De VVD moet zonder ‘merk Mark’ rondtollend herbronnen (Ulko Jonker, Focus Den Haag/fd, 20 jan. 24)
De VVD-senaatsfractie leverde partijleider Dilan Yesilgöz op een presenteerblaadje uit aan Geert Wilders. De partij kan het zich nu moeilijk nog veroorloven slechts te gedogen. Ze zal zich moeten committeren.
*Of niet als wordt aangekoerst op minderheidskabinetten.
Politiek leek in Nederland dertien jaar lang te worden gespeeld zoals voetbal, in de analyse van de Engelse sterspeler en commentator Gary Lineker. ‘Voetbal is een simpel spelletje: 22 mannen jagen 90 minuten achter elkaar aan en aan het einde winnen de Duitsers’.
Ook Haagse politiek was een simpel bedrijf: zestien (of meer) partijen proberen elkaar af te troeven en aan het einde wint de VVD. Maar de Duitsers winnen niet meer en met de aflossing van de wacht bij de VVD is die partij ook in een steile neergang terechtgekomen.
Mark Rutte is niet langer de grote spelverdeler in Den Haag en opvolgster Dilan Yesilgöz lijkt de regie kwijt. Na de grootste verkiezingsnederlaag voor de partij sinds het einde van ‘Paars’ in 2002, koos ze onverhoeds voor een omstreden ‘gedoogpositie’ in een nieuw te formeren rechts kabinet met winnaars PVV, Nieuw Sociaal Contract en de BoerBurgerBeweging.
Als fractievoorzitter in de Tweede Kamer riep Yesilgöz het kabinet, en dus de demissionaire minister van Justitie en Veiligheid (zijzelf), haar staatssecretaris voor asielzaken en partijgenoot Eric van der Burg en de Eerste Kamer ‘plompverloren’ op om de wet die de asielopvang spreidt over alle gemeenten, maar even in de ijskast te zetten. De rest van de Tweede Kamer reageerde ontzet en regeringsleider Rutte koel: mooi niet.
Bierlobbyist
Dinsdag trapte de tien leden tellende senaatsfractie van de partij de bal ogenschijnlijk in eigen doel door aan te kondigen volgende week juist voor die ‘Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen’ te stemmen. Daarmee komt de stelselherziening in het staatsblad die gemeenten opdraagt om gezamenlijk hun verantwoordelijkheid te nemen voor asielopvang en het niet af te schuiven naar de buren. De Tweede Kamer ging er voor de verkiezingen al mee akkoord, met de VVD-stem tegen.
De Telegraaf liet bierlobbyist en oud-buschauffeur Fred Teeven schamperen dat zijn partijgenoten in de Eerste Kamer Yesilgöz ‘onder de bus’ hebben gegooid. PVV-leider Geert Wilders maakte melding van de eerste serieuze oprisping in de formatie. ‘We hebben een probleem’, zei hij bij het betreden van het formatiekwartier in de Tweede Kamer. ‘Een serieus probleem’, zei hij bij het verlaten. ‘Dat moet de komende dagen worden opgelost’.
*Een routineuze opvlieger van Wilders omdat hij ook volkomen vastgeklonken zit aan de meerderheidsvariant die in ons bestel al bijna wetmatig geldt, maar dat helemaal niet hoeft te zijn als er meer durf wordt getoond. Zelfs bij Wilders afwezig want hij kan zich alleen focussen op antimoslimsentimenten. Pover na zoveel Kamerervaring.
Voelbaar vacuüm
Het lot van de spreidingswet laat zien dat de verkiezingsuitslag van 22 november een politieke wervelwind heeft doen opsteken in Den Haag met een onvoorspelbare dynamiek. De VVD moet rondtollend op zoek naar zichzelf. Het politieke midden wordt afgedankt en de gevestigde orde uitgedaagd. Maar voorlopig is er slechts een vacuüm voelbaar. Daarin namen het demissionaire kabinet en de VVD-fractie in de Eerste Kamer hun verantwoordelijkheid. Het is een ondankbare taak, maar het land moet geregeerd worden en iemand moet het doen.
Dat was in dit geval vooral Van der Burg, de onvermoeibare ‘linkse’ staatssecretaris van Amsterdamse VVD-huize. Tijdens de verkiezingen kampte hij met een raadselachtige voedselvergiftiging, opgelopen op Aruba waardoor hij zelfs formeel werd vervangen. Hij was, op nummer vier, de eerste man op de VVD-kandidatenlijst. Er werd gespeculeerd dat hij even niet paste bij de afslag naar rechts van stadsgenoot Yesilgöz (ze wonen aan weerszijden van het IJ). Maar Van der Burg kwam terug: nota bene de dag na de verkiezingen.
Schrikbeeld
En hoe. Dinsdag sleepte hij de spreidingswet op zijn kenmerkende onvermoeibare en bevlogen wijze door de Eerste Kamer. Van der Burg was zelf tot zijn aantreden als staatssecretaris lid van de Eerste Kamerfractie van de VVD. Hij kent, ook als oud-wethouder in Amsterdam, het klappen van de zweep. Tegenover feiten en logica over de asielstroom en de noodzaak de lasten ervan te delen, stonden in het debat vooral onwetendheid en retoriek over de gevolgen zoals de beruchte onbewezen aanzuigende werking en het schrikbeeld van honderden zo niet duizenden nieuwe asielcentra, terwijl de spreidingswet de aantallen zelf niet verandert.
Het leverde hem complimenten op van de oppositie en hoon van beoogd coalitiepartner PVV. Hij leek ook bij de grootste fractie in de Eerste Kamer een aarzeling teweeg te brengen. BBB-woordvoerder Arie Griffioen, die een bedachtzaam debat voerde, claimde nog bedenktijd tot de stemming van komende dinsdag. Maar partijleidster Caroline van der Plas maakte woensdag korte metten met mogelijke dissidenten en malle fratsen: de BBB-senaatsfractie zal ‘gewoon’ tegen stemmen. Zo doe je dat, Dilan.
De troef van Wilders
Het maakt de eigenstandige afweging van de VVD-senaatsfractie moedig, integer en koppig. ‘Wij hebben er alle vertrouwen in dat het asielbeleid aan de provinciale tafels op een normale, fatsoenlijke poldermanier kan worden vormgegeven’, zei VVD-woordvoerster Marian Kaljouw, die haar eerste grote debat voerde. Tegelijkertijd zei ze er vertrouwen in te hebben dat de ‘nieuwe constellatie in de Tweede Kamer’ wel zal leiden tot verhoging van de asieldrempel en instroombeperking.
Daarmee spelen de VVD’ers Wilders een troef in handen die hij deze week meteen uitspeelde. Oplossen van het ‘probleem’ spreidingswet, kan immers alleen als complementair daaraan nog meer zekerheden worden ingebouwd over het indammen van de instroom van asielzoekers. De ‘verraderlijke’ VVD (aldus JA21-senator Annabel Nanninga) zal zich daarvoor nog nadrukkelijker moeten committeren aan dat beleid. Gedogen van een kabinet lijkt daarmee onverenigbaar.
Zo kan de stap van de VVD-senaatsfractie de formatie opblazen of de volwaardige deelname van de VVD aan een kabinet juist dichterbij brengen. Het laatste ligt meer voor de hand, gezien het gebrek aan een politiek alternatief of de dreiging van nieuwe verkiezingen. Die zouden voor de VVD levensbedreigend zijn. De partij heeft even tijd nodig om zonder het glanzende ‘merk Mark’ kleur op de wangen te krijgen en weer een herkenbare en wervende kracht te worden. ‘Herbronnen’ noemden ze dat. Bij het CDA.
*De Tweede Kamerfractie VVD bleek nog geen benul te hebben van de gewijzigde verhoudingen na 22/11 en bleef tegen beter weten in strijden voor ‘vrijheid op rechts’ (met Yesilgöz als grote voorvechtster gelet op haar interviews na aantreden) en onrechtvaardigheid (in de eerlijke spreiding van migrantenstromen). Boontje komt om z’n loontje. Achterhaalde glorie van overlever ‘Hoedini Rutte’, dat Yesilgöz dacht te kunnen kopiëren; er resteert nu niets anders dan ‘herbronnen’, … of een definitieve ondergang van de klassiek/conservatief liberale VVD. Opgeruimd staat netjes. PVV en BBB volgen bij de eerst komende verkiezingen in juni van dit jaar, met andere, overige populisten.
https://fd.nl/politiek/1503692/de-vvd-moet-zonder-merk-mark-rondtollend-herbronnen