De eerste vrouw die een Oudejaarsconference houdt geeft een sterke performance, met een verhaal dat ons zou kunnen verenigen.
Hans Beerekamp (nrc online 1 januari 2017)
Claudia de Breij, de eerste vrouw die ooit de Oudejaarsconference (live, VARA) mocht houden, excuseerde zich vast voor de gejatte grap die tijdens de try-outs in de zalen het meeste succes oogstte. Haar stijl is in the face en lichamelijk.
Weet u wat ze in Utrecht een ‘patatje Paay’ noemen? Nee? Dat is: alles eroverheen behalve curry. Die had ze niet eens zelf bedacht, maar de exploitant van haar snackbar.
Je hebt zo’n beetje platte grap nodig, zo idioot dat iedereen hem de volgende dag onthouden heeft en doorvertelt. Wim Kan, de aartsvader van het genre, had er altijd een paar, bijvoorbeeld naamgrappen over „zéér bekwame politici.” De Breij: „Minister Edith Schippers is niet de snelste. Nee, dat is Dafne!”
Later voegde Freek de Jonge een dimensie toe, door er gelaagd theater van te maken, met een opvallende vormgeving, een dramatische opbouw en een steevast in moralistische observaties uitmondend absurdisme. Bij De Breij vind je dat bijvoorbeeld terug in de geabstraheerde verslagen van ontmoetingen met asielzoekers, in een Utrechts azc, aan de Macedonische grens of bij opvang in de regio: „Dat klinkt altijd zo gezellig, een beetje als kamperen bij de boer.” Of in de wanhopige poging om aan een 11-jarige meisje uit Eritrea het Oekraïnereferendum uit te leggen.
Verbaal is deze conferencier echt een van de sterkste Nederlandse performers ooit. Hoe ze met een paar zinnen Marokkaanse straattaal of Utrechts dialect meteen een wereld oproept, dat is bijna onnavolgbaar.
Maar ook de absurde metafoor beheerst ze tot in de puntjes. Wij zijn wandelende stemmen met een onderbuik (handen vooruit), waar politici op azen. Eigenlijk kiezen we dus niet onze leiders maar onze volgers.
In een briljante vondst typeert ze Geert Wilders als een moeder die tegen haar kinderen schreeuwt: „Doet internet het niet? Dat is de schuld van de elite, al die buren met hun drie routers! Minder, minder, minder! Wat zeg je? De router aan en uit zetten? Nee hoor, op kalme en rationele oplossingen zitten we hier niet te wachten!”
Maar ook andere politici krijgen er van langs: Halbe Zijlstra (VVD), die zich verhoudt tot Wilders als roetpiet tot de echte Zwarte Piet, ‘Roetgeert’ dus. De boze Pechtold. De zure Buma. De PvdA, als een familie met een paar aardige mensen, maar waar je toch niet bij wilt horen.
Er is nog een laag: deze conference leidt ons retorisch eerst naar de conclusie dat boosheid niemand verder helpt. Maar ook dat de gedurende de tachtig minuten aanvankelijk bespotte uitspraak van premier Mark Rutte (VVD) dat we in „een waanzinnig gaaf land” wonen, misschien wel eens gewoon zou kunnen kloppen. Waarom zouden anders die vluchtelingen zo graag deze kant op willen komen?
In de sandwich tussen Trump, Poetin en Erdogan besluit ze met de vergelijking met het Gallische dorpje van Asterix, dat stand houdt tegen de overmacht van Julius Caesars legioenen. Een klein plekje, waar vrouwen, homo’s, mensen als zij, zichzelf kunnen zijn en blijven. Dat wordt weer steeds meer een uitzondering, een vrijplaats, die we moeten verdedigen. En waar barmhartigheid het belangrijkste woord is voor gelovigen. Een verhaal dat Gutmenschen, religieuzen én nationalisten zou kunnen verenigen. Kom daar nog maar eens om, in 2017.
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/01/01/claudia-de-breij-verbindt-retorisch-a1539235
avatar peter vandermeersch @pvdmeersch
‘Diepe buiging voor Claudia de Breij via @nrc’