Prachtig overdenkingsmateriaal over ‘regeren door reageren’; ‘is daar iets mis mee?’ @fd #politiekefilosofie

Tags

politiek

Stelling: Ten Bos’ oog viel afgelopen weekend op het nieuwe werkwoord reageren in de betekenis van een ‘vorm’ van regeren, door te reageren op oppositionele vragen. Dus een tweede betekenis van reageren, zoals wij dat in het intermenselijke contact op anderen doen, maar dan nu in een nieuwe vorm van politiek bedrijven. Aardig gevonden van Ten Bos, die er zelfs theologie bijhaalt. Maar dan wordt het wel lastig, omdat je dan er iets metafysisch als god bijhaalt, kan de gewone lezer daar niets mee. Maar wat Ten Bos wel duidelijk maakt is dat het begrip en werkwoord ‘regeren’ opnieuw overdacht moet worden en dat past zeker in mijn idee van directe democratie die, als er eenmaal een goed en consistent concept is ontwikkeld, kan worden toegepast als de ideale – dus beter dan onze huidige – democratie, maar wel mét eisen die aan de bevolking gesteld moeten (kunnen) worden, want daarvan was in de recente ervaringen van referenda (vanaf 2005 sinds de EU-‘grondwet’) geen sprake.

De kern van deze column is de vraag wat een democratie precies is of behoort te zijn. En dus: wat aan onze eigen democratie mankeert of ontbreekt. Welnu, mijn stelling is dat democratie inhoudt dat alleen de mensen die de moeite nemen om zich op de hoogte – dus waarheidsvinding/feiten, in plaats van meningen – te stellen van alle politieke thema’s die op dat moment spelen, zich kunnen inschrijven om aan referenda deel te nemen, zoals in de VS en in Zwitserland grondwettelijk is geregeld. Maar dat land is met zijn traditionele mannenkiesrecht (vrouwen kregen daar pas eind 20^e eeuw datzelfde grondrecht) klein – overzichtelijk – genoeg wat bevolkingsomvang betreft om daar regelmatig referenda uit te schrijven en daarop regeringsbeleid vast te stellen.

En in de VS kun je – met geheel andere wettelijke voorschriften dan bij ons – alleen deelnemen aan algemene verkiezingen als je je hebt aangemeld of geregistreerd. Dat levert dus de garantie op dat je gemotiveerd ben om een – in beginsel – oordeelkundige keuzes te maken. Bij ons is dat mannen- en vrouwenkiesrecht een gewoon basisrecht geworden en dat betekent niet dat iedere stemgerechtigde even goed voorbereid op weg gaat naar het stemhokje. In tegendeel, velen hebben geen idee wat ze gaan stemmen en gaan eenmaal in het hokje zelf maar willekeurig ‘prikken’ op wie te stemmen. Ik formuleer dit grof omdat het een taboe is, want de volkswijsheid wil dat iedere democratische stemmingsuitslag ‘heilig’ is, en daarmee niet voor discussie vatbaar. Klinkklare onzin dus.

Vanwege onze Europese geschiedenis met koningshuizen en keizerskroningen die autocratisch konden regeren, is er – stap voor stap, eeuw na eeuw – een ontwikkeling ontstaan naar een ‘redelijk’ democratisch bestel te groeien en daarover hebben wij uiteindelijk – sinds de Middeleeuwen met zijn aristocratie – 4 eeuwen over gedaan om pas in de 19^e eeuw de basis te leggen voor wat in de 20^e eeuw als een volwaardige democratie mag worden bestempeld.

Maar dan op basis van representativiteit en de zwakte daarvan is dat de oude politieke aristocratie vervangen is door het huidige bestel van partijdemocratie en dat is – voor mijzelf persoonlijk – een valse vorm van democratie omdat niet-partijleden geen invloed kunnen uitoefenen. Bekend is dat maar een heel klein deel van de stemgerechtigde bevolking lid is van een politieke partij en dat betekent dat veel mensen zich niet gemotiveerd zijn/voelen om zich aan te melden of die politieke wereld maar waardeloos vinden. En geef ze eens ongelijk!

Daarom heb ik vorig jaar een ‘model digitale directe democratie’ ontwikkeld (zie onder categorie: DDD [i]) dat alle randvoorwaarden heeft genoemd om tot een beter democratisch bestel te komen dan we vandaag kennen. Ik geloof niet meer in een representatief bestel en vind het noodzakelijk dat – waanneer de tijd rijp is – een directe democratie als opvolgend bestel wordt ingevoerd.

Terug naar Ten Bos met zijn uitgangspunt om het begrip ‘regeren’ – dat vanuit het Latijn wordt geanalyseerd -, opnieuw onder de loep te nemen of op de snijtafel te leggen. Zoals al aangegeven haalt hij het theologische godsbegrip erbij, maar in onze seculiere wereld heeft dat geen zin. Ik voeg eraan toe dat in de klassieke oudheid koningen – en vervolgens koningshuizen – werden gekozen en geselecteerd op basis van een algemeen erkend niveau van bereikte levenswijsheid: bestuurders die als wijsgeren/staatslieden door het leven gingen. In feite als ‘verlichte burgers’ die zoveel levenswijsheid werden toegedicht, dat de bevolking ze als hun leiders konden erkennen en waarderen.

En dus helemaal niet via politiek gekonkel zoals we vandaag de dag de politiek kennen. Dat heeft dus met de klassieke metafoor democratie niets van doen. Politiek dient op basis van wijsheid gebaseerd te zijn. Vandaar dat de gemiddelde burger niets van de huidige partijendemocratie te maken wil hebben vanwege de alom aanwezige vormen van egotripperij. Daarom heb ik meer respect voor de thuisblijvers bij verkiezingen dan de mensen die vanuit hun partijlidmaatschap traditioneel komen opdraven. Daarom ben ik principieel partijloos in afwachting op een toekomst met dat bestel van de directe democratie. 

Ruttes reagering (Column René ten Bos, Opinie/fd, 21-11-19)

Ik las afgelopen weekend in de Volkskrant dat het huidige kabinet niet regeert, maar reageert. Leuke woordspeling, die ook nog eens tot nadenken stemt. Boze boeren, boze bouwvakkers, boze automobilisten, boze Zwarte Piet-voorstanders en boze Zwarte Piet-tegenstanders – boze burgers schijnen regeren onmogelijk te maken, maar reageren juist niet. Hoe erg is het eigenlijk als een regering reageert? Wat is er mis met een ‘reagering’?

Wat er mis is aan zo’n ‘reagering’ is dat (als) er geen visie achter schuilgaat, iedereen die ‘ratio’ of overzicht gaat zoeken aangezien al die beleidsstukken in elkaar gepast moeten worden. Omgekeerd: ieder beleidsdoel dat wél wordt voorafgegaan door een wezenlijke visie(inhoud) behoeft geen nadere toelichting en wordt dan gewoon door iedere burger begrepen.

‘God is een macht die eigenlijk geen macht wil zijn, want de macht ligt in het apparaat’

Weer zo’n god verpakt in menselijke gedachten, omdat de metafysische kracht daarvan voor geen mens grijpbaar of zichtbaar is. Wat er bedoeld wordt is natuurlijk dat iedere mens een grootse scheppingskracht/macht in zichzelf kan vinden en daarmee wijsheid kan etaleren, die bij de een helderder schijnt dan bij de ander.

Deze woordgrappen zouden aanleiding moeten zijn om weer een fundamentele discussie te gaan voeren over wat regeren zou moeten zijn. Die discussie is al heel oud en heeft wortels in de theologie. Van God werd vaak gezegd dat hij regeert, maar niet bestuurt. De oude Franse formule luidt als volgt: Le roi règne, mais il gouverne pas.[ii] De Duitse theoloog Erik Peterson (1890-1960) vergeleek in een commentaar op deze formule God met een marionettenspeler die, zelf onzichtbaar, het hele ambtelijke apparaat van poppen en poppetjes via zijn draden aanstuurt. In die zin is God een macht die eigenlijk geen macht wil zijn, want de macht ligt in het apparaat. De poppen besturen het land, niet God. God wil eigenlijk niets doen.[iii] Hij prefereert passiviteit boven activiteit. Voordeel van deze houding is dat God volstrekt immuun wordt: alles wat mis is in het land, wordt veroorzaakt door het apparaat en niet door de onzichtbare Baas zelf.

Peterson stelt dat dit idee over regeren het model werd van de monarchie. De koning regeert, maar laat het besturen over aan ministers. Er is dus een fundamenteel verschil tussen regnum en gubernatio: tussen regeren en besturen. Wat er in dit systeem dan nog overblijft van het regeren, is de grote vraag. Er is altijd een tendens die van regeren naar besturen gaat. De Duitse filosoof Carl Schmitt (1888-1985) vond daarom dat dit onderscheid het recept was voor al het liberale onheil dat Duitsland bedreigde, en dat maakte hem uiteindelijk tot fascist. Als je het besturen van het regeren aftrekt, zo redeneerde hij, blijft er niets over. En dat is precies waarom hij dacht dat liberalisme geen politiek kon zijn. Wat een land nodig heeft, aldus Schmitt, is een regering en niet een bestuur. Anders gezegd, een sterk leger is belangrijker dan een massa even zelfvoldane als verachtelijke consumenten.

Ik ben geen vriend van Schmitt, maar het is niet moeilijk om in te zien dat een reagerende regering alleen kan opereren in een soort machtsvacuüm dat men ooit aanduidde met het woord ‘interregnum’: een regeerloze periode tussen twee regeringen in. Mark Rutte sprak dus niet voor niets van de grootste crisis die hij als premier meemaakte.

[René ten Bos is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Reageer via columnist@fd.nl.]

https://fd.nl/opinie/1324726/ruttes-reagering

[i] https://aquariuspolitiek.wordpress.com/2018/06/15/het-wordt-tijd-om-uit-te-leggen-waarom-het-stelsel-van-representatieve-democratie-vervangen-moet-worden-door-directe-digitale-democratie-dl1-tweedekamer-politiekehervormingen-staatsrecht/

[ii] Frappant is dat in het Latijn geen werkwoord ‘regeren’ voorkomt, maar via Google-translate uitkomt op ‘imperium’. Kortom heerschappij. Dus wordt het werkwoord ‘regeren’ omgezet in een zelfstandig naamwoord. Wel bestaat ‘regalis’, koninklijk, een koning eigen. Res publica: genus civitatis: monarchie. ‘Scriptum’: over een koning handelend; vorstelijk: een koning waardig. En met dit laatste wordt het grote contrast tussen klassieke en huidige wereld zichtbaar: kennen we vandaag koningen die zich met hun wijsheid waardig gedragen? Niet dus.

[iii] De metafysische god kijkt toe hoe de mens als een scheppingskiem met zijn eigen schepping, voortkomend uit die kiem – en dus het erfgoed – omgaat.

Ja, er bestaat een algemene ideologische leegte omdat geen partij in de afgelopen jaren het beginselprogram heeft bijgesteld @trouw #ideologie #gewijzigdeomstandigheden

Tags

politiek

Is er een ideologische leegte? (Sjoerd Mulder, Religie & Filosofie, Katern de Verdieping/Trouw, 16-8-19)

• CDA-Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt beklaagde zich onlangs over het feit dat veel politieke partijen hun idealen kwijt zijn. Maar is er iets mis met politiek pragmatisme?*

Als ik de auteur, vanwege deze laatste zin, goed begrijp maakt hij onderscheid tussen idealen/ideologieën tegenover pragmatisme, maar ik begrijp dat onderscheid niet aangezien pragmatisme ook als ideologie kan worden aangemerkt. En dat zal uit mijn kanttekeningen blijken.

‘Ooit was de Tweede Kamer bij uitstek de plaats waar partijen met conflicterende maatschappijvisies met elkaar in debat gingen. Dat is veranderd. Liever dan ideologische verschillen uit te vechten, werken sociaal-democraten, christen-democraten en liberalen zakelijk en pragmatisch samen. Neem het huidige kabinet: de VVD, het CDA, de ChristenUnie en D66 slagen er prima in samen te regeren, ondanks hun verschillende achtergrond.

Deze mening of opvatting dat de Tweede Kamer de plaats is waar conflicterende maatschappijvisies met elkaar in debat gingen, en dus nu niet meer, is in strijd met de feiten. Daarin is niets veranderd vergeleken met vroeger. Dat de huidige coalitiepartners zakelijk en pragmatisch met elkaar samenwerken, is door de omstandigheden van een versplinterd politiek toneel noodzakelijk geworden aangezien er anders geen meerderheidscoalitie gevormd kon worden. En ons land is klaarblijkelijk nog niet toe aan minderheidscoalities, zoals in Denemarken. Dat in de laatste zin van dit citaat gewag wordt gemaakt van partners die ‘er prima in slagen om samen te regeren, ondanks hun verschillende achtergrond’, wil nog helemaal niet zeggen dat er helemaal niet zwaar wordt geworsteld én gestreden om eigen punten binnen te halen aan de regeringstafel. Soms slaan de vonken ervan af, zo las ik eens. Deze passage stoelt dus niet op feiten.

‘In een recent interview in het Algemeen Dagblad beklaagde CDA’er Pieter Omtzigt zich over dit politieke pragmatisme. Volgens hem is de politiek haar idealen kwijt. Partijen zouden niet meer regeren op basis van een totaalvisie, maar enkel op basis van modellen die ze door neutrale planbureaus kunnen laten doorrekenen.

Omtzigt heeft gelijk dat idealen en ideologieën steeds meer op de achtergrond raken of zelfs verdwijnen in die zin dat er tijdens debatten niet aan gerefereerd wordt, maar dat hoeft geen probleem, laat staan ramp te zijn omdat het in wezen gaat om de inhoud van het betoog. Een ideologisch dan wel zakelijk of pragmatisch stempel die in de tekst wordt verwerkt, maakt in feite geen verschil. Als het betoog maar samenhangend en logisch is gecomponeerd en goed wordt uitgesproken (in rustig tempo. In plaats van gejaagd spreken wat te vaak voorkomt), met een duidelijk doel voor ogen, maar dan niet met oubollige frasen als ons ‘prachtige en schitterende land’, want dat slaat nergens op, al worden ze met de regelmaat van de klok door Rutte uitgesproken. Bij gebrek aan visionaire bevlogenheid vermoed ik. En in mijn beleving zijn de modellen van de planbureaus alleen nuttig om de consistentie van beleid te bevorderen.

Is dat terechte kritiek? Is dit pragmatisme het resultaat van een verwerpelijke ideologische leegte? Of moeten we blij zijn dat de tijd van de grote verhalen achter ons ligt? Terwijl de Kamer op reces is, buigt het Theologisch Elftal zich over deze vraag.

Mohamed Ajouaou, docent islamitische theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, vindt het wel meevallen met die ideologische leegte. “De samenleving deelt juist heel veel idealen. Neem een begrip als democratische besluitvorming, dat is een belangrijk ideaal dat we met zijn allen realiseren. Of denk aan de rechtsstaat, het belang van rechtvaardigheid, een eerlijke verdeling van welvaart. Als deze belangrijke ethische idealen zo breed gedeeld worden, is er niets mis met pragmatische politiek.”

Hiermee ben ik het volledig eens.

Gerard de Korte, bisschop van Den Bosch, heeft ook geen moeite met pragmatisme. “Ik ben vorige week teruggekomen uit de VS. Daar zie je hoe wetgeving volstrekt geblokkeerd raakt als politieke partijen niet meer bereid zijn om compromissen te sluiten. Terwijl dat polderen hoort bij de Nederlandse verhoudingen. Het heeft ons het land opgeleverd dat Nederland nu is, waar we materieel en immaterieel best blij mee mogen zijn.”

Ook mee eens.

Ajouaou: “Ik herken wel dat de politiek niet meer op een conflict van idealen drijft. De grote botsende ideologieën zijn voorbij. Dat is niet alleen in de politiek zo, maar in de hele samenleving. We zijn allemaal pragmatischer geworden. Maar is dat erg? Als samenleving heb je niets aan een prachtig ideaal als dat voor grote groepen mensen verkeerd uitpakt. Rationele besluitvorming is beter dan emotionele besluitvorming. Dat kun je pragmatisch noemen, of praktisch, maar cijfers en planbureaus laten vooraf zien wat de consequentie van idealen is. Het lijkt mij verstandig om daar naar te luisteren.”

In mijn beleving is er geen sprake van de constatering dat botsende ideologieën verdwenen zijn, maar dat er minder nadruk wordt gelegd op (ouderwetse) ideologische formuleringen, die oubollig zouden kunnen overkomen. Maar als je de debatten scherp beluistert is er volgens mij niets veranderd aan ideologische toonzetting, maar alleen een meer eigentijdse formulering gebruikt.

En volgens mij is er al helemaal geen sprake van emotionele besluitvorming, want daarvan zou ik eerst voorbeelden van willen krijgen.

De Korte: “Toch raakt Pieter Omtzigt wel aan iets wezenlijks. Natuurlijk kun je nooit je idealen een-op-een in wetgeving omzetten, je moet bereid zijn om compromissen te sluiten. Maar nu zitten de partijen er al vanaf het begin pragmatisch in. De PvdA is niet de enige partij die in de jaren negentig haar ideologische veren heeft afgeschud. De VVD en het CDA hebben dat net zo gedaan. Daardoor is de politiek saai geworden en weinig bezield. Het zou mooi zijn als de spanning tussen ideaal en wetgeving wat scherper gevoeld wordt.

We zijn inderdaad een compromissenland of om in vaktermen te spreken een pacificatiedemocratie, en dat kent een heel lang verleden tot in de 16^eeeuw, maar dat er tegelijkertijd een ander verschijnsel, namelijk het verdwijnen van het zuilenstelsel een belangrijke rol speelt, is zo helder als wat. Daarmee zijn in mijn ogen ideologieën op de achtergrond gedrongen, met name omdat die bestaande beginselprogramma’s in de laatste decennia niet zijn aangepast, terwijl er met de mondialisering en het flitskapitalisme of migratiestromen alle reden toe was om de uitgangspunten van beleid aan te passen.

Het is mijn overtuiging dat idealen genoemd in de 19^e -eeuwse ideologieën, die grosso modo gebaseerd zijn op de Franse revolutionaire beginselen vrijheid, gelijkheid en broederschap, tegenover de christelijke leerstellingen als barmhartigheid en rentmeesterschap, nog voluit geldig zijn en niets aan innerlijke kracht verloren hebben, maar de huidige generatie politici heeft minder behoefte om die in te bouwen in hun denken.

“Ik wil hierover mild zijn, want ik besef dat je als politicus de samenwerking moet zoeken. Tegelijkertijd constateer ik wel dat de hele mooie teksten van bijvoorbeeld het wetenschappelijk instituut van het CDA in de dagelijkse politiek onvoldoende zichtbaar worden. Ik vraag me weleens af wat de Kamerfractie en de senaatsfractie met de analyses van hun eigen instituut doen. Dat hangt ook samen met de selectie van Kamerleden, heb ik sterk de indruk. Wordt wel gekeken in hoeverre ze politiek kunnen bedrijven vanuit de wortels?”

Je kunt van een bisschop verwachten dat deze uitspraak gedaan wordt, maar of het een verstandige bewoording is, is maar de vraag in het tijdsgewricht van een leeglopende kerk.

Ajouaou: “Ik ben niet zo allergisch voor het gebrek aan een ideologisch debat. Mensen willen vooral concreet weten wat de consequentie van bepaald beleid is voor hun buurt of wijk, en eerlijk gezegd vind ik dat ook wel begrijpelijk. Neem het klimaat: iedereen wil een goed klimaat, maar als dat betekent dat je er heel arm van wordt, of dat de lasten oneerlijk worden verdeeld, dan wordt het een andere zaak.

In deze laatste zin schuilt een voor velen onherkenbare wijsheid maar voor mij de spijker op z’n kop: als idealen geld kosten, dan steekt ‘gemakzucht’ snel de kop op, want als het (veel) geld kost spelen idealen of noodzakelijk en zwaar beleid (klimaatverdrag Parijs) geen rol meer. En dat verraadt het wezenlijke probleem van deze materialistische samenleving, namelijk de inhoudsloosheid of leegheid van deze beschaving. Daarmee wordt duidelijk dat een moderne ideologie gebaseerd op persoonlijk én collectief welzijn node gemist wordt. En daar zijn ook de kerken medeschuldig aan. Bisschop de Korte moet zich dus schamen, want zijn taakopvatting klopt niet: hij heeft zijn kudde niet kunnen leiden en dat straalt af op de politiek.

“Vroeger kwam de ideologie voorop, en dan keken we achteraf hoe het had uitgepakt. Nu kijken we eerst hoe het uitpakt, en vragen ons pas daarna af of we dat goed of slecht vinden. En het betekent niet dat er geen ethische of theologische idealen zijn: mensen willen ook nu barmhartigheid, eerlijkheid en rechtvaardigheid, om maar wat te noemen. Maar zeggen dat één ideologie of religie de oplossing is van alle problemen, dat gelooft toch niemand meer?”

Ajouaou brengt mij hiermee op een ander punt, te weten dat als je ideologie voorop stelt, je achteraf kunt bezien hoe het is uitgepakt. Voor mij wordt hiermee duidelijk dat in dit tweegesprek een factor over het hoofd wordt gezien, namelijk een regelmatige evaluatie van gevoerd beleid (binnen iedere politieke partij). Daarvan blijkt ook nergens sprake van te zijn en dat lijkt me kortzichtig want ook in het bedrijfsleven is het nuttig steeds te bezien wat er beter kan en of bedrijfsdoelen worden gehaald.

Maar de tweede conclusie is zonder meer dat de diepgang van politieke partijen verdwenen is, en dat kan mijns inziens worden verklaard aan de hand van de vercommercialisering van het verkiezingscircuit: allen de stemmen tellen en de rest is bijzaak. En niemand schijnt te beseffen dat ideologieën niets te maken hebben met autocratische regimes, zoals het communisme, om van duivelse praktijken van nazisme en fascisme maar te zwijgen, maar een revolutionaire lading in zichzelf dragen: eeuwige beginselen die nooit ongeldig kunnen raken, zoals de eerder genoemde drieslag vrijheid, gelijkheid en broederschap, want uit die uitgangspunten kunnen vele maatschappijopvattingen worden ontleend. Maar als partijleden – ik ben overigens partijloos want daarmee worden deze blogs mogelijk! – die beginselen in hun inherente waarde niet meer herkennen, dan houdt de beschaving op te bestaan. En het pragmatisme dat dan ontstaat is even leeg als iedere huidige ideologie. Tragisch maar waar.

https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/715/articles/953364/27/1

Proeve van een ‘ruwe’ prébeoordeling over de ideologie van vrijheid, gelijkheid en solidariteit anno tweede decennium 21^ste eeuw (seculiere ideologieën)

Vrijheid als economische vrijheid heeft geleid tot globalisering die alleen de macht van multinationals heeft versterkt en dus indirect – of uiteindelijk – tot een enorm groei van de kloof tussen arm en rijk en dat betekent het einde van onze beschaving omdat hebzucht de maat der dingen is geworden.

Vrijheid van meningsuiting is ook in de gevarenzone aanbeland omdat er geen onderscheid meer wordt gemaakt van feiten en meningen. Een feit wordt in dit verband gekenmerkt als een wetenschappelijk erkende definitie of geverifieerde opvatting bij meningsverschil in dezelfde wetenschappelijke discipline, zoals bijvoorbeeld veelvuldig voorkomt in de economisch wetenschap. Zoals bij monetaristen en Keynesianen.

Geestelijke vrijheid is via Twitter gevaarlijk terrein geworden vanwege de polarisatie die de maatschappij is gaan domineren of zelfs beheersen.

Sociale vrijheid heeft veel dwarsverbanden met broederschap ofwel solidariteit, maar ook die waarde is bijna verdwenen omdat het eigenbelang iedere vorm van algemeen belang heeft overvleugeld. Solidariteit bestaat dus nauwelijks meer en moet helemaal herzien of geherformuleerd worden.

Samenvattend: Onze maatschappij of samenleving is naar Amerikaans voorbeeld bikkel- of snoeihard geworden omdat iedereen kijkt naar eigen idolen en eigen belang en het onafhankelijk – en dus geen gebruik van kretologie – persoonlijke meningsvorming of zelfbewustzijn matig is gesteld als erkend wordt dat geestelijke onafhankelijkheid voor steeds minder mensen benut of gebruikt wordt. Het bestaat alleen nog in economische zin. Alles draait om winst- en omzetverhoging en dat betekent dat het economisme – in navolging van Klaver (GL) – doorslaggevend is geworden.

De vraag is ook of de nieuw ontdekte wereld van de algoritmen de vrijheid van beweging is gaan belemmeren of beïnvloeden. Kortom, een volgend vrijheidsitem is de vrijheid van eigen keuzebepaling en bewegingsvrijheid, die ogenschijnlijk onaangetast is, maar weet iedere burger zich te ontworstelen van de sensoren van de digitale apparaten, zoals met name smartphones?

Gelijkheid van rechten wordt in toenemende mate en bewijsbaar aangetast omdat onze algoritmen gestuurd worden door vooroordelen en oude achterhaalde databases.

Waarom geen non-seculiere ideologieën?

Omdat dat in de Nederlandse traditie moeilijk ligt en het hele politieke spectrum bestaat. Het CDA kan als traditionele confessionele fusiepartij als neoliberaal met iets andere accenten vergeleken bij de VVD worden beschouwd. Duidelijk is ook dat CU een soort wedergeboorte van de oude AR is geworden, een links-confessionele formatie; terwijl de SGP ronduit een orthodoxe gristijke partij is en dat ook zal blijven vanwege een ingebouwd conservatisme. Kortom, wat het ideologisch-politieke karakter van ons land kunnen de waarden vrijheid, gelijkheid en broederschap/rentmeesterschap/solidariteit als maatstaf worden genomen.

Waarom globalisering tot wanorde leidt en democratie onmogelijk maakt #politiekefilosofie @eu @EU_Commission

Tags

politiek

Als we Wikipedia’s omschrijving volgen: ‘Globalisering is een toenemend proces van economische, culturele en politieke integratie op mondiaal niveau. … Vanuit economisch oogpunt betekent globalisering dat steeds meer landen en regio’s deelnemen aan de internationale handel’, dan valt direct op dat:

1. hier de ‘halve’ waarheid wordt gesproken of eigenlijk alleen maar illusies worden geformuleerd. Waarom?
2. van een ‘toenemend proces van economische, culturele en politieke integratie op mondiaal niveau’ is immers geen sprake. Geen economische – of zelfs politieke – integratie op mondiaal niveau, aangezien het alleen maar om de cluster van multinationale megaondernemingen – zowel olie- & gasindustrie en voedselketens – gaat die niét alleen onderling in een moordende machtsstrijd gewikkeld zijn, maar óók de politiek bevelen – via ‘onderhandelingen’ hoe ze de juridische afspraken geregeld willen zien (‘rulings’), want het gaat iedere multinational er alleen maar om, om zich de wereldhegemonie toe te eigenen.

Zoals dat in de techwereld ook het geval is en de laatste jaren zichtbaar werd via de machtsstrijd om het kampioenschap digitalisering en ‘algoritmisering’ tussen de techgiganten op alfabetische volgorde Apple, Amazon, Facebook, Google en Microsoft, waarbij het louter en alleen gaat om de wereldmacht.

Dat daarbij het ‘primaat van de politiek’ en ‘democratie’ totaal verdwijnen –  en zelfs vernietigd worden is het logische gevolg omdat die mondiale macht niet verder kan groeien of worden opgebouwd als daar democratische beginselen roet in het eten gooien.

Genoemde techgiganten zijn dus op zichzelf al autonome imperia, maar dan 21^ste -eeuwse, in plaats van de ons welbekende keizerrijken (het Heilige Roomse Rijk) uit de Middeleeuwen. Samenvattend gaat het niet om welke ‘integratie’ dan ook – economisch, cultureel of politiek – maar om de wereldheerschappij, en vandaar dat China onder Xi via zijn ‘snelweg’ naar algoritmische heerschappij, daarbij geholpen door als éénpartijstaat te kunnen opereren en – mooi meegenomen – de afwezigheid van privacywetgeving die dus geen onderdeel zijn in de doelstellingen in zijn 5-jarenplannen. Xi kan dus optimaal profiteren van de ‘handicap’ van westerse landen – door hun belijdenis in democratische beginselen en liberale dogma’s – via de digitale dictatuur de economische wereldheerschappij naar zich toe te trekken. Er is geen sprake van een ‘level playing field’ ofwel gelijk speelveld. Heeft de regering, i.c. de Europese Commissie dat in de gaten?

3. dat door deze ontwikkeling op mondiaal vlak alle plaatselijke ideologische en regionale verschillen worden ‘weggeblazen’ kan niet meer genegeerd worden omdat de algoritmen nu al maar in de toekomst volledig zullen bepalen waar welke producten worden geproduceerd en dat inspraak van de plaatselijke bevolking over de wenselijkheid van nieuwe fabrieken en investeringen geen rol (meer) mogen spelen omdat hetzij de multinationals dat regelen, dan wel China, dat overal ter wereld wil investeren met als geheime juridische clausule dat als de betrokken partijen – genoemd worden Montenegro (geen EU-lid, wel Navo-partner wat dus toekomstige complicaties oplevert want de ‘vijand’ is als een Paard van Troje binnen Navo-gebied geïnfiltreerd), en Sri Lanka bestaande leningscontracten niet nagekomen kunnen worden, dat die leningen automatisch omgezet worden in aandelen van landsdelen, een voor ons onbekende juridische constructie, maar door Boekestijn, De Wijk en sinoloog Schulte Nordholt bekend gemaakt. De bekende Zijderoute maakt hiervan integraal onderdeel uit. (https://www.bnr.nl/podcast/boekestijn-en-de-wijk/10383468/zomer-special-de-chinese-machtsovername). Ik ga er gemakshalve vanuit dat deze genoemde feiten juist zijn, want de sprekers zijn dat als gevestigde academici BN’ers verplicht te doen.

Dit heeft tot gevolg dat de (nog) bestaande westerse politieke ideologieën geen enkele rol meer spelen in ons werelddeel, want tegen deze machtsovername door multinationals óf Xi is geen kruid opgewassen. En aangezien die ideologieën als het bij ons bekende viertal hoofdstromingen liberalisme, christendemocratie, sociaaldemocratie en de jongste loot het populisme mét anti-islamideologie, toch al volkomen legen hulzen waren geworden vanwege de intellectuele neergang van het westen – visievorming werd dáárom al onmogelijk gemaakt door die politieke dogma’s -, bestaat er nu in zowel de Angelsaksische als op het continentale gebied van de EU óók chaos, vanwege de allerwege gevoelde machteloosheid tegenover die westerse multinationals/neokoloniale Xi die – gezamenlijk – lak hebben aan iedere ideologische bevlogenheid, behalve dan de ‘verzilvering’ van de huidige wereldheerschappij zelf, waar ook ter wereld.

Het wordt dus de centrale uitdáging voor de EU om te gaan bewijzen dat de democratische beginselen het universele primaat behóren te zijn en dat daartoe het populisme onder Trump en geopolitieke machtswellust van Xi ondergeschikt moeten worden gemaakt. Dat is mogelijk gezien de onbalans zowel in de VS als in China die veel moeite hebben om de ‘vuile lucht’ aan te pakken en toch het klimaatakkoord van Parijs te negeren. De winst ligt op termijn daarom voor het oprapen aangezien een ‘volwassen’ – en van dat stadium zijn we nu nog ver verwijderd vanwege alle onenigheden intern – EU onoverwinnelijk zal blijken te zijn áls er ten minste een einde wordt gemaakt aan de huidige tegenstellingen (Visegrad en Noord/Zuid), het populisme intellectueel wordt verwerkt in een nieuw model van wereldvrede en -harmonie waarin dictatoriale verschijnselen die vanzelfsprekend onrechtmatig zijn, worden getransmuteerd naar intelligente oplossingen en conflictaanpak. Globalisering mag nooit het ‘bestel’ zijn van ‘ieder voor zich en consumentisme/welvaart voor ons allen’, maar van het universele beginsel dat iedere wereldburger – arm en rijk – het ‘recht op zijn aandeel’ krijgt, en daar lijkt het in onze huidige wereld niet op.

Deze tekst werd mede ingegeven door lezing van Paul Scheffers De vorm van vrijheid (2018) en de daarin genoemde Ferguson, Zakaria en Yasha Mounk (deze laatste ook genoemd door Boekestijn & De Wijk).

Het gaat nu en in de toekomst om de democratische beginselen van gelijke vrijheid, verdeling, plicht & verplichtingen, ‘goed’ in rationele zin, ‘het rechtvaardigheidsgevoel’ en ‘het goede van rechtvaardigheid’ (aldus John Rawls, Een theorie van rechtvaardigheid [Lemiscaat 2006] en de scherpe lezer en waarnemer zal in deze beginselen een nieuw element herkennen, te weten dat er gevoelsfactoren zoals ‘het rechtvaardigheidsgevoel’ en ‘het goede van rechtvaardigheid’ nu aanwezig zijn, en die in de 19^e en 20^e eeuw afwezig waren. Daarom is Rawls de sleutel tot de wereldvrede want met dit nieuwe aspect in ons denken is er een wederopstanding van het begrip visie mogelijk. En Rutte zal het nog meemaken dat dit begrip een vak apart is.

 

Onzinnige uitlating van Britse kinderboekenschrijver: ‘Als Europa sterft, sterft de welvaart, en zal ook onze gezegende vrede sterven’; Kan alleen een Brit schrijven @fd @eu #waanidee @vonderleyen

Tags

politiek

Na de oorlog was een verenigd Europa onze feniks van de vrede; laat hem nu weer volledig herrijzen (Michael Morpurgo, Opinie/fd, 20-7-10)

(…)

‘Als Europa sterft, sterft de welvaart, en zal ook onze gezegende vrede sterven. Dat moeten we niet laten gebeuren. Europa heeft als familie van staten misschien wat minpunten, maar het is wel mijn familie. En voor een goed huwelijk of een goed partnerschap moet je altijd werken.’

In de eerste plaats sterft Europa niet, noch de EU. Europa blijft immer bestaan en de EU zal mogelijk na 10 volgende crises, besluiten om in zwaar afgeslankte vorm door te gaan, zonder enige van de huidige leden die alleen op sabotage uit zijn. Dat soort lidstaten kunnen we missen als kiespijn.

In de tweede plaats is er wel degelijk sprake van een EU met erg veel minpunten, waaronder het democratisch tekort omdat het Europees Parlement voor de gemiddelde burger een onbekende is, totaal anders functionerend dan alle nationale parlementen bij elkaar en daarmee de grote onbekende. Dat tekent al de mislukte operatie die het EP is. Het is dus geen kwestie van ‘misschien wat pijnpunten.’ Er bestaan teveel pijnpunten die in het artikel niet genoemd worden. En de nieuwe voorzitter Ursula von der Leyen weet zich dus met een loodzware taak opgezadeld. Dankzij alle gemiste punten van haar voorgangers.

In de derde en laatste plaats is dit zakelijke thema van de economisch en sociaal samenwerkende Unie moeilijk te vergelijken met een (goed) huwelijk of met een (goed) partnerschap, want een supranationaal orgaan (Commissie) gecombineerd met een intergouvernementeel lichaam (Europese Raad) is een laboratoriumexperiment, dat kan mislukken maar zich in een andere vorm kan voortzetten, en zoals aangegeven met minder lidstaten; wel als confederatie waarvan de huidige EU nu ook kenmerken van bezit. Maar een doorgroei naar een zuivere federatie is volmaakt ondenkbaar.

https://fd.nl/opinie/1309115/het-naoorlogse-europa-was-onze-feniks-van-de-vrede-laat-haar-weer-herrijzen

Maak in de politiek onderscheid tussen dualisme en dualiteit @trouw #politiekemoraal #politiekefilosofie

Tags

politiek

Stelling: Na lezing van onderstaande beschouwing over mens en politiek dat mij bracht op nieuwe verbanden tussen dualisme en dualiteit die nu pas – na de ontgoochelende benoemingsprocedure van EU-topfuncties – zichtbaar zijn geworden en die nader uitgewerkt moeten – ja: moeten – worden om van onze samenleving nog een werkbaar geheel te kunnen maken, want nu ligt de dreiging van uiteenvallen van onze EU-maatschappij levensgroot op de loer, dankzij het smerige moddergevecht tussen Europese Raad van regeringsleiders en de bevolking die zijn stem democratisch heeft uitgebracht. De Raad blijkt bevolkt en geleid door twee in wezen autocratische leidersfiguren die weten wat het beste is voor de Unie, te weten Macron en Rutte – en mutti Merkel laat ik nu met rust want zij ligt in politieke coma -, en daar moeten we dus als Europese burgers korte metten mee maken aangezien het negentiende-eeuwse regenten zijn. Onderstaande beschouwing leidt tot een nieuwe praktisch-politieke benadering van dit vraagstuk tussen dualisme en dualiteit.

De ander eerst (Steve Akkerman, Katern de Verdieping/Trouw, 5-7-19)

Samen Leven | De postmoderne mens denkt alles alleen te kunnen, ook in morele zin, en dat is volgens Sybe Schaap niet gunstig. ‘De samenleving gaat voor het individu uit.’

In uw boek ‘Rechtstaat in verval’ schrijft u dat het kwaad al in de schepping besloten lag, anders had God niet hoeven zeggen dat hij zag dat het goed was.

“God had begrip van goed en kwaad en het viel hem dus elke scheppingsdag weer mee dat het goed was afgelopen, bij wijze van spreken. Toen de mens als zijnde gelijk aan God in die schepping werd gebracht, was het logisch dat hij van de boom van goed en kwaad zou eten. Dat is de volwassenwording van de mens. Daarom zegt God: de mens is geworden als ons, hij kent nu goed en kwaad. En dat was ook de bedoeling. In het paradijs horen wij niet thuis.”

Dit beeld of deze metafoor kan ik goed gebruiken om aan te geven wat mijn intentie is met het onderscheid tussen (parlementaire) dualisme en politiek filosofische dualiteit. Het dualisme zoals het binnen ons politieke bestel verankerd is in de vorm van de parlementaire controle van regeringsbeleid en dito handelingen, heeft natuurlijk ook te maken met de klassieke politieke ideologieën, maar dan het onderscheid die altijd gemaakt kan worden tussen rechts en links in het politieke debat. Rechts staat voor conservatisme – het oude wordt verheerlijkt – en links (in ons land bijna permanent in de ‘oppositie’) voor hervormings- of progressieve gezindheid van vernieuwing en verandering.

Maar dit laatste kenmerk, dat vroeger makkelijk lag tussen verschillen in armoede en rijkdom, of grote en kleine inkomensverschillen, ligt bij nieuwe thema’s als klimaatverandering en milieubeleid wat moeilijker. Waarom is dat? Waar inkomens verschillen heel makkelijk concreet meetbaar zijn, is dat met het nieuwe thema klimaat(verandering) veel moeilijker, omdat het veel moeilijker meetbaar is. En ook geen wetenschappelijke én politieke consensus over bestaat. Dat is dus de nieuwe politieke ‘klassenstrijd’ tussen rijk en arm, omdat de rijken vinden dat de belastingmaatregelen die voor de hand liggen om genomen te worden (Parijse klimaatakkoord 2015), hen te veel geld gaat kosten terwijl de noodzaak in hun ogen helemaal niet bestaat. Op dit punt van vaststelling ga ik mij niet begeven en bewegen op het terrein van een (subjectieve) beoordeling van dit verschil van opvatting, want dat is – vooralsnog – speculatief.

Wat ik wel wil doen én proberen aan te pakken is een nieuw denkschema te ontwikkelen waardoor de subjectiviteit tot een minimum wordt beperkt.

Voor mij ligt er intuïtief een sleutel verborgen in de complementaire begrippen dualisme en dualiteit.

Dualisme heeft alles te maken met politieke controle op de regering, want alleen door goede controle van regeringsbeleid wordt de legitimiteit (‘legaliteit’) van regeringsbeleid vastgelegd.

Maar dualisme is zonder dualiteit – de menselijke aanleg dat er verschillen van denkwijzen – tussen goed en kwaad – mogelijk en denkbaar zijn. En zoals Schaap schrijft: ‘Toen de mens als zijnde gelijk aan God in die schepping werd gebracht, was het logisch dat hij van de boom van goed en kwaad zou eten’, en dat los van iedere theologische beschouwing die mogelijk is want in dat kader ben ik een leek en mijn mening doet er nu niet toe, constateer ik dat de mensheid wordt gekenmerkt door het cruciale verschillen van denkwijzen, die in andere scheppingsvormen niet bestaat: de mens kan logisch en rationeel denken, maar dier en andere soorten niet.

Dan kom ik logischerwijs uit op denkdimensies die bestaan en volgens mij in de politiek hanteerbaar zijn: wat doen we met het klimaatprobleem, als de ene burger van mening is dat er niets aan de hand is (‘ontkenners’), terwijl de ander erg bezorgd is door dit sluipende gevaar voor ons samenleving: stel dat we nu jaarlijks met deze zomerse hittegolven te maken krijgen, dan ligt onze samenleving op z’n gat want dan kan drinkwater en gezond leven niet meer gegarandeerd worden. Onze welvaart staat in dat geval op het spel en dat is een prachtig politiek probleem.

Maar niemand die er nu met zekerheid een antwoord op kan geven aangezien niemand de ‘waarheid’, ofwel de politiek bewijsbare feiten in handen heeft. En dat wordt veroorzaakt door het feit dat klimaatkunde een erg jonge wetenschap is en door conservatieven als overbodig wordt beschouwd omdat er ook onder wetenschappers zelf verschillen van opvattingen/meningen bestaan. En aangezien het ‘bewijsbaar’ zijn van betrouwbaar zijn van onderzoek noodzakelijk is om tot grote investeringen politiek mogelijk te maken (vanwege de belastingen die noodzakelijk zijn voor de transitie van fossiel naar duurzame energie (zon/water/wind/warmte uit de aarde).

Hoe komen we hier dus kortom uit? Ik doe een voorstel: omdat onze menselijk samenleving onlosmakelijk verbonden is met het denken in goed en kwaad en denken in onderlinge verschillen tussen mensen, denk ik dat het heel praktisch is om dat denken zelf te gaan analyseren in categoriesoorten: dimensies van denken.

Dan kom ik politiek gesproken uit op onderscheid tussen primaire vormen van denken en niet-primaire vormen en dus van laag naar hoog – van lineair denken als ééndimensionaal denken zoals een PVV met ‘weg met moslims en moskeeën sluiten’, naar meer genuanceerde denkopties, dus twee- of driedimensionale vormen van denken. Dan komen we op verschillende inkleuringen van het oude begrip volkspartijen uit, want daar werden in het verleden verschillende verbindingen tussen alle mogelijke politieke thema’s gelegd, die uiteindelijk tot een consensus per partij in het verkiezingsprogramma moesten uitmonden.

Het zal voor iedereen herkenbaar en zichtbaar zijn dat ééndimensionaal denken geen oplossingen biedt om ingewikkelde maatschappelijke problemen op te lossen. Het moslimverbod in ons land is grondwettelijk verboden, maar de Tweede Kamer weet niet hoe ze dat probleem kunnen aanpakken. En dus maakt de parlementaire machteloosheid het onmogelijk om dit probleem op te lossen.

Tweedimensionaal denken zal ik voorlopig willen typeren als duidelijk niet-dogmatisch denken waarbij het kernpunt van politiek op één thema ligt zoals verbod op de moslim als staatsgevaarlijke religie. Tweedimensionaal politiek denken heeft geen specifieke dogma’s meer, maar we komen natuurlijk wel in de buurt van de mannenbroeders van SGP, aangezien de bijbelse richtlijnen dominant aanwezig zijn, zonder farizeeërsdogmatiek. De fractieleider van deze partij Van der Staaij geldt niet voor niets als staatsrechtelijk geweten van de Kamer en zo iemand kan niet als ééndimensionaal worden getypeerd. Maar een praktisch voorbeeld van partijen in de Kamer binnen de categorie 2D kunnen wel genoemd worden: SP en Denk.

Driedimensionaal denken is vervolgens denken vanuit een hoger opleidingsniveau, die is afgerond en waarvan de houder van een diploma dus verbanden kan leggen tussen maatschappelijke verschijnselen en ontwikkelingen zodat een visie ontstaat. Deze denkers passen binnen de middengroepen op het politieke toneel, waarbij wel alle partijen passen die nog niet zijn opgesomd in het voorgaande. In dit veld van de derde dimensie kom je de geijkte politieke tegenstellingen tussen rechts en links tegen en het is vandaag de dag niet meer een kwestie van de aanhouder wint, maar wie heeft de meeste charisma. En dat tekent de zwakte van de hedendaagse politiek: er is niemand meer aan te wijzen met charisma, want de laatste was Obama. Maar in Europa bestaan er alleen pseudo-charisma(tici) en dat zijn de populisten die in eenvoud uitdrukken wat de massa wenst te horen. Maar er bestaat een essentieel verschil tussen dát populisme en werkelijke of ware wijsheid. Want die wijsheid komt alleen maar vanuit het ‘ware charisma’, dat uniek is en door iedereen wordt herkend.

Tot slot van dit overzicht is de vierde dimensie als volgt te omschrijven, de dimensie van scheppende kunstenaars, denkers en visionairs die je in de politiek niet tegenkomt omdat het ontbreekt aan charisma, zoals hierboven verwoord. Dat maakt ook dat het dwingende klimaat van regeerakkoorden binnen ons ‘veelpartijen-bestel’ niet leidt of kan leiden tot echt creatieve oplossingen, aangezien die ook zware budgettaire consequenties hebben. Niet alleen voor burgers, maar ook voor de zware industrie. Maar die zijn ook lui gemaakt door onze decennialange verslaving aan ons aardgas.

Met dit schema zal ook iedereen weer een eigen invulling gaan geven en in eigen voordeel gebruik van maken, maar het kan houvast gaan bieden in de zoektocht naar de verschillen in de Tweede Kamer die wel gelijk bestaan. Zelf zal ik hiermee aan de slag gaan omdat alle oude politieke theorieën vanwege het wegvallen van de oude zuilenpartijen is weggevallen en daarmee de pacificatietheorie (Lijphart) ongeldig is geworden.

Ter afsluiting deel ik mee dat ik me niet kan vinden in de titel van dit Trouw-interview: ‘De ander eerst’. Zo’n uitdrukking doet weer dogmatisch aan. Het dient mijns inziens altijd te gaan om het evenwicht en de balans tussen de ander en mijzelf. En om daar een tegeltjes-wijsheid aan toe te voegen: ‘Doe een ander niet aan wat jezelf ook niet prettig vindt.’ Vroeger of later moeten al die pijnpunten ook weer hersteld worden.

‘Ever closer union’ @vk @eu #politiekevolutieproces

Tags

politiek

Eveneens ontleend aan: https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/651/articles/908376/55/1

Om een misverstand uit de wereld te helpen: bij de opbouw van de EGKS en EG was dit motief of motto ‘ever closer union’ natuurlijk als ideaal bedoeld en niet letterlijk, zoals alle anti’s van de daken roepen. Als het proces ideaal en ‘voorbeeldig’ zou zijn verlopen was het na de trauma’s van de oorlog duidelijk dat de unie als samenwerkingsverband probleemloos zou ontwikkelen. Maar van dit laatste (‘probleemloos’) was vanaf het begin (strijd tussen De Gaulle en zijn tegenspeler Adenauer en onze minister van buitenlandse zaken Luns) geen sprake. En nu met de wijsheid achteraf kunnen we daarom vaststellen dat het moeizame ontwikkelingsproces naar de huidige EU een ‘ever closing union’ volstrekt onhaalbaar was, want de enige formule die nu, vandaag, wel zou helpen een confederatie – met de eeuwige lidstaten met hun eigen soevereiniteit) is.

Interview met Aleksandr Doegin over Baudet maakt wel wat duidelijk @nrc #Baudet #ticket-voor-de-toekomst-is-maar-de-vraag

Tags

politiek

’Baudet is ticket voor de toekomst’ (Steven Derix, Moskou, In het nieuws/nrc.nl, 25-3-19)

Dit interview is voor mij op en drietal punten belangrijk:

1. Doegin staat duidelijk in een Russische filosofische traditie, die moeilijk in ons land is in te passen. Zelf heb ik 2 jaar geleden over Doegin de onderstaande blog geschreven:
https://aquariuspolitiek.wordpress.com/2017/11/14/prachtige-column-van-abdelkader-benali-leert-ons-dat-oost-europa-veel-te-snel-lid-is-geworden-van-eu-en-dat-opkomst-ultrarechts-in-west-europa-uitkomst-is-van-onevenwichtigheid-in-ons-onderwijs-dat/  : ‘Hij noemt zichzelf een fascist.’ Ik kan me niet voorstellen dat hij dit anders dan een prikkelende, provocatieve opmerking bedoelde. Maar wat het fascisme betreft ben ik het met iedereen eens dat je in deze tijd onmogelijk iemand als fascist kunt betitelen, behalve dan uit gemakzucht omdat je geen idee hebt wat dat woord inhoudt.
De fascistische theorie, zo leerde ik in de collegebanken, is de opvatting die bestaat uit de ‘opvatting’ ofwel de ideologie die vandaag de dag niet meer kán bestaan na de slachtingen veroorzaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog door deze duistere krachten en machten, maar ervan uitgingen dat het volk een domme massa was – zonder enig begrip hoe de politiek werkt vermoed ik – die geleid móest worden door een sterke, dictatoriale leider, zoals Mussolini een sterke leider was in navolging van zijn voorbeeld Hitler.
Verschil tussen fascisme en nazisme was dat de laatste ook een racistische leer verkondigde: de dood aan de Joden’. En deze genocide was natuurlijk gebaseerd op de eeuwenoude traditie binnen de Europese geschiedenis waarin de Joden gediscrimineerd werden. De zondebok van volkeren die veel en vaak in kommervolle tijden moesten doormaken in tijden van oorlogen en hongersnoden. De mensheid heeft een zondebol nodig als psychologisch mechanisme om het eigen leed te verzachten of te rechtvaardigen.
2. Doegin heeft wel gelijk als hij opmerkt dat er sprake is van het ‘nakende einde van het liberalisme, en de ‘vierde politieke theorie’ – de ideologie na het communisme, fascisme en liberalisme.’ In mijn eigen woorden zijn alle klassieke ideologieën van na de Franse Revolutie op basis van het drieluik Vrijheid/Gelijkheid/Broederschap, waaruit de verschillende ideologieën van de Europese zuilen zijn ontstaan: liberalisme, socialisme en confessionalisme, aan het einde van hun bestaansratio gekomen vanwege de polarisatie en vernietigende concurrentiestrijd die ze zelf opriepen in deze tijden.
Die zijn niet meer te verantwoorden vanwege de grote dreigingen waarvoor we met z’n allen staan: politieke chaos, economische wanverhoudingen in mondiaal verband, klimaat- en milieuproblemen door alle roofbouw die wij plegen op en in de aarde door plundering van fossiele brandstof en daarmee ook schade aan de atmosfeer veroorzaken; niet alleen door menselijk toedoen maar ook vanwege de natuurlijke cycli waaraan de aarde onderhevig is en die bijvoorbeeld de verschuiving van magnetische polen veroorzaken. En dat in wisselwerking met oceanische stromingen én de verschuivende aardschollen. In de natuur heeft namelijk alles met alles te maken en hebben hun onderlinge wisselwerkingen.

Op al deze ontwikkelingen hebben de bestaande ideologieën én de politiek geen antwoord en daarom raakt de bevolking in de war en wordt angstig. Daarom is er hoogst noodzakelijk een nieuwe visie nodig, waar historici én juristen niet toe in staat zijn en daarom Rutte en Buma ook niet. En de rest van de Nederlandse politici zijn pseudo visionairs, ofwel dogmatici. Geen wonder dat het politieke toneel versplinterd raakt. En de Brexit bewijst dat soortgelijke processen zich anders ontwikkelen’: overal chaos.
3. Slotopmerking over Baudet én Doegin die beiden menen dat liberalisme én beschaving aan de rand van de afgrond staan. Dat is een verleerde conclusie: oude ideologieën hebben hun functie verloren want zijn een lege huls geworden. Een nieuwe tijd vereist een nieuwe levensopvatting of levensvisie die is in het verlengde van de nieuwe kwantumfysica ook kwantum van karakter: multidimensionaal, en dat betekent in de politiek dat niemand gelijk heeft en dat alle scholen of opvattingen gelijkwaardig zijn en ook geen polarisatie meer toegelaten wordt, want die zet bevolkingsgroepen tegen elkaar op en is funest voor de sociale cohesie.
Maar dit alles wel binnen een nieuw bestel, te weten de directe democratie, dat geregeld wordt via een nationaal digitaal bestel waarvoor iedereen zich kan inschrijven als deelnemer. Burgers die zich actief wensen in te zetten en bij te dragen aan het politieke proces zullen het nieuwe bestel gaan vormen. Weg met de representatieve democratie! Die heeft zijn tijd gehad en er sinds het begin van deze eeuw alleen maar een puinhoop van gemaakt. Eigen belangen gingen voor het algemeen belang. Klaar uit dus. De burger neemt het bewind over.

Mijn conclusie is dat Baudet geen ticket voor de toekomst is; jawel, hij is wel een aankomend talent, maar niet de staatsman-filosoof die we nodig hebben. Te warrig met dwaze concepten, zoals ‘boreaal’. Of het nu de ‘noordeling’ (conform Baudelaire zoals door Doegin opgemerkt) betekent of de ‘blanke witte man’ alsof Zuid-Afrika tot leven wordt gewekt. Om maar te zwijgen van homeopathische verdunningen, want daarmee kan niemand iets.

‘Ik wil vooral verbinden’ is geen vals beeld al poogt een Vlaams journalist dat wel zo te schetsen @doorbraak #politieketransformatie #noodzaakpolitiekehervorming @JohanSanctorum

Tags

politiek

Vooraf: Ik kwam als Nederlander deze tekst tegen en als politicoloog is het mij bekend dat er naast verschillen in politieke tradities, ook overeenkomsten bestaan in de politieke cultuur die zich momenteel overal aan het ontwikkelen is. Vandaar mijn kanttekeningen bij het schrijven van Johan Sanctorum.

Ik wil vooral verbinden (Johan Sanctorum, doorbraak.be, 30 DECEMBER 2018)

Politici blijven het tegendeel doen van wat ze beweren.

Het woord ‘verbinden’ nomineer ik bij deze voor het te bannen woord van 2019. Ik ken geen enkel ander begrip dat zo misbruikt is door allerlei lui met een verborgen agenda. Vooral politici: als die iets willen ‘verbinden’, dan is het meestal om er zelf beter van te worden, onder de dekmantel van onbaatzuchtigheid, naastenliefde, en gaan voor het algemeen belang.

Ik zal het heel even over die mijnheer Arents uit Ninove hebben, die ervoor zorgde dat 40% van de Ninovieters buiten spel werd gezet door de verliezers alsnog aan een meerderheid te helpen. Of mijn persoonlijk vermoeden klopt dat dit een weloverwogen zet is, uitgedokterd in de N-VA-hoofdkwartieren, zal zich later uitwijzen.

Maar ik had het nog eerbaarder gevonden indien Joost gewoonweg had gezegd voor een schepenpost te gaan en de daaraan verbonden materiële voordelen, dan dat hij beweerde te willen ‘verbinden’ in het zog van het grote Antwerpse ‘verbindende’ voorbeeld.

Want dat is nu net wat Arents niet doet: de verzuring in de Forza-gelederen zal alleen maar toenemen, door hen niet te gunnen wat hen toekomt. Letterlijk: ‘Ik heb willen verbinden met alle democratische mensen hier aan tafel’. Waarmee de flauwste cordon-smoezen weer op tafel komen, als zouden de kiezers van Guy D’haeseleer anti-democraten zijn en dus in feite niet stemgerechtigd. Wat zegt dat eigenlijk over de mentaliteit van lieden die de ambitie hebben om ons te besturen en en passant ook een toon van morele zelfverheffing aanslaan? Inderdaad: narcistische mythomanen, van de dorpsstraat tot de Wetstraat.

Warme Weken

Het enige waar het om gaat is macht en status, zeg dat dan verdomme ook gewoon
Ook kersvers burgemeester Matthias De Clercq is een grote verbinder, lees ik, die zich ‘tot de laatste vezel’ voor zijn stad Gent zal inzetten. Die aan het martelarendom grenzende grootspraak doet eigenlijk al het ergste vermoeden: dit broekje, jongste telg van de Verhofstadt-clan, is goed op weg om de grootste leugenaar van zijn generatie te worden. Het enige waar het om gaat is macht en status, zeg dat dan verdomme ook gewoon, iedereen met meer dan één hersencel snapt dat onmiddellijk. Dus, Van Dale-redactie: graag minstens een verklarende toevoeging bij het woord ‘verbinden’: iets zoals ‘in het politieke discours probeert het woord publieke dissidentie te smoren, of wijst het op het doodknuffelen van de tegenstander’.

Het past natuurlijk perfect in de donkere dagen, de Warmste Week en de wolligheid van het eindejaarsgedrum, maar straks is het solden, het moment van de waarheid, en dan is het uit met verbinden, alleen cijfers en procenten tellen dan. Verbondenheid, l’Union fait la Force: als macht van bovenuit de eenheid oplegt, dan is dat eum.. een bedenkelijke vorm van anti-democratie, erop gericht om reële tegenstellingen onder de tafel te vegen.

Hier wordt iets beweerd of geponeerd dat niet op voorhand juist is. Het gaat om de laatste anderhalve regel: ‘een bedenkelijke vorm van anti-democratie, erop gericht om reële tegenstellingen onder de tafel te vegen’. In de eerste plaats is ‘anti-democratisch’ een moeilijk te hanteren begrip omdat ‘wij’ in onze westerse democratieën geworteld zijn in een bestel dat gebouwd is op basis van pluriformiteit en verscheidenheid en daarbij past ten principale alleen een democratisch bestel, maar wel met dien verstande dat het tegenovergestelde autocratie en een middeleeuwse alleenheersersmaatschappij staat: de Imperator is de almachtige en dus de Zonnekoning. Iedereen is ondergeschikt aan deze alleenheerser. We hebben via de laatste wereldoorlog afscheid genomen met z’n dictatuur van het nazisme en dat was ook autocratisch bestuur. De leider heeft de waarheid in pacht en het volk weet niets.

De moderne naoorlogse democratie heeft niet voor niets via de VN het Verdrag van de Rechten van de Mens samengesteld, dat autocratisch bestuur uitsluit. Maar de VN kan niet ingrijpen als er (in Afrika) regimes ontstaan die puur dictatoriaal zijn. Dat is een verantwoordelijkheid van de bevolking die tegen de nieuwe dictator in opstand moet komen.

Goed, nu de brug tussen anti-democratisch en ‘reële tegenstellingen’ onder tafel te schuiven. Dit zijn journalistieke opmerkingen die lekker commercieel ‘bekken’, maar bij nadere toetsing op logica en (ongeschreven) politieke ‘wetten’ ongeldig moeten worden verklaard. Waarom?

Omdat op een gefragmenteerd politiek toneel waar in de hedendaagse democratieën bijna iedereen patent op heeft in zowel de EU als VS, weet dat er moet worden samengewerkt en ‘verbonden’, maar dat dat alleen mogelijk is zonder dogma’s en scherpe randen weggewerkt of afgevijld. In alle ons omringende landen kunnen geen heldere regeerakkoorden meer worden afgesloten aangezien iedereen (alle onderhandelaars) water bij de wijn moeten doen.

Dat betekent dat er minimaal concessies moeten worden gedaan en dat alleen de grotere onderhandelende partijen iets meer winst dan de kleine kunnen behalen. En… dat ‘reële tegenstellingen’ gewoon in de praktijk genegeerd worden omdat hert simpelweg niet anders kan. Want anders breekt er een periode van onregeerbaarheid aan. Zo simpel werkt de nieuwe moderne politiek van 5 of 6 coalitiepartners die toch tot een akkoord zijn gekomen.

Wezenlijke en principiële tegenstellingen of niet. Scherpslijperijen horen niet meer thuis in dit gepolariseerde klimaat. Daarmee heeft het betoog van de auteur een logische zwakte opgebouwd, die ook niet meer kan worden weggepoetst als de fatale tegenstelling tussen ‘anti-democratisch en reële tegenstellingen’ wordt gehandhaafd. Anders uitgedrukt: ‘vastgeroest aan de oude politieke tegenstellingen alsof ze in steen of marmer zijn gebeiteld.’ Flauwekul want door mensenhanden geschreven. Het is dus als consequentie niet meer nodig om kanttekeningen te plaatsen bij onderstaande slotalinea’s, maar de beoordeling is aan de lezer:

De politieke semantiek, die de nadruk legt op zachte waarden om de harde Machiavelli-factor te maskeren, blijft zo in de sfeer van onversneden volksverlakkerij. Ja, ook Koning Filip wil alsmaar verbinden, omdat het voortbestaan van het land en zijn job ervan afhangen. Van de weeromstuit is al wie niet wil verbinden een zuurpruim, antidemocraat, of zeg maar gewoon fascist. Als Vlaanderen ooit zijn eigen weg gaat, dan moet het ook radicaal breken met al die soorten verbaal Belgicisme.

‘Verbinden’ dus als slijmwoord, glijmiddel en mistbegrip. Gekoppeld aan het positivisme als moral duty: neen, we mogen vooral niet kwaad worden, elke kaakslag moet beantwoord worden met het aanbieden van de andere wang. Zoals de kranten na een terreuraanslag ook direct lariën over ‘verbondenheid’ middels kaarsjes en stille optochten. Sorry, ik voel me daar niét verbonden mee, ik wil vooral helderheid en opheldering, U toch ook?

Neen, ik niet aangezien hier een zwakke logica met denkfouten wordt aangevoerd. Het wordt de hoogste tijd dat de bikkelharde politieke werkelijkheid – in ieder land het zelfde schouwspel – wordt vervangen door een besluitvormingsproces waar weer naar elkaar geluisterd wordt en waarin oude tegenstegenstellingen worden opgeslagen in het parlementaire museum dat door niemand wordt bezocht.

JOHAN SANCTORUM

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.
Lees meer van Johan Sanctorum
‘Ik wil vooral verbinden’
‘From Mosul with Love’
Over kakeldemocratie en Twitteroorlogen
Delphine Boël, de houtworm in het Lakense meubilair
Vuye en het VB in Laken niet welkom?

https://doorbraak.be/ik-wil-vooral-verbinden/?utm_medium=push&utm_source=meldingen

Gezondheid en Gele Hesjes

Tags

politiek

Dit is een poging om zomaar twee ogenschijnlijk verschillende thema’s aan elkaar te breien/koppelen want altijd een nuttige oefening.

Gezondheid is de eerste menselijke prioriteit aangezien dit thema altijd als eerste wordt genoemd in allerlei onderzoeken, méér dan welvaart. Dat is ook begrijpelijk aangezien een goede menselijke gezondheid de hele rest van een zinvol leven mogelijk maakt en je ook aan armoede te ontworstelen door je scholing af te ronden en dat vraagt zelfdiscipline.

Dat gezondheid zo belangrijk is wordt ook direct door de afwezigheid ervan aangetoond; als je chronisch ziek bent, ben je je halve leven – waarschijnlijk – gedwongen om over de zin van dit trieste levenslot na te denken en de andere helft van je leven kun je mogelijk en hopelijk accepteren dat het niet anders is. Maar iedere acceptatie van een onvolkomenheid valt de mens moeilijk.

Dat maakt ook weer dat het gevolg in de vorm van een nutsvoorziening als de gezondheidszorg die immens belangrijk is en ieder beschaafd land kent een ‘geoliede zorgmachine’. We hebben kortgeleden gemerkt wat kan gebeuren als een stel ondernemende cowboys de boel aan het ‘verzieken’ zijn, dan volgt algehele verbijstering dat dit mogelijk is. Wij zijn een georganiseerde samenleving en dat betekent ook dat ieder ziekenhuis goed bestuurd moet worden.

Maar hoe valt het bovenstaande te koppelen aan de opstand van de ‘Gele Hesjes’, inmiddels zelfs doorgedrongen zoals in Iran.

Op de radio was te beluisteren door een getuige uit Frankrijk verklaarde dat de maatschappelijke verontwaardiging niet was ontstaan door de dieselheffingen (in het kader van het Klimaatverdrag van Parijs), maar het voortrekken van president Macron van de allerrijksten in Frankrijk, die minder belasting hoefden/mochten betalen. Als dit waar is, dan is er sprake van een meest verschrikkelijke blunder die een president ooit heeft kunnen maken en dan verdient hij ook om weggestuurd te worden.

Dat dat land vreemd is georganiseerd of zelfs misschien de best georganiseerde chaos ter wereld mag worden genoemd, maakt dat het allemaal héél erg complex is geworden en dat het huidige in ieder land bestaande politieke bestel overal even verrot is, zeker ook in ons land (het bewijs wordt geleverd door de blunder van Rutte door Shell en Unilever voor te trekken). Dit huidige bestel van de representatieve democratie is niet meer voldoende opgewassen tegen de huidige problemen en de visieloosheid van politiek en de ambtenarij.

Daartegen is de beweging van Gele Hesjes een groots en terecht protest aangezien de rechtvaardigheid in deze wereld ver te zoeken is. Het gevolg hiervan is ook dat steeds meer burgers hiervan ziek worden en in een zware stress terecht komen; en daar hebben de politici vervolgens geen aandacht voor. En zo wordt het een vicieuze cirkel. We worden er niet beter van, zo beschouwd.

En ik ben persoonlijk ook iemand die meent dat alles met alles verband houdt – of met elkaar te maken heeft -. En daarom zou ieder mens de studiezin én/óf nieuwsgierigheid moeten kunnen opbrengen om daarnaar onderzoek te doen door kranten goed te lezen en misschien nog wat meer dan dat alleen, om zo goed op de hoogte te raken. Die discipline moet wel worden opgebracht want anders worden het een algemene meningenuitwisseling in plaats van dialoog met gefundeerde standpunten. En die ontbreken altijd in het parlement. Daar worden alleen politieke dogma’s aangehoord.

Onze democratie – als oud-systeem dat hoort bij oude politiek – is hiertegen, de bestaande complexiteit bedoel ik, niet meer opgewassen en dus raakt dus ook de politiek de kluts kwijt. Niet meer dan logisch. Daarom pleit ik voor een stelsel dat ik digitale directe democratie noem zodat iedere burger een eigen plek krijgt in onze nieuwe democratie die in de toekomst gestalte gaat krijgen (volgens mijn stellige vertrouwen, want dat kan niet anders omdat ons parlementaire stelsel het niet langer dan nog hoogstens tien jaar volhoudt). En op die toekomst probeer ik mij via deze eigen blogs voor te bereiden.

Kan de democratie worden afgeschaft? @nrc @eu #democratie

Tags

politiek

Stelling: Bovenstaande vraag is volgens mij de facto onmogelijk, mits ons land niet wordt overgenomen door een autocraat, maar dat lijkt in het rijke westen onmogelijk, tenzij door wolven in schaapskleren zoals Trump. Wel dus als westerse democratieën achter populisten gaan aanlopen.

Wat als we de democratie afschaffen? (Melle Garschagen, nrc.nl, 2 november 2018)

Na het rampjaar 2059 was het wereldwijd duidelijk dat de democratie haar tijd gehad had.

Deze boude stelling maakt duidelijk dat je eerst ‘democratie’ moet definiëren, maar als ‘systeem  of besluitvormend stelsel, waarin de bevolking regeert of meebeslist, kan democratie – zoals in de vorm van directe democratie – nooit haar tijd hebben gehad.’

Maar iedereen moet rekening houden met de mogelijkheid dat burgers die het geduld verliezen om een beter stelsel te bedenken en dus wensen in te grijpen als de ‘politiek er toch niets van bakt’, dat er dan een poging kan worden ondernomen om het gezag omver te werpen en een staatsgreep te plegen in de poging om de formele democratie af te schaffen ‘bij gebrek aan bestaansrecht’.

Dat kan gebeuren maar is gekkenwerk. Het (zo’n coup) wordt immers altijd weer ongedaan gemaakt want niet alleen dom maar ook onwettelijk.

We stappen nu over naar het al dan niet realistische – voor mij in ieder geval onrealistisch – scenario van nrc – al is het aardig bedacht als denkoefening.

Voor het eerst is Winston Smits uitverkoren. Op een doodgewone dag in maart sluit hij op het Binnenhof aan in de rij voor de gezichtsscanner. Smits (32) draagt voor de gelegenheid het maatpak dat hij van zijn grootvader geërfd heeft, al is het daar met 25 graden eigenlijk te warm voor. Met zijn hand streelt hij de zachte wol, een kleine tic.

Wee blijken in 2059 in een geheel gedigitaliseerde wereld te leven! Vol elektronica en dus een volautomatische maatschappij.

De scanner bliept. „Welkom op het Binnenhof”, zegt een stem monter. „U kunt zich om twee uur naar de Malala Yousafzai-zaal begeven, waar u de eed of belofte kunt afleggen. Dank u. Meneer Smits, dit is een vriendelijke herinnering, vergeet u niet uw parkeerboete te betalen en wilt u deze week minimaal driemaal een uur lang hardlopen? U weet: een slechte conditie betekent een slechtere gezondheid. Dat kan gevolgen hebben voor uw sociale kredietscore en uw belastingbijdrage.”

Twee uur. Dat betekent dat hij nog drie kwartier heeft om in de plenaire zaal de tentoonstelling te bekijken over het rampjaar 2059. De ramp zelf is niet het onderwerp, die behoeft geen uitleg meer. De expositie, ingericht in wat ooit het hart was van de Nederlandse democratie, gaat over de afschaffing van de democratie als gevolg van de ramp.

„Als wij als collectief eerder en beter hadden gehandeld, had het annus horribilis nooit plaats hoeven vinden”, zegt een aangeslagen stem. Onmiddellijk herkent Smits de beroemde toespraak van koningin Catharina-Amalia terwijl ze de taferelen aanschouwde: de totale ontreddering, de honderden miljoenen doden. „Nooit meer 2059. Dat is de gedachte waar wij ons, als natie, als wereld, sindsdien van bewust zijn.” Catharina-Amalia was toen nog maar 56, maar na de gebeurtenissen zag ze er minstens tien jaar ouder uit, met een gegroefd gezicht, holle ogen. Deze beproevingen raakten ook de rijksten.

De ramp was vermijdbaar maar de politiek had gefaald. Bestuur en volksvertegenwoordiging waren vooral bezig geweest kiezers naar de mond te praten. Emotionele thema’s kregen meer aandacht dan ze verdienden, politici deden bijvoorbeeld alsof ‘geloof’ een groter probleem was dan klimaatverandering. De kiezer droeg zelf ook schuld. Die was weinig geïnteresseerd, liet zich leiden door slogans, ontbeerde ook de kennis om weloverwogen keuzes te maken die leiden tot het kiezen van de juiste leiders.

Dit is de enige realistische, herkenbare tekst in dit scenario.

Het waren geen militairen die een einde maakten aan de democratie, zoals langer geleden een soort traditie was geweest. „De tanks stonden nimmer op het Binnenhof”, zegt de verteller in de expositie. „Wat denkt u wel? Dat wij zo bot zijn als in het verleden?” Smits schiet in de lach bij een anekdote uit de tijd dat in deze ruimte nog 150 volksvertegenwoordigers vergaderden, ruzieden, belangrijk deden. Het verhaal gaat over die ene keer in de Nederlandse geschiedenis dat een militair wel overwoog de democratie omver te werpen. Een rechtse generaal was zo bang voor de linkse regering van Joop den Uyl, dat hij naar de bevriende secretaris-generaal van de NAVO stapte om het animo voor een staatsgreep te peilen.

Nog steeds leren scholieren hoe Donald Trump, een van de laatste presidenten van de Verenigde Staten, geen belang hechtte aan de miljardeninvesteringen van het ministerie van Energiezaken in groene projecten, in schone technologie, in baanbrekende innovaties. Hoe hij de meest prangende en ingewikkelde thema’s negeerde. Het is nu onvoorstelbaar te bedenken dat men de kans had het tij te keren, maar steggelde over bijzaken. Verkiezingscampagnes gingen niet over de grote thema’s, soms bewust, soms omdat de politiek domweg niet in staat bleek met een samenhangende en langdurige strategie te komen.

99 Uitverkorenen

Zijn smart-ear trilt. „Op de vierde verdieping zijn de wc’s net schoongemaakt en is er voldoende plek”, informeert het witte dopje in zijn linkeroor. Hoe leefden mensen ooit zonder zo’n ding, denkt Smits.

Uiteindelijk moet hij zich haasten om nog net op tijd bij de Yousafzai-zaal te zijn. Hij kijkt rond naar de 98 anderen. Het algoritme dat Smits en zijn mede-uitverkorenen heeft geselecteerd is geheim en wordt zwaar bewaakt. Van tevoren weten ze niet welk onderwerp ze behandelen. Dat is aan de Raad van Wijzen: een groep vooraanstaande, gepensioneerde wetenschappers, zakenmensen en bestuurders uit de culturele sector. Zij worden door de Kroon benoemd, op voordracht van de raad zelf. De raad vergadert en besluit op basis van consensus welke thema’s en wetsvoorstellen door de Uitverkorenen behandeld worden.

Waarom denkt de auteur dat directe democratie op een verstandige manier ingericht, niet functioneert en zijn toevlucht moet zoeken tot een Raad van Wijzen? Een meritocratische instelling. Zijn de overige burgers te druk bezet om niet aan dergelijke ‘radendemocratie’ mee te kunnen werken.

De 99 burgers onder leiding van een oud-rechter – die de procedures bewaakt en de sessies leidt, maar niet zelf stemt – horen experts. Ambtenaren lichten hen in over de mogelijke keuzes. Ze lezen de relevante literatuur. De ene keer behandelen ze een technisch dossier, zoals een nieuwe toevoeging aan de belastingwet. De andere keer worden burgers bijeengeroepen om een uiterst emotioneel en gevoelig thema als euthanasiewetgeving aan te passen.

De kracht van het systeem, zo weet Smits, is dat de 99 burgers representatief zijn voor de bevolking. Het algoritme bewaakt dat. Daardoor hebben de besluiten draagvlak. De sessies en stemming zijn openbaar, maar de beraadslagingen besloten.

Dit is de essentie van dit scenario, dat het zo puur technocratisch is van inhoud, dat het ondenkbaar is dat de bevolking er niet tegen gaat protesteren. Ondenkbaar dat dit stelsel op een breed draagvlak zal berusten, hoewel natuurlijk onbekend is hoe de burger anno 2059 denkt en voelt vergeleken bij onze huidige burger anno 2018. Er zitten twee generaties tussen nu en dan. Een periode die niet te overzien is.

Smits zakt weg in de comfortabele stoel, pluche uiteraard, en droomt weg terwijl zijn nieuwe collega’s beëdigd worden. Hij denkt aan de lange reizen die hij maakte in zijn studententijd, naar landen die andere vormen van burgerparticipatie hadden ingevoerd.

Politici deden alsof ‘geloof’ een groter probleem was dan het klimaat

Welvarende landen met een hoog opgeleide bevolking, zoals de Verenigde Koreaanse Republiek, grepen naar een puntenstelsel. Iedere Koreaan kreeg op zijn zestiende een stem voor het Vrijheidsparlement in de nieuwe regeringszetel, gesticht pal in de oude gedemilitariseerde zone. Wie zijn middelbare school had afgemaakt, kreeg vijf stemmen. Koreanen die daarna een burgerschapsexamen aflegden, hadden recht op tien stemmen.

De Liberal States of America, gelegen aan de noordoostkust van het continent, koos voor een ander model. Het algemeen kiesrecht werd daar afgeschaft. Met algoritmes werd een steekproef van de bevolking genomen. Zij kregen voor de verkiezingen een jaar lang onderricht in de Independence Hall in het hart van hoofdstad Philadelphia. Politiek specialisten legden de partijprogramma’s uit. Ze kregen les in openbare financiën, geschiedenis, retorica en psychologie. Ze moesten beleidsplannen doorgronden en ongeschikte bestuurders die het landsbelang te grabbel gooiden voortijdig zien te ontmaskeren. In hoorzittingen konden ze aspirant-presidenten ondervragen. Daarna kozen zij de president.

Ik acht het uiterst onwaarschijnlijk dat ‘het algemeen kiesrecht daar werd afgeschaft’ omdat het een fundamenteel mensenrecht is.

De fascinatie die Amerikanen voor die hoorzittingen hebben is vergelijkbaar met de fascinatie die zij ooit koesterden voor rechtbankdrama’s en Senaatsverhoren. O.J. Simpson? Brett Kavanaugh? Kinderspel vergeleken met het vuurwerk – zowel persoonlijk als inhoudelijk – dat de verkiezingssessies ontketenden, weet Smits. Hij en zijn vrienden kopen popcorn en bier om ze via 3D-projecties bij te wonen.

Het verschijnsel van hoorzittingen is bepaald niet alleen door Simpson ontstaan want een gebruikelijk instrument democratieën, maar in een andere vorm van presidentiële democratie dan in Europa bekend zijn, zoals in Frankrijk. We mogen ook niet vergeten dat iedere bestaande democratie een andere inhoud heeft en dus is geen enkele westerse democratie een kopie van een ander.

Andere landen kozen weer andere modellen. Singapore, altijd al grotendeels gerund als een bedrijf, maakte stemgewicht afhankelijk van vermogen. Dit model, elders geroemd om de slagvaardigheid, maakte expliciet wat vroeger impliciet was: de gedachte dat de zakelijke elite besluiten neemt die gunstig zijn voor de rest van de bevolking, de werkgelegenheid en de economie. Ook in de tijd van ‘een man, een stem’ hadden rijken in Singapore al buitenproportionele invloed op het zogenaamd democratische proces gehad. Zij financierden verkiezingscampagnes, zij bezaten de kranten en televisiezenders die het publieke debat bepaalden en politici konden maken en kraken.

Zo gaat het ook in veel landen toe, en dat is de oorzaak van de opkomst van het populisme dat hiertegen in opstand komt. En daarmee is nogmaals bevestigd dat dit artikel uitgaat van een onrealistisch scenario. Wel met de kanttekening dat een realistisch scenario bijna niet te bedenken is aangezien het zo ver in de tijd vooruit is gesitueerd, dat het ons voorstellingsvermogen te boven gaat. In een exponentiële of logaritmische versnelling van de tijd die wij nu meemaken vergelijken bij de tijden voorafgaande aan de beide wereldoorlogen, is er niets meer in te schatten hoe het gaat. En zeker nu – ook naar mijn overtuiging – de milieu- en klimaatcrisis waaronder wij gebukt gaan, zodanig ernstig is dat binnen 5 jaar een enorme calamiteit meemaken die alleen vergelijkbaar is met de grijze oudheid, zoals de zondvloed, niet meer is voorgekomen. Een soort van tsunami maar dan honderd keer zo zwaar dan we tot heden hebben meegemaakt. Als alle aardschollen en vulkanen tegelijkertijd ‘exploderen’, dan gaat onze beschaving ten onder.

Het nieuwe stelsel had twee neveneffecten: belastingontduiking nam af – rijken betaalden graag als ze er invloed voor terugkregen. En Singapore won de mondiale slag om de hoofdkantoren van multinationals. Bedrijven stonden in de rij om zich in de stadstaat te vestigen.

Deze uitkomst van ontwikkelingen waarbij de rijken invloed kopen, is ondenkbaar in het heden. Het populisme overal is daarvoor het bewijsmateriaal.

Uw stem telt

Net op tijd schiet Smits overeind. „Dat verklaar en beloof ik.” Kort daarna zijn de formaliteiten afgelopen. „Het moeilijkste deel zit erop”, zegt oud-rechter Antonia Willemina Philipse – een verre nazaat van Anthoni Willem Philipse, de man die in 1838 de eerste president van de Hoge Raad der Nederlanden werd. (…)

Dan wordt ze serieus: „Uw taak is belangrijk. Uw werk zal invloed hebben. Uw stem telt.” De komende weken zal het forum een wet behandelen die het gebruik van natuurlijk materiaal als katoen, zijde en wol in de kledingindustrie reguleert. Hoe de nieuwe regels eruit komen te zien is natuurlijk aan u, de 99, zegt Philipse.

Niet wordt uitgelegd waarom ‘uw werk invloed zal hebben’, anders dan die van de parlementariërs van vandaag. Wie kan garanderen dat deze constructie van de Raad van Wijzen beter functioneert dan ons huidige parlement? En dit fictieve toekomstbeeld heeft wel erg veel vertrouwen in de techniek van algoritmen, die nu zo’n weerstand oproepen. Hoe denkt de auteur dat de huidige bezwaren, zoals privacy-gevoeligheid, gaat worden bestreden? Weliswaar heeft dit laatste dilemma te maken met de hyper ver/gecommercialiseerde wereld van vandaag, maar overstappend naar de politiek is het voor mij ondenkbaar dat er een noodzaak bestaat voor de algoritmische aanwijzing van een parlement nieuwe stijl dat Raad van Wijzen wordt genoemd. Nee, in deze onwaarschijnlijke constructie wordt mijns inziens de denkfout gemaakt door de schepping van deze Raad van Wijzen een garantie kan bieden dat er alleen ‘te vormen en instrueren’ wijzen kunnen worden aangewezen. Een utopie. En weer de fout van een representatief bestel, want daar komt het weer op neer.

Smits plukt aan een los draadje in het pak van zijn grootvader. Hij kan uittekenen hoe het zal gaan. Na alle experts gehoord te hebben, zullen de 99 burgers met een pragmatisch wetsvoorstel komen. Zo werkt het altijd. Geconfronteerd met de feiten en belast met verantwoordelijkheid nemen burgers rationele besluiten. Zelfs thema’s waaraan beroepspolitici nooit hun vingers durfden te branden, worden door burgerfora klinisch opgelost. Gezien de feiten over waterverbruik, methaan-uitstoot van schapenpoep en het gebruik van chemicaliën zullen ze voor de wet over katoen, zijde en wol hooguit twijfelen tussen een algeheel verbod of torenhoge belastingtarieven.

Oude wijn in nieuwe zakken! Geen enkel fundamenteel verschil met de hedendaagse praktijk, behalve dan dat er geen partijen genoemd worden in dit scenario en dus waarschijnlijk niet meer bestaan. Dat is dan impliciet de enige gunstige boodschap van deze tekst.

Smits weet dat hij leeft in de heerschappij van het optimale beleid. Bescherming van Burgerrechten zijn uitgehold. Burgers zijn gebaat bij goede wetten, bij een pragmatische en wetenschappelijke benadering, niet bij absolute rechten die tot inefficiëntie leiden. Hij beseft: zijn maatpak zal op den duur een slachtoffer worden van sneuvelen. Verzet is zinloos.

Ook de hedendaagse politici denken dat ze optimaal beleid kunnen vormen en vaststellen, maar als er in dit betoog inderdaad geen sprake is van politieke partijen, veronderstelt de auteur tevens dat met het opheffen of spontane verdwijning van politieke partijen alle problemen zijn opgelost. Dat is uiterst onwaarschijnlijk.

Daarvoor kan dus de waarschijnlijke toekomstige directe democratie langs digitale weg worden ingezet, omdat daarin volgens mijn model een principiële vrijheid voor de burger aanwezig is om zich in te schrijven (aanmelding) voor een verkiezing van een nieuwe volksvertegenwoordiging of te benoemen presidenten, burgemeesters, rechters en wie zoal meer. En zich via zijn inschrijving ook bewust is van zijn verantwoordelijkheid om juiste afwegingen en keuzes te kunnen maken. In een verplichte stem zoals in België nog bestaat, kan daarvan geen sprake zijn en worden dus noodgedwongen (om boetes te ontlopen) valse stemmen uitgebracht.

Als het de auteur echt gaat om een betere democratie, in de zin van beter functionerende volksvertegenwoordiging, dan we momenteel in ons land kennen, – en die wens is alleszins redelijk en begrijpelijk vanwege alle ruwe, radicale en populistische uitlatingen en het ‘vliegen af vangen’ – dan zijn er realistischer modellen denkbaar.

De kernvraag blijft echter overeind staan en dat zijn de menselijke basiseigenschappen van ‘eigen belang en eigen gewin voorop’, egoïsme kortom in de vorm van egotrippers die zich een plek op het politieke toneel willen verschaffen, en zich daarvoor ‘omhoog’ moeten vechten.

De Raad van Wijzen maakt die ontwikkeling onmogelijk, maar de vraag is direct ook hoe de niet-uitverkorenen zich dan zullen opstellen. Menselijke driften zijn immers niet te negeren, tenzij we plotsklaps over één generatie in een ideale paradijselijke wereld terechtkomen. En dan hoeven de wijzen ook niet meer algoritmisch te worden bepaald, maar door ware charisma en geen valse, die in de persoon van Trump wordt verondersteld.

https://www.nrc.nl/nieuws/2018/11/02/wat-als-we-de-democratie-afschaffen-a2753701