De jongste minister-president van Italië ooit hervormt met succes (Pauline Valkenet, buitenland/Trouw, 1 mei)
Matteo Renzi (40) pakt stap voor stap het economische en bestuurlijke stelsel van zijn land aan. Zijn volgende wapenfeit: een nieuwe kieswet.
‘Premier Matteo Renzi (40) wil Italië veranderen, niet alleen economisch maar ook bestuurlijk. De energieke regeringsleider is druk bezig met het voltooien van zijn hervormingen van de scheefgegroeide arbeidsmarkt. Zijn ambities zijn groot: hij gaat voor een nieuwe kieswet, hij wil het parlement hervormen , het belastingstelsel vernieuwen, het justitiële systeem verbeteren en het overheidsapparaat efficiënter en goedkoper maken.
‘De jongste regeringsleider die Italië ooit heeft gehad wil de verroeste structuur van zijn land slopen en herbouwen voor de volgende generaties. Toen Renzi begin vorig jaar minister-president werd, beloofde hij dat binnen een paar maanden voor elkaar te krijgen. Dat is uiteraard niet gelukt, de hervormingen hebben nog een lange weg te gaan, maar ze zijn op weg – ook al verzetten machtige lobby’s, topambtenaren, vakbonden en een deel van zijn eigen Democratische Partij (PD) zich.’
Hieruit blijkt in de eerste plaats dat echte economische en bestuurlijke hervormingen wel degelijk mogelijk zijn, als ze maar geleid worden door een jeugdige en doortastende, maar vooral ook politiek ervaren politiek leider, die weet hoe hij deze gevoelige thema’s moet aanpakken. Daarin is Renzi een groot voorbeeld voor de politiek onervaren branieschoppers uit Athene, die volkomen onvoorbereid aan de slag gingen in hun land en direct vastliepen in verkiezingsbeloften die absoluut onhoudbaar waren en dus ook binnen de EU geen voet aan de grond kregen.
In de tweede plaats blijkt ook de realist Renzi die zijn jeugdige overmoed die hij als zijn aandrijfas gebruikte om zijn zware opdracht te doen slagen, te hebben overschat: zijn verkiezingsbelofte dat hervormingen wel even binnen een aantal maanden zouden kunnen worden doorgedrukt, ofwel voor elkaar te krijgen. Het is opmerkelijk dat de verroeste structuur van Italië hem dat mogelijk heeft gemaakt. Wat verroest is, is feitelijk al dood en hoeft alleen nog maar in te storten. Het toont maar weer eens aan hoe onverantwoord de invoering van de EMU in Europa in de jaren negentig is geweest door de enorme verschillen in economische structuur van iedere lidstaat.
In de derde plaats ontkomt geen enkel land – waar ook ter wereld – aan de polaire krachten binnen het bestuurlijke deel van het land in de vorm van conservatieve tegenkrachten die zich verzetten tegen moderniteit en vernieuwing. Dus, zoals ons land heeft laten zien in de dominante oerconservatieve vakbond als het FNV, maar ook lobby’s die achter het grote geld zitten en dus alleen maar het neoliberale verstikkende klimaat bevorderen, horen tot de herkenbare verschijnselen van Hegeliaanse tegenstellingen, waar uiteindelijk weer een nieuw symbiose of synthese uit ontstaat.
Renzi kan dus concluderen worden beschouwd als een evenknie van ons politieke beleidsbepalers Rutte en Asscher/Samsom, met de overeenkomst van hun karakteristiek als veertiger, maar met het duidelijke verschil van een coalitiekabinet bij ons dat voor ieder wetsvoorstel de grootste politieke tegenstellingen moet zien te beslechten, de grootste bestuurlijke vernieuwing die ons land in eeuwen heeft doorgemaakt.
En zeker even interessant is ook de vergelijkbare posities van de senaat in beide landen. In Italië wil Renzi die een stuk kleiner hebben, maar wordt in zijn plan ook niet rechtstreeks gekozen – en dat is in onze ogen heel vreemd omdat modern bestuur inhoudt dat er een legitiem draagvlak bestaat – en ook – groot verschil met ons land – niet langer precies dezelfde taken als de Kamer van Afgevaardigden hebben. ‘Ook deze hervorming is bedoeld om het regeren te vereenvoudigen: wetten zullen sneller kunnen worden aangenomen. Maar veel senatoren zijn er niet blij mee, zij verliezen hun comfortabele positie en zullen keihard weerstand bieden.’ Een puur conservatieve grondhouding dus; alleen in omgekeerde richting als in ons land.
Renzi is concluderend niet alleen een voorbeeld voor Griekenland maar ook voor Frankrijk, want die twee landen lijken veel meer op elkaar dan iedereen denkt.