Stelling: Onderstaande tekst is woest makend want oude politiek bij uitstek; polariserend waar dat onnodig en dus ethisch én wetenschappelijk schandelijk. Waarom dit laatste? Omdat er genoeg academische vakeconomen rondlopen die ons goed kunnen uitleggen dat we met het huidige, een nieuwe versie van het oude en mislukte Investeringsfonds uit de vorig eeuw en betere opzet kunnen maken en toepassen vanwege de lage rente waarvan (macro)economen aangeven dat deze decennialang zal gaan duren. Dan loont het voor de overheid om gratis geld te lenen, omdat we anders nooit meer onze Europese achterstand op de VS en China zullen kunnen inhalen.
De Volkskrant schreef op 30 september dat ‘op de golven van de negatieve rente miljarden kunnen worden geleend en vervolgens geïnvesteerd in duurzame economische groei. Investeren met financiering vanuit staatsleningen is een teruggang naar een oud model, het onderscheid tussen de gewone dienst en de kapitaalsdienst, en een mogelijke terugkeer naar de gulden financieringsregel. Dit houdt in dat lopende inkomsten, zoals belastingen en accijnzen, de lopende uitgaven, zoals overheidsconsumptie en overdrachtsuitgaven, bekostigen, en dat overheidsinvesteringen worden gefinancierd uit leningen. Economen grijpen in dit debat terug op het Harrod-Domar-model dat economische groei verklaart vanuit besparingen en kapitaalproductiviteit, een door en door Keynesiaanse theorie. Harrod-Domar is vanaf de jaren tachtig weggevaagd door het neo-liberalisme.
Opvallend is ook dat er nu vanuit de overtuiging dat alleen overheidsingrijpen onze sterke economische positie op lange termijn kan handhaven, een draai wordt gemaakt in de richting van Keynes. Mij hoor je niet klagen. De overheid is veel belangrijker dan neoliberalen denken. Er is slechts één gevaar: straks wordt de opbrengst van die gratis staatsleningen mogelijk consumptief gebruikt, een doodzonde in termen van de gulden financieringsregels. Het is verstandig als het kabinet die vluchtweg blokkeert.’
Aldus dit citaat, dat overeenkomt met de Tilburgse-hoogleraar Eijffinger die op 17 september op BNR-radio te horen was:
Net op BNR de Tilburgse econoom Sylvester Eijffinger beluisterd over het geheim van Investeringsfonds dat op Noorse energiewinst moet worden opgebouwd omdat zij niet de fout hebben gemaakt die wij wel maakten vanwege de plaatsing van dit fonds op/bij het ministerie van Economische Zaken en dus werd de verantwoordelijkheid gelegd bij de politiek en dus door lobbygroepen misbruikt werd. De politiek is ‘structureel onbetrouwbaar’ want Sinterklaascadeaus (kortetermijn-bedragen die neerkomen op investerings/inkomenspotjes in kwetsbare sectoren als zorg en onderwijs) worden graag uitgedeeld: consumptieve uitgaven en verbrassing/verjubeling van investeringen-uitgaven die anders bedoeld is. Waarom?
De bedoeling van de huidige lage rentestand maakt dat de overheid erg goedkoop geleend kan worden en er zelfs geld op toe krijgt. Vanwege deze bizarre rentestanden is het dus diefstal van je eigen portemonnee als de overheid daarvan geen gebruik maakt. Maar dan wél voor innovatieve en dus bewezen lange termijnreserveringen. Alleen investeringen die op lange termijn gegarandeerd rendement gaan opleveren. Dus kunnen – in mijn eigen woorden – bijvoorbeeld de energietransitie-kosten gebruikt worden om na ‘start-ups’ van energie-initiatieven die in eerste instantie met standaardoverheidssubsidies of collectieve burgeracties worden opgebouwd, maar als die startinvesteringen eenmaal in veilige havens zijn aanbeland, zodat vervolginvesteringen vanuit dat Investeringsfonds kunnen worden gefinancierd. Het voordeel van de duurzame en dus non-fossiele energievormen is dat deze, in tegenstelling tot fossiel, zonder nieuwe zoektochten naar nieuwe bronnen klaar zijn en alleen vernieuwing van techniek vragen, maar op hun eerste locatie blijven staan. Maar dat nieuwe investeringsfonds is, zoals al gezegd in de eerste plaats noodzakelijk in verband met onze achterstand op ICT- en algoritmeterrein, aangezien we anders in een structurele achterstandssituatie worden gedrongen tegenover technogrootmachten als de VS en China.
Het bedoelde investeringsfonds is dus bestemd voor investeringen die per definitie buiten de rijksbegroting gehouden worden zodat ze geen formeel geen overheidsuitgaven zijn die een toename/verhoging van de staatsschulden betekenen.
En vervolgens gaat het louter om ondersteuning voor lange termijnprojecten, die dus op lange termijn gegarandeerd dividend opleveren. Omdat de rijksbegroting louter en alleen bedoeld is voor de kortetermijn en dus alleen bedoeld is om het zittende kabinet aan extra investeringsuitgaven te helpen.’
Kortom, genoeg argumenten om de denkfouten die de PvdA-Kamerleden in onderstaande tekst hebben gedebiteerd, recht te zetten. Nooit meer fouten maken omdat je geen gevangene meer bent van de waan van de dag, want daar ritselt het dagelijks van in de Kamerdebatten van iedere vergaderdag, zelfs binnen de gebruikelijke termijn van drie dagen. Te gek voor woorden.
WopkeWiebesfonds is nergens voor nodig (Lodewijk Asscher en Henk Nijboer, opinie/Trouw, 5-10-19)
De noden zijn nu hoog. Ongelijkheid van kansen neemt toe.
Deze twee opvattingen – rechtse Kamerleden zouden dit kretologie noemen – zijn ongeldig want ‘noden’ en groeiende ‘ongelijkheid van kansen’ zijn pas weer terzake doende als we de komende wederopbouw van de digitale én energietransitie overleefd hebben. Dat overleven is nog géén zekerheid op dit moment, omdat de mensheid via het uit de hand gelopen mondiale kapitalisme en nationale belangen aan de rand van de afgrond staat, en er zelfs politici van populistische huize rondlopen die dit alles ontkennen.
Het eerste gelekte nieuws over ‘het fonds’ loog er deze zomer niet om. Het kabinet zou plannen hebben voor een miljardeninjectie voor de economie via een investeringsfonds van wel 50 miljard, zo goed als gratis te lenen op de kapitaalmarkten. (…) En het interne coalitiegekibbel over wie het fonds nu eigenlijk had bedacht, leidde de aandacht af van de werkelijke vraag: wat is nodig om onze economie structureel sterker te maken en waarom zou zo’n fonds daarvoor nodig zijn? (…) En de minister van financiën lijkt na een spannend werkbezoek bevangen door het idee dat Artificial Intelligence de hoogste prioriteit is. Maar wie meer praat over kunstmatige intelligentie dan over het lerarentekort van nú, heeft er duidelijk weinig van begrepen.
Deze laatste zin verdient de prijs voor de grootste onzin aller tijden en van een waanzinnige arrogantie. Het verraadt nog steeds het innerlijke superieure denken dat dat de PvdA nog steeds blijkt te bezitten. Hoezo? Van kunstmatige intelligentie is onze toekomst afhankelijk want de mondiale strijd draait nu om de winnaar van de wedloop naar beheersing van het algoritmegeheim(en), want als China die wedstrijd wint, wordt de rest van de wereld tot slaaf gemaakt van de wereldregering die in Beijing zetelt. Dan bestaat er bij ons ook geen nageslacht meer omdat na overname van de wereld door China met z’n superieure 5G en volgende generaties ‘G’-techniek en alle sensoren die wereldwijd geplaatst zijn – omdat de Zijderoute wereldwijd zijn verbindingswegen heeft aangelegd en via heimelijke schuldcontracten met financiële schuldclausules tot lijfeigene heeft gemaakt. Dit is geen complottheorie, want zoek op deze website maar onder de categorie ‘china’, met getuigenissen onder meer van NRC. De conclusie is dat de PvdA-fractie er dus helemaal naast zit.
En wat is nu eigenlijk de argumentatie van het kabinet voor het fonds? Die is tweeledig. Eén: er moet worden nagedacht over ons toekomstig verdienvermogen. En twee: geld is gratis. Wat het eerste betreft: dat klopt. Maar het is niet zo dat we niets weten. De meeste wetenschappers zijn het eens over de noodzaak stevig te investeren in onderwijs, onderzoek en duurzame economie. Een goed opgeleide bevolking is essentieel in een veranderende wereld. Maar moet dat via een fonds? Nee, dat moet structureel. Je zorgt niet voor meer kwaliteit, minder werkdruk, beter betaalde leraren en meer wetenschap als je onderwijzers en wetenschappers na een paar jaar weer ontslaat. Met incidenteel geld kan het onderwijs niet structureel worden verbeterd.
Onzinnige redeneringen en argumenten. Waarom?
- ‘De meeste wetenschappers zijn het eens over de noodzaak stevig te investeren in onderwijs, onderzoek en duurzame economie.’ Als volkomen abstracte zin is deze zin juist, maar de wereld is veranderd en dus zijn de drie kernthema’s ‘in onderwijs, onderzoek en duurzame economie volledig veranderd. En dat staat er niet bij. Onderwijs is natuurlijk een essentiële voorziening, maar pas wezenlijk van waarde als het onderwijs in essentie om de digitale techniek draait want dat is ons belangrijkste gereedschap in de toekomst. Onderwijs zonder digitale kern kan in de toekomst geen onderwijs meer worden genoemd.
Ditzelfde geldt ook voor het tweede genoemde punt ‘onderzoek’, maar wel met een essentieel verschil met de voorgaande generatie. Namelijk dat het toekomstig onderwijs op een heel ander bestel draait dan het huidige (klassieke) bestel met twee hoofdmoten: vandaag alleen de aanloop van basis-, voortgezet en hoger onderwijs naar de arbeidsmarkt, maar in de toekomst in alle leeftijdscategorieën vanwege het nieuwe mensbeeld dat nooit uitgegroeid en uitontwikkeld is.
In goed EU-jargon dus ‘éducation permanente’, dat weersbestendig is geworden voor alle dramatische transities die we nog gaan meemaken.
En tot slot over ‘duurzame economie’ dat tussen neus en lippen wordt genoemd, is onderdeel van een nieuwe economie waarop de PvdA – vanwege deze opiniebijdrage – nog geen idee van heeft. Voordat die duurzame economie geheel uit de grond is gestampt, is een kwestie van generaties, waarvoor een compleet wederopbouwprogramma, zoals na WO2 noodzakelijk was. Waarom?
Alle huidige technieken zijn gebaseerd op organische basis, vanwege de fossiele grondstoffen. Die moeten dus allemaal omgezet worden naar fossielvrij: geen benzine, diesel en chemie, maar allemaal klimaatneutraal. Dat vereist erg veel denkkracht, creativiteit en vooral origineel denkwerk, waartoe het huidige onderwijsbestel in het geheel niet uitnodigt. Ik kan het weten omdat ik 5 jaar land in het voortgezet onderwijs heb gefunctioneerd en de meest ongeïnspireerde omgeving die ik ooit heb meegemaakt (in de jaren negentig). Vreselijke periode en dus geldt voor mij inzake alle kreten vanuit de SP-hoek: alleen maar demagogie.
Dan de vormgeving. Een gedegen analyse van de ervaringen met het Fonds Economische Structuurversterking ontbreekt. Dat geld nu gratis lijkt, is op zichzelf ook onvoldoende rechtvaardiging voor een WopkeWiebesfonds. Een goede investering zou je net zo goed moeten doen bij een rente van 0,1 procent als van -0,1 procent. Deels is de rente juist zo laag, omdát overheden onvoldoende investeren. Het handelsoverschot van Nederland bedraagt dit jaar meer dan 10 procent. Gerenommeerde instituten als Oeso, IMF en Europese Commissie wijzen erop dat niet overschotrecords, maar investeringen in samenleving en economie de weg naar welzijn en welvaart brengen.
Dat ‘de ervaringen met het Fonds Economische Structuurversterking ontbreken’ is logisch vanwege de samenhang tussen de ontstaansbasis van deze nieuwe gedachte aan een structuurversterking enerzijds en de ‘Algemene Politieke Beschouwingen’ die er tussendoor kwam fietsen. Dat de ambtelijke financiële top(pen) vanuit ‘Financiën’ zelf en vanuit ‘Economische zaken en Milieu’ iets van bovenstaande gedachten al intern hebben zitten uitbroeden kan bijna niet anders, want iedereen die niet-blind ofwel zonder oogkleppen op in de wereld staat, moet hierover al gedachten hebben ontwikkeld. Mijn betoog heb ik uit kranten gehaald en dus ben ik niet de enige. Kortom, de eerste zinnen in deze passage zijn onzin.
De opvolgende zin: ‘Deels is de rente juist zo laag, omdát overheden onvoldoende investeren.’ Dit is het geijkte denkpatroon van politieke opposanten die het traditioneel oneens met elkaar zijn. Alleen al uit deze zin blijkt het ongelijk van de PvdA omdat er altijd economische strijd bestaat tussen de verschillende Kamerfracties. Daarom moet dat Investeringsfonds buiten de sfeer van de Waan van de Dag blijven en worden gehouden.
We horen ook steeds over het voorbeeld van souvereign wealthfunds. Maar dat zijn beleggingsfondsen van landen zonder staatsschulden, zoals Noorwegen. Nederland belegt op een heel andere manier, namelijk via onze pensioenfondsen die tot de grootste investeerders ter wereld behoren. Wij zijn er geen voorstander van om te lenen om nog meer te gaan beleggen: Nederland als een groot hedgefonds.
Dat andere landen met beleggingsfondsen zonder staatsschulden kunnen werken, is een mooi gegeven, maar dat zegt niets over de (on)mogelijkheden voor ons land. Alles is ‘denk- en maakbaar’, al is dit vloeken in de kerk sinds de ‘maakbaarheidscultus’ in de jaren ’80 en ’90 ongeldig is verklaard. Maar dat soort denken is oppervlakkig en dogmatisch omdat de mens een denkend- én creatief en innovatief wezen is. Dus kan door ons alles worden uitgedacht, als het aar ondogmatisch wordt gedaan. Punt. En ook wat pensioenfondsen betreft, daarover moet eerst alles transparant en openbaar worden gemaakt voordat daarover een publiek debat mogelijk wordt. Maar de pensioenfondsen gedragen zich als private partijen, wat ze formeel juridisch ook zijn, maar vanwege het beheer van individuele besparingen zijn ze natuurlijk een volkomen publieke partij. Dus ook op dit front wacht een enorme doorbraak in de komende jaren.
Een aparte fondssystematiek kan bovendien werken als een soort hoger beroep tegen terecht afgewezen voorstellen. Dan vormen die miljarden straks een afdruiprekje voor gesneefde begrotingsideeën. Of een doelwit van georganiseerde lobby. Waar projectfinanciering nodig is waar de markt niet in voorziet, hebben we bovendien sinds kort InvestNL. Waar het gaat om wenselijke overheidsinvesteringen, kunnen ze wat ons betreft via de gewone systematiek van de rijksbegroting.
Onzin. Een ‘afdruiprekje voor gesneefde begrotingsideeën’? Of een ‘doelwit van georganiseerde lobby.’? Daarom in mijn redenering buiten de begroting geplaatst met een volkomen onafhankelijke beleidsvoering, maar zonder de structuur- of weeffouten van de ECB. LOL
Voor de PvdA is de toekomstagenda duidelijk. De beste investering in onze economie en samenleving is een stevige, structurele investering in onderwijs en onderzoek. Van basisschool tot beroepsonderwijs en universiteit. We weten ook dat onze economie schoner en zuiniger moet worden om concurrerend te blijven. En verder is duurzame mobiliteit een noodzaak. Onze treinen puilen uit. Snelle openbaarvervoerverbindingen binnen Nederland en met het buitenland zorgen voor een economische impuls en dragen ook bij aan een schonere toekomst.
Ik hoop inmiddels dat ik dit soort denkfouten binnen de PvdA-Kamerfractie inmiddels afdoende heb aangetoond. Oppervlakkigheid is troef. Alleen maar juiste trefwoorden opsommen is vandaag de dag niet meer voldoende.
Een nieuw Fonds Economische Structuurversterking voor de Lange Termijn 2.20 is noodzakelijk.
(…)
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/758/articles/982303/28/1