Maatschappelijke chaos is reflectie of spiegelbeeld van politieke chaos @trouw @volkskrant #overbureaucratisme

Tags

politiek

Subtiele kritiek koning blijft niet hangen (Aletta André, nederland/Trouw, 19-10-19)

‘In één generatie zoveel verschil’ – Het koningspaar is onder de indruk van de snelle ontwikkeling in India. “In één generatie zoveel verschil”, zei koningin Máxima vrijdag tegen de pers. In Mumbai sprak ze woensdag met een ongeletterde moeder, wier dochter gaat studeren en bij en bank gaat werken.

Juist dit beeld van ongeletterdheid én technologische ontwikkeling en een jonge generatie die op stoom komt met digitale techniek brengt de wereld in ook bij ons ontwakende transitie-chaos.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/770/articles/990368/13/1

~~

Stikstofcrisis is één groot déjà vu (Yvonne Hofs, Ten Eerste/de Volkskrant, 19-10-19)

Meer dan vijftig jaar geleden waren er al de eerste zorgen over een groeiende mestberg.

Deze reconstructie van de Volkskrant is even fundamenteel als eerder deze week van Trouw, en daarom vanwege de aanvulling nuttig om hieronder bijna – zonder de inleidende passage – volledig weer te geven, met als kernboodschap dat de ‘politiek’ – in ‘gezamenlijkheid’ – oneindig veel boter op het hoofd heeft en dat voor alle opgewondenheid én felheid, zelfs woede vanuit de oppositiebanken in de Tweede Kamer geen enkele rechtvaardiging bestond:

(…)

Dat Nederland een mestprobleem heeft, is al meer dan vijftig jaar bekend. Op het ministerie van Landbouw slaan ambtenaren intern vanaf 1965 alarm over de milieugevolgen van de snelle schaalvergroting in de landbouw en het bijbehorende mestoverschot, maar al hun rapporten verdwijnen in een la. De Stichting Natuur en Milieu kaart het mestprobleem in 1972 voor het eerst publiekelijk aan. In het rapport Bio-industrie. Augiasstal in milieu en landschap waarschuwt de organisatie voor de negatieve milieugevolgen van het ongecontroleerd uitrijden van mest door boeren. Een deel van de Kamer reageert verontrust en wil dat de minister actie onderneemt.

De landbouwsector komt meteen in het geweer. ‘Schande dat een welvarende sector in zijn groei wordt belemmerd’, schrijven boerenvoormannen. Minister van Landbouw, boerenzoon Fons van der Stee, gooit olie op de golven met een sussende beleidsnota. Aanvullende maatregelen zijn niet nodig en er is in Nederland genoeg ruimte voor verdere groei van de varkenshouderij. Mocht er op den duur toch een mestoverschot ontstaan, dan zijn daar technische oplossingen voor, zoals het dumpen van mest in de Noordzee.

Blauwdruk

Het wegkijken door Van der Stee blijkt achteraf een blauwdruk voor de toekomst. In de decennia die volgen voert de politiek een beleid van – zoals de milieubeweging het karakteriseert – ‘negeren, bagatelliseren, afzwakken en traineren’. Vanaf begin jaren tachtig onderkennen kabinetten weliswaar dat er een mestprobleem bestaat, maar de maatregelen die ze ertegen nemen worden steevast verwaterd onder druk van de landbouwsector. Zo probeert Landbouwminister Gerrit Braks in 1984 de groei van de intensieve veehouderij een halt toe te roepen door bedrijfsuitbreidingen per direct onmogelijk te maken. ‘Er komt geen varken of kip meer bij’, roept de minister stoer.

Dat loopt anders. De Nederlandse veestapel groeit tussen 1984 en 1987 sterker dan ooit, van 9- naar 14 miljoen stuks. Dat is mogelijk omdat niet het Rijk, maar de gemeenten de vergunningsaanvragen van boeren beoordelen. In de meeste plattelandsgemeenten kunnen boeren rekenen op een welwillende wethouder van christelijken huize. Het resultaat is een hausse aan bedrijfsuitbreidingen in de jaren na de afkondiging van de bouwstop.

Boeren zijn altijd luidruchtig voor hun belangen opgekomen. De tractorprotesten van deze maand zijn niet zonder precedent: in 1990 trok een lange stoet tractors naar het Binnenhof, toen uit protest tegen bezuinigingen op landbouwsubsidies. Boerenleiders maken Brinkhorst, die de veestapel wil inkrimpen, uit voor ‘killer’ en voor iemand die uit is op ‘een etnische zuivering van de boerenstand’.

De bedrijfstak heeft via de christelijke partijen en de VVD een stevige vinger in de pap op het Binnenhof. Het pro-landbouwkamp is de laatste jaren versterkt met Forum voor Democratie en de PVV. Omdat de meeste veehouders niets willen weten van een krimp van de veestapel, zoekt de politiek het – net als Fons van der Stee – liever in technische vooruitgang en zelfregulering. Over de effectiviteit van dat laatste merkt minister Brinkhorst in 2001 droogjes op: ‘In de veehouderij bestaat helaas geen cultuur van vrijwillig binnen de milieunormen produceren.’

Panacee

Mestverwerking wordt al twintig jaar als panacee voor het mestoverschot aangeprezen, maar komt in de praktijk niet van de grond. Het is voor veehouders veel goedkoper hun mest illegaal te dumpen. Dat dat schering en inslag is, heeft onder meer NRC uitvoerig gedocumenteerd. Een andere innovatie zijn de wettelijk verplichte luchtwassers in varkens- en kippenstallen. Die filteren stank en stikstof uit de stallucht voordat die naar buiten wordt geblazen. Onderzoeken hebben aangetoond dat luchtwassers slechter werken dan aangenomen.

Brussel is uiteindelijk steeds de wal die het schip moet keren. Vorig jaar vernietigde het Europese Hof van Justitie de Nederlandse Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), omdat Nederland veel te veel stikstof blijft produceren. Ook dit is een déjà vu. In 2003 veroordeelt het Europese Hof van Justitie Nederland voor hetzelfde vergrijp, in dat geval voor schending van de Nitraatrichtlijn. Nederland heeft in 1998 een Mineralen Afgifte Systeem (Minas) ingevoerd om boeren te dwingen minder stikstof en fosfaat te produceren. De normen in het Minas zijn echter veel te ruim geformuleerd, oordeelt het gerechtshof in Luxemburg.

Politici zijn er dus talloze keren op geattendeerd dat het substantieel verlagen van de stikstofuitstoot en het vermijden van pijnlijke maatregelen voor de veehouderij twee onverenigbare grootheden zijn. Hoeveel stikstofwinst de vrijwillige stoppersregeling van Schouten gaat opleveren is moeilijk in te schatten zolang boerenorganisaties en sympathiserende politici tegelijkertijd volhouden dat bestaande veehouderijen groeiperspectief geboden moet worden. 

Toen bestonden alle huidige supermoderne meettechnieken nog niet en stond men in veel opzichten voor onbekende gegevens zoals stikstofontwikkelingen onder de grond, zodat de toenmalige zorgen vanuit het ministerie nog weggewuifd kon worden, terwijl pas het verband van stikstof, pesticiden en andere chemicaliën mét klimaatveranderingen nu pas duidelijk maken dat het einde oefening is voor de klassieke economische groeibegrippen die altijd al dominant waren, maar nu omgezet moet worden in louter en alleen duurzame groei. En daarom is nu links-Nederland wakker geworden en gaat het terecht de strijd aan met alle klassieke economische modellen die al even kortzichtig zijn als de ontwikkelaars van die modellen zelf. Dit nieuwe bewustzijn maakt het mogelijk om de klassieke opvattingen definitief naar de prullenbak en destructiebedrijven te verwijzen. Voor de traditionele dommekracht op rechts bestaat geen ruimte meer. De risico’s van de economische overheersing van het klassieke liberalisme zijn te groot geworden zodat route onmogelijk moet worden gemaakt: om de ondergang van het klassieke Avondland in wereldwijd verband en dus de beschaving als geheel te voorkomen.

https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/775/articles/990375/9/1

https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/775/articles/990375/9/1

Advertisements

Hogere energieprijzen zijn volstrekt onnodig en overbodig als we grootschalig op energie (gaan) bezuinigen @fd #energie #klimaatveranderingen

Tags

politiek

‘Zonder grootschalige energiebesparingen zijn klimaatdoelen onhaalbaar’ (Bert van Dijk, Energie/fd, 18-10-19)

In het kort:

• Energie wordt duurder door de overgang naar duurzame energie, verwacht Engie-ceo Isabelle Kocher; Stelling: Mogelijk, maar toch niet waarschijnlijk vanwege éénmalige investeringen van duurzame energiebronnen. Juist fossiele bronnen raakten uitgeput en moesten constant nieuwe bronnen gezocht worden. Ergo: duurzame energie is tweemaal goedkoper dan fossiele bronnen
• Daarmee wordt de energierekening voor burgers en bedrijven steeds hoger; Stellling: niet logisch vanwege een verkeerde aanname
• Energiebesparing is daarom volgens Engie de uitgelezen manier om de energietransitie betaalbaar te houden; Stelling: op basis van een verkeerde aanname volgt ook een verkeerde conclusie

https://fd.nl/ondernemen/1320240/zonder-forse-energiebesparing-zijn-klimaatdoelen-onhaalbaar

Alle paniekverhalen over warmtepompen kunnen ongeldig worden verklaard aan de hand van het Deense warmtenet @fd #klimaatverandering #intentiesParijs

Tags

politiek

Deens warmtenet gaat al (een beetje) van het gas af (Koen Verhelst, Energie/fd, 6-9-19)

Bijna twee derde van de Denen verwarmen hun huizen via een aansluiting op het warmtenet. Steeds meer daarvan draaien op duurzame bronnen, zoals zonne-energie. Het kan een voorbeeld zijn voor Nederland om van het gas af te kunnen.

In het kort:

• Denemarken heeft al decennia ervaring met warmtenetten
• Warmtenetten hebben als voordeel dat ze flexibel zijn in hun energiebronnen.
• Beheerders proberen die energiemix duurzamer te maken en stappen voorzichtig af van gas
• Nederland ziet in warmtenetten een manier om van gas af te gaan en CO2-uitstoot te verminderen

Elke ochtend speelt Claus Kimer Rasmussen ‘vier potjes roulette tegelijkertijd’. Aan het begin van zijn werkdag voert Rasmussen de balansberekeningen uit om de inwoners van het Deense dorp Tørring tegen de laagst mogelijke kostprijs van warm water en verwarming te voorzien. Vier variabelen beïnvloeden welke bron hij het beste in kan zetten om die warmte op te wekken: ‘De vraag naar warmte, de inkoopprijs voor gas, voor hoeveel ik overtollige elektriciteit terug kan verkopen aan het net en ten slotte hoeveel zon we vandaag krijgen. Kost me elke dag een half uur!’

Tørring is een typisch dorp op Jutland. Het telt zo’n 3000 inwoners die verspreid leven over een groen, vlak landschap langs de rivier Gudenå. Twee supermarkten aan het centrale plein, een bloemist, een kapper. Behalve de kerktoren steken oude populieren boven de huizen uit. Verder wordt de horizon alleen onderbroken door een stel dunne, glimmende schoorstenen van ongeveer 20 meter hoog. Dit is het domein van Rasmussen, directeur van Tørring Kraftvarmeværk, het warmtenet voor bijna het hele dorp.

Alternatief voor gasketels

Warmtenetten bestrijken een groot deel van Denemarken. Maar liefst 64% van de huishoudens is aangesloten op deze lokaal gestookte en aangestuurde netwerken voor hun warm water en de verwarming van hun woningen. In totaal zijn het ruim 400 warmtenetten. In Nederland staat zo’n warmtenet wel bekend als ‘stadsverwarming’, in Denemarken hebben juist veel dorpen een collectieve verwarmer.

Het kabinet-Rutte III kijkt nadrukkelijk naar warmtenetten als een alternatief voor individuele, gasgestookte cv- en hr-ketels die nu in veel Nederlandse huizen hangen. Nederland wil de gasconsumptie terugdraaien — deels vanwege de aardbevingen in Groningen en deels om in 2030 49% minder broeikasgassen uit te stoten. Als een warmtenet de hitte put uit een duurzame bron, kan dat een flinke besparing opleveren.

Voor Rasmussen is dat dagelijkse realiteit. ‘Wij kunnen aardgas verstoken in zuinigere boilers of een niet-zo-zuinige motor’, vertelt hij. ‘We hebben ook twee duurzame bronnen: biomassa in de vorm van houtpellets en zonnewarmte.’ De prijs verschilt echter enorm.

Aan de oostrand van Tørring staat bijna 16.000 vierkante meter aan zonnecollectoren, verdeeld over twee flinke weides. Tussen de panelen grazen de schapen. ‘De schapen zijn zo ongeveer het enige onderhoud dat de zonneweides nodig hebben. Ze houden het gras weg bij de panelen’, grinnikt Rasmussen. ‘De kosten zijn verder alleen de investeringen in de zonnecollectoren zelf en de buizen die naar onze centrale lopen. Omdat het warmtenet er al decennia ligt, is het een kwestie van de knop omzetten en de mensen krijgen zonnewarmte of gaswarmte.’ De dorpeling die zijn douche opendraait, merkt geen verschil en hoeft ook niets zelf te installeren of vervangen.

Veertig keer goedkoper dan gas

Flexibiliteit is het grootste voordeel van de Deense warmtenetten. Want hoewel veel netwerken nu nog grotendeels draaien op fossiele brandstof, neemt het aandeel van duurzame bronnen snel toe. Een zonneweide bouwen voor 1100 huishoudens, zoals in Tørring, vergt per huishouden minder investeringen dan panelen op elk dak te leggen. Ook kunnen woningen die niet geschikt zijn voor zonnecollectoren, wel profiteren van een zonneweide die medegefinancierd is met de buren.

Gestaag wil Rasmussen zo af van het gas, door steeds meer duurzame warmtegeneratie op te nemen in zijn mix. Het is ook financieel interessant. Een megawattuur aan warmte die van de zon komt, is twintig keer goedkoper dan de biomassaboiler en zelfs veertig keer goedkoper dan de gasboiler.

De eigendomsstructuur van de warmtenetten maakt in het voor de beheerders in Denemarken makkelijker om over te stappen op duurzamere energiebronnen. De aangesloten huishoudens in Tørring zijn naast gebruikers namelijk ook co-eigenaren. Elke aansluiting geeft stemrecht in de ledenbijeenkomsten, waar een driekoppig bestuur gekozen wordt onder de leden. Rasmussen moet dit bestuur zien te overtuigen als hij bijvoorbeeld een investering wil doen.

Verplicht of niet?

‘Van de 400 warmtenetten in Denemarken zijn er circa 340 coöperaties zoals deze’, zegt directeur internationale zaken Birger Lauersen van Dansk Fjernvarme, de brancheorganisatie van warmtenetten in Denemarken. Lauersen lobbyt in Kopenhagen en Brussel voor soepele en aantrekkelijke regels. ‘In Nederland zal het niet veel anders zijn, maar hier gaapt er nog wel eens een gat tussen de beloftes van politici op het gebied van de energietransitie en wat ze werkelijk invoeren.’

De belangrijkste voorwaarde om warmtenetten te laten slagen, stelt Lauersen, is het verplicht stellen van een aansluiting. ‘Anders kom je niet aan de benodigde aantallen om investeringen te kunnen doen.’ In Tørring is meer dan 95% van de huishoudens aangesloten op het warmtenet, maar het nabijgelegen dorp Ølholm heeft geen collectieve warmtebron. ‘De gemeenteraad wilde aansluiting niet verplicht stellen, maar dat was de enige manier waarop ik de investering van Dkr 40 mln (€5,4 mln) had kunnen terugverdienen’, herinnert Rasmussen zich. De onderzochte uitbreiding van het warmtenet naar Ølholm ging daarom niet door.

‘We hopen nu dat de nieuwe sociaal-democratische regering bereid is meer moed te tonen op dit vlak’, zinspeelt Lauersen op een landelijke terugkeer van de aansluitplicht. De vorige regering had die sinds begin dit jaar stopgezet. De nieuwe minister Dan Jørgensen (Energie en Klimaat) wil nog niets kwijt over zijn visie op warmtenetten. Zijn regering heeft wel beloofd om 70% minder broeikasgassen uit te stoten in 2030 en de vele Deense zonneweides kunnen daarbij een belangrijke rol spelen, zeker als er meer huizen op aangesloten zijn.

Warmtenetten in Nederland

Anders dan in Denemarken zijn warmtenetten in Nederland doorgaans een stuk nieuwer. Naar schatting 400.000 huishoudens zijn aangesloten op een netwerk dat warm water naar huizen pompt vanuit een centrale verwarmingsinstallatie. Als het aan het kabinet-Rutte III ligt, wordt dat aantal snel groter. 27 gemeenten hebben zich aangemeld als proeftuin om te kijken hoe ze wijken van het gas af kunnen halen. De meeste van hen hebben plannen met warmtenetten. De allereerste stap is nieuwbouw, waar warmtenetten in veel gevallen voor de hand liggen. Verder zal naar schatting de helft van de bestaande woningen — onder meer hoogbouw in handen van corporaties — ook om moeten naar warmtenetten. Alle gemeenten moeten in 2021 voor alle wijken een warmtevisie hebben. Voor gebieden waar een warmtenet wordt voorzien, volgt een aansluitverplichting. Veel bestaande Nederlandse warmtenetten draaien nu op gas, dus daar moet een duurzame vervanging voor gezocht worden. Er zijn in Nederland al verschillende zonneweides voor warmte, maar die zijn nog erg klein vergeleken met andere landen. Almere heeft een zonneweide met een capaciteit van 4900 kWh-thermisch. Ter vergelijking: de grootste zonnecentrale in het Deense Silkeborg levert 110.000 kWh-thermisch. Duidelijk is dat voor de toekomstige warmtenetten meer duurzame bronnen nodig zijn, zoals restwarmte (van de industrie), aardwarmte of verbranding van afval en biomassa.

Prachtig artikel en bewijs voor het feit dat ons land lichtjaren achterloopt op andere lidstaten. Toen viel het niet of, maar het contrast is nu des te schrijnender.

https://fd.nl/economie-politiek/1315315/deens-warmtenet-gaat-al-n-beetje-van-het-gas-af

Waarom zou een gemeente geen bestemmingsplan mogen wijzigen om gaswinning tegen te gaan? @trouw #overheden #energietransitie

Tags

politiek

Gemeente voor de rechter om truc tegen gaswinning (Johan van Heerde, voorpagina/Trouw, 15-8-19)

Raad van State | Smallingerland houdt met een gewijzigd bestemmingsplan nieuwe gaswinprojecten tegen. Mag dat?

Volgens Den Haag gebruikt de gemeente Smallingerland illegale trucs tegen gaswinning (digitale titel)

Vanwege het directe belang van dit juridische novum (eerste keer dat het gebeurt) voor een groter publiek zal de tekst hieronder volledig worden weergegeven:

Smallingerland houdt met een gewijzigd bestemmingsplan nieuwe gaswinprojecten tegen. Mag dat? Vandaag komt de Raad van State met een oordeel daarover.

‘Hoe ver kan een gemeente gaan om gaswinning binnen de gemeentegrenzen te blokkeren? Over die vraag buigt de Raad van State zich vandaag. De gemeente Smallingerland in Friesland veranderde het bestemmingsplan voor het buitengebied, zodat nieuwe gaswinning onmogelijk werd. Het ministerie van economische zaken en klimaat vecht dat bestemmingsplan nu aan. De zaak is opmerkelijk: niet eerder sleepte het Rijk een gemeente voor de hoogste bestuursrechter in verband met gaswinning in Nederland.

De vraag is eerder waarom het Rijk een gemeente voor de hoogste bestuursrechter sleept om bestaand beleid (stoppen van gaswinning) tegen te gaan want snijdt de minister zichzelf daarmee niet in de eigen hand? De bevolking van beide provincies Friesland en Groningen zal dit ook niet begrijpen.

‘Nu de gaskraan van het grote Slochterenveld in Groningen in stapjes wordt dichtgedraaid, stijgt de interesse voor kleinere gasvelden elders in het land. Zo wil gasbedrijf Vermilion in Smallingerland al enige tijd nieuwe putten boren voor gaswinning. Onder de Friese grond zit namelijk veel meer gas dan eerder werd gedacht.

Deze interesse lijkt verkeerd aangezien de hele wereld van de olie- en gasverslaving – ofwel fossiele brandstoffen – af moet en hoe eerder dat gebeurt hoe beter. Geen nieuwe boringen dus.

‘Uit angst voor Groningse taferelen neemt de weerstand tegen gaswinning ook hier toe. Friese gemeenten zijn voornamelijk tegen gaswinning maar hebben, net als alle Nederlandse gemeenten, slechts een adviserende rol.

‘Smallingerland (56.000 inwoners) gaat vol in de aanval en frustreert nieuwe gaswinning zoveel mogelijk. De gemeenteraad is al jaren vastbesloten: bij ons wordt niet nóg meer gas uit de grond gehaald. Verantwoordelijk wethouder Piet de Ruiter (GroenLinks): “We zetten alle middelen die we hebben in om nieuwe gaswinning binnen onze gemeentegrenzen tegen te gaan. Ik realiseer me dat het Rijk over delfstoffen en de ondergrond gaat, maar ik ga over onze leefomgeving. De situatie in Groningen is voor mij het bewijs dat we niet weten of diepe mijnbouw honderd procent veilig is.”

Diepe mijnbouw is volgens geologen nooit honderd procent veilig! Dat het Rijk alleen over delfstoffen gaat – logisch! – is geen argument dat alleen daarom het Rijk de gemeente voor de rechter daagt.

‘Vorig jaar toverde het gemeente­bestuur een nieuwe noodgreep uit de hoge hoed. Door het bestemmingsplan voor het buitengebied te veranderen, kon de gemeente het opsporen en winnen van gas tegenhouden. Zo is de mogelijkheid om seismologisch onderzoek te doen uit het oude bestemmingsplan geschrapt.

Eindelijk een gemeentebestuur dat creativiteit in het gemeentelijk beleid toepast!

‘Wij zijn allemaal voor afbouw van gaswinning’

Volgens het ministerie van economische zaken doorkruist Smallingerland met het bestemmingsplan landelijke regels en beleid voor gas­winning. “Bovendien gebruikt de ­gemeente het bestemmingsplan om eigen energiebeleid te voeren”, aldus het ministerie. Minister Wiebes vindt dat de gemeenteraad meer ­rekening had moeten houden met de belangen van het Rijk en van het bedrijf Vermilion.

Een telefoontje vanuit het stadhuis met het ministerie was voldoende geweest om de strategie in deze kwestie te bepalen. En dat er sprake zou zijn van een eigen energiebeleid is natuurlijk onzin, want dat heeft er niets mee te maken. Wat kunnen Haagse ambtenaren toch moeilijk doen en zal Wiebes hen als minister moeten laten begaan. Triest.

‘De Ruiter is het niet eens met de kritiek van het ministerie. “Wij zijn net als het ministerie voor de afbouw van gaswinning. Als het rijksbeleid is: we brengen gas terug, dan gaan we niet akkoord met meer gaswinning.” Het ministerie ziet dat anders: met het bestemmingsplan perkt de gemeente Smallingerland de rechten van geldende vergunningen in, en dat staat lijnrecht op het regeerakkoord. Het ministerie geeft de voorkeur aan gaswinning in eigen land boven import, mits het veilig kan.

Zucht, zucht en nogmaals een zucht.  Bestuurlijk NL gaat er niet op vooruit.

‘Saillant is dat het voorlopige bestemmingsplan van Smallingerland vorig jaar gewoon zes weken ter inzage lag. Iedereen, dus ook het ministerie, kon bezwaar maken, maar dat gebeurde niet. Economische Zaken vindt dat de gemeente eerst met het ministerie had moeten overleggen voordat de gemeenteraad het bestemmingsplan vaststelde. De Raad van State oordeelt vandaag daarom niet alleen over de rechtsgeldigheid van het bestemmingsplan, maar ook over de vraag wie er fout zit. Zaten ze op het ministerie te slapen, of had de gemeente Economische Zaken inderdaad moeten informeren?

Dit is het enige wat juridisch nuttig is: dat Raad van State duidelijkheid schept door middel van een uitspraak.

‘Als de gemeente de zaak verliest dan gaat ze op zoek naar een alternatieve manier om gaswinning tegen te houden. Die heeft zich wellicht al aangediend. Als gevolg van de ‘stikstofuitspraak’ van de Raad van State in mei mag Vermilion van het ministerie van landbouw, natuur en voedselkwaliteit voorlopig niet naar gas boren in het Friese Noordwolde, dat vlakbij een Natura 2000-gebied ligt. Bij Smallingerland ligt ook een groot natuurgebied: Nationaal Park de Alde Feanen.

https://www.trouw.nl/binnenland/volgens-den-haag-gebruikt-de-gemeente-smallingerland-illegale-trucs-tegen-gaswinning~b518a043/

De toonzetting is dat de olie-industrie een ramp te wachten staat, terwijl we juist fossielvrij moeten worden @fd @clingendael #duurzaamversusfossiel #klimaatakkoordParijs @eu

Tags

politiek

Magische grens van 100 miljoen olievaten per dag wereldconsumptie in zicht (Coby van der Linde, Expert/fd, 15-8-19)

‘In de vooruitzichten van de World Energy Outlook van het Internationaal Energieagentschap (IEA) was het bereiken van deze magische grens al rond de eeuwwisseling voorzien. Nu lijkt het er alsnog van te komen, of misschien toch net niet. Meer slecht nieuws over de vraag naar olie in de tweede helft van het jaar kan het ‘feestje’ alsnog uitstellen.

Méér slecht nieuws, óf juist goed nieuws vanwege de noodzakelijke investeringen in duurzame bronnen als zon, water en wind (en potentieel geothermie). En bestrijding van olieverslaving van de mensheid!

https://fd.nl/opinie/1312438/magische-grens-van-100-miljoen-olievaten-komt-in-zicht-of-niet

Waarom vraagt de verslaggever niet door over verband tussen windturbines en fossiele brandstoffen @trouw #duurzaamversusfossiel #energietransitie

Tags

politiek

‘Alsof ik zes moorden had gepleegd’ (Joop Bouma, katern de Verdieping/Trouw, 14-8-19)

Arrestatie – interview – Jan Nieboer is het gezicht van het verzet tegen windmolens op de grens van Drenthe en Groningen. Hij zat zes weken vast op verdenking van bedreiging. De tijd van gevangenschap heeft hem gesterkt: ‘Die windturbines komen er niet.’

Stelling: Waarschijnlijk vond deze krant het de moeite waard om iemand de ruimte te bieden om zijn verontwaardiging en frustratie van zich af te schreeuwen, maar het was interessanter geweest om een toelichting van deze actievoerder te vragen én krijgen waarom dat verzet tegen de windenergie en dus tegen windturbines wordt verkozen in plaats van de echte strijd tegen fossiele brandstoffen en klimaatverandering. Dan zou de lezer ook zelf kunnen vaststellen of het deze specifieke actievoerder aankijkt tegen de onbalans tussen fossiel en duurzaam, of dat het louter en alleen ging tegen de subsidieverzamelaars die in zijn ogen waarschijnlijk misbruik maken van de plaatsing van deze turbines, alsof landschaps-’onttakeling’ niet opweegt tegen de noodzakelijke klimaatmaatregelen.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/713/articles/952081/22/1

 

Eerste serieuze uitleg over de komende problemen met particulier elektrisch rijden @fd @eu #energietransitie

Tags

politiek

Elektrisch rijden is voor de particuliere rijder helemaal niet zo aantrekkelijk (Matthijs van Arnhem, Opinie/fd, 11-7-19)

(…)
‘Maar na een jaar hierin rond te rijden, is het mij duidelijk geworden dat het elektrische rijden helemaal niet goedkoop is. Ik durf zelfs te stellen dat elektrisch rijden door de overheid al verpest wordt, nog voordat het elektrisch rijden überhaupt massaal van de grond komt.

(…)
‘Hoewel de overheid hier vanaf 2021 een maximale subsidie van €6000 op zal zetten voor particulieren, zie ik nog steeds een heel groot gat tussen benzine en elektrisch. Dit gat van tussen de €10.000 en €15.000 per auto valt makkelijk door te trekken op alle modellen in het segment ‘betaalbaar’.

(…)
‘Laat de overheid eens een voorbeeld nemen aan Noorwegen. De Noren kunnen aan huis opladen voor €0,10 per kWh. Zij betalen slechts €50 per jaar aan wegenbelasting. Elektrisch aangedreven auto’s mogen daar bij files op de busbaan rijden, zij mogen gratis parkeren in alle steden, en bij de aanschaf hoeft geen btw en of aanschafbelasting (BPM) worden betaald.
‘Als de overheid het Nederlandse wagenpark echt wil elektrificeren dan zijn er nu concrete stappen nodig. Maar op dit moment wordt voor de particuliere rijder elk enthousiasme voor elektrische rijden ontnomen, nog voordat het goed en wel van de grond komt.

Kortom, nog heel veel problemen op te lossen door alle sectoren van onze samenleving heen. Maar het belangrijkste advies van de auteur verdient navolging: leer van andere Europese landen die al (vee) verder zijn! Goed voor de Europese integratie en harmonisatie.

[Matthijs van Arnhem is eigenaar van een hybride auto.]

https://fd.nl/opinie/1308095/elektrisch-rijden-is-voor-particuliere-rijder-helemaal-niet-zo-aantrekkelijk

‘Nederland moet leidende rol nemen in nieuwe waterstofeconomie rondom de Noordzee’ @fd #duurzame-energie @eu

Erg belangrijk artikel dat daarom volledig wordt overgenomen:

Opinie | Coby van der Linde, directeur Clingendael International Energy Programme, Opinie/fd, 29-6-19

‘Met de publicatie door het kabinet van het beleid en de bijbehorende instrumenten in het kader van het nationale Klimaatakkoord start, mogen we hopen, een constructievere fase van het klimaatakkoord. Nederland ontwikkelt zich in de toekomst, linksom of rechtsom, van een land met een energiesysteem gebaseerd op olie, aardgas en elektriciteit naar een systeem gebaseerd op elektriciteit en waterstof, aangevuld met andere schone energiedragers. Belangrijkste is de gang erin te krijgen, te houden en niet te veel te blijven steggelen.

Daarbij moet meer een appél worden gedaan op de natuurlijke momenten om energiesystemen te veranderen. Of het nu achter de voordeur is of achter de fabriekspoort, verbouwen doe je het liefst op momenten dat je toch al de boel overhoop wil halen.

‘De G-20 energieministers vragen speciale aandacht voor waterstof’

In Nederland zijn we in de ban geraakt van het ‘van gas los’. Daarmee wordt bedoeld dat aardgas, nu een belangrijke energiebron voor warmte in huizen, kantoren en fabrieken, in 2050 vervangen zal worden door een andere warmtebron. Dat kan stroom of een andere schone energiedrager zijn. Veel van het energieverbruik zal worden geëlektrificeerd. Nu wordt ongeveer 20% van de totale energievoorziening bediend door stroom en dat moet fors hoger. In sommige projecties stijgt dit aandeel naar 40% en in een aantal projecties stijgt het aandeel na 2050 nog verder.

Schone moleculen

Maar in geen enkele projectie, ook niet van het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC) zal alle energievraag door stroom kunnen worden bediend. Er blijft dus nog (flinke) vraag naar CO2-neutrale gasachtige en vloeibare moleculen, vooral voor industriële processen, als grondstof voor de chemie en voor sommige typen vervoer. Verder is er in een energiesysteem met veel zon- en windenergie behoefte aan grootschalige opslag om variabele productie en consumptie op te vangen.

De conclusie is dus dat de wereld niet alleen flink aan de slag moet met het produceren van duurzame elektriciteit, maar zich ook moet concentreren op de productie van zogenaamde schone moleculen, zoals waterstof.

Recent publiceerde het Internationaal Energie Agentschap (IEA) het rapport ‘The Future of Hydrogen, Seizing today’s opportunities’ geschreven voor de vergadering van energieministers van de twintig grootste industrielanden (G-20) van afgelopen 15 en 16 juni in Japan. De G-20 energieministers vragen in hun communiqué speciale aandacht voor de kansen die een energiedrager als waterstof kan bieden voor een schonere energievoorziening en economische groei. Overigens roepen zij ook op het afvangen van CO2, het gebruik en opslag bij waterstofproductie verder te ontwikkelen. Dit is belangrijk om schone waterstof te produceren, zolang de schaal waarop waterstof met groene stroom en elektrolyse kan worden geproduceerd nog bescheiden is.

Voor de Nederlandse regering moet het communiqué van de energieministersvergadering en het IEA-rapport een blij gevoel hebben gegeven. De verslagen van de diverse Nederlandse regio-industrie-klimaattafels en het recente advies van de SER lezen nu bijna als een afvinklijstje. Sterker nog, het IEA-rapport vestigt speciale aandacht op die gebieden waar de voorwaarden voor het tot ontwikkeling komen van de waterstofeconomie gunstig zijn. Dat zijn gebieden zoals aan de kust gelegen industriële clusters, gebieden met een diep aardgasnetwerk die ook waterstof kunnen transporteren, en gebieden met veel vraag naar mobiliteit. Dat leest als check, check nog eens check.

‘Offshore wind boven de Noordzee kan met elektrolyse worden omgezet in waterstof’

Want rondom de Noordzee is niet alleen een ontroerend mooie documentaire van drie Vlaamse filmmakers, maar ook een gebied dat naast de al genoemde randvoorwaarden voor de waterstofeconomie, ook de potentie heeft om flinke hoeveelheden waterstof te produceren en te gebruiken. Waterstof is bovendien zeer flexibel: het is een energiedrager en grondstof, kan worden opgeslagen en lijkt daarin op aardgas. Daarnaast hebben Nederland en andere landen rondom de Noordzee een vrij unieke combinatie van offshore wind, (lege) gasvelden, een gasnetwerk waarin ruimte vrijkomt en veel industrie.

Deze offshore wind kan, naarmate de productie groeit, met elektrolyse worden omgezet in waterstof. De lege gasvelden kunnen, zolang onvoldoende waterstof met elektrolyse kan worden gemaakt, dienen als opslag voor CO2, die overblijft bij het maken van schone waterstof uit aardgas en (nog) niet allemaal elders in de economie kan worden gebruikt. Naast het Verenigd Koninkrijk en Nederland, is Noorwegen ook al actief bezig met een dergelijke strategie voor de Noordzeelanden. België, het noorden en westen van Duitsland en Noord-Frankrijk kunnen gemakkelijk aanhaken.

Ecosysteem

Het ‘ecosysteem’ waterstof ligt rond de Noordzee en biedt nieuwe kansen voor economische groei en werkgelegenheid. Waterstof is niet iets wat ‘half’ gedaan kan worden. Hoe groter de aanpak van waterstofproductie, hoe effectiever dit zal zijn op het gebied van kosten, milieu en geopolitiek (voorzieningszekerheid). Bovendien worden risico’s van het ontwikkelen het ecosysteem waterstof gedeeld door meerdere landen en industrieën. En dat is precies waartoe de G-20 oproept.

Nederland kan door zijn ligging en economische kenmerken een sleutelrol spelen door een krachtige keuze te maken voor elektriciteit en waterstof, zodat die duurzame ruggengraat alle sectoren en buurlanden kan bedienen. Check.

Coby van der Linde is directeur Clingendael International Energy Programme (CIEP) en (deeltijd)hoogleraar geopolitiek en energie aan de RUG.
https://fd.nl/opinie/1306280/nederland-moet-leidende-rol-nemen-in-waterstofeconomie-rond-noordzee

Vergeleken bij de Denen zijn wij maar armzalige prehistorische knutselaars wat warmtenetten betreft @fd #duurzaamheid #energietransitie

Tags

politiek

De overheid moet niet afwachten, maar zelf meer warmtenetten aanleggen (Remco de Boer, Expert/fd, 6-6-19)

Expert | Remco de Boer, onderzoeker, adviseur en publicist op het gebied van de energietransitie

‘Het oordeel dat de Rekenkamer van Nijmegen in december velde, was hard. De gemeentelijke besluitvorming over de aanleg van een warmtenet in Nijmegen-Noord was ‘inconsistent, niet transparant en daardoor onnavolgbaar en niet controleerbaar’. Nieuwsuur besteedde er afgelopen zaterdag aandacht aan.

‘Uniek is de zaak niet. Vorige maand diende de Zuid-Hollandse gedeputeerde Han Weber (D66) zijn ontslag in. Volgens Weber hebben ambtenaren hem onvoldoende geïnformeerd over een omvangrijk provinciaal warmtenet, waardoor hij op zijn beurt Provinciale Staten onvoldoende informeerde.

‘Niet alleen politiek liggen warmtenetten lastig, ook klanten klagen. Over de tarieven bijvoorbeeld, maar vooral over de monopoliepositie van warmtebedrijven. Een aansluiting is vaak verplicht, opstappen moeilijk of duur. Van een landelijk netwerk met veel aanbieders — en dus concurrentie, zoals bij elektriciteit en gas — is geen sprake.

‘Warmtenetten staan in de kinderschoenen. Zo’n 5% van de 7,9 miljoen huishoudens is er op aangesloten. Als het aan het kabinet ligt, stijgt dat percentage fors. Voor ongeveer de helft van de 1,5 miljoen woningen die het kabinet voor 2030 van het aardgas wil halen, is aansluiting op een warmtenet de beste oplossing.

Alle betrokken partijen snappen dat de aanleg van leidingnetten voor het transport van warm water flink in de papieren loopt en zijn als de dood voor de rekening.

‘In Denemarken, dat vanaf de jaren zeventig inzette op collectieve warmtevoorzieningen, is 64% aangesloten. Cruciaal voor succes is transparantie, zei Bjork Paamand Olsen vorige week tijdens een lezing in Amsterdam. Zij is ceo van Holte Fjernvarme, een van de ruim vierhonderd Deense warmtebedrijven, waarvan de meeste eigendom van burgers zijn.

‘Winst maken mogen Deense warmtebedrijven niet. Hun tarieven — die ze zelf mogen bepalen — zijn gebaseerd op de kosten: hoe lager de kosten, hoe lager de tarieven. In Nederland stelt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) ze vast. Daarbij geldt het ‘niet meer dan anders’-principe. Dat garandeert dat een consument met een warmteaansluiting niet meer betaalt dan hij of zij met een gasaansluiting zou betalen.

‘Alle betrokken partijen snappen dat de aanleg van leidingnetten voor het transport van warm water flink in de papieren loopt en zijn als de dood voor de rekening. Zoals de woningcorporaties, die volgens afspraken in het ontwerp-Klimaatakkoord een grote rol krijgen bij het gasloos maken van sociale huurwoningen. Twee weken geleden eiste Marnix Norder, voorzitter van Aedes, de vereniging van woningcorporaties, garanties dat warmtebedrijven hun risico’s niet op de corporaties zullen afwentelen. Zonder garanties gaan corporaties niet aan de slag.
Voor de warmtebedrijven lijkt warmte nog geen vetpot. Uit onderzoek door Ecorys in opdracht van de ACM blijkt dat het gemiddelde rendement op geïnvesteerd vermogen in 2016 4,8% was, waar een redelijk rendement tussen de 5,1% en 6,6% moet liggen.

Neem de tijd

Behalve de koopman roert ook de dominee zich flink in het warmtedebat. Die wil dat de transitie liefst gisteren klaar is, maar ook dat de warmtebronnen waarmee de netten gevoed worden volledig duurzaam zijn. Daar wringt de schoen, want veel van de beoogde bronnen, zoals geo- en aquathermie, zijn nog lang niet volwassen.

Tegelijkertijd ligt biomassa, een bron die officieel duurzaam is en relatief ruim voorhanden is, onder vuur. Zo verzet de gemeente Diemen zich tegen een biomassacentrale die Nuon voor het lokale warmtenet wil bouwen ter vervanging van aardgas. Ook een andere belangrijke bron, restwarmte uit de industrie, is niet onomstreden. Rotterdam bijvoorbeeld weigert warmte van de twee kolencentrales in de gemeente. Want steenkool, dus fout.

Als het kabinet woningen van het gas wil halen, moet het – zoals destijds bij gasleidingen en stroomkabels – zelf het voortouw nemen bij de uitrol van warmtenetten

Ondertussen nemen met alle mitsen, maren en eisen de onzekerheden toe. Het Planbureau voor de Leefomgeving verwacht daarom op basis van het ontwerp-Klimaatakkoord dat er in 2030 zeker geen 1,5 miljoen woningen van het gas zullen zijn. Als het mee zit, zijn het er 1 miljoen, als het tegen zit slechts 250.000.

De conclusie van een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer in maart over de warmtetransitie was dan ook dat niemand lijkt te weten hoe het nu precies verder moet. Toch hoeft de oplossing niet heel complex te zijn. Als het kabinet woningen van het gas wil halen — en dus warmtenetten wil — moet de overheid gewoon warmtenetten gaan aanleggen, zoals overheden eerder ook investeerden in de uitrol van gasleidingen en stroomkabels.

De daadwerkelijke warmtelevering kan vervolgens worden aanbesteed: wie de beste prijs/kwaliteit/duurzaamheids-verhouding heeft, wint. Ook burgercoöperaties moeten een kans krijgen. Die zorgen voor enthousiasme en draagvlak, zoals de honderden coöperaties nu ook doen bij de aanleg van wind- en zonneparken en -parkjes. Accepteer wel dat de warmte niet in een klap duurzaam zal zijn. Zelfs in Denemarken is nog altijd de helft fossiel. Het op poten zetten van een concurrerende markt met alternatieven die duurzamer zijn dan aardgas, kost veel tijd. Neem die dan ook.

Nutsvoorziening

Aardgasgebruik in de woningbouw is goed voor zo’n 8% van de totale Nederlandse broeikasgasuitstoot. Dat relatief kleine percentage op de huidige, marktgedreven manier met stoom en kokend water proberen te verlagen, is tot mislukken gedoemd en verkleint het draagvlak voor de transitie.

Een overheid daarentegen die investeert in een nieuwe nutsvoorziening en zo de ontwikkeling van duurzame bronnen, betere service en lagere prijzen stimuleert, zal meer resultaten boeken en het draagvlak vergroten. Hoe eerder de politiek zich dat realiseert, en ernaar handelt, hoe beter.

https://fd.nl/opinie/1303895/de-overheid-moet-niet-afwachten-maar-zelf-meer-warmtenetten-aanleggen

Over Energiepodium.nl

Tags

politiek

‘Energiepodium.nl brengt opinie, interviews, nieuws en achtergronden over de energietransitie. De portal is een initiatief van gashandelsbedrijf GasTerra en biedt een podium voor de dialoog over de energietransitie, met het doel de kwaliteit van de discussie te bevorderen. Kernwaarden zijn respect, nuance, feitelijkheid en het zoeken naar perspectief. We moedigen een stevige discussie aan. Daarbij spelen we op de bal, niet op de man.

Dit is een verrassende openingsalinea, die eerder vragen oproept dan helderheid schept, omdat het een platform is van een gashandelsbedrijf. En dus een fossiele handelsbedrijf die zich met de transitie gaat bezighouden en dus ook de noodzaak zal erkennen dat ook de gassector tot de fossiele en te vervangen energieproducten en in een volledige voltooide én succesvolle transitie ook verdwenen zal zijn. Ik ga dus persoonlijk uit van de aanname dat die volledige transitie mogelijk én wenselijk is om alle CO2 uit de lucht te halen en ik heb in mijn eerste blog uitgelegd hoe ik dat voor me zie.

Na deze openingsalinea ben ik dus erg benieuwd naar de rest van deze inleiding ter kennismaking voor de belangstellenden van dit platform of podium. Ik heb het vanzelfsprekend geheel eens uit de genoemde uitgangspunten of kernwaarden voor het zoeken naar perspectief: nuance en feitelijkheid zijn richtlijnen en dienen dat ook volgens mij te zijn. Alleen dan bereik je een uitgewerkt perspectief en visie omtrent de taak en functie van energiebronnen in onze samenleving.

Een slotopmerking van deze eerste alinea’s: ik plaats deze blog (via mijn website) in eerste instantie alleen op Wereldverbeteraars vanwege mijn eigen deelname aan die ‘part-up’, om vanuit die mededeelnemers commentaar te ontvangen over mijn inbreng en argumenten. Vervolgens zal ik na eventuele aanpassingen (mocht ik verkeerde indrukken hebben opgedaan!) deze blogs ook via Twitter te verspreiden en dan betrek ik dus ook @Energiepodium als ontvanger van deze postings voor de verdere gedachtewisseling.

‘Energiepodium.nl is een opinieplatform. De initiatiefnemer juicht het daarom toe dat de inhoud breed wordt verspreid. Het opnemen van een link naar artikelen of columns of delen van de inhoud is toegestaan op voorwaarde van een juiste bronvermelding. Vragen hierover? Neem gerust contact met ons op.

‘Annie Krist, CEO van GasTerra, over Energiepodium: “Er wordt veel gepraat over energie, maar de kwaliteit van het debat kan op een hoger plan worden gebracht. Ik zou het prettig vinden als er niet alleen maar standpunten worden ingenomen, maar er ook een werkelijke dialoog plaatsvindt. De weg naar een duurzame energievoorziening is lang en complex. Doordat de Nederlandse kennis over energie gemiddeld laag is, wordt dat onvoldoende beseft. Met Energiepodium proberen we daar iets aan te doen.”

Hier, in de laatste alinea, staat een prikkelende opmerking, waarmee ik het overigens niet mee oneens ben: ‘Doordat de Nederlandse kennis over energie gemiddeld laag is, wordt dat [‘duurzame energievoorziening is lang en complex’] onvoldoende beseft’; dat Energiepodium hieraan iets probeert te doen, kan dan ook alleen maar worden toegejuicht. In dit verband ben ik benieuwd naar de aanwezigheid en inbreng van de milieuorganisaties in ons land op dit Energiepodium. Klopt het dat ik die inbreng op de site heb gemist? Bij projectomschrijving mis ik namelijk die organisaties, want ik mis de ngo’s en mijn vraag is of die indruk klopt, tenzij ze meetellen onder ‘politiek’ of ‘markt’?:

Projectomschrijving
‘GasTerra is voorstander van een actief en breed maatschappelijk debat over de energievoorziening van de toekomst. Daarom heeft het gashandelsbedrijf het initiatief genomen voor het online discussieforum Energiepodium.nl, waar prominente deskundigen uit politiek, overheid, markt en wetenschap debatteren over dit thema. Gekoppeld aan Energiepodium zijn er ook regelmatig besloten discussiebijeenkomsten op hoog niveau met topsprekers en jaarlijks het Energiepodium Debat, bedoeld voor een groter publiek van beslissers uit de sector.’

https://www.energiepodium.nl/over-energiepodium