‘Wie is hier nou de echte volwassene in de kamer?’ Niet Varoufakis in ieder geval @nrc @eu #grieksecrisis2015

Tags

Trojka, Varoufakis

Wie is hier nou de echte volwassene in de kamer? (Derk Walters, Katern Cultuur – boeken/nrc, 21 juli)

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/07/20/wie-is-hier-nou-de-echte-volwassene-in-de-kamer-12164231-a1567296

Met groeiende ergernis heb ik dit uitstekende verslag of deze recensie gelezen, en waarom dus mijn ingebouwde paradox van ergernis vanuit een bezielde recensie van Griekenland anno 2015? Omdat de auteur zich mijns inziens laat meesleuren door een prachtig geschreven boek. Natuurlijk heb ik dit boek niet gelezen en als de Nederlandse uitgave dit najaar zal verschijnen dan mogelijk wel, maar misschien ook niet want ik weet nu al dat het tijdverspilling is. Kortom, ik blijf negatief over wat voor toneelspel Varoufakis heeft opgevoerd en dat zal ik hierbij proberen uit te leggen. Waarom mijn stelligheid?

Natuurlijk heb ik die Griekse crisis van dag tot dag goed gevolgd en heb ik op deze plek de hele eurocrisis ook steeds gecommentarieerd. Maar als politiek filosoof neem ik een andere positie in dan de economen.

Samenvattend: Varoufakis werd tijdens de regimewisseling van het linkse Syriza als onorthodoxe keuze van de nieuwe politieke leiders ingevlogen uit Austin (Texas, VS) om minister van financiën te worden. Geen politieke ervaring en op afstand de ontwikkelingen in de EU volgend, maar waarschijnlijk als linkse econoom (speltheoreticus) verbijtend om dat rechtse zooitje dat de Europese Commissie in zijn ogen was of moet zijn geweest (‘neoliberaal’ tuig om in het jargon te blijven). En ga dus als nieuweling er maar tegenaan staan!  

Bovendien is mij natuurlijk onbekend hoe Varoufakis dacht over de economische constructie via de economische (en los daarvan de bankenunie) in aanbouw, en zal hij ook wel als econoom gedacht hebben dat de EU een onmogelijk construct was vanwege het gebrek of afwezigheid aan een centrale politieke leiding in de vorm van een Politieke Unie. Dat is immers gemeengoed onder de economen. En ze hebben ook wel gelijk omdat er zo’n constructie nog nergens ter wereld bestond en waarschijnlijk ook nooit zal ontstaan na het drama van de eurocrisis. Het blijft knutselwerk in een proeflaboratorium.

Dat het desondanks toch min of meer goed is terechtgekomen, hebben we aan prudent en verstandig beleid van de ECB te danken, waarbij president Mario Draghi de letter van de wet (Verdrag) maximaal heeft benut en opgerekt. Daarom is de eurozone, en dat mag nu wel als redelijk veilige conclusie worden vastgesteld, uit de gevarenzone gekomen, maar wel dankzij een mega-opkoopproject van uitstaande schulden. Maar dat is de gebruikelijke praktijk geworden in de rest van de wereld, want de VS had er al eerder ervaring mee opgedaan en overal wordt dat zelfde principe van monetaire financiering (gelddrukken, ‘geldpersen laten draaien’) toegepast.

Maar ook moet Varoufakis wel bekend zijn geweest met de tweestrijd tussen de noordelijke en zuidelijke EU-lidstaten (binnen de eurozone), die structureel verschillende opvattingen hadden (en hebben) over budgettaire discipline. De zuidelijke landen met veel te grote overheidstekorten en schuldenlasten, de noordelijken erg streng in de leer. Vanuit dat perspectief komt ene meneer de professor Yanis Varoufakis vertellen hoe het allemaal gemakkelijk (en prettig) geregeld kan worden via schuldenafboekingen. Alsof dat een rem zou kunnen betekenen op het traditionele ruimhartige beleid van de zuidelijke eurozone die het niet zo ruim namen met de overheidsuitgaven. Frankrijk als traditioneel etátistisch land had wat dat betreft (2004) de geschiedenis tegen en Duitsland (2003) had te kampen met de naweeën van de eenwording na 1989 dat een enorm begrotingstekort (Kohl) opleverde (gat sloeg) en zo op een andere manier dan Frankrijk worstelde met de EMU-normen van 3% en 60% (Maastricht).

Kortom, om mijn verontwaardiging over de recensie over het boek van Varoufakis kort en bondig af te ronden, had hij dus nooit die functie van minister van Financiën mogen accepteren; hij stond immers bekend als briljant, maar ben je dat daadwerkelijk als je zo’n grove inschattingsfout maakt door te denken dat je de gevestigde economische orde (Trojka) eventjes met een college economie tot de orde kunt roepen? Nee, dan ben je knettergek.

En omdat Jeroen Dijsselbloem er ook van langs krijgt als boodschappenjongen of schoothondje van Schäuble (en Merkel), terwijl Varoufakis hem zijn huzarenstuk nooit had kunnen nadoen in dat politieke krachtenveld, resteert mij niet alleen ‘onze;  Dijsselbloem nogmaals de complementeren voor zijn briljante werk, maar Varoufakis te verklaren als kleuter te midden van de volwassenen, de grote jongens (en 2 dames: Merkel en Lagarde). Dat hij, Varoufakis, goed kan schrijven is mooi meegenomen, maar hij haalt nu wel heel veel door de war. Shame on you.

 

Waarom biedt de @Volkskrant Varoufakis met zijn onzin vandaag zo’n prominente plaats op pagina 2 met staatsgreep #eurogroep? #eu #griekenland #steralluresvaroufakis

Tags

Griekenland

Varoufakis: Eurogroep pleegde in Griekenland pure staatsgreep (Marc Peeperkorn, Ten eerste/de Volkskrant, 24 december)

http://www.volkskrant.nl/buitenland/varoufakis-eisen-eurogroep-waren-pure-staatsgreep~a4213597/

De eurogroep heeft stelselmatig de bezuinigingseisen aan Griekenland opgeschroefd om zo de macht te kunnen overnemen. Die harde beschuldiging uit de Griekse oud-minister van Financiën Yanis Varoufakis vandaag in een interview met de Volkrant.

 

Varoufakis 3a

Tags

Griekenland, Varoufakis

Hfd 1. Waarom zoveel ongelijkheid? / Twee grote sprongen

#16# Zoals met alle technologische revoluties het geval was, was ook[1] deze geen kwestie van een keuze. De technologie van grondbewerking, van landbouweconomie [sic!], diende zich aan. En daarmee veranderede als vanzelf de menselijke samenleving. De landbouwproductie creëerde voor het eerst het basisgegeven van een echte economie: het overschot. Wat is dat? Overschot ontstaat wanneer de opbrengst van de grond meer dan voldoende is om ons te voeden en om de zaden te vervangen die we dit jaar gebruikt hebben (en die we vorig jaar opzij hadden gelegd), én wanneer we in staat zijn opbrengsten apart te houden voor toekomstig gebruik.[2] Denk aan graan dat je opslaat voor slechte tijden, bijvoorbeeld als hagelbuiten een volgende oogst verwoesten. Of denk aan zaad om het toekomstige overschot nog groter te maken.’

Allereerst de vraag waarom in één zin het begrip technologische revolutie wordt gekoppeld aan grondbewerking? De auteur kan niet anders bedoelen dat het gewoon om technologische ‘ontwikkelingen’ gaat in plaats van ‘revoluties’, aangezien revoluties betrekking heeft op grootschalige en maatschappij-veranderende ontwikkelingen. De (Eerste) Industriële Revolutie heeft pas halverwege de 19^e eeuw plaats, terwijl het opgevoerde citaat zo algemeen beschreven is alsof er tijdens de geschiedenis van de mensheid altijd revoluties hebben plaatsgevonden. Dat is dus aperte onzin.

Wat betekent vervolgens het begrip ‘keuze’ of ‘geen keuze’ hier?

Maar een belangrijker, want wezenlijke vraag, is wat het begrip ‘landbouweconomie’ betekent, aangezien de ‘economie’ als stelsel en theorie pas door Adam Smith is gemunt en geintroduceerd. Dat begrip hoort dus nadrukkelijk tot de periode van het ‘op weg zijn’ naar de Industriële Revolutie, die de overgang mogelijk maakte van de landbouwsamenleving naar de industriële van de massaproductie, die in de landbouwgemeenschappen niet bestond. Massaproductie werd pas mogelijk door de hoogbouw die kon ontstaan en door stoomfabrieken die toen voor het eerst gebouwd werden. Ook de stoomtreinen werden toen geïntroduceerd. Ik heb tijdens het college sociale en economische geschiedenis van prof. dr D(ik) van Arkel geleerd dat eerdere fundamentele ontdekkingen of uitvindingen zoals de ons bekende boekdrukkunst bij toeval werden gedaan door monniken die schrijvend ontdekten, dat als je een ijzeren drukletter op zand gooit, je een afdruk van die letter ziet. Maar andere voorbeelden van toevallige uitvindingen waren het wiel (in het oude Egypte) en het zadel dat de ruiters als soldaten mogelijk maakten en daarmee legers en geografische veroveringen. Al deze basisontdekkingen worden door Varoufakis niet genoemd of beschreven (maar wel Aboriginals!) en dat kan te maken hebben met dit ‘kinderboek’, maar dan moet hij niet gaan schermen met ‘technologische revoluties’, want ook een te zwaar woord voor een jong kind.

# Hier moet je op twee dingen letten. Ten eerste kun je met jacht, vissen en het verzamelen van noten en vruchten moeilijk een overschot creëren, omdat vissen, hazen en bananen na een tijdje gaan bederven en rotten. Dit in tegenstelling tot koren, mais, rijst en gerst, die je kunt bewaren. Ten tweede de mogelijkheid van de productie van een landbouwoverschot de volgende wonderen voor de maatschappij tot gevolg: schrift, schuld, geld, staten. Legers, geestelijkheid, bureaucratie, technologie, en zelfs de eerste vorm van biochemische oorlogvoering. Laten we ze een voor een bekijken…’

Hier worden ook weer voor het gemak alle mogelijke maatschappelijke ontwikkelingsprocessen door elkaar gegooid. Van landbouwoverschotten was eerder door de hele menselijke geschiedenis sprake, maar de auteur noemt die andere beschavingen niet. Dus heeft het er veel van weg dat iedere grote aardse beschaving een eigen evolutie heeft meegemaakt en gekend. Dit ondergraaft het betoog van Varoufakis. Maar ook kan onder landbouwoverschotten pas gesproken als sprake is van een georganiseerde en gestructureerde samenleving zoals de klassieke Egyptische van de farao’s, maar helaas zijn die structuren niet meer te onderzoeken en verklaren omdat de gegevens of data eenvoudigweg ontbreken, hoe de archeologie ook zijn best doet. En niemand zou willen beweren dat de Egyptische tijdperken, ondanks de bouwtechnische hoogstandjes van toen hoogontwikkelde en technologisch hoogstaande culturen en beschavingen waren (vergelijkbaar met de Griekse en Romeinse?). Toch kwamen ze tot zeer bijzondere bouwwerken, die wij hen niet nadoen. Daarvan was overigens ook sprake in het oude Mesopotamië.

Maar beter toetsbaar: wijlen Van Arkel stelde dat de bureaucratie als westers fenomeen pas door Alexander de Grote is ingevoerd, om daarmee zijn voor die tijd immens grote rijk goed te kunnen organiseren en te besturen. Bureaucratie is dus een technisch fenomeen dat alleen nodig was om expansiedrift beheersbaar te kunnen maken.

(wordt vervolgd)

Deze serie teksten zullen aan ter beoordeling en controle worden voorgelegd aan de opvolger van prof. van Arkel.

[1] Voorgaande zin: ‘Mensen leerden de grond alleen maar te bewerken omdat ze honger hadden [of gewoon moesten eten; later werd belasting geheven op de grondopbrengst door de kasteelheer]. Dankzij hun slimme manier van jagen hadden ze de meeste beesten uitgeroeid, en omdat ze in getal zo waren toegenomen, groeiden er aan de bomen onvoldoende vruchten voor iedereen. Honger dwong de mens ertoe technieken te bedenken om de grond te bewerken. [of deze zinnen waar zijn moet aan specialisten worden gevraagd]

[2] Denk aan de graanschuren in Egypte uit het oude testament.

Varoufakis 1 #griekenland #eu #econoomindepolitiek #economischetheorie

Tags

EU, Griekenland, Varoufakis

Het boek De economie volgens Yanis Varoufakis (De Geus) net in huis gekregen. Daaruit valt veel te citeren om de Griekse ziel beter te leren kennen.

# Onze Europese Unie is ooit in het leven geroepen vanuit de veronderstelling dat we eerst onze economische belangen moesten bundelen om tot een politieke en sociale unie te komen; dat de economie de wegbereider zou zijn voor een gezamenlijk Europees bestel. Het was een goed idee, behalve dat er met het verstrijken van de jaren een probleem ontstond: ons collectieve idee van wat ‘economie’ nou eigenlijk betekende, werd steeds beperkter [sic!]. Ongemerkt maakten simplistische [sic] ideeën zich van ons mester en werd het domein van de economie losgekoppeld, afgescheiden van politiek, filosofie en cultuur. En zo werd de factor economie zo overheersend dat bij het maatschappelijk debat de noties democratie, politiek en cultuur steeds verder op de achtergrond raakten, tot ze niet meer dan schaduwen waren van wat ze eens geweest waren.’ (uit: Inleiding)

Wat de laatste zin betreft is dat politiek filosofisch gesproken onzin, en ik wacht dus op een nadere onderbouwing hiervan. Maar in de volgende zinnen blijkt dat ook de economie uit het centrum van de macht is verdwenen en dat lijkt strijdig met wat hierboven staat.

# Ik geef toe dat wij economen [!] deze gestage erosie van ons collectieve begrip [sic] van waar economie over gaat op ons geweten hebben. Voor we het wisten, waren markten niet langer een middel in dienst van maatschappelijke doeleinden, maar waren ze ongemerkt veranderd in een doel op zich [te weten het marktmechanisme!, jw]. Door zowel financiering alsook de ontwikkelingen in de economische theorie begonnen we sterk te lijken op de cynicus van Oscar Wilde: iemand die alles van prijzen en niets van waarden weet. En dan was er natuurlijk ook nog de tendens binnen de instellingen van onze Europese Unie om grote beslissingen te laten nemen door technocratische commissies, die in wezen neerkomen op ‘politiekvrije zones’ [sic!]. Ironisch genoeg was het juist de taal van de economen die de weg bereidde voor een mindset die niet alleen politiek en cultuur uit het centrum van de macht verwijderde, maar ook economie.’

Als de auteur hier spreekt van de ironische ontwikkeling dat de taal van economen de weg bereidde naar een mindset waardoor politiek, cultuur en economie uit het centrum van de macht verwijderde, is voor volkomen duister wat hier bedoeld wordt, aangezien het centrum van de macht een uiterst vaag begrip is. De politiek vormt het centrum van de macht zou je zeggen, maar dat wordt hier dus ontkend. Los daarvan is de econoom en econometrist (als ik goed geïnformeerd ben) Varoufakis toch bekend met de opkomst van het neoliberale beleid onder Reagan en Thatcher? Dat is natuurlijk het geval, en dan klinken zijn eigen woorden als orthodox socialistisch maar misschien gewoon neomarxistisch. Dat zal verderop wel uit de doeken worden gedaan, zo verwacht ik.

(wordt vervolgd)

De raadselachtige econoom Varoufakis die de economie aan zijn 11-jarige dochter uitlegt #nrc #economischetheorie #schuldencrisisnietbesproken

Tags

Griekseministervanfinancien, schuldenaflossing, uitlegboekeconomieinkindertaal, Varoufakis

Economie in 192 heftige pagina’s (Hanneke Chin-A-Fo, Katern Economie/NRC Handelsblad, 18 juni)

Boek Varoufakis | Griekse minister van Financiën legt de economie uit aan zijn 11-jarige dochter

‘Nee, de boodschap is nog dramatischer dan de Griekse misère. Het vertelt hoe wij allen slaven zijn geworden. Slaven van onze schulden, de banken, het grootkapitaal, de machines die we hebben uitgevonden om het leven juist aangenamer te maken. En hoe de meesten ervoor kiezen om hun ogen ervoor te sluiten.’

Deze zin geeft de kern van deze bespreking in NRC aan. Hier spreekt de neomarxist, die blijft fulmineren tegen deze kapitalistische maatschappij, die hij het liefst omver wil werpen, zoals Marx ook de proletariërs aller landen opriep om in opstand te komen tegen alle kapitalisten in deze wereld. Als Varoufakis meent dat de meesten ervoor kiezen hun ogen hiervoor te sluiten, dan klopt de generalisatie ‘meesten’ zeker, maar daartoe hoort ondergetekende niet. Vandaar mijn dagelijks blogs tegen de onrecht dat dagelijks in de kranten verschijnt.

Het probleem met Varoufakis is echter dat hij niet alleen terugvalt op de slavenmaatschappij die ‘wij’ met z’n allen vormen in de moderne zin des woords dan, maar dat hij de sociale (wereld[1])geschiedenis niet wenst te accepteren, noch de basiskennis van de sociale psychologie die leert dat iedere menselijke gemeenschap leiders nodig heeft om de massa’s binnen een natie te leiden. Dit zijn twee wezenlijke tekortkomingen in zijn boek, al heb ik dat boek nog niet aangeschaft om het te kunnen bestuderen. Maar vanuit mijn niet-economische opleidingsachtergrond, namelijk van uit de politieke theorieën (binnen de politicologie), constateer ik hier een ernstige leemte in het economische boek van de hooggeleerde Varoufakis. Het wordt om deze reden een eenzijdig verhaal, zoals het in de NRC wordt besproken.

Wij zijn inderdaad symbolische en nieuwerwetse slaven geworden omdat wij onkundig worden gehouden over de werkwijze van de huidige politieke en economische (en mogelijk ook financiële) elites in deze wereld, waaronder zeker ook de grootkapitalisten, die moeilijk herkenbaar zijn of te traceren; laat staan te bevrijden. Zo goed als de oude clan van de Rockefellers hun oliemiljarden hebben opgestreken, zo hebben ook de moderne oligarchen van Rusland dat in onze eigen tijd gedaan. Dat soort dingen gebeurt en is van alle tijden. Soms kan ertegen worden opgetreden, maar vaak ook niet omdat de zittende regering dat vanuit neoliberaal standpunt ook toelaat: ‘je moet de marktkrachten hun gang kunnen laten gaan’. Varoufakis verzet zich daartegen, maar hij is nog een laatste Don Quichotte, die tegen de windmolens vecht.

Maar we kunnen ook constateren dat ‘wij’ als gewone burgers die ruimte hebben ook geboden aan die nieuwe klassen van rijken en oligarchen. Want ‘wij, deze gewone burgers’ waren niet in staat om daartegen iets uit te richten. Dat hoort nu eenmaal bij deze onvolmaakte wereld, die de aarde is. Daarom klopt het wat Varoufakis schrijft:

‘Bankiers perverteren dit systeem verder door op grote schaal geld te gaan uitlenen dat niet bestaat. Bankleningen bestaan tegenwoordig maar voor een klein deel uit spaartegoeden, zegt Varoufakis, en voor het grootste deel uit een fictief bedrag dat in de toekomst moet worden afgelost. Als de bankiers het te bont maken en te veel leningen niet kunnen worden afgelost, ontstaat er een krach, een crisis, het moment waarop het heden “de toekomst met opbiechten dat dat haar niet kan geven wat het haar verschuldigd is”. Dit is het moment waarop de staat te hulp moet schieten. Helaas redt die meestal niet de banken, maar de bankiers, met geld dat wordt afgepakt van de burgers.’

Het klopt dus dat bankiers het huidige systeem perverteren, maar zo is het gegroeid en daar valt moeilijk iets tegen te doen, behalve nu de nieuwe Bazelregels die de banken dwingen grotere reserves aan te houden. Maar als Varoufakis meent dat de staat te hulp moet schieten, dan is het hier de neomarxist en in dezelfde stroom de socialisten, die deze opvatting zijn toegedaan, maar zeker niet de neoliberalen. En daarmee loopt Varoufakis ook tegen een muur van onbegrip aan; een muur van fatsoenlijk opgevoede deskundigen die de spreker keer op keer hebben laten uitspreken, maar het verwordt snel tot een doorgedraaide grammofoonplaat. Dat stadium heeft de Griekse minister nu ruimschoots bereikt. Dus helemaal arrogant wordt de auteur als hij laat optekenen:

‘De reden om dit boek te schrijven was om een “recalcitrante puber” een rode pil (een pil met alle werkelijkheid[2]) te geven, een pil waarmee je niet meer trapt in de fouten die alle [sic!] economen maken.’

Weliswaar zijn dit de woorden van het 13-jarige schoolmeisje dat het boek ter bespreking heeft ontvangen, maar zij zal niet voor niets deze treffende indruk uit het boek van Varoufakis hebben opgesnoven. Hij is een geniale, maar wereldvreemde prutser en ik verwacht dat de economen wereld van zich laten horen over dit boek.

[1] Eigenlijk ‘sociale geschiedenis’ zoals het aan onze universiteiten gedoceerd wordt, maar aangenomen mag worden dat dit vakgebied overal ter wereld wordt beoefend.

[2] In zijn visie wel te verstaan, dus erg subjectief.