Tags
Stelling: De fundamentele vraag wordt niet gesteld! Te weten dat je menselijke hebzucht niet zomaar kunt wegpoetsen of met een toverstokje opheffen.
Duitsland start langlopende proef met basisinkomen (Gerben van der Marel, BUITENLAND/fd, 19-8-20)
In het kort:
- In Duitsland wordt een proef gestart met 120 deelnemers die een basisinkomen krijgen.
- Zij krijgen drie jaar lang maandelijks belastingvrij €1200, zonder tegenprestatie te leveren.
- Onderzoek moet uitwijzen of basisinkomen ‘geest kan vrijmaken’ en initiatieven stimuleert.
- Een eerdere proef liep in Finland maar die werd door de overheid betaald.
In Duitsland start een langlopende proef met een universeel basisinkomen. Het onderzoek moet uitwijzen wat de psychologische en maatschappelijke effecten van gratis geld zijn. Voor het onderzoek — gefinancierd via crowdfunding — is drie jaar uitgetrokken.
Substelling: Wat hier wordt verwoord kan niet anders dan een primitief vervolg van een inmiddels telkens opduikende pogingen om dat basisinkomen te introduceren, zonder dat alle randvoorwaarden goed zijn onderzocht. Het kán niet gaan om een compleet nieuw sociaal stelsel, want dat is sowieso onhaalbaar. Het wordt per definitie een kwestie van ofwel een algemeen te introduceren basisinkomen zónder een sociaal stelsel ernaast. Waarom is dat zo? Omdat een eventuele introductie betekent dat de overheid de gigantische hoge kosten hiervan voor zijn rekening móet nemen omdat die door geen enkele andere instantie búiten de overheid kan worden gefinancierd vanwege die megakosten.
Dat is dus in theorie alleen mogelijk als daar een complete afschaffing van alle sociale wetgeving tegenover staat, maar dat is onhaalbaar. Dat kost triljarden en daartoe zijn politieke partijen niet bereid. Daarbij komt ook nog eens dat de verschillen tussen alle bestaande sociale stelsels binnen de EU-landen zo groot zijn dat onderlinge vergelijkingen vermoedelijk bijna onmogelijk zijn. Het gaat hierbij natuurlijk niet om de invoering van een algemene wettelijke invoering ervan binnen de EU als geheel, maar alleen in Duitsland, waarbij ook al te voorspellen valt dat het draagvlak in dat land niet wordt gehaald. Afhankelijk als dat is van de vraag of de rijken bereid zijn hun inkomensderving die het gevolg zal zijn, te accepteren. Dat valt op voorhand al te voorspellen: ‘Niets daarvan!’
En daardoor zal dit onderzoeksproject rekening moeten houden dat de uitkomsten ervan erg kwetsbaar zullen zijn en de publieke opinie die toch door de conservatief stemmende meerderheid gedomineerd wordt, nooit een parlementaire meerderheid gehaald zal worden. Dergelijke voorstellen draaien dus altijd uit op een mislukking omdat het idealisme van de voorstanders altijd gebaseerd zijn op luchtkastelen. En daarmee is alles dus gezegd.
Gratis geld, minder kopzorgen
Het onderzoek gaat komend jaar van start. Het doel is om na te gaan of het basisinkomen mensen helpt om gezonder en socialer te leven en — met minder financiële kopzorgen — gedurfde individuele keuzes aanmoedigt.
Cynisch gesproken kan gesteld worden dat de huidige covidcrisis eerder een aanleiding is om tot een gezonder en socialer leven te komen. Nu blijkt dat deze virus zoveel onbekende factoren en onzekerheden in zich draagt dat nieuwe vaccins geen kwestie is van ‘even organiseren’, wordt dat dus een ander verhaal.
‘Het is voor het eerst dat het basisinkomen op deze schaal wordt onderzocht zonder overheidsfinanciering, aldus de initiatiefnemers van de vereniging Mein Grundeinkommen van IT-ondernemer Michael Bohmeyer. ‘Voor de meeste mensen betekent een basisinkomen niet meer geld, maar meer zekerheid’, zegt hij. ‘We willen weten of het basisinkomen mensen en de maatschappij beter bestand maakt tegen crises.’ De vereniging heeft sinds 2014 proefprojecten lopen.
Zo geformuleerd zal iedere econoom kunnen bevestigen dat deze aanname volkomen bespottelijk is. Natuurlijk maakt dat basisinkomen mensen niet beter bestand tegen welke crisis dan ook. Een gotspe om dat te durven denken. Illusionisme.
Corona maakt bewust
Een groot aantal particuliere donateurs financiert het Duitse proefproject. Het wordt onafhankelijk uitgevoerd door het Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW) in Berlijn en wetenschappers van de Universiteit van Keulen en het Max Planck Instituut.
Het is dus maar de vraag hoe die wetenschappers zijn voorbereid op deze onmogelijke onderzoeksvraag.
‘Volgens DIW-directeur Marcel Fratzscher heeft de coronapandemie veel mensen bewust gemaakt van het belang van sterke sociale stelsels en basiszekerheden. Het is volgens hem ‘tijd om te experimenteren’. De studie kan volgens hem helpen om de bestaande socialezekerheidstelsels te hervormen.
Wereldwijd zijn er verschillende experimenten met basisinkomens geweest. Het bekendste project was van de Finse overheid dat twee jaar lang gratis geld uitdeelde. De belangrijkste conclusie was dat de ontvangers van het basisinkomen zichzelf gezonder voelden en minder stress ervoeren. Het basisinkomen bleek een gevoel van autonomie te versterken bij veel deelnemers.
Alsof dit een wetenschappelijk acceptabele uitkomst genoemd mag worden. Dit type uitkomsten zijn even voorspelbaar als onbenullig.
Nieuwe terrein
Volgens de Duitse initiatiefnemers zijn de resultaten van de eerdere projecten wetenschappelijk ‘niet erg betekenisvol’ of ze zijn voortijdig beëindigd ‘omdat de politieke wind is gaan draaien’. ‘Met dit lang lopende Duitse proefproject betreden we onbekend wetenschappelijk terrein’, zei hoogleraar Jürgen Schupp, die is verbonden aan DIW.
Het wordt dus tijd om eindelijk een einde te maken aan deze illusies, door heel duidelijke en harde wetenschappelijke conclusies op tafel te brengen. En dat zal de uitkomst van deze ‘repeterende breuk’ tot een definitief einde voeren van deze illusie.
‘De initiatiefnemers hebben bij 141.473 particuliere geldgevers bijna €5,2 mln opgehaald om de basisinkomens te kunnen financieren. De vereniging streeft naar 200.000 donateurs. De aanmelding voor deelnemers is dinsdag geopend.
Bestaansminimum
‘Het basisinkomen moet hoog genoeg zijn voor het bestaansminimum en deelname aan het sociale, culturele en politieke leven. Voor de proef zoekt de vereniging 120 deelnemers. Deze groep moet een afspiegeling vormen van de maatschappij, dus zowel bestaan uit werkenden als niet-werkenden.
‘Aan de deelnemers wordt drie jaar lang maandelijks belastingvrij €1200 basisinkomen gegeven zonder dat ze een tegenprestatie hoeven te leveren. Proefpersonen mogen extra inkomen verdienen door middel van betaald werk.
Grote maatschappelijke vragen
‘Susann Fiedler van het Max Planck Instituut hoopt antwoorden te vinden op de vraag of het basisinkomen ‘de geest kan vrijmaken’ voor ‘helder denken’ en socialer en initiatiefrijker gedrag.
‘De initiatiefnemers van Mein Grundeinkommen hopen met het basisinkomen ook antwoorden te vinden op de grote maatschappelijke vragen van het moment. Kan het basisinkomen de digitale transformatie en robotisering in goede banen helpen leiden? Kan het basisinkomen de maatschappelijke onzekerheid en polarisatie terugdringen? Maakt een basisinkomen mensen meer bewust van de gevaren voor het milieu en het klimaat?
https://fd.nl/economie-politiek/1354366/duitsland-start-langlopende-proef-met-basisinkomen