Tags
Geen wonder dat Wilders steeds weer wegloopt (Kees Vuyk, Opinie/Trouw, 27-4-24)
Formatie
Waarom verloopt de formatie van dit centrum-rechtse kabinet zo moeizaam? Een van de oorzaken is mijns inziens dat minstens twee partijen die in deze formatie aan tafel zitten weinig voeling hebben met de notie algemeen belang. Daarmee kwalificeren ze zich als radicaal-rechts.
*Terecht opgemerkt; sterker binnen Kamerdebatten is het algemeen belang al decennia volledig verdwenen en zijn alle fracties getransformeerd naar belangenbehartigers.
Zowel de PVV als de BBB komt uitdrukkelijk op voor het belang van hun achterban, die voorgesteld wordt als ‘heel het volk’. Bij de BBB is dat de groep boeren en tuinders en in ruimere zin de bevolking van het platteland. De PVV staat voor een iets minder goed gedefinieerde groep, maar het zijn in elk geval de mensen die zichzelf als ‘gewone Nederlanders‘ zien.
Herkenbare achterban
De VVD heeft van oudsher ook een herkenbare achterban. Die bestaat grofweg genomen uit ondernemers, vooral die van grote bedrijven. De partij is net als PVV en BBB niet bang om voor deze achterban op te komen. Maar de VVD heeft in haar lange bestaan wel geleerd dat de parlementaire democratie een kwestie is van geven en nemen vraagt. En dat compromissen sluiten ook voordelig kan zijn.
NSC moet nog laten zien waarvoor zij precies staat, maar zij profileert zich met het thema rechtsstatelijkheid in elk geval als een partij die het algemeen belang vooropstelt. Daarin staat zij in de nu formerende club dus nogal alleen.
*Oók juist opgemerkt.
‘Radicaal-rechtse partijen gaan verkiezingen in met leuzen die als strekking hebben ‘eigen volk eerst’. Als we die leus letterlijk nemen (en waarom zouden we dat niet?) dan is ze behoorlijk problematisch. Want wie is eigenlijk dat eigen volk? Het is duidelijk niet de groep waarover het eerste artikel van de grondwet spreekt: ‘allen die zich in Nederland bevinden‘. Dan zou deze leus immers nietszeggend zijn.
Voor radicaal-rechts is het ‘eigen volk’ dan ook juist niet iedereen binnen onze landsgrenzen. Asielzoekers horen er niet bij en ook arbeidsmigranten niet. Zelfs mensen die hier al jaren gevestigd zijn, worden soms buitengesloten.
Feitelijk is de leus ‘eigen volk eerst’ regelrecht in strijd met de grondwet. Het is de vraag of NSC-leider Pieter Omtzigt, die in het begin van de formatie hamerde op het belang van de grondwet, zich dit voldoende realiseert.
*Laat de staatsrechtspecialisten binnen de NSC-fractie opstaan!
Mooie baantjes
‘Waar radicaal-rechtse partijen regeren, zien we overigens dat de ‘eigen’ groep in de praktijk uiterst beperkt wordt opgevat. Als eerste komt daar de partijleider met zijn entourage. De mensen in die kring krijgen de mooie baantjes en de lucratieve overheidsopdrachten.
Het stemvolk wordt slechts bediend voor zover het nodig is om het zoet te houden, zodat het bij een volgende verkiezing weer steun verleent aan de partij. Het Italië van Meloni en het Hongarije van Orban bieden hiervan in Europa sprekende voorbeelden.
Wie vanuit een cliëntelistisch standpunt – vriendjespolitiek voor de mensen in je achterban – onderhandelingen voert, komt altijd in een gevecht terecht. Iets van je eigen punten inleveren voelt dan als verliezen. Vooral voor rechtse mensen is dat een schande. Daarom lopen onderhandelingen met radicaal-rechtse partijen stroef.
Algemeen belang
De enige manier om aan dat gevecht te ontkomen is door te denken vanuit een algemeen belang. Dat denken is de spil van alle democratische politiek. Het maakt dat je soms iets toegeven kunt, omdat het weliswaar niet jouw directe eigen belang dient, maar toch wel een algemeen belang waar je zelf vroeg of laat ook plezier aan zult beleven. Het eigen belang inperken wordt een nobel offer.
*Zo goed als privaat- en particulier, dan wel bedrijfsbelang gewonnen hebben, heeft het algemeen belang het loodje gelegd en wel op onherstelbare wijze. Dat zijn de feiten. Verkiezingsprogramma’s zijn zuiver en alleen maar opgeschreven uit afzonderlijke thema’s, zodat verbanden, samenhang en coherentie volledig over het hoofd worden gezien of gewoonweg doelbewust genegeerd. Daarom is dit representatieve bestel ten dode opgeschreven.
‘Ja, dat kun je soft noemen, dat is links. Maar wie daarop afgeeft, omdat hij uitsluitend het eigen groepsbelang laat tellen, kan alleen maar vechten. In zo’n gevecht gaat het algemeen belang ten onder. En daarmee sterft ook de democratie. Laten we hopen dat het in deze formatie zover niet komt.
[Kees Vuyk socioloog en auteur van onder meer het boek ‘Oude en nieuwe ongelijkheid’]
https://krant.trouw.nl/titles/trouw/8321/publications/2159/pages/28/articles/2028953/29/1