Tags
‘Trump probeert het systeem zo ver mogelijk omver te werpen’, zegt universitair docent Sara Polak. Hij is geen protest-president maar een revolutie-president en dat geen stap verder. Ze geeft een interessant inkijkje in hoe Trump opereert.
13 Friday Nov 2020
Tags
‘Trump probeert het systeem zo ver mogelijk omver te werpen’, zegt universitair docent Sara Polak. Hij is geen protest-president maar een revolutie-president en dat geen stap verder. Ze geeft een interessant inkijkje in hoe Trump opereert.
31 Saturday Oct 2020
Tags
(Casper Thomas, BUITENLAND/fd, 31-10-20
De kretologie klinkt bekend: belastingen verder omlaag, de tegenstander die het cachot in moet. Maar de VS staan er anders voor dan toen Donald Trump het Witte Huis veroverde. De economie kraakt onder de gevolgen van de corona-uitbraak – een pandemie die Trump claimt te hebben beëindigd. En de nieuwe jonge kiezers zijn overwegend pro-Biden. De president lijkt, kortom, een verrassing nodig te hebben voor de verkiezingen van dinsdag.
In het kort:
‘Washington heeft Donald Trump in niets veranderd’, zei Ivanka Trump tijdens de Republikeinse partijconventie afgelopen zomer. Wie de Trump-rally’s afgaat zal geneigd zijn haar gelijk te geven – zij het niet in de zin die de first daughter waarschijnlijk bedoelde.
In Florida scandeerde Trump samen met het publiek dat de Democratische presidentskandidaat Joe Biden moet worden opgesloten. Het enige dat Trump hoefde te wijzigen aan zijn beruchte kreet van 2016 was het persoonlijk voornaamwoord. ‘Lock hím up’ galmt het deze keer vanaf de tribunes. Ook de pers is weer ‘fake’, de banen in de zware industrie ‘komen snel terug’ (aldus Trump eerder dit jaar in Warren, Michigan, waar veel autofabrieken gevestigd zijn) en een nieuw zorgstelsel ter vervanging van Obamacare wordt ‘zeer binnenkort’ onthuld. Ook eindigen tv-spotjes van de Trump-campagne weer met de slagzin ‘Make America Great Again’ (wat doet afvragen wat er de afgelopen vier jaar dan precies gebeurd is).
Trump, kortom, lijkt zijn oude draaiboek uit de kast te hebben gehaald voor de verkiezingen van komende dinsdag. ‘Het is net als vier jaar geleden’, zei de president onlangs tijdens een rally in Lititz, Pennsylvania, de swing state die hij tijdens de laatste etappe van de verkiezingen als een wervelwind doorkruist – hij beloofde in Lititz de belastingen nog meer te zullen verlagen en nog meer regels te zullen schrappen. ‘Alleen weten jullie nu al wat er gaat gebeuren.’
Het verschil: Trump past een beproefd recept toe op een ander Amerika dan in 2016.
Werkloosheid
Dat Trumps campagne weinig is vernieuwd, komt deels omdat belangrijke beloftes zijn ingelost. Er ligt een nieuw handelsverdrag ter vervanging van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (Nafta). China is om de oren geslagen met handelstarieven. De Navo-partners zijn onder druk gezet om meer bij te dragen aan gezamenlijke defensie. Er zijn Amerikaanse troepen teruggetrokken uit het buitenland en geen nieuwe oorlogen begonnen, anders dan een handelsoorlog. Dat Trumps tarievenstrijd de economie van de Verenigde Staten eerder kwaad dan goed heeft gedaan en dat zijn nieuwe handelsverdrag met Canada en Mexico vrijwel identiek is aan eerdere afspraken staat ‘promises made, promises kept’, een andere slogan waarmee Trump de boer op is, niet in de weg.
Echter, van de groeiende economie die Trump aantrof bij zijn aantreden is weinig meer over. De laatste cijfers zijn weliswaar positief – 7,4% groei gedurende het laatste kwartaal – maar de neergang van de coronacrisis is nog niet ingelopen. Afgelopen week kwamen er weer 750.000 nieuwe werklozen bij. Minder dan de week daarvoor, maar nog altijd is het werkloosheidspercentage van 7,9% meer dan dubbel zo hoog als voor de pandemie. Het herstel is gaande, maar komt wellicht te laat voor Trump.
Het virus
Ondertussen woekert corona in de VS verder. Donderdag 29 oktober bracht een recordaantal geregistreerde besmettingen: 86.600, op één dag. Ook het dodental loopt nog steeds op, met gemiddeld tussen de 750 en 800 per dag. Het totale aantal slachtoffers gaat richting de 250.000. Toch vermeldt een officieel communiqué van het Witte Huis waarin de verdiensten van de president worden opgesomd ‘het beëindigen van de covid-19-pandemie’.
Oud-patiënt Trump zelf lijkt ook klaar met het virus. Hij is naar eigen zeggen ‘immuun’. Tijdens rally’s klaagt hij over de aandacht die corona krijgt. ‘Na 4 november hoor je er niks meer over, echt waar’, sprak Trump onlangs in Lumberton, North Carolina. Het valt te bezien of het electoraat dat ook zo beleeft.
Wel blijkt uit enquêtes dat de door corona verwoeste economie inderdaad nog belangrijker – en zelfs topprioriteit – is voor de Amerikaanse kiezer. Dat geldt in het bijzonder voor de Republikeinen. 93% van de Republikeinse kiezers zegt de economie zeer belangrijk te vinden, zo peilde onderzoeksbureau Gallup. Voor de Democraten is dat 85%. Bij de vorige verkiezingen stond de economie voor beide kiezersgroepen op plaats één. Ook vindt het grootste deel van de kiezers dat de Republikeinen de beste partij zijn om de economie aan over te laten. De Democraten worden hoger ingeschat voor wat betreft de bestrijding van het coronavirus.
Het is dan ook opvallend dat Trump in zijn campagneboodschappen relatief weinig aandacht besteedt aan economische plannen. ‘Veel Republikeinse adviseurs zijn gefrustreerd omdat we willen dat Trump als een laser focust op de economie’, zei een Republikeinse partijstrateeg recentelijk tegen de New York Times.
Uithalen naar de Bidens
Voor zover Trump spreekt over de economie, wordt die boodschap omlijst met uithalen naar de Democraten in het algemeen, Joe Biden in het bijzonder en nog specifieker de zakelijke verwikkelingen van diens zoon Hunter. Volgens de president zou uit gelekte e-mails blijken dat vader en zoon Biden gezamenlijke zakendeals opzetten waarbij Bidens vicepresidentschap onder Barack Obama te gelde werd gemaakt. Sluitend bewijs hiervoor is er niet, maar Trump lijkt te hopen op een herhaling van 2016 toen een e-mailschandaal rondom Hillary Clinton de verkiezingsuitslag sterk beïnvloedde. ‘Er iets aan de hand. Het gebeurde vier jaar geleden. Dit keer is het nog erger’, sprak Trump vorige week op een rally in Ohio.
Maar het is de vraag hoeveel kiezers buiten Trumps trouwe supporters zich interesseren voor dit soort verdachtmakingen. Bovendien zijn er aanwijzingen dat er deze verkiezingen bijzonder weinig stemmers de knoop nog moeten doorhakken. Verkiezingsdag 2016 brak aan met nog 13% onbesliste kiezers. De peilingen van de afgelopen tijd kwamen niet boven de 9% twijfelaars. Tel daarbij op dat 80 miljoen kiezers al gestemd hebben – bijna 60% van het totale aantal in 2016 – en de vraag dringt zich op welk doel de rally’s nog dienen.
Smal pad
Trumps overwinning in 2016, het is vaak geconstateerd, liep via een smal paadje. Minder dan 80.000 stemmen in drie swings states – Pennsylvania, Michigan en Wisconsin – duwden Trump als winnaar over de eindstreep. Bovendien voerde Trump toen campagne als buitenstaander, tegen een relatief weinig populaire tegenkandidaat. En hoewel Trump ook deze verkiezingen weer spreekt over zijn strijd tegen de ‘elite in Washington’, is Biden een stuk populairder dan Hillary Clinton was. 54% van de Amerikaanse volwassenen denkt positief over Biden, tegenover 47% voor Clinton. Trumps approval rating blijft met 36% de laagste in de recente geschiedenis van de VS.
En deze verkiezingen lijken een andere samenstelling van kiezers te trekken. Bijna 8 miljoen kiezers onder de dertig hebben al gestemd, 2,5 miljoen meer dan vier jaar geleden in totaal. 2,3 miljoen mensen stemden voor de eerste keer. In Texas, waar Trump en Biden in sommige peilingen gelijk opgaan, hebben zich in vier jaar tijd 1,8 miljoen nieuwe kiezers aangemeld. Aangezien ongeveer twee derde van de jongeren voor Biden gaat en een derde voor Trump, lijkt de zittende president nadeel te ondervinden van deze nieuwe jongerengolf.
Trump heeft ook voor eigen aanwas gezorgd, zeker op de plekken die hem eerder aan zijn overwinning hielpen. In Florida hadden de Democraten vier jaar geleden nog twee maal zoveel kiezers geregistreerd als de Republikeinen. Dat gat is inmiddels vrijwel volledig gedicht.
‘Hier gaat Trump zeker winnen’
Ook in swing state Pennsylvania zijn er veel Republikeinse registraties bijgekomen. ‘Voor het eerst sinds 1930 staan hier meer Republikeinen dan Democraten ingeschreven’, vertelt Mark Hrutkay, voorzitter van de lokale Republikeinse Partij van Washington County, in het zuidwesten van Pennsylvania. ‘Het is vrijwel zeker dat Trump hier gaat winnen. Het enthousiasme voor een Republikeinse kandidaat was nog nooit zo groot’.
Motivatie bij de bestaande achterban is waar de Trump-campagne zegt het van te moeten hebben. ‘Er zijn grote overeenkomsten met de presidentscampagne van 2016’, zei Trumps campagnemanager onlangs tegen de Washington Post. ‘Een spannende race, een “enthousiasmevoordeel” en duidelijk momentum voor Trump. Het voelt weer precies goed.’
De grote vraag is of het Trump-enthousiasme voldoende is voor een tweede termijn. Trumps gok lijkt te zijn dat ‘2016’ zich herhaalt. Waarschijnlijk heeft de president opnieuw een grote verrassing nodig om het Witte Huis te behouden.
24 Saturday Aug 2019
Posted Democratie, presidentTrump
inTags
Landen kopen als een vastgoeddeal (Commentaar, opinie/Trouw, 24-8-19)
‘Als de machtigste politicus ter wereld zo’n voorstel doet, houdt het op grappig te zijn.’
Het houdt niet alleen op met de opmerking dat dit niet meer grappig is (of kan zijn), maar dat het ook onbenul van deze president toont, die visionair en verbindend – wereldwijd – behoort te zijn. De grootste schande dus die we tot heden met deze president hebben meegemaakt. De enige les die hieruit getrokken kan worden is dat we ons nu bewust moeten zijn waartoe het populisme leidt en in de tweede plaats dat de gevestigde politieke orde vreselijk heeft gefaald in het tegengaan hiervan. Zij hebben dit verschijnsel niet kunnen tegenhouden.
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/722/articles/958003/21/2
14 Sunday Jul 2019
Posted presidentTrump
inTags
‘In gelekte e-mails van Kim Darroch die in handen zijn van de Britse krant Mail on Sunday, schrijft de ondertussen opgestapte ambassadeur dat Trump de VS enkel terugtrok uit het nucleair akkoord met Iran, omdat de deal werd afgesloten onder Obama.’
Het probleem met deze president is natuurlijk ook dat iedereen weet dat het zo is, de eerste kleuter in het Witte Huis uit de geschiedenis.
06 Saturday Oct 2018
Posted EU, presidentTrump
inTags
‘Het Amerikaanse isolationisme zal sterker worden’ (Han Dirk Hekking & Mathijs Schiffers, EUROPA / fd , 6-10-18)
‘Trump does nooit over Europa nagedacht non hij president werd, maar hij ziet het als rivaal. Net als de president van Rusland denkt dat zijn land sterker is als het één op een ander land kan spreken in plaats van dat hij de hele EU tegenover zich weet. ‘
Eens te meer reden om nu dit presidentschap van Trump aan te pakken om een eenheid in de EU te smeden met een eerste coherente en consistente visie over de EU in de mondialiseringsslag.
https://fd.nl/weekend/1272795/het-amerikaanse-isolationisme-zal-sterker-worden
06 Friday Jul 2018
Posted EU, Navo, presidentTrump
inTags
Waarom de NAVO-top niet goed kan aflopen (Column Luuk van Middelaar, Opinie/nrc.nl, 6-7-18)
De schermutselingen tussen Trump en de Europeanen begeleiden het einde van twee tijdperken. Ten eerste dat van ‘de eeuw van Amerika’ (1917-2017); van Amerika’s inzet in WOI onder Woodrow Wilson tot Trumps terugtocht. Ten tweede het einde van vijf eeuwen Europees-westerse mondiale hegemonie – zeg, van Columbus tot Xi Jinping. Beide ontwikkelingen zijn slecht nieuws, en samen zeker. Ze vragen van Europa een koele inschatting van de verhoudingen, om ze af te remmen en een nieuwe rol te vinden.
[https://www.nrc.nl/nieuws/2018/07/06/waarom-de-navo-top-niet-goed-kan-aflopen-a1609075 ]
Deze slotalinea maakt duidelijk waarom wij vanwege het einde van twee tijdperken ons geplaatst zien voor de opdracht om een nieuwe opdracht te formuleren voor de NAVO, althans mijns inziens voor het Europese ‘contingent’ van dit veiligheidsverdrag en in de tweede plaats de EU.
Met deze huidige president van de VS zie ik vooralsnog geen mogelijkheden om tot een zinvol gesprek te komen aangezien deze ‘politieke passant’ in mijn ogen alleen benoemd is om de provocatief te kunnen acteren op het wereldtoneel .
En dus zullen de EU-lidstaten die ook aangesloten zijn bij de Navo als verdragsorganisatie een eigen antwoord of visie moeten zien te ontwikkelen op het brede terrein van de vrede en veiligheid, en indirect de buitenlandse betrekkingen.
Maar dat zal onvermijdelijk op helse ruzies uitdraaien en de politieke verdeeldheid binnen de EU alleen maar vergroten en aanscherpen. Maar soms is dit nadeel ook in een voordeel om te buigen en dus te transformeren. Ik zal uitleggen wat ik daarmee bedoel.
Laten de Europese denktanks ieder op zich een toekomstplan voor de EU én Navo op papier ontwikkelen, die uiteindelijk met elkaar een kruisbestuiving zullen ondergaan.
Ik zie namelijk wat Van Middelaar als ‘slecht nieuws’ inschat, eerder als uitgangspunt voor goed nieuws omdat we gedwongen worden én zijn – door de geschetste omstandigheden – om een nieuwe en valide visie te ontwikkelen, al zal dat in de praktijk van vandaag alleen door de West-Europese lidstaten kunnen worden uitgevoerd; vanwege de bestaande meningsverschillen.
In de eerste plaats merk ik op dat ons land grondwettelijk is gebonden aan alle internationale verdragen én rechtsorde via Gw. art. 90 en art. 91 dat de goedkeuring van die internationale rechtsorde regelt en uitvoering daarvan garandeert.
En deze opmerking plaats ik bewust en met opzet geadresseerd aan FvD die uitdrukkelijk uit de EU wil treden. Dat is volgens mij dus grondwettelijk niet mogelijk, maar daarover wordt door niemand gesproken. En dus moet dat door de specialisten nog bevestigd worden. Los daarvan keer ik terug op de kern en essentie van dit betoog: ik volg Van Middelaar dat wij de plicht – mijn formulering – hebben om een nieuwe visie te ontwikkelen want deze wordt met de dag urgenter. En wij moeten ons niet laten afbluffen door Trump.
14 Sunday Jan 2018
Posted Populisme, presidentTrump
inTags
Trump en zijn jaar vol zelfsabotage
Het eerste jaar Trump tumultueus? Houd je vast voor het tweede. Het wordt een hoofdpijnjaar voor de Amerikaanse president.
Karlijn van Houwelingen, nieuws/AD 13-01-18, 16:14
Het gaat goed met Amerika. De werkloosheid is in jaren niet zo laag geweest, de lonen stijgen, de aandelenbeurs barst van het optimisme en de oorlog tegen IS verloopt eindelijk succesvol.
Het gaat slecht met Amerika. Het land is verdeeld tot op het beenmerg, democratische instituties liggen onder vuur en dankzij de president die zich soms gedraagt als een opvliegende puber, weet de wereld niet of het de oude supermacht nog serieus moet nemen.
Voorgaande alinea’s zijn allebei waar. Als Trump in zijn tweede jaar als president, dat volgende week begint, de aandacht zou richten op het bovenstaande eerstgenoemde beschrijving van de staat van de VS, kan hij zomaar herverkiezing in 2020 dichterbij brengen. Denkt Barry Bennett, zijn voormalig campagneadviseur. Dát is immers wat kiezers belangrijk vinden, meent Bennett: hun portemonnee. Met lede ogen ziet de politiek strateeg aan hoe de president er steeds weer in slaagt het economische feest te overschaduwen met heethoofdige tweets die olie op het vuur van het omvangrijke leger Trumpcritici gooien.
Narcist
,,Het moet beter”, zegt Bennett. ,,De president moet zo vaak mogelijk praten over nieuwe fabrieken, banen, hogere lonen. Ik wil op Twitter foto’s zien van een stomerij in St. Louis die nieuwe mensen aannam, van de president die bij een fabriekspoort handen schudt van nieuwe arbeiders.”
Maar vorige week vestigde Trump vooral weer aandacht op controverse, nu over zijn mentale gesteldheid. In zijn woede over een boek waarin hij wordt afgeschilderd als onwetende narcist, verklaarde hij zichzelf bloedserieus tot ‘stabiel genie’.
Denkt u nog steeds dat hij zich op een zeker moment als een reguliere wereldleider gaat gedragen? Vergeet het maar. In zijn wispelturige Witte Huis is één ding zeker: Trump verandert niet. Hij gedraagt zich consequent zoals hij al decennia doet: als verbeten straatvechter.
Instincten
We krijgen daarvan in het tweede jaar alleen maar meer te zien, waarschuwden bronnen van nieuwssite Axios. Wie vertrouwelingen van de president vraagt waar ze zich voor het komende jaar het meeste zorgen om maken, wordt bijgepraat over de vrees dat Trump in 2018 ‘ontketend’ zal raken. ,,Dat de vangrails van de gevestigde orde instorten – en Trumps instincten het overnemen.” We gaan de ‘volle Trump’ zien, zei een bekende die hem onlangs sprak.
Tot zover is Trump redelijk in toom gehouden door traditioneel rechts-conservatieve adviseurs. Hij voerde klassiek Republikeins beleid, gericht op deregulering en belastingverlaging. Maar als het om immigratie of handel gaat, vaart hij het liefst een hele andere koers: die van de confrontatie. Mensen als economisch adviseur Gary Cohn en minister van buitenlandse zaken Rex Tillerson konden hem ervan overtuigen geen invoertarieven op Chinees staal en aluminium te gaan heffen, maar dat was uitstel, signaleert Axios. Trump zou nog steeds aankoersen op zo’n maatregel die een handelsoorlog kan ontketenen.
Het tweede jaar onder Trump wordt een ‘achtbaan’, voorspelt Matt Mackowiack, een Republikeinse politiek consultant die voor Bush werkte. Er komen crises en conflicten. Trump wil zich richten op betere infrastructuur, hervorming van de zorg, inkrimpen van het uitkeringsstelsel en inperken van immigratie. Stuk voor stuk hoofdpijndossiers waarin hij steun van Democraten nodig heeft. Zij zijn niet van plan die te geven. ,,Er is geen duidelijke weg voorwaarts”, ziet Mackowiack. Het wordt moeilijk.
Te beginnen met geharrewar over de overheidsbegroting. Democraten en Republikeinen worden het niet eens over financiering voor beveiliging van de grens. Democraten eisen een oplossing voor zo’n 700.000 illegale immigranten, die als kind het land in werden gebracht. Trump wil daar budget voor zijn grensmuur voor terug. Vanwege de impasse stemde het Congres al meermaals in met een ‘stoplapwet’ die de geldkraan openhoudt. Op 19 januari verloopt die tijdelijke begroting en moeten overheidsdiensten sluiten als er geen overeenstemming is.
Het Witte Huis moet zich verdedigen in een reeks rechtszaken over omstreden beleid, zoals het inreisverbod voor burgers van met name islamitische landen, of Trumps voornemen om transgenders te weren uit het leger. De nucleaire crisis rond Noord-Korea kan escaleren, de verhoudingen met Iran staan op scherp.
Trump heeft zijn kans om grootse daden te verrichten bovendien al verspeeld, waarschuwt hoogleraar Barbara Perry, die aan de Universiteit van Virginia alle Amerikaanse presidenten bestudeert. ,,Presidenten hebben in de praktijk maar één jaar om belangrijke wetgeving in te voeren. In het tweede jaar zijn Congresleden alweer bezig met de tussentijdse Congresverkiezingen die eraan komen.”
Dit jaar stemmen Amerikanen 6 november om nieuwe vertegenwoordigers in het parlement te kiezen. Dat legt niet alleen het wetgevingsproces in Washington stil, het wordt ook een referendum over het presteren van Trump. Doet een president het goed, dan kiezen Amerikanen bij zulke mid term-verkiezingen graag voor de regerende partij. Zijn ze ontevreden, dan stemmen ze vaker op de tegenpartij.
Gemiddeld zegt nu nog geen 40 procent van de kiezers in peilingen tevreden te zijn over Trump. Dat geeft de Democraten hoop: als al die ontevreden burgers komen stemmen, kunnen zij zomaar de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden of zelfs de Senaat terugwinnen, en daarmee veel zeggenschap. Ze kregen de smaak te pakken na eerdere verkiezingsrondes in Alabama. Daar heroverde verrassend genoeg de Democratische kandidaat alvast één Senaatszetel.
Het levert een groot gevaar op: een Democratische meerderheid brengt een afzettingsprocedure dichterbij. Als Democraten het Huis van Afgevaardigden in handen krijgen, zullen ze haast stante pede zo’n impeachment-proces starten, is de verwachting. Of dat resulteert in ontslag van de president (vermoedelijk niet), effectief besturen kunnen Trump en de zijnen in de politieke storm wel vergeten.
Boven dat alles hangt het zwaard van speciaal aanklager Robert Mueller, die speurt naar mogelijke banden tussen de Russische overheid en Trumps campagnemedewerkers. De ‘wildcard’, noemt Margaret O’Mara, historicus en oud-medewerker van president Clinton, het. De politieke implicaties zijn gigantisch. Het onderzoek kan Trump vrijpleiten, het kan ook de nagel aan zijn doodskist zijn en Washington op zijn grondvesten doen trillen. ,,Dit wordt een heel interessant jaar in de Amerikaanse politieke geschiedenis”, voorspelt O’Mara.
Vrees
Analisten vrezen dat Trump Mueller zal ontslaan. De president is gefrustreerd over diens gewroet in zijn verleden en de handel en wandel van zijn familie. Mueller wil de president zelf spreken, meldden Amerikaanse media deze week – vermoedelijk vanwege de vraag of hij de rechtsgang belemmerde door vorig jaar FBI-directeur James Comey de laan uit te sturen. Trump heeft er weinig trek in.
,,We zullen zien”, zei hij alleen maar.
Trumps bondgenoten maakten Mueller de afgelopen weken hartstochtelijk zwart, wat deed vermoeden dat een ontslag van de aanklager alvast gerechtvaardigd werd. Dat zou politiek Amerika in een crisis storten en Trump alleen maar meer verdacht maken – hartstikke onverstandig, in de ogen van velen. Maar niet ondenkbaar: al vaak bleek dat de grootste bedreiging voor Trumps presidentschap zijn talent voor zelfsabotage is.
https://www.ad.nl/buitenland/trump-en-zijn-jaar-vol-zelfsabotage~a13624c1/
En dan maar blijven beweren dat de kiezer altijd gelijk heeft. Mooi niet dus.
03 Friday Nov 2017
‘Ik ben bang voor een burgeroorlog’ (Derk Walters, nrc.nl, 3 november 2017)
Susan Neiman Filosoof Susan Neiman is fel anti-Trump – ze wil zijn naam niet eens noemen. Maar links ontsnapt niet aan haar kritiek. Een gesprek over nepnieuws en identiteitspolitiek.
Susan Neiman (1955) groeide op in Atlanta en promoveerde aan Harvard. Na periodes in Berlijn, aan Yale en in Tel Aviv is ze sinds 2000 directeur van het Einstein Forum in Potsdam.
Neimans bekendste boeken zijn Het kwaad denken (2002) en Morele helderheid (2008). In 2014 ontving ze de prestigieuze Spinozalens.
Of er ook iets goeds is aan president Trump? Susan Neiman (1955), een Amerikaans-Duits-Joodse moraalfilosoof, cultuurcriticus en essayist, laat haar schaterlach klinken door de lobby van het Ambassade Hotel aan de Herengracht in Amsterdam. Na een gulzige slok van haar frisdrank zegt Neiman dat ze nog nooit zo veel verzet heeft meegemaakt tegen de heersende orde in de Verenigde Staten. „Maar of dat iets goeds is? Ik denk het, zolang hij zijn minuscule vingers van de knop af houdt.”
Zoals wel meer progressieve Amerikanen is Neiman doodsbenauwd dat de president op een dag zijn verstand verliest en de wereld in een allesvernietigende kernoorlog stort. Onlangs verscheen haar essay Verzet en rede in tijden van nepnieuws, waarin ze analyseert hoe we beland zijn in een wereld waarin Trump, Brexit en Alternative für Deutschland de boventoon voeren.
Voor Neiman is Trump staatsvijand nummer één. „Ik hoor mensen nu positief spreken over Ronald Reagan en George W. Bush. Alsof dat zulke goede presidenten waren. Maar iedereen lijkt goed vergeleken met de moron die nu in het Witte Huis zit.”
U spreekt zijn naam niet uit?
„Het is een ware volkssport geworden om bijnamen voor hem te verzinnen. Een tijdje was ‘Voldemort’ heel populair, maar dat vind ik te schattig. Of ‘Cheeto-In-Chief’, die was ook even in zwang. En als minister Tillerson hem zelfs een fucking moron noemt, dan mag ik wel moron zeggen.”
Bent u niet bang dat mensen uw kritiek zullen reduceren tot een persoonlijke aversie tegen Trump?
„Niemand die ik ken spreekt zijn naam uit. Dat doe je gewoon niet.”
De namen ‘Reagan’ en ‘Bush’ kunnen wel?
„Ja. Zij waren minder vulgair, minder afschuwelijk. Ze lokten minder verzet uit, ook al was hun beleid praktisch hetzelfde. Ook zij oversimplificeerden het discours. Maar de huidige president is de meest groteske exponent van de dingen die gaande zijn.”
Valt er iets tegen te doen?
„Veel van mijn vrienden richten hun hoop op 2018, als de Democraten bij de tussentijdse verkiezingen weer de grootste partij kunnen worden. Dan zouden ze de president kunnen afzetten. In het 25ste amendement op de Amerikaanse Grondwet staat dat een president afgezet kan worden op grond van een fysieke handicap. Er is een groep van duizenden psychiaters die betoogt dat ook een gebrekkige geestelijke gezondheid aanleiding kan geven tot een afzettingsprocedure.”
Tot die tijd is er het verzet. Neiman, die zelf van school af ging om tegen de Oorlog in Vietnam te demonstreren, woont al sinds de millenniumwisseling in Duitsland, maar is niettemin danig onder de indruk van haar landgenoten. „Bijvoorbeeld toen hij zei dat hij af wilde van de klimaatafspraken van Parijs. ‘Ik ben verkozen om de burgers van Pittsburgh te vertegenwoordigen, niet die van Parijs’, zei hij. Pittsburgh sloeg terug: dan zullen wij juist méér doen dan er in de klimaatafspraken staat. Zo zijn er in het hele land ook plekken waar immigranten beschermd worden. Het is een tegenbeweging van onderop.”
Voor een deel, zegt u in uw essay, heeft links deze situatie over zichzelf afgeroepen. Wat bedoelt u daarmee?
„We leven in een tijd van ideologieën die zo dominant zijn dat ze worden waargenomen als feiten. Enkele van deze ideologieën waren progressief van aard, maar zijn gekaapt door radicaal-rechts. Ik onderscheid er drie: het neoliberalisme, de evolutionaire psychologie[1] en het postmodernisme. Vooral de laatste is interessant in dit verband. Het idee dat de werkelijkheid afhangt van wie haar waarneemt, gaat terug op Plato. Ik sta perplex dat er elke keer weer jonge mensen op universiteiten opstaan die met dit idee komen aanzetten als iets revolutionairs. Het infecteert de politieke discussie. Ook journalisten zijn naar de universiteit geweest. Ze hebben daar Foucault bestudeerd, die stelde dat waarheid niet absoluut is, maar een machtsclaim in zich draagt.
„Hier was ik al langer bezorgd over: als je niet meer met elkaar kunt afspreken wat waar is, dan kunnen mensen ermee aan de haal gaan. En precies dat zie je nu gebeuren met Breitbart News. Deze site is sterk beïnvloed door het idee dat er geen waarheid bestaat, alleen narratieven. Dus hebben ze bedacht waar hun kansen liggen om het politieke debat te beïnvloeden: simpelweg het sterkste narratief presenteren, ongeacht de feiten.”
Zijn de postmodernisten op universiteiten zich hiervan bewust?
„In het geheel niet. Ik sprak laatst een academische vriendin, een echte aanhanger van Foucault, waarheid is relatief et cetera. Ik noemde haar iemand die het huidige presidentschap mogelijk heeft gemaakt. Ze was gechoqueerd!”
Was het woord ‘nepnieuws’ onderhevig aan hetzelfde procedé?
„Ja. Het woord werd bedacht door links, maar de kliek rond de president ging ermee aan de haal door The New York Times van nepnieuws te beschuldigen. Nu moet ik zeggen dat ik geen fan ben van die krant. De afgrijselijke Times heeft een zeer neoliberale kijk op de wereld.”
Loopt u nu niet in dezelfde val? Zie je wel, zou Trump kunnen zeggen, zelfs de linkse Susan Neiman erkent dat The New York Times nepnieuws afdrukt.
„Ik denk dat het goed is om meer dan één nieuwsbron tot je te nemen. Toen ik in 1982 voor het eerst in Berlijn arriveerde, luisterde ik naar het nieuws van beide kanten van de Muur. Samen schetsten ze wel een redelijk beeld van wat er aan de hand was. Nu nog steeds lees ik The Guardian, Haaretz, Duitse kranten, The Washington Post en, ondanks alles, The New York Times. Ik zeg niet dat je elke dag drie uur het nieuws moet bekijken, maar informeer jezelf.”
Los van haar kritiek op de drie ideologieën is er nog een ander fenomeen waar Neiman zich druk om maakt: identiteitspolitiek. Volgens haar is het gevaarlijk als minderheidsgroeperingen zich vooral bekommeren om het welzijn van hun eigen groep.
Om deze reden is overal de politiek verziekt geraakt door extreem populisme, egocentrisme en haatdragendheid tegenover de politieke ‘vijand’.
Dus u ziet wel wat in de theorie van de politiek wetenschapper en ideeënhistoricus Mark Lilla, die onlangs in zijn boek ‘The Once and Future Liberal’ de identiteitspolitiek bekritiseerde als doodlopende weg voor links?
Fel: „Nee! Lilla doet alsof de strijd tegen racisme, seksisme en homofobie een marginaal onderwerp is. Maar dit zijn geen triviale dingen. Deze strijd is extreem belangrijk en moet juist centraal staan. Het is wél dodelijk als linkse politici zich alleen nog om hun eigen ‘stam’ bekommeren. Dit stelt witte mensen in staat om vervolgens te zeggen: ‘mijn stam krijgt niet genoeg’. Wat linkse politici zouden moeten bepleiten is rechtvaardigheid voor iedereen. Het is het aloude punt van Hannah Arendt, die vond dat Eichmann niet berecht had moeten worden voor misdaden tegen het Joodse volk, maar voor misdaden tegen de menselijkheid.
„Nu hoor je witte mensen zeggen: All Lives Matter. Dit is natuurlijk waar, maar het is een banale waarheid die verdonkeremaant dat de slachtoffers van politiegeweld vrijwel exclusief zwart zijn. Zwarte mensen in Amerika moeten op een bepaald moment met hun opgroeiende zoons praten over hoe ze zich moeten gedragen tegenover een agent: wees altijd beleefd, steek nooit je handen in je zakken. Dat zijn zaken waar ik me als witte ouder nooit druk om hoef te maken. Daarom steun ik Black Lives Matter. Dat is ook een soort tribalisme, maar hopelijk wel van het soort dat ook andere groepen tot actie kan bewegen.”
Wat verwijt u de vorige president bij het ontstaan van het klimaat waarin Trump kon opkomen?
„Ik wou dat Obama de banken niet had gesteund. Maar voor de rest had hij niets anders kunnen doen. Hij werd geconfronteerd met de sterkste oppositie die een president ooit heeft moeten weerstaan. Ik ben na de verkiezingen naar de staat Mississippi gegaan om met mensen te praten. Ik vertelde ze dat ik in Ierland een bordje had gezien waarop vol trots werd verkondigd dat een verre voorouder van Obama daar gewoond had. Dit verhaal konden ze bijna niet geloven. In hun wereld werd hij alleen maar beschimpt. Dat is racisme: ze konden het niet verkroppen dat er een zwarte man met zijn voorbeeldige gezin in het Witte Huis woonde. Hiervan geef ik Fox News de schuld, niet de inwoners van Mississippi.”
Hoe kun je de Trump-stemmer op andere gedachten brengen?
„Ik ken groepen die technieken hebben ontwikkeld om mensen in kleine groepen diepgaand met elkaar te laten praten over zaken als racisme. Je moet hen niet benaderen met een houding van ‘jullie zijn racisten’, maar met vragen als: ‘Wanneer was de eerste keer in je leven dat je je bewust was van ras?’”
Dan heb je veel gespreksleiders nodig.
„Dat is waar. Je moet het zien als een steen in een meer gooien, waardoor er kringen ontstaan. Je kunt niet met iedereen praten, maar die mensen praten weer met hun vrienden en familie. En wat is het alternatief? We zijn bang voor een nieuwe burgeroorlog. En ook al vormen zijn aanhangers maar een derde van de bevolking, zij zijn gewapend.
„Een vriendin van mij, een Joodse uit een noordelijke staat, sprak laatst voor 110 politieofficieren uit Mississippi over racisme en bewustwording. De politie vindt het zelf ook niet leuk om steeds zo ongunstig in het nieuws te zijn, en ik denk dat ze ook liever geen donkere mensen doodschieten. Ik vond het een prachtig, hoopvol beeld. Stel je voor: 110 van die kerels tegenover één Joods dametje. En ze luisterden.”
We leven in een bizarre wereld. Geen land daarvan uitgezonderd. Het huidige democratische bestel is ook overal doods en verkeert in een sterfhuisconstructie, in afwachting tot het ontstaan van een nieuw democratisch bestel zonder partijen. Een directe democratie binnen en via de nieuwe digitale wereld van internet. Geef de burgers zelf de politieke verantwoordelijkheid in handen zonder ‘volksvertegenwoordigers’ die alleen deelbelangen vertegenwoordigen en dus economische macht, maar geen algemeen belang. Dat economische belang is de verziekende factor in deze wereld geworden. Alles draait om winst en omzet. De mens is tot een machine gemaakt. Dat is geen beschaving meer te noemen.
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/11/03/ik-ben-bang-voor-burgeroorlog-13760165-a1579754
[Susan Neiman: Verzet en rede in tijden van nepnieuws. Lemniscaat, 79 blz. € 9,95]
09 Monday Oct 2017
Posted presidentTrump
inTags
Een senator van dezelfde partij als Donald Trump heeft zondag ongehoord hard uitgehaald naar de Amerikaanse president. Volgens Bob Corker kan Trump de Verenigde Staten, door zijn roekeloze dreigementen tegen andere landen, ‘op het pad naar een Derde Wereldoorlog’ brengen.
Door: Redactie de Volkskrant, 9 oktober 2017, 05:13
De Republikeinse senator sprak zondagnacht met The New York Times na een dag waarin hij op Twitter al een flinke woordenstrijd met Trump had gehad. Trump twitterde dat Corker, die zich niet herkiesbaar stelt, ‘een obstakel voor de agenda van het Witte Huis is’ en ‘het lef niet heeft om de verkiezingsstrijd aan te gaan’.
De senator uit de staat Tennessee reageerde in een tweet meteen fel: ‘Het is jammer dat het Witte Huis is verworden tot een crèche voor volwassenen, waar de crècheleider vanochtend blijkbaar niet op zijn werk is verschenen.’ Corker is voorzitter van de senaatscommissie voor Buitenlandse Zaken. Trump beschuldigde Corker er ook van verantwoordelijk te zijn voor de ‘verschrikkelijke nucleaire deal met Iran’.
‘Reality show’
In het interview met de Amerikaanse krant zegt Corker dat Trump het presidentschap behandelt als een ‘reality show’, alsof hij nog in The Apprentice zit. Hij geeft aan bezorgd te zijn. ‘Iedereen die om ons land geeft, zou bezorgd moeten zijn.’ Volgens de senator is Trump zo’n acuut gevaar dat leden van de regering hem in het gareel moeten houden. Hij legde zijn tweet over de crèche uit: ‘Ik weet zeker dat elke dag in het Witte Huis geprobeerd wordt ervoor te zorgen dat hij zich inhoudt.’
Trump heeft volgens Corker meer dan eens het werk van diplomaten onderuit gehaald door over onderhandelingen te twitteren. Corker is een prominent lid van de Republikeinse Partij. In zijn tweetstorm zei Trump eerder op de dag over hem: ‘Ik verwachtte allang dat Corker een negatieve impact zou hebben op onze geweldige politieke agenda.’
Onzin, dit zal niet gebeuren want de westerse wereld zal hem, Trump, tegenhouden.
05 Saturday Aug 2017
Posted PolitiekBestel, presidentTrump
inTags
Trumpleugens
Geen Amerikaanse president heeft ooit alleen maar de waarheid gesproken, maar geen enkele verspreidde zo veel overduidelijke leugens als Donald Trump. Het is een tactiek, denken deskundigen.
Guus Valk, nrc, 4 augustus 2017
Vorige week maandag sprak president Donald Trump tienduizenden padvinders toe tijdens de National Jamboree. Zijn toespraak ging niet over typische scoutingthema’s als eer, of opofferingsgezindheid.
Trump sprak over de verkiezingszege van vorig jaar („De kaart van Amerika was zó rood, het was ongelooflijk”), dreigde een minister die op het podium stond te ontslaan en richtte zich tegen de media („fake news”). Trump: „Padvinders geloven in America First!”
Er kwam veel kritiek op de politiek geladen toespraak, onder meer van de padvinderij zelf. Michael Surbaugh, het hoofd van Boy Scouts America, bood de leden zijn excuses aan. Maar Trump zei, in een interview met The Wall Street Journal: „Ik werd gebeld door het hoofd van de Boy Scouts, die zei dat het de beste toespraak was die ooit voor hen gehouden is. Ze waren heel dankbaar.”
Boy Scouts America reageerde meteen. Dat telefoontje heeft nooit plaatsgevonden, meldde de organisatie. Trump had gelogen.
Trump had nóg een telefoontje gepleegd, zei hij tijdens een kabinetszitting, afgelopen maandag. De president van Mexico, Enrique Peña Nieto, had hem in een telefoongesprek gefeliciteerd met het terugdringen van migratie aan de grens. „Zelfs de president van Mexico belde me. Ze zeiden dat er aan hun zuidelijke grens nog maar heel weinig mensen binnenkomen, omdat ze niet door onze grens komen. Dat is het ultieme compliment.”
Ook dit telefoongesprek is fictie. Volgens Mexico heeft Peña Nieto kort met Trump gepraat tijdens de G20, vorige maand in Hamburg.
Trumps woordvoerder, Sarah Huckabee Sanders, erkende deze week dat die telefoontjes nooit hebben plaatsgevonden. Maar, zei ze erbij: het was niet gelogen. Trump wás geprezen door leiders van de padvinders. En hij hád gepraat met Peña Nieto. „Ik zou dit geen leugen noemen, dat is een grove aantijging.”
Lees ook: The Washington Post wist de hand te leggen op transcripten van gesprekken tussen Trump en de Australische premier Turnbull en Mexicaanse president Peña Nieto
Dit was een week waarin Washington in de greep was van paleisintriges in het Witte Huis. Nieuwe sancties tegen Rusland. De aankondiging van een nieuw, veel strenger immigratiebeleid. Maar onder de oppervlakte van dat Trump-nieuws viel iets heel anders op: hoe vaak de Amerikaanse president onwaarheden vertelde. Zelfs voor zijn doen.
Trump verzon niet alleen telefoongesprekken. Hij erkende dat hij had meegewerkt (en mogelijk meegeschreven) aan een verklaring van zijn zoon Donald jr. over een omstreden ontmoeting met een Russische advocaat. Eerder had hij dat juist ontkend. Verder onthulde de publieke zender NPR dat Trump volgens een recente aanklacht heeft meegewerkt aan het verspreiden van een complottheorie over de moord op Seth Rich, een jonge medewerker van de Democratische Partij, vorig jaar in Washington.
Volgens een aanklacht van ene Rod Wheeler, een voormalige privédetective en Fox News-commentator, heeft de conservatieve tv-zender samen met hem, een rijke Republikein én het Witte Huis geprobeerd om van de moord een Democratisch complot te maken. Seth Rich zou een bron achter het hacken van de Democratische Partij zijn, en daarom vermoord zijn, was de theorie.
Trump zelf zou toestemming tot het verspreiden hiervan hebben gegeven. Fox News besteedde in mei groot aandacht aan de moord, maar moest een week later rectificeren. Sean Spicer, tot voor kort de woordvoerder van Trump, erkent zijn betrokkenheid, maar zegt dat Trump buiten het overleg was gehouden.
Smetteloze president
Jimmy Carter werd in 1976 gekozen met de belofte dat hij nooit zou liegen. Abraham Lincoln kreeg als koosnaam ‘Honest Abe’. Toch liegt iedere president. Bill Clinton zei dat hij geen seks had gehad met Monica Lewinsky. Ronald Reagan draaide zich vast in de Iran-Contra-affaire. Barack Obama beloofde ten onrechte dat patiënten onder Obamacare altijd hun vertrouwde dokter houden.
Maar geen president ging zo nonchalant met de waarheid om als Donald Trump. The Toronto Star telde in de eerste zes maanden van Trumps presidentschap 414 onwaarheden. Het gaat bovendien meestal om nutteloze, triviale leugens, die eenvoudig te weerleggen zijn: van het aantal toeschouwers bij zijn inauguratie tot aan de drie miljoen ‘illegaal’ uitgebrachte stemmen tijdens de presidentsverkiezingen.
George W. Bush loog door een werkelijkheid van halve waarheden te smeden, zei Brendan Nyhan eens, een politicoloog die verbonden is aan Dartmouth College. Trumps leugens zijn volgens Nyhan duidelijker, en veel frequenter. Het zijn ook geen klassieke politieke leugens: ze draaien, verbloemen of masseren niet, maar ze presenteren een totaal andere werkelijkheid. U dacht dat het regende tijdens de inauguratie? Nee hoor, de zon scheen!
Er zijn twee soorten onwaarheden in de politiek, schreef Princeton-filosoof Harry Frankfurt in zijn essay On Bullshit (1986). Er zijn politici die leugens verkondigen. En je hebt de bullshitters. Het verschil, aldus Frankfurt: „De leugenaar moet, om zijn leugen te fabriceren, weten wat waar is. (…) Wie zich met bullshit bezighoudt, heeft veel meer vrijheid. Hij kan de context vervalsen, zo ver hij maar wil.”
Dus: de leugenaar wil dat de leugen lijkt op de waarheid, de bullshitter maakt dat niet uit. Die kiest leugens en waarheden en smeedt er een werkelijkheid van die net toevallig goed uitkomt.
Vox-journalist Matt Yglesias plaatste Donald Trump onlangs in het bullshit-kamp. Hij noemde hem The Bullshitter-in-Chief: het is geregeld onmogelijk om zijn uitspraken te begrijpen, schreef hij, laat staan ze op waarheid te controleren. Het wereldbeeld dat uit Trumps uitspraken opdoemt, is te incoherent, te tegenstrijdig om er een lijn in te ontdekken. Maar daar maalt Trump niet om, zegt Yglesias, en dat maakt hem anders dan andere liegende politici.
Het populisme van Trump mag dus als even weinig geslaagd worden genoemd als de gevestigde politiek. Het wordt kortom tijd voor een wereldwijde revolutie ten aanzien van politieke stelsels. De bestaande bevredigen niet en maken ook duidelijk dat een willekeurige kandidaat-president aanwijzen geen panacee biedt.
Hier kan een strategie achter zitten. Volgens de econoom Tyler Cowen, verbonden aan George Mason University, past Trump het economische principe van de ‘loyaliteitsfilters’ toe. „Als je zeker wil weten of iemand echt loyaal aan jou is, vraag diegene dan iets belachelijks of stompzinnigs te doen. Als ze tegensputteren, weet je meteen dat ze niet helemaal in jouw kamp zitten.” Vooral beginnende ondernemers maken zich hier volgens Cowen vaak schuldig aan. Of een beginnende president zonder echte politieke vrienden, zoals Trump.
Door ondergeschikten iets belachelijks of leugenachtigs te laten verdedigen, worden ze dus op de proef gesteld. Het was te zien toen woordvoerder Sean Spicer op een persbriefing gevraagd werd naar de ‘covfefe’-tikfout in een tweet van Trump. Het probleem was dat Trump de fout niet had toegegeven, waarmee hij Spicer voor dit loyaliteitsdilemma stelde. Spicer zei daarom: „Een kleine groep mensen wist precies wat hij bedoelde.”
Zo ontstaat er nóg een voordeel voor de leider, betoogt Cowen. Ondergeschikten, en kiezers, verliezen hun status buiten de eigen kring. Daardoor worden ze afhankelijk van hun leider, en zullen ze niet snel opstandig worden. Cowen: „Dit is een klassieke tactiek wanneer een leider zijn ondergeschikten wantrouwt, en verwacht dat dat wantrouwen niet snel zal verdwijnen.” Daarom liegt Trump niet subtiel, zoals een andere politicus zou doen, maar juist flagrant.
Het is volgens Cowen juist de bedoeling dat Trump-aanhangers die leugens herhalen en zich zo verwijderen van hun vrienden of familie. Dan is er geen weg terug meer in moeilijke tijden. De ‘alternatieve feiten’ van Trumps adviseur Kellyanne Conway dienen dus ook een sociaal doel.
Mededelingen van de president hebben zo niet langer als doel om zo veel mogelijk Amerikanen te bereiken. Ze moeten de eigen groep voeden, en homogeen houden. In een ‘postwaarheidssamenleving’, waar Facebook-algoritmen en partijdige media al tot een gefilterd wereldbeeld leiden, spelen feiten een ondergeschikte rol. Ze zijn een accessoire dat je moet passen, afhankelijk van de groep waar je bij wilt horen. Juist in dat klimaat gedijt Trumps spel met de waarheid.
Identiteitspolitiek
Politicoloog Brendan Nyhan onderzocht tien jaar geleden het effect van identiteitspolitiek op de waarheid. Hij liet proefpersonen artikelen lezen die haaks stonden op hun politieke overtuigingen. Ook als hun overtuigingen ontkracht werden – bijvoorbeeld de overtuiging dat Irak voor de oorlog in 2003 massavernietigingswapens had – had dat geen corrigerend effect. Integendeel: ze raakten juist méér overtuigd van hun standpunt.
Dat komt, volgens Nyhan, omdat ze de ontkrachting als een aanval ervoeren op wie ze waren. Het succes van Trump, zei Nyhan later tegen website Politico, is dat hij dat goed begrijpt. Hij verkoopt alles als identiteitspolitiek, zodat zijn aanhang hem nog feller zal verdedigen.
Econoom Tyler Cowen vermoedt dat Trump vooral een tactiek toepast die hem als zakenman succes opleverde. Trump loog over Trump Tower in New York, die volgens hem 68 verdiepingen telt. In werkelijkheid telt de toren tien verdiepingen minder. Hij introduceerde geruchten over zichzelf bij de lokale roddelpers.
In zijn boek The Art of the Deal schreef Donald Trump in 1987:
„Mensen willen geloven dat iets het grootst, prachtigst, spectaculairst is. Ik noem het een waarheidsgetrouwe hyperbool. Het is een onschuldige vorm van overdrijving, en een effectieve vorm van promotie.”
Nu hij president is, blijkt dat ook de politiek hier vatbaar voor is.
Niets is in deze tijden nog onmogelijk. En dat opent de weg naar meer grollen in de politiek.