Tags
Stelling: Dat uit onderstaand artikel blijkt dat er al locaties zijn geselecteerd en aangewezen voor de bouw van de toekomstige datacenters, na de ophef van afgelopen week in Zeewolde en de al gebouwde datacenters in Noord Holland is een duidelijk bewijs dat het huidige demissionaire kabinet Rutte III onder leiding van de dit jaar (25 mei 2021) aangetreden staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius als exponent van het neoliberalisme (de definitie hier luidt: ‘eenzijdig economisch denken’) binnen de VVD – en zeker aangemoedigd door haar minister, partijgenoot Stef Blok, ook exponent van datzelfde klassieke liberalisme, volkomen tegen de trend van deze tijd van vernieuwing, transparantie en openheid, deze locaties erdoor heeft gedrukt om de te verwachten weerstand op voorhand uit te schakelen.
Er zijn immers, zo blijkt nu uit de onderstaande gegevens, 20 tot 25 nieuwbouwplannen ontwikkeld en dat betekent dat de beoogde gemeentelijke voordelen uit de gevoerde onderhandelingen op energiegebied (gebruik van de ‘restwarmte’ van deze centra), maar dat de nadelen, te weten dat geen rekening werd gehouden met de elektra-slurpende karakter van deze centra, een ambtelijke miscalculatie moet zijn geweest, en dus ambtelijke blunders op basis van de politieke top van Economische Zaken. Deze nadelen kwamen uit allerlei publicaties in kranten in de afgelopen dagen naar boven.
Topambtenaren die zich DUS hebben laten afschepen door de dwingende eis van de politieke top dat die centra er ‘moesten’ komen, waardoor een tegenoffensief van die ambtelijke top dat gedreigd werd met ontslagname van diezelfde top aan hun eigen bewindslieden. Geen enkele dreiging dus om op voorhand al hun eigen ontslag aan te bieden als dit beleidsvoornemen zou worden doorgezet. Want onmogelijk en uitvoerbaar door het onethische karakter van dit beleid, dat dwars staat op transparantie en openheid.
Incompetent omdat iedere beleidsmedewerker tijdens zijn opleiding ‘bestuurskunde’ heeft geleerd dat alle deelaspecten van een bepaald – welke dan ook – beleidsdossier voorzien moet zijn van alle relevante aspecten waaruit keuzes door het kabinet worden gemaakt; het geeft geen pas om aspecten na het kabinetsbesluit te verwijderen uit de tekst of Memorie van Toelichting.
Het Rijk stuurt stevig op sterke groei datacenters (Arend Clahsen, Bouw/fd, 22 dec. 21)
Er is maatschappelijke ophef over datacenters die door lokale bestuurders en gemeenteraden worden doorgedrukt. Maar Economische Zaken omcirkelde zelf deze groeilocaties en Binnenlandse Zaken heeft die strategie verankerd in het Rijksbeleid.
In het kort:
- Er zijn zeker twintig bouwplannen voor nieuwe datacenters in Nederland.
- Op lange termijn zijn er veel meer voorzien, bijvoorbeeld op plekken waar straks windenergie * van zee aan land komt.
- De forse expansie is verankerd in Rijksbeleid via een strategie die met ‘stakeholders’ is opgesteld.
Woorden in het coalitieakkoord veranderen daar weinig aan. Bestaande forse expansieplannen heten daar ‘selectieve groei’.
Tegenstanders van het energie- en grondgebruik van datacenters kunnen hun borst natmaken na hun verzet tegen de komst van een datacenter van Meta in Zeewolde. Er komen meer datacenters dan de 20 tot 25 nieuwbouwplannen waar demissionair staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius van Economische Zaken het vrijdag in een Kamerbrief over had. Dit is op te maken uit diverse rapporten, overheidsstukken en staand beleid.
Namen en plaatsen van de lopende bouwplannen wil Yeşilgöz-Zegerius niet geven, maar een kleine zoektocht levert locaties op in Almere, Lelystad, Diemen, Groningen, Appingedam en Winschoten. In Amsterdam en Haarlemmermeer is na een tijdelijk stop weer plek. Verder is er ruimte vooruitbreiding in de kop van Noord-Holland en bij de Eemshaven. In het noorden wordt het havengebied met 600 hectare uitgebreid met plek voor een of twee grote hyperscales. In de verdere toekomst wordt gekeken naar locaties waar straks de stroom van nieuwe windparken op zee aan land komt.
Volgens een marktonderzoek van de Dutch Datacenter Association (DDA) groeit in de komende jaren het vloeroppervlakte met 211.000 vierkante meter bij zogenoemde colocation datacenters met meerdere gebruikers. Dat is een toename van 50%. De prognose houdt geen rekening met de bouw van de veel grotere hyperscales van bijvoorbeeld Meta, Microsoft of Google.
+50%
Het vloeroppervlak van colocation datacenters met meerdere gebruikers groeit in de komende jaren met 50%, verwacht brancheorganisatie DDA.
Het is de vraag of het coalitieakkoord van Rutte IV iets aan de ontwikkelingen verandert. In het document staat een kritische noot over hyperscale datacenters van grote techbedrijven wegens het hoge stroomverbruik. Er staat niets over colocation datacenters. Verder is de formulering over hyperscales buigzaam. ‘Daarom scherpen we de landelijke regie en de toelatingscriteria bij de vergunningverlening hiervoor aan’, kan een beperking betekenen, maar ook passen in het huidige beleid om de datacentercapaciteit stevig te laten doorgroeien.
De groeilocaties zijn al geselecteerd
Zo zijn de voorgenomen locaties van het hyperscale datacenter van Meta in Zeewolde van 166 hectare en de plannen voor een 200 hectare groot datacentercluster bij Almere (op grondgebied van de gemeente Zeewolde) geen toeval of iets dat die gemeentes overkwam. Het is het resultaat van beleid en sturing door de Rijksoverheid, samen met grootstedelijke regio’s en het bedrijfsleven.
De potentiële groeilocaties zijn in 2019 al bepaald in een routekaart met tien stappen in de ‘Ruimtelijke Strategie Datacenters’ en er is een bestuurlijk akkoord over gesloten tussen Rijk en lagere overheden. De routekaart is eind vorig jaar door het ministerie van Binnenlandse Zaken opgenomen in de Nationale Omgevingsvisie (Novi), de langetermijnvisie van het Rijk op de inrichting en ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland. Het ruimte bieden aan (hyperscale) datacenters is integraal onderdeel van het ruimtelijk beleid van de Rijksoverheid, met als doel om ‘digitaal koploper’ te worden en te blijven.
Grote expansieplannen
De reden om datacenters te spreiden komt voort uit de issues die enkele jaren geleden rond de hoofdstad spelen. Het internationale internetknooppunt heeft een aanzuigende werking op nieuwkomers, maar de energie-infrastructuur kan het niet meer aan. Het netwerk verzwaren kost 5 tot 7 jaar, terwijl een datacenter in 3 jaar gebouwd kan worden. Bedrijven kunnen mogelijk voor een ander vestigingsland kiezen als daar zoveel tijd tussen zit.
Stap 1 van de routekaart meldt dan ook alarmerend dat de clustervorming rond Amsterdam ‘niet versjteerd mag worden’. Stap 2: het ‘energietekort’ kan ten dele opgelost worden door de mogelijkheden in het gebied Almere – Zeewolde – Lelystad – Dronten te benutten. Precies daar waar nu grote bouwplannen zijn en waar veel duurzame energie wordt opgewekt.
De kop van Noord-Holland en Eemshaven, waar nu al grote datacenters staan, zijn aangemerkt voor de uitbouw van hyperscales.
Daar houdt het niet op. Na 2022 is mogelijk uitbreiding nodig naar de zuidelijke Randstad en Middenmeer in Noord-Holland om de robuustheid van het digitale netwerk te verstevigen. Op de kaart staat een dikke stip bij Zoetermeer. Verder dienen de kop van Noord-Holland en Eemshaven benut te worden voor de uitbouw van hyperscales.
En er wordt ingespeeld op de komst van grote windparken op zee die een grote rol spelen in de energietransitie. ‘Voor de lange termijn dienen de mogelijkheden voor een nieuw datacluster aan de west- en zuidflank van Amsterdam bij de aanlandingslocatie van wind op zee verkend en uitgewerkt te worden.’ Hiervoor zijn grote investeringen in het energienetwerk nodig.
‘Selectieve groei’
Let wel, deze uitgebreide expansie wordt in de Novi onder het begrip ‘selectieve groei’ geschaard, woorden die de demissionair staatssecretaris ook gebruikt. Het is semantiek. Selectieve groei betekent waar datacenters komen, niet zo zeer een beperking. Het Rijk werft sinds 2020 niet meer actief onder bedrijven in het buitenland, maar wie zich meldt wordt doorverwezen naar de regio’s.
Stakeholders
Dat burgers, natuur- en landbouworganisaties zich minder gehoord voelen in voorstellen voor de groei van datacenters en de digitale infrastructuur is niet zo vreemd. De Ruimtelijke Strategie Datacenters komt uit het samenwerkingsverband Ruimtelijk Economische Ontwikkelstrategie (REOS) dat bestaat uit drie ministeries, vijf grote steden, vijf provincies en het bedrijfsleven. Burgers, boeren of natuurorganisaties zitten niet aan tafel. Het is te zien. Zo komt het woord ‘natuur’ één keer voor in het eerste uitvoeringsdocument van de organisatie. Het woord landschap wordt vooral in de term productielandschap gebezigd. De Dutch Datacenter Association (DDA) heeft wel een goede ingang: ‘het is één van de partijen die overheden en het Netherlands Foreign Investment Agency kunnen informeren over de wensen vanuit het bedrijfsleven’, zo stelt het document. Bij het bepalen van de Ruimtelijke Strategie Datacenters werd samengewerkt met gemeenten die centraal staan in de bouwplannen, zoals Zeewolde. Almere en Hollands Kroon. Verder schoven gespecialiseerde bedrijven en organisaties aan zoals de DDA, AMS-IX, Fiber Carrier Association, Equinix, Relined, NLDC, Taurus, netbeheerders en warmtenetwerkspecialisten. Een tweede conceptversie van de strategie werd bijgepunt na een sessie tijdens het Datacenter Restwarmte & Innovatie congres dat in 2018 door de DDA werd georganiseerd. Daarna kregen alle stakeholders nog een keer kans om feedback te geven waarna de strategie definitief werd vastgelegd.
De tekst van de routekaart van de Ruimtelijke Strategie Datacenters is van het ministerie van Economische Zaken en legt behalve het belang van energievoorziening nog een koppeling. Bij vier van de tien stappen wordt gewezen op het belang van een aansluiting van datacenters op warmtenetwerken.
Ook moeten energienormen voor woningen (BENG, Bijna EnergieNeutraal Gebouw) ‘zodanig’ aangepast worden dat uit groene stroom opgewekte warmte van datacenters als duurzaam wordt aangemerkt. Het is iets waar de ICT- en datacenterbedrijven al sinds 2017 op aandringen en door hen is aangedragen bij de klimaattafels voor het klimaatakkoord.
Imagoprobleem voorkomen met restwarmte
In 2018 verschijnt vervolgens de publicatie ‘Warmte uit datacenters, een handreiking om van succesvoorbeelden naar grootschalige uitrol van energie-uitwisseling met datacenters te gaan’ van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de DDA en Nederland ICT. De threepager in opdracht van het ministerie van Economische Zaken stelt dat restwarmte uit datacenters zeker 255.000 bestaande en nieuwe woningen van warmte kan voorzien. Verder kan de warmte 7% van de zwembaden verwarmen en in 5% van de warmtevraag van de glastuinbouw voorzien.
Het initiatief sluit aan bij de klimaatdoelen, maar het helpt ook bij het dreigende imagoprobleem van datacenters vanwege het forse energiegebruik, zoals een rapport van CE Delft en Dialogic voor het ministerie van Binnenlandse Zaken in 2019 constateert. ‘Datacenters kennen een hoog energieverbruik, en dat staat op gespannen voet met duurzaamheid. Het zoeken van de verbinding met de energietransitie en oplossingen als hergebruik van restwarmte is essentieel.’
‘Er moet veel energie aan worden toegevoegd om de warmte op de juiste temperatuur te krijgen’ ~ Een rapport van Buck Consultants nuanceert het belang van warmtelevering door datacenters
Begin 2019 is de kogel door de kerk bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Vanaf 1 januari 2020 kan de restwarmte uit datacenters meegenomen worden in de BENG-normen. Marktpartijen kunnen die dan weer gebruiken in de vergunningaanvragen bij gemeenten.
Duizenden woningen warm
Het voordeel van warmtelevering uit nieuwe datacenters wordt overigens genuanceerd in een ander rapport van Buck Consultants voor Economische Zaken. ‘Er moet veel energie aan worden toegevoegd om de warmte op de juiste temperatuur te krijgen.’ Daarnaast zijn warmtenetten niet altijd de meest logische warmtevoorziening voor nieuwbouw. En Buck wijst er op dat bestaande datacenters ook groot restwarmtepotentieel hebben. ‘Het is logisch om dit eerst te benutten.’
De kritiek komt niet door bij de beslissende gemeenteraadsvergadering in Zeewolde vorige week. De positieve insteek wel. Als fractievoorzitter Yvonne van Bruggen van PvdA/GroenLinks uitleg geeft over haar beslissende stem wijst zij op ‘de restwarmte die Meta voor twintig jaar gaat leveren aan duizenden woningen in Zeewolde’. Ten koste van energie die anders aan 460.000 huishoudens had kunnen worden geleverd, wordt direct geschamperd op sociale media.