Het Westland wil niks van de Spreidingswet weten, terwijl de gemeente op arbeidsmigratie drijft (Column MACHT door Thijs Broer, Vrij Nederland, 26 januari 24
Het Westland verzet zich fel tegen de Spreidingswet. Terwijl de gemeente economisch afhankelijk is van de duizenden arbeidsmigranten die er werken. Als het kabinet écht iets aan migratie wil doen, moet ook daar het mes in, schrijft Thijs Broer.
De VVD-fractie in de Eerste Kamer had van de week nog maar net laten weten unaniem voor de Spreidingswet te zullen stemmen, of de gemeenteraad in Westland verklaarde al niet aan uitvoering van de wet te zullen meewerken. Op grond van de nieuwe verdeelsleutel van asielzoekers zou de tuindersgemeente 700 opvangplekken moeten realiseren. ‘Hoe dan?’, sprak Guus Bakker, fractievoorzitter van VVD Westland. ‘We kunnen niet eens onze eigen jongeren, ouderen en arbeidsmigranten huisvesten.’ Remmert Keizer van Gemeentebelang deed er nog een flinke schep bovenop. ‘Hier is geen draagvlak voor. Van een democratie wordt hier een dictatuur gemaakt!’.
De heren fractievoorzitters hadden zich kennelijk nog niet in de wet verdiept, want die maakt samenwerking met omringende gemeenten die meer ruimte hebben voor de opvang, wel degelijk mogelijk. En van dwang is pas sprake in het allerlaatste stadium, als een gemeente ten koste van andere gemeenten de hakken in het zand blijft zetten. Maar nee, Nederland was opeens een ‘dictatuur’ geworden. In Westland hebben ze de afgelopen jaren nul asielzoekers opgevangen, en dat willen ze graag zo houden. Staatssecretaris Eric van der Burg, die zich zes slagen in de rondte werkt om de asielopvang beter te spreiden over het land, reageerde tamelijk laconiek op de boze Westlanders. ‘Het is in de eerste plaats aan de wethouder. Die heet wethouder, omdat hij zich aan de wet moet houden.’
Kortom: het verzet van de gemeente Westland is een achterhoedegevecht, uiteindelijk zal ook de tuindersgemeente over de brug moeten komen. Maar er hangt het Westland nog meer onheil boven het hoofd. Want als het nieuwe kabinet werkelijk iets tegen migratie wil doen, zal het in eerste plaats de arbeidsmigratie moeten aanpakken: slecht nieuws voor de tuinders in het Westland, die niet zonder arbeidsmigranten kunnen bestaan, maar intussen profiteren van omringende gemeenten voor de huisvesting. Laatst nog nam de gemeenteraad in Den Haag een motie aan waarin de gemeente Westland onder druk wordt gezet om eindelijk zelf huisvesting te organiseren voor de 12.000 tot 16.000 arbeidsmigranten die er werken: in de gemeente zelf worden er maar 4.500 gehuisvest, voor de woonruimte van de rest moeten gemeenten als Den Haag en Rotterdam opdraaien, met nog grotere krapte op de woningmarkt tot gevolg.
Als het nieuwe kabinet echt iets aan migratie wil doen, moet het mes ook in tuinbouw.
NSC van Pieter Omtzigt zette arbeidsmigratie op de politieke agenda, door in het verkiezingsprogramma te pleiten voor een migratiesaldo van 50.000 per jaar: een grotere bevolkingsgroei kan Nederland volgens NSC niet aan, willen we de voorzieningen de komende decennia op peil houden. Van de totale migratie maakt asiel nog geen tien procent uit, dus ontkomt de overheid er niet aan arbeidsmigratie te bedwingen, zoals laatst ook werd onderstreept in het rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkeling 2050 onder leiding van oud-topambtenaar Richard van Zwol: ‘We moeten keuzes maken over migratie en daarin de kwaliteit van de economie en sociale samenhang voorop stellen. Dat is nodig om op langere termijn onderwijs, zorg, wonen en sociale zekerheid voor iedereen in Nederland toegankelijk te houden.’
Volgens NSC moeten de belastingvoordelen voor arbeidsmigranten en malafide uitzendconstructies worden aangepakt, en moet er een rem komen op groeisectoren waar bijna alleen arbeidsmigranten werken, zoals distributiecentra. Volgens die gedachte zou hetzelfde moeten gelden voor slachterijen, waar grote bedrijven grof geld aan verdienen aan de export, terwijl het werk de laatste jaren door vrijwel alleen Oost-Europeanen wordt gedaan. En dus voor de glastuinbouw, die vrijwel volledig drijft op arbeidsmigranten.
De afgelopen decennia werd de Nederlandse tuinbouw bejubeld als de meest efficiënte en innovatieve ter wereld, goed voor een reusachtige export van trostomaatjes, paprika’s en snijbloemen over de hele planeet. Maar per arbeidsplaats in de glastuinbouw moeten er tienduizenden euro’s per jaar bij aan energiesubsidies. In feite is de glastuinbouw dus een onrendabele bedrijfstak, die zou verdwijnen als de markt z’n werk zou doen.
Kortom: als het nieuwe kabinet echt iets aan migratie wil doen, moet het mes ook in tuinbouw, een onrendabele bedrijfstak die zonder arbeidsmigratie en zware subsidies nauwelijks kan bestaan.
Als het de formerende partijen echt ernst is met het terugdringen van migratie, en ze niet blijven hangen in stoere taal over het sluiten van de grenzen voor asielzoekers, zal ook de glastuinbouw in het Westland er de komende jaren aan moeten geloven. Het is misschien even wennen, maar ook dat is democratie.
*Mooie samenvatting: “Keuzes maken over migratie en daarin de kwaliteit van de economie en sociale samenhang voorop stellen. Dat is nodig om op langere termijn onderwijs, zorg, wonen en sociale zekerheid voor iedereen in Nederland toegankelijk te houden.” Niets aan toe te voegen.