • Kernvraag: gelijkwaardig aan de mens?
  • Kernwedloop
  • Kersttoespraak WA
  • Khadija Arib
  • KI
  • kiesdrempel
  • kieslijst
  • Kiesstelsel
  • Kieswet
  • kijkcijfers
  • Klaver en GL
  • kledingvoorschriften
  • klimaatonderzoek
  • klimaatprobleem
  • KlimaattopParijs2015
  • klimaatuitspraakrechter
  • klimaatverandering
  • klimaatverdragParijs
  • klimaatwet
  • klimaatzaak
  • klimatologischeveranderingen
  • kloof besluitvormende elite versus machtelozen
  • kloofrijkdomenarmoede
  • kloontechniek
  • knelpunten
  • knvb
  • koerden
  • Koerdistan
  • koeweit
  • kosmopolitisme
  • Kredietbeoordelaars
  • Kredietcrisis
  • krijgsmacht
  • Kroatie
  • kunstmatigeintelligentie
  • kwaliteit of afwezigheid daarvan
  • kwaliuteit
  • laatsteloodjes
  • lafheid
  • landbouwbeleid
  • landbouwbeleidEU
  • langetermijnvisie
  • lastigetegenspelers
  • ledenraadPvdA
  • legteconomieaandochteruit
  • leiderschap
  • Letland
  • levensbeeindiging
  • Liberaal
  • Liberalisme
  • lidstatenEU
  • lijsttrekkerstrijd
  • links
  • links en rechts machteloos
  • links versus rechts
  • Lissabon
  • list&bedrog
  • lokaledemocratie
  • lokalisering
  • loonontwikkeling
  • lopenderekening
  • luchtvaart
  • luchtvervuiling
  • Luther
  • maakbare mens
  • maakecoomie
  • MaastroClinic
  • maatschappelijke zingeving
  • macht
  • manipulatie
  • Mansveld
  • MarioDraghi
  • marktdenken
  • Marokkaansejeugd
  • Marshallhulp
  • Meativa
  • Meavita
  • media
  • medisch-ethische zaken
  • medische ethiek
  • meerjarenbegrotingenEU
  • megastallen
  • megestallen
  • meningen
  • mens & maatschappij
  • mens & techniek
  • mensenafserveren
  • Mensenrechten
  • mensensmokkelaars
  • metdewijsheidvanheden
  • MiddellandseZee
  • Midden-Oosten
  • migranten
  • migrantencrisis
  • migrantenstromen
  • migratiebeleid
  • migratiebewegingen
  • migratiecrisis
  • migratiestromen
  • Mijnafval
  • mijnbouw
  • Milieu
    • vluchtelingen
  • milieuschade
  • minderhedenbeleid
  • mislukt raadgevend referendum
  • mislukte informatie
  • mislukteDerdeWeg
  • mislukteEUtop
  • mismanagement
  • mismanegement
  • MKB
  • ModerneSpiritualiteit
  • modernetijden
  • modernisme
  • moeizameprocedures
  • mogelijke impeachment
  • Monasch
  • monateraire verrruiming
  • mondialewaarschuwing
  • Mondialisering
  • moordendeconcurrentie
  • Moslimcultuur
  • multicoalities
  • Multiculturelemaatschappij
  • multidimensionaaldenken
  • multinationals
  • MUMC
  • Natiestaat
  • natiestaten
  • Nationaaldenken vanuit natiestaat
  • Nationalisme
  • natuurbehoud
  • natuurgeweld
  • Natuurreservaat
  • Navo
  • Nederturken
  • Neoliberalisme
  • neomarxisme
  • nepnieuws
  • Netanyahu
  • netbeheerders
  • netwerkeconomie
  • neurobioloog
  • Nexus
  • NicolaSturgeon
  • nieuw ontwikkelingsbeleid
  • nieuwe diplomatie
  • nieuwe politiek
  • Nieuwe samenleving
  • Nieuwebalans
  • nieuwefeiten
  • nieuwekandidatenPvdA
  • NieuweKoudeOorlog
  • nieuwelingen
  • nieuwemaatschappelijkeinzichten
  • nieuwemensheid
  • nieuweverhoudingen
  • nieuwlichterij
  • nieuwrealisme
  • nikab
  • Nobelprijs
  • Nokia
  • noneurolandenbeteraf
  • noodopvang
  • noodzaakpolitiekehervormingen
  • NoordKorea
  • Noorwegen
  • normeringtopinkomens
  • NPO
  • NS
  • nuitdebout
  • Obama
  • Obama als commentator
  • Obamacare
  • Obstfeld
  • oceanen
  • Oekraine
  • Oekraine-referendum
  • Oeso
  • Olie-en-gaswinning
  • Olieverslaving
  • oligarchenstaat
  • onafhankelijkejournalistiek
  • onafhankelijkewetenschap
  • onafhankelijkheidisschaars
  • onbalanswereldwijd
  • Onderwijs
  • onderwijsvernieuwing
  • Onderzoek
  • onevenwichtigheden
  • Ongelijkheidnormaal
  • ongelijkheidsdreiging
  • ongelijkheidsgroei
  • ongeplande gevolgen
  • onhoudbareschulden
  • onmenselijk
  • OnsGeld
  • ontboezemingen
  • Ontstaansgeschiedenis
  • ontwikkelingsland
  • ontwikkelingssamenwerking
  • onverdoofde rituele slacht
  • onzichtbare hand
  • oorlogingerommeld
  • Oorlogsvluchtelingen
  • Oorspronkelijk en Postmodern/Populistisch
  • Oostenrijk
  • openheid
  • oplossinggezocht
  • Opstand der Horden
  • Oranje
  • Oranje Leeuwinnen
  • Oranje leeuwinnnen
  • Oranjeuitgeschakeld
  • orkanen en cyclonen
  • oud en nieuwdenken
  • Oud versus Nieuw
  • oude politiek
  • Oudejaarsconference
  • Oudjaar
  • outoftheboxdenken
  • OV
  • OV-concessies
  • Overheid
  • overheidsaandelen
  • Overheidssteun
  • overlast
  • Overwinningsdag
  • Paars
  • Paarse-veren
  • Packer
  • Parijs 13/11
  • parlementaire controle
  • parlementairecontroleinpraktijk
  • parlementairefragmentatie
  • parlementairehervorming
  • Participatie
  • Partij voor de Dieren
  • Partijenbestel
  • partijenstelsel
  • partijkartel
  • partijleiding
  • patstelling
  • PaulMason
  • Paus
  • pensioenharmonisatie
  • pensioenstelsel
  • Pentagon
  • perestrojka
  • Pers en journalistiek
  • personeelsselectie
  • persvrijheid
  • Pestgedrag
  • pgbdebat
  • Piketty
  • PKK
  • plan-Juncker
  • pleur op
  • pluimveesector
  • plunderingen
  • Poetin
  • polarisatie
  • polderoverleg
  • Polen
  • politie
  • politieacties
  • politiebegeleiding
  • politiebegeleiding-en-inzet
  • politiek
  • PolitiekBestel
  • politieke aardverschuiving
  • politieke agenda
  • Politieke en Economische Wetmatigheden
  • Politieke filosofie
  • politieke selectie
  • politieke-misleiding
  • politiekeagenda 21e eeuw
  • politiekebewegingen
  • politiekecampagne
  • PolitiekeCultuur
  • politiekeeconomie
  • politiekeevolutie
  • Politiekemidden
  • PolitiekeRenovatie
  • politieketaboes
  • PolitiekeVorming
  • politiekezuiverheid
  • politieklooptaltijdachterdefeitenaan
  • PoolsePolitiek
  • Populisme
  • Postbank
  • Postcommunistisme
  • postcrisisbeleid
  • Postindustrielesamenleving
  • Postkapitalisme
  • premodernisme
  • presidentTrump
  • PrimairOnderwijs
  • principeakkoord
  • principes
  • prinsjesdag
  • Privacy
  • privatisering
  • proces-Wilders
  • professioneeladviesaanEU
  • profielen
  • ProgrammeerbareWereld
  • ProRaildebat
  • PROTEST
  • provincie
  • PS2015
  • psychologie
  • Psychologischefactoren
  • PubliekDebatNoodzakelijk
  • PubliekeOpinie
  • PvdA
  • PVV
  • QE
  • raadgevendreferendum
  • raadgevendreferendumGeenPeil
  • Racisme
  • radicalisme
  • Rajoy
  • ratingbureaus
  • Rationaliteit
  • ratrace
  • reanimatieOccupy
  • Rechter
  • rechtsstaat
  • rechtszaak
  • Rechtvaardigheid
  • Rechtvaardigheid-of-Gerechtigheid
  • redding sociaaldemocratisch gedachtegoed
  • reele_economie
  • referendum
  • referendum2017VK
  • Reformatie
  • regelgeving
  • regelstijdensverkiezingsstrijdnodig
  • regeringsbeleidtenuitvoergebracht
  • Regeringssamenwerking
  • regeringsverklaring
  • religie
  • Religie en geloof
  • Religiedebat
  • Religiekritiek
  • religie_en_geweld
  • renteverhoging
  • Renzi
  • reorganisatie Defensie
  • respect
  • retoriek
  • revolte
  • revolutionairehervormingen
  • rijksuitgaven
  • Rijnlandsmodel
  • risico
  • risicovol
  • robotica
  • robotisering
  • Roemenie
  • Romano Prodi
  • romantiek
  • Rottenberg
  • Rusland
  • Russischecrisis
  • Rutte
  • Rutte3
  • salafisme
  • Salarissen- en beloningsstructuren
  • ScenariosJuncker
  • Schaliegas
  • Schauble
  • scheidingvangeloofenstaat
  • Schengen
  • Schoo-lezing
  • schoolvoorbeeld
  • schuldaflossing
  • schuldeisers en geldschieters
  • schuldenaflossing
  • Schuldencrisis
  • Schuldensanering
  • SCP
  • Segregatie
  • SGPstabiliteitsgroeinormen
  • shariarecht binnen EU
  • Shell
  • ShellinArctischAlaska
  • Sierakowski
  • signalementen
  • Singapore
  • sleepwet
  • smalendegodslastering
  • SNP
  • sociaal-democratie
  • socialemedia
  • SocialePartners
  • socialerechtvaardigheid
  • soevereiniteit
  • solidariteit
  • SP
  • spanje
  • spiritualiteit
  • sport
  • staalindustrie
  • Staat van de Unie
  • StaatderNederlanden
  • staatsbank
  • staatsinrichting
  • Staatsrecht
  • stabielewinnaar
  • stagnatie
  • stappenplan
  • State of the Union
  • statistiekenCPB
  • statusverandering
  • Steenbergen
  • Stelsel fosfaatrechten
  • stemgedrag
  • stemmingen
  • SterkLinksIsIllusie
  • sterkte/zwakteanalysevansectoren
  • Stiglitz
  • stilzwijgendgewijzigd
  • strijdigegrondrechten
  • StudentenProtest
  • superkapitalisme
  • Swaab
  • syrie
  • Systeemcrisis
  • Szasz als Liberaal monetarist
  • taalbarriere
  • technischverwijtbareongelukken
  • technologie
  • Teerzandwinning
  • tegengasgeven
  • terrorisme
  • The Economist
  • ThierryBaudet
  • Thorbecke
  • TK2017
  • toekomstEU
  • toekomstigesteden
  • toekomstmaatschappij
  • toekomstmodel of utopie
  • toekomsvisieEU
  • toelatingnieuwelidstaten
  • toelatingscriteriaEU
  • toelatingsprocedure
  • toelatingsprocedureEUzwak
  • toelatingsprocedurenieuwelidstaten
  • toezichthouders
  • tolerantie
  • tolplan
  • tolwegenDuitsland
  • Top Europese Raad
  • traageconomischherstel
  • Transformatie
  • transitie
  • transparantie
  • Trojka
  • TTIP
  • Tunesie
  • Turkije
  • turkijerel
  • Turksejeugd
  • Turkseverkiezingen
  • Turksgrondwetreferendum
  • TweedeKamer
  • ufo's
  • uitbreidingEU
  • Uitdaging of bedreiging?
  • uitvalleerkrachten
  • Uitverkiezing tot politicus van het jaar
  • Ultraorthodoxemoslims
  • Uncategorized
  • Universele betekenis
  • Universiteit
  • Universiteitsbestuur
  • Urgenda
  • Urgendaberoep
  • Utopia
  • UvA
  • vaccinatie
  • valseverkiezingsbeloften
  • Van Rijn
  • varoufakis
  • Veiligheid&Justitie
  • veiligheidsbeleid
  • veranderendpolitieklandschap
  • Verantwoordingsdebat
  • verborgenarmoede
  • Verdraagzaamheid
  • Verdrag van Maastricht
  • Verdrag van Rome
  • verdragswijzigingen
  • Verenigd Koninkrijk
  • Vergelijkendperspectief
  • verkeersveiligheid
  • verkenning
  • Verkiezingen
  • verkiezingen2017
  • verkiezingsbeloften
  • Verkiezingscampagne
  • verkiezingsuitslag
  • Verloedering
  • vermeendeonkwetsbaarheidwankelt
  • Vermogensongelijkheid
  • Vermogensontwikkeling
  • verouderingsproces
  • Versplintering
  • versus neoliberalisme
  • vertrekregelingBelastingdienst
  • Vervangingseconomie
  • Verzorgingsstaat
  • VestagerMargretheEU
  • VijfPresidentenRapport
  • virtueelkapitaal
  • virtuelewereld
  • virtuelewerkelijkheid
  • Visegradlanden
  • Visiegevraagd
  • visserij
  • VK
  • Vliegindustrie
  • Vliegverkeer
  • Vluchtelingen
  • vluchtelingendeal
  • vluchtelingenopvang
  • vluchtelingenstromen
  • vluchtelingenstroom
  • vluchtelingenverdrag
  • vluchtellngen
  • VN
  • VN United Nations
  • VOC-mentaliteit Gouden Eeuw
  • voedselindustrie
  • voetbalvandalisme
  • voetbalwedstrijden
  • Volkswagen
  • voltooiingEMU
  • voorgaandeCommissies
  • voorverkiezingen
  • vpro
  • VR
  • vrijhandel
  • vrijheid
  • vrijheid van meningsuiting
  • VrijheidenVrijheidsbeleving
  • VrijheidOpbouwen
  • vrijheidsbeleving
  • vrijheidvangodsdienst
  • vrijheidvanmeningsuiting
  • vrijheidvanonderwijs
  • vrouwenvoetbal norm
  • VS
  • VVD
  • Waalsgewestelijkparlement
  • Waalsparlement
  • waarden-normen-debat
  • waardengemeenschap
  • waarheid
  • WankeleWereldorde
  • wapengekletter
  • warsvanduurzamewinning
  • watervoorraad
  • wederzijdsrespect
  • Weeffouten
  • welvaartsbehoud
  • Welzijn
  • werelderfgoed
  • Wereldgodsdiensten
  • wereldhandel
  • wereldhandelsbewegingen
  • wereldorde
  • wereldvisie
  • Wereldvrede
  • WereldwijdeCrisis
  • Werkgelegenheid
  • werkgevers
  • werkloosheid
  • werknemers
  • werknemersmedeeigenaar
  • westerseknelpunten
  • Wetenschap
  • wetenschapindienstvancommercie
  • wetenschappen
  • Wetenschapsgeschiedenis
  • wetgeving
  • wetgevingsmachine
  • Wijsheid
  • Wim Kok
  • WimKok
  • Windmolens
  • winstuitkering zorg
  • woningmarkt
  • WRR
  • Yezidi's
  • Zaanstreek
  • zakelijke_instelling
  • zonderdogma's
  • zorgenkind
  • zorgmacht
  • zorgsector
  • Zorgverzekeraars
  • zorgwet
  • ZuidAfrika
  • ZuiverheidversusPopulisme
  • zuiveringen
  • zwakkeloonstctuur
  • Zwitserland

Meta

  • Register
  • Log in

Blog at WordPress.com.