Merkel heeft gelijk om nu duidelijkheid te verschaffen/eisen tussen grens van ‘solidariteit’ versus ‘zakelijkheid’ @volkskrant #covid19 #duitsewoede #eu #EU_Commission @vonderleyen

Tags

politiek

Stelling: Vanwege de repeterende salvo’s gisteren vanuit populistische kringen in de Kamer (PVV en FvD; zie noten aan einde van deze blog) wordt het tijd om in de verhouding tussen Noord- en Zuid-Europa zaken ‘recht te trekken’. De conclusie is volgens mij, en dat in navolging van de econoom prof. Arnoud Boot (UvA) dat ons land (schaamteloos) veel heeft verdiend aan de schuldenlast van Zuid-Europa (als ik mij goed herinner in Op1 of Buitenhof-tv), een legitiem argument om die gegroeide praktijken vanuit het verleden te evalueren en ‘recht te zetten’, want ze zijn uit de hand gelopen.

Voor mij ligt er nu een essentieel gevolg van de gegroeide ongelijkheid in de EU, die zo ontstaan is omdat de (willekeurig gekozen) budgettaire regels en vereiste normen vanuit de EMU/SGP/en-nog-wat-van-die-afkortingen die een onrechtvaardige scheefgroei hebben veroorzaakt tussen het rijke noorden en het arme zuiden. Harmonisatie en convergentie (termen in het EU-Verdrag) zijn nooit tot uitvoering gebracht en zijn om die reden de feitelijke oorzaak van die scheefgroei. Ons parlement is vanwege de enorm grote waffel van Wilders nooit tot een fatsoenlijk en zakelijk debat over de euro en de kwaliteiten naast zwakheden daarvan toegekomen. Daarom is er nu vanwege de menselijke crisis vanwege het covid19virus een gunstige omstandige situatie ontstaan om dit hete hangijzer bespreekbaar te maken. Daarmee kan Rutte z’n geschonden blazoen in het EU-circuit zuiveren, want ik ben het met Merkel eens dat hem ‘kinderachtig gedrag’ kan worden verweten (zoals dat vandaag de Volkskrant wordt geciteerd). Waarom kinderlijk gedrag? Omdat hij vorig jaar nog in de aanloop naar de nieuw te formeren Europese Commissie heel principiële toespraken heeft gehouden die alom lof hebben opgeleverd vanwege zijn duidelijke pro-EU-standpunten. Maar zodra hij in de Kamer aan het woord is, klinkt weer als vanouds het kritische geluid door alsof hij genoemde PVV en FvD wil geruststellen. En dat deugt dus gewoon niet. Hij laat ook Rob Jetten van D’66 de kastanjes uit het vuur slepen, benauwd als de VVD-fractie is om deze concurrentie op rechts. Radicale standpunten zoals Merkel zich in het heetst van de strijd permitteert, durfde hij nooit aan.

Ter zake van het verschil tussen de Covid-crisis (vergelijkbaar met de vluchtelingenstroom die in 2015 op gang kwam) en anderzijds de nieuwe milieuwetgeving en klimaataanzet die geheel op rekening komen van het Europese budget liggen principiële verschillen. Covid en geopolitieke vluchtelingen zijn het gevold van onverwachte omstandigheden waarin de Wet van Grote Aantallen/kwantiteit een overval-effect hebben mogelijk gemaakt, maar in beide eerst genoemde categorie crises van verschillende orde. De covidvirus heeft alles en iedereen overvallen en wie de schuldige daarvan is zal waarschijnlijk nooit gevonden worden, omdat ieder laboratorium buiten het westen een staatsgeheim is en nooit iets in de richting van een ‘wargame’-voorbereiding met biologische wapens zal worden toegegeven. En waar de Europese begrotingen altijd al een puinhoop waren wat betreft een ‘optimale’ uitkomst een vriendelijke ‘eindresolutie’ kon worden samengesteld, daar waren het altijd politieke spelletjes die de lucht deden opklaren. Maar de geopolitieke omstandigheden zijn nu principieel gewijzigd doordat China steeds meer voet aan de grond in en binnen de EU heeft gekregen en ‘bijna’ meer subsidie verstrekt aan de lidstaten dan de EU zelf. En dit mogen wij als EU-gemeenschap natuurlijk niet laten gebeuren, want wij ondergraven onze eigen democratie daarmee. Want die Chinese ‘giften’ via hun moderne ‘Zijderoute’ zijn helemaal geen vriendelijke leningen, maar onderhuidse afspraken dat er wordt ingestemd met Chinese resoluties op alle wereldfora. Onze diplomatie heeft kortom zitten slapen. Om die blunder door onze blindheid te herstellen zijn wij als rijke noorden nu verplicht om de winstgevende leningen aan het zuiden op humanitaire gronden waar het om menselijk covid-leed gaat gratis via de geldpers te herstellen. Overal op de wereld wordt dat gedaan en wij zijn ‘gekke henkie’ als we die ruimte voor een ‘nieuw hersteld bewustzijn’ niet zouden benutten.    

Kortom, een principieel onderscheid maken tussen zakelijke belangen (EU-budgetten) en solidariteit (vanwege onverwachte omstandigheden die niemand had zien aankomen en dus onmogelijk voorbereid konden worden) en dus dienen dit type crisis door een nieuwe formule te worden opgelost door substantiële giften die wel degelijk geoormerkt en gecontroleerd (vooraf én achteraf) worden gerealiseerd, zodat fouten uit het verleden onder alle voorgaande Commissies kunnen worden vermeden. Toen was het een puinhoop en nu mag dat NIET MEER worden geaccepteerd. Dát is het verschil tussen Covid-NU en alles wat in het verleden – m.u.v. de vluchtelingenstromen die door calculerende criminaliteit in leven is geroepen, maar niet minder schrijnend waren dan de huidige covid-crisis, want je ‘kiest’ niet door een verdrinkingsdood. Anderzijds waren alle ‘eeuwige’ budgettaire ruzies in het EU-verleden natuurlijk allemaal groteske onzin. Dus gaan we daar nu ‘simpelweg’ een einde aan maken door alles binnen de EU-gremia openbaar en controleerbaar te maken. En laat Rutte niet meer komen aanzetten met ‘vertrouwelijke gesprekken en informatie’ want nog grotere onzin dan alle andere genoemde voorbeelden. Want wat in de vergaderzaal wordt ‘afgeconcludeerd’ is uitvoerig in het voorbereidingstraject uitonderhandeld en onder vier ogen doorgesproken. Dus houd ons als burgers niet voor de gek zeg ik aan alle regeringsleiders.

Het wordt tijd dat de EU volwassen wordt wat tot heden niet gelukt is. Aan Ursula @vonderleyen om in dat groeiproces het voortouw te nemen. Het is nu niet meer een kwestie van pompen of verzuipen, maar de Chinese geldpomp tegenhouden en ervoor zorgen dat we onder die dictatuur komen te verkeren en leven. Hongkong heeft laten zien wat ons binnen  een decennium of korter te wachten staat.

Duitsland vreest voor de toekomst van Europa (Sterre Lindhout, Ten eerste/de Volkskrant, 27-5-20)

Herstelfonds

‘Duitsland is onze belangrijkste bondgenoot’, zei minister Hoekstra van Financiën twee maanden geleden nog in een interview met de Volkskrant. Het ging over de gemeenschappelijke afkeer van Eurobonds, gemeenschappelijke schulden. Maar in twee maanden kan er veel veranderen, onder druk van een pandemie en een recessie die zijns gelijke in de recente geschiedenis waarschijnlijk niet zal kennen.

Duitsland heeft een reuzendraai gemaakt. Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron pleitten vorige week voor een herstelfonds ter waarde van 500 miljard, geleend op de financiële markten, waaruit voornamelijk het zwaar getroffen Zuid-Europa kan putten. Ze spraken van giften, niet van leningen.

Achteraf gezien hing die verandering in maart al in de lucht. Toen Zuid-Europa verontwaardigd over Hoekstra en Rutte heenviel, waren de Duitse bondgenoten oorverdovend stil. Eerder had Merkel Rutte zelfs ‘kinderlijk gedrag’ verweten.

Het veto en het tegenvoorstel van de ‘zuinige vier’ vielen in Berlijn dan ook slecht. ‘Een provocatie’, zei Norbert Röttgen, voorzitter van de buitenlandcommissie van de CDU in de Süddeutsche Zeitung. Maar de meest gezaghebbende kritiek kwam van de man die tot voor kort de Duitse zuinigheid belichaamde: ‘Verdere leningen aan lidstaten zouden stenen zijn in plaats van brood’, aldus Wolfgang Schäuble in de Welt am Sonntag.

Waarom is Duitsland omgedraaid? Om een verschil in inschatting van de omvang van de gevolgen van de pandemie. Wie Rutte hoort praten, of zijn Oostenrijkse collega Sebastian Kurz, krijgt de indruk dat ze denken dat de EU, zodra er een vaccin of medicijn is om het virus klein te krijgen, de draad weer op zal pakken waar het die in februari 2020 heeft laten liggen.

Kruispunt

Merkel ziet dat anders. Dit is de zwaarste crisis in de geschiedenis van de EU, zei ze twee keer tijdens de presentatie van het Duits-Franse plan. ‘En zo’n crisis vereist passende antwoorden.’ De Duitse regering is overtuigd dat de EU op een belangrijk kruispunt staat, dat het om meer gaat dan ‘slechts’ het bestrijden van een pandemie en een recessie, dat de toekomst van de Europese samenwerking in het geding is.

Ook Schäuble spreekt in Die Welt van ‘een nieuwe situatie’, een crisis waarvan de economische en maatschappelijke gevolgen nog niet goed te overzien zijn, en tegelijkertijd van machtsverschuivingen op het wereldtoneel, waaraan hij haast dreigend toevoegt: ‘Wil Europa überhaupt nog een kans maken, moet het zich nu solidair en handelingsbekwaam tonen.’

Drastische gebeurtenissen rechtvaardigen drastische maatregelen, is dus de Duitse lijn. Waarmee de Duitsers op een algemener niveau trouw blijven aan het adagium van hun buitenlandpolitiek sinds 1949: wat goed is voor Europa is ook goed voor Duitsland. Zo zei Merkel het vorige week ook. Ze voegde eraan toe ‘met betrekking tot de vrede, maar ook in termen van economie en welvaart’.

Wilden Duitse politici het eigenbelang vroeger nog weleens proberen te verstoppen achter glanzende Europese idealen, nu zijn ze tamelijk eerlijk over wat er economisch op het spel staat. Al vanaf het begin van de crisis pleiten invloedrijke Duitse economen voor royale steun aan de Zuid-Europese economieën, in het belang van de voor de Duitse export zo belangrijke Europese binnenmarkt.

Dat maakt het onbegrip voor de vier dwarsliggers in Duitsland alleen maar groter. Omdat juist landen als Nederland van de binnenmarkt profiteren, noemde de Groenen-politicus Franziska Brantner het plan van de vier ‘een gierig zwartrijdersvoorstel’.

Door de al ruim zeventig jaar door alle regeringen benadrukte historische Duitse verantwoordelijkheid voor de vrede in Europa, is Europese solidariteit aan de Duitse kiezer nog altijd makkelijker te verkopen dan aan de Nederlandse.

Uit een peiling in opdracht van Der Spiegel blijkt dat het merendeel van de Duitsers achter het Frans-Duitse plan staat, maar ook dat de steun vooral binnen de SPD en de linkse oppositiepartijen groot is. De rechtse AfD en de FDP zijn in meerderheid tegen het voorstel en van Merkels eigen CDU is slechts een nipte meerderheid van 51 procent enthousiast. De conservatieve partijtak en de Beierse CSU zien meer in een combinatie van giften en kredieten en zitten daarmee iets dichter bij de Nedelandse lijn. Maar ze gaan niet openlijk de strijd aan met Merkel, daarvoor zit de Bondskanselier, met dank aan het coronavirus, veel te stevig in het zadel.

Als de nationale parlementen straks moeten stemmen over de Europese begroting, zal er ook in de Bondsdag stevig worden gediscussieerd. Maar Merkel gaf aan, in tegenstelling tot premier Rutte, aan de kiezer niet te vrezen. ‘Tijden van crisis zijn altijd tijden van worsteling’, zei ze, ‘tijden van opkomen voor een idee. Duitsland en Frankrijk pleiten voor het Europese idee.’

https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/959/articles/1143863/8/1

Noten 1 en 2 over de inbreng van PVV en FvD van gisteren:

[1] De heer Tony van Dijck (PVV):

Voorzitter. Ik zie dat ik tien minuten heb. Ik heb die niet allemaal nodig. Voordat ik begin, wil ik beterschap wensen aan de heer Van der Lee. Ik hoop dat het goed met hem gaat. Want het zijn bizarre tijden, voorzitter, ook vandaag weer. We kijken terug naar 2019, een jubeljaar. Tot een paar maanden geleden zat hier nog een tevreden minister van Financiën, en het kon niet op. Het overschot op de begroting bedroeg 14 miljard. De staatsschuld verdampte zienderogen tot onder de 400 miljard. En de werkloosheid was nog nooit zo laag geweest, met 2,9%. Wie doet me wat, moet deze minister gedacht hebben.

En toen kwam corona. Een pandemie die de hele wereld op zijn grondvesten deed schudden. Een nachtmerrie voor de volksgezondheid, de ic’s, maar ook de economie. Deze minister breekt het ene na het andere record in een paar maanden tijd. Hij kan zo in het Guinness Book of Records. Hij dacht dat Wouter Bos de schuld het hardst heeft laten oplopen, maar nu is hij het zelf. De consumptie, de consumentenvertrouwen: ze zijn weggezakt naar historische diepten. Inmiddels hangen 114.000 bedrijven en 350.000 zelfstandigen aan het infuus. Bijna 2 miljoen werknemers krijgen hun loon doorbetaald door de Staat. Ongekend.

Ondanks deze maatregelen gingen er in april toch nog 160.000 banen verloren. De grootste daling sinds 2003. Hoe kan het, vraag ik aan de minister, dat er ondanks al die pakketten toch nog zo veel mensen hun baan verloren? In de Voorjaarsnota ging de minister nog uit van een krimp van 7,5% en een tekort van 92 miljard voor dit jaar. Maar dat was een maand geleden. We kregen de Voorjaarsnota erg vroeg dit jaar. Komt er nu een tweede noodpakket met 13 miljard en weer uitstel van belastingen voor drie maanden, dan komt dat met 35 miljard veel hoger uit. Mijn volgende vraag aan de minister is: hoe ziet het nieuwe tekort eruit, met het tweede steunpakket? En krijgen we nog een update van de Voorjaarsnota, voordat we hierover een debat hebben, misschien samen met de junibrief van het Centraal Planbureau? Want de cijfers zijn inmiddels achterhaald.

Voorzitter. De economie ligt in coma. Bedrijven en werknemers worden met steunpakketten in leven gehouden door de belastingbetaler. Inmiddels is de rekening opgelopen tot boven de 100 miljard in drie maanden tijd. Nu Nederland kampt met de grootste crisis sinds de jaren dertig, gaat dit kabinet onderhandelen over herstelfondsen van vele honderden miljarden om een land als Italië te helpen. Ik snap daar niets van. Er wordt gesproken over giften en leningen tot wel 2.000 miljard, terwijl we hier in Nederland de grootste crisis sinds de jaren dertig hebben.

Waar ik ook niets van snap, voorzitter, is dat de ECB maar door kan gaan met het onbeperkt opkopen van Italiaans schuldpapier. Inmiddels staat de teller op meer dan 3.000 miljard. 2.000 miljard voor een herstelfonds, 3.000 van de ECB. Allemaal vele miljarden die straks terugbetaald moeten worden door de belastingbetaler. Klopt het dat de ECB de beperkingen voor het opkoopprogramma heeft geschrapt? Ze kunnen dus ook nog een keer voluit hun gang gaan als het gaat om het opkopen van Italiaans schuldpapier. De enige reden, zo geef ik deze minister mee, waarom Zuid-Europese landen pleiten voor die steunpakketten van vele honderden miljarden is dat ze ons onder het mom van solidariteit de rekening van hun eigen onhoudbare schuld willen presenteren. Waarom gaat Italië niet naar de kapitaalmarkt, zo vraag ik aan deze minister. Ze betalen 1,5%. Waarom moeten er steunpakketten komen van 2.000 miljard, terwijl ze al het geld dat ze nodig hebben gewoon op de kapitaalmarkt kunnen lenen, net als deze minister? De enige reden die ik kan verzinnen, is dat ze niet van plan zijn terug te betalen, want als je de beleggers op de kapitaalmarkt niet terugbetaalt, dan heb je een groot probleem. Dan ben je een paria voor de komende 50 jaar en dan wil niemand je meer geld lenen. Maar als je de Europese Commissie of de andere lidstaten of de ECB niet terugbetaalt, dan wordt dat gezien als solidariteit. Let dus op uw zaak. De PVV zegt dan ook: trap er niet in; we hebben elk dubbeltje keihard nodig. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/detail/c21aed68-45dc-45f8-8d3b-a481e0f2f8d3#iddc5c7ba9

[1] De voorzitter:

Dank u wel. Dan is nu het woord aan de heer Baudet namens Forum voor Democratie.

De heer Baudet (FvD):

Dank u wel, mevrouw de voorzitter. Het kabinet legt vandaag verantwoording af over het gevoerde beleid van het afgelopen jaar. In 2019 zagen we een voortzetting van de drie grote projecten, de drie grote thema’s, die de politiek in alle westerse landen nu al jaren domineren. Het is een project, een richting, die wordt gevormd door massale en alsmaar voortgaande immigratie, soevereiniteitsoverdracht en Europese eenmaking en verregaande klimaatplannen. Het kabinet, dat onder leiding van CDA en VVD staat, voert daarmee dus met wat mitsen en maren, hier en daar, eigenlijk een radicaal-linkse agenda uit, een agenda waarin er een aanval wordt ondernomen op de natiestaat, waarin onze gehele economie wordt opgeofferd voor een klimaathysterie en waarin onze grenzen wagenwijd open blijven staan voor honderdduizenden immigranten uit Afrika en het Midden-Oosten. Immigratie dus, soevereiniteitsoverdracht en verregaande klimaatplannen: dat zijn de drie grote trends van de politiek van de afgelopen jaren.

Ook de politiek van het afgelopen jaar stond volledig in het teken van die drie trends, te beginnen met immigratie. In 2019 is wederom een immigratierecord gevestigd. Niet minder dan 110.000 immigranten kwamen vorig jaar netto naar Nederland, dus na aftrek van degenen die vertrokken. Opnieuw waren deze inreizigers voor het grootste deel afkomstig uit niet-westerse landen: een enorme bedreiging — dat weten we gewoon uit het verleden; dat is keer op keer gebleken — voor onze welvaart, voor onze veiligheid, voor onze manier van leven, voor de rust op straat, voor de plezierige omgang in scholen enzovoorts.

Voorzitter. Het gaat om 110.000 mensen. Zo veel kwamen er dus nog nooit eerder in één jaar naar Nederland. Ik zal het nog een keer zeggen. Met alle problemen die we al hebben met immigratie en integratie, is dit kabinet erin geslaagd opnieuw een immigratierecord te vestigen. In totaal kwamen er onder Rutte, als we alleen kijken naar niet-westerse immigranten, al 278.000 bij in ons land, netto dus. We hebben het hier over een stad bijna anderhalf keer zo groot als Jalalabad of, om het iets dichter bij huis te houden, groter dan Eindhoven, met dus alleen niet-westerse immigranten.

Het is jammer dat minister-president Rutte vandaag niet bij het Verantwoordingsdebat aanwezig is, want ik had hem zo graag willen vragen hoe hij hier nou op terugkijkt. De erfenis van tien jaar Rutte is in elk geval dit torenhoge immigratiesaldo geweest. Wat vindt hij daar nou zelf van? Ziet hij niet ook in dat dit onhoudbaar is voor een klein, druk land als Nederland, dat al zo ontzettend onder spanning staat door al die golven van immigratie van de afgelopen jaren? Wat betekent deze zorgwekkende trend voor ons land? Waar moeten al deze mensen gaan wonen? Wat betekent dit voor de Nederlanders die nu al geen woning kunnen vinden? Waar moeten hun kinderen naar school? Wat betekent dit voor de Nederlandse kinderen die nu al in veel te grote klassen zitten en voor de docenten die het werk nauwelijks nog aankunnen? Kan de capaciteit in de zorg deze massale toestroom van nieuwkomers wel aan? Kunnen vrouwen, homoseksuelen, mensen met een Joodse achtergrond en vele andere bedreigde minderheden in Nederland in buurten nog wel veilig over straat? Het gaat hier in de Kamer op dagen als vandaag vaak over de noodzaak van extra geld voor onderwijs, extra geld voor de zorg en extra geld voor veiligheid, maar dat alles blijft dweilen met de kraan open als we het immigratiebeleid van VVD en CDA niet stoppen.

Dan het klimaatbeleid. Die hele theorie over opwarming door CO2-uitstoot is natuurlijk uiterst dubieus, maar zelfs als die hocuspocus over de verwachte zeespiegelstijging enzovoorts blijkt te kloppen, zelfs in het uiterst onwaarschijnlijke geval dat CO2 enorm veel invloed heeft op het klimaat en het allemaal precies zo gaat zoals de voodoodenkers geloven, dan nog zouden al die maatregelen die we nu als Nederland gaan nemen en die 1.000 miljard kosten maximaal 0,00007 graad minder opwarming betekenen in het jaar zoveel. Het is dus volkomen irrationeel, kijkend ook naar de gevolgen voor onze economie, onze hele samenleving, onze hele welvaart, onze woningbouw, onze energievoorziening en onze horizons met allemaal windmolens, waarbij ik ook nog noem onze prachtige dakpannen die worden vervangen door die lelijke zonnepanelen. Het is echt onbegrijpelijk, het is irrationeel. Als we het beleid van 2019 beoordelen en we kijken naar de immigratierecords en de Klimaatwet die er doorheen is gejast die deze gevolgen voor ons heeft, dan kan dat ons slechts tot pessimisme brengen. Daar komt nog bij dat we ook gezien hebben dat het verbod op pulsvissen definitief is geworden, dat de Europese Unie bindende besluiten wil kunnen nemen over begrotingen en belastingen, dat er stappen zijn gezet naar de eenmaking van een Europees leger, en dat er nu als uitvloeisel van de crisis van de afgelopen maanden plannen liggen om nog heel erg veel meer geld naar Zuid-Europa te brengen, een project dat almaar doorgaat.

Het enige punt van hoop dat ik zie van het afgelopen jaar is dat Forum voor Democratie bij de Provinciale Statenverkezingen de grootste is geworden, bij de Eerste Kamerverkiezingen de grootste is geworden, de grootste ledenpartij is geworden met twee keer zo veel leden als de VVD en dat volgend jaar dus niet alleen in Jeruzalem maar ook in Den Haag de vernieuwing, de herbouw aan de horizon gloort. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/detail/c21aed68-45dc-45f8-8d3b-a481e0f2f8d3#iddc5c7ba9

Nieuw debat over houdbaarheid en systematiek overheidsuitgaven dient de EMU-normen erbij te betrekken @fd #ecb

Tags

politiek

Stelling: Nu in het FD een nieuwe start is gemaakt over het ‘hoe en wat’ inzake overheidsfinanciën en bijvoorbeeld het nieuw te vormen macro-investeringsfonds geleid door de overheid vanwege de negatieve rente en dus ‘spotgoedkope’ leningen aan de overheid zelf, dient de gehele monetaire bestel en denken op de schop te gaan omdat we anders onszelf in de wielen rijden. Als niet-economisch opgeleid burger (maar als politicoloog) met slechts het eerstejaars bijvak economie, stel ik vast dat de economische theorie aan vervanging toe is een vanwege het functioneren van de Economische en Monetaire Unie (EMU) die volgens mij alle oude economisch-theoretische logica op de kop heeft gezet.

Om kort door de bocht samen te vatten: de overheidsfinanciën die behalve de feitelijke overheidsuitgaven, ook de semi-overheden betrekt in de totale rijksbegroting en de grens van die uitgaven niet boven de 3%-begrotingstekorten mogen uitstijgen, gaat dwars tegen de economische evolutie in als geredeneerd wordt vanuit de ‘klassieke’ draagkrachttheorie dat de ‘harde industriële’ marktsectoren de basis vormen voor alle overheidsuitgaven, die dus niet tot de ‘harde’ sector worden gerekend.

De consequentie is immers dat de technologische ontwikkelingen zoals digitale ontwikkelingen binnen bijvoorbeeld medische- en defensie- en onderwijstechniek niet mogen worden meegerekend bij die uitgaven, omdat je direct overschrijdingen van de EMU-normen veroorzaakt.

Dat betekent dat de ‘oude klassieke’ overheidsuitgaven die vanuit de ziektekostenpremies en socialeverzekeringsgelden van de ‘quartaire sector’ – die van lidstaat tot lidstaat – zwaar verschillen, de ontwikkelingen in die sectoren worden gedwarsboomd. Dat betekent ook een aanslag op beschavingsnormen – op papier via het Verdrag van de EU – die wij in dit kader hebben ontwikkeld ‘tussen wal en schip zijn geraakt’. Dat mag en kan de bedoeling van de EU niet zijn.

Daarom zijn de gezondheidsdiensten in de VS en VK zo elitair ingericht, omdat die ‘diensten’ in de praktijk alléén voor de rijke nationale elites in die landen geldt. De EU zal dus op dat front een nieuw economisch model moeten ontwikkelen omdat we onszelf anders uit de concurrentiestrijd dreigen te zullen werken omdat de kostenoverschrijdingen die die landen kennen hier niet mogelijk zijn door ‘die’ overheidsuitgaven. Deze kwestie zal dus allereerst moeten worden opgelost voordat we over de ‘houdbaarheid’ van overheidsuitgaven gaan delibereren omdat het anders een gebed wordt zonder einde. Zinloos dus. Naar het mij toeschijnt ziet dus de economenwereld iets over het hoofd.

Houd ook rekening met de uitgaven van overheidsbureaucratieën zoals in de zorg, in dezelfde editie van het FD uiteengezet door hoogleraar bestuur van de gezondheidszorg Pauline Meurs: https://fd.nl/opinie/1330598/complexe-vragen-van-burgers-en-patienten-beantwoord-je-niet-met-strakke-regels

Houdbaarheid van uitgaven overheid moet prioriteit krijgen (Raymond Gradus en Roel Beetsma, Opinie/fd, 14-1-20)

https://fd.nl/opinie/1330718/houdbaarheid-overheidsuitgaven-moet-prioriteit-krijgen

‘Draghi loopt nu wel erg ver voor de troepen uit’ @nrc @eu @ecb

Tags

politiek

Europese centrale bank

Commentaar nrc.nl, 13-9-19

‘Een nog negatievere rente én een herstart van het opkoopprogramma van staatsleningen voor 20 miljard euro per maand. De Europese Centrale Bank gaat voluit met het versoepelen van het monetaire beleid. In zijn voorlaatste persconferentie voor hij eind dit jaar vertrekt, zette ECB-president Mario Draghi dat beleid voor jaren vast. Het opkoopprogram stopt pas als de inflatie in de eurozone, nu 1 procent, overtuigend stijgt naar vlakbij 2 procent. De rente mag pas weer stijgen als het opkopen is gestaakt.

Econoom professor Jaap Koelewijn (Nyenrode) was vandaag op de radio heel duidelijk: Draghi doet precies wat de taak van de ECB is, namelijk de inflatie naar net onder de 2% proberen op te tillen, maar door verschillende weeffouten van de EMU lukt dat niet omdat er geen budgettaire unie bestaat. Er dient dus een ‘resetting’ van de EMU plaats te vinden in plaats van alle gekerm van politici, waaronder ook CDA’er Omzigt. Hij doet alleen aan framing.

https://www.nrc.nl/nieuws/2019/09/13/draghi-loopt-nu-wel-erg-ver-voor-de-troepen-uit-a3973215

Er komt eindelijk beweging in zaken die potdicht zaten in de EMU-regels @fd @eu @ecb @EU_Commission #willekeurvan3%-norm

Tags

politiek

‘Begrotingsregels van eurozone zijn aan herziening toe’ (Redacteur, Europa/fd, 12-9-19)

Overheidsinvesteringen, bijvoorbeeld in duurzame opwekking van stroom, zouden niet hoeven mee te tellen bij de berekening wat het uitgavenplafond van een land is, zo suggereert de EFB.

In het kort:

• Overheidsinvesteringen die de groei aanjagen moeten buiten het vaststellen van uitgavenplafond blijven
• Begrotingsregels moeten meer nadruk leggen op het terugbrengen van de staatsschuld
• Huidige regels zijn onnodig complex en hebben ongewenste effecten

Juiste aanknopingspunten voor een nieuw debat, die mooi aansluit op de nieuwe Europese Commissie die gaat aantreden.

De begrotingsregels van de eurozone moeten meer de nadruk leggen op het reduceren van de staatsschuld, en de houdbaarheid daarvan. Verder moeten groeistimulerende investeringen door de overheid niet meer meetellen voor het uitgavenplafond, en moet het sanctiemechanisme anders. Met die aanbevelingen is de European Fiscal Board (EFB), een adviesorgaan van de Europese Commissie, woensdag gekomen.

Staatsschulden én groeistimulerende investeringen worden terecht met elkaar in verband gebracht. Dat doorbreekt ook de langer bestaande spanningen tussen de noordelijke lidstaten en de zuidelijke. Dat is een stap vooruit. En vooral het voornemen om ‘groeistimulerende investeringen door de overheid niet meer meetellen voor het uitgavenplafond’ is een volstrekt logische oplossing voor de loopgravenoorlog waarin de eurozone verzeild was geraakt.

https://fd.nl/economie-politiek/1316606/europese-begrotingsregels-moeten-anders

Overleeft de euro de volgende crisis?

Tags

politiek

Gisteren, 10-5-19, 16:30 Euro Arend Jan Boekestijn Rob de Wijk en vandaag op BNR
Te gast: Bas Jacobs, hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de Erasmus School of Economics.

De beste uitleg over de problemen die ik ooit hoorde over de zwakke financiële structuur van de EU en de gammele banken van Italië en Frankrijk dat er zwaar in vervlochten zit. Jacobs heeft een heel duidelijke visie over de monetaire en andere bancaire problemen van de EU en ook gevolgen heeft voor de EMU die aangepast dient te worden.

https://www.bnr.nl/podcast/boekestijn-en-de-wijk/10377620/overleeft-de-euro-de-volgende-crisis

Verkiezingsbeloften en beweringen moeten kloppen @telegraaf #TK2017

Tags

EMU, EU, factcontrol, factfinding, TK2017, TweedeKamer, voltooiingEMU

Verkiezingsbeloften (Willem Vermeend en Rick van der Ploeg, rubriek Financieel, De Telegraaf, 30 oktober)

Volgens de economen Willem Vermeend en Rick van der Ploeg moeten de beloften en beweringen kloppen die de politieke partijen tijdens hun verkiezingscampagnes doen. Ook moeten ze eerlijk zijn over de gevolgen en kosten. Vermeend en Van der Ploeg stellen bijvoorbeeld vast dat de SP en GroenLinks ten onrechte beweren dat het kabinet Rutte 2 ons zorg- en sociale stelsel heeft afgebroken. De uitgaven zijn onder Rutte 2 juist gestegen, benadrukken de economen.

Het klopt dat politieke partijen zich in principe bewust moeten zijn over de gevolgen én kosten van voorstellen uit hun verkiezingsprogramma’s, maar gevolgen zijn nooit volledig zijn te ‘over’zien, terwijl ze wel ‘voorzien’ en dus gewenst waren. De werkelijkheid van gewenste voornemens, vernieuwingen of veranderingen willen niet altijd geheel sporen met de werkelijkheid van de uitkomsten van die plannenmakerij en daarmee worden die plannen vaak gaandeweg aangepast, gewijzigd en vallen ze bijna altijd duurder uit dan oorspronkelijk beraamd. Zowel gevolgen van de uitvoering en kosten zijn dus nooit exact te bepalen. Dat is het risico van schattingen.

# In de media zien we dat de meeste politieke partijen nu al zijn gestart met hun campagnes voor de verkiezingen van de Tweede Kamer die pas op 15 maart 2017 zullen plaatsvinden. Uit deze start wordt duidelijk welke onderwerpen straks in de campagnes en politieke debatten centraal komen te staan.

# De politieke tegenstanders van het kabinet Rutte 2, waarbij een hoofdrol is weggelegd voor de SP en GroenLinks, zullen er op hameren dat de coalitie van VVD en PvdA een asociaal beleid heeft gevoerd. Ze beweren dat deze coalitie ons zorg- en sociale stelsel met bezuinigingsoperaties heeft afgebroken en de inkomensongelijkheid fors heeft vergroot.

Sociale uitgaven

# Met deze bewering zullen de tegenstanders van het kabinet pijnlijk door de mand vallen. Harde cijfers wijzen namelijk op het tegendeel. Sinds het aantreden van Rutte 2 zijn de uitgaven voor zorg en sociale zekerheid juist toegenomen.

Weliswaar is het juist dat de feitelijke zorgkosten (en sociale zekerheid) inderdaad zijn toegenomen, maar minder dan ze voorheen toenamen. Maar door de onderlinge wisselwerking van de veranderingen binnen de collectieve uitgaven die nauwelijks (tot niet) het nieuws in de krantrubrieken hebben gehaald, valt een ander beeld vast te stellen dan de huidige ‘algemene’ indrukken nu worden rondgebazuind, zoals uit de onderstaande vaststelling valt te destilleren. Waarmee duidelijk wordt dat SP en GroenLinks zich schuldig maken aan linkspopulisme, de variant op rechtspopulisme. Uitersten op het politieke toneel maken zich daaraan altijd schuldig.

# Cijfers van het CPB laten zien dat Rutte 2 vooral heeft bezuinigd op de collectieve uitgaven voor openbaar bestuur, infrastructuur en het bedrijfsleven (minder subsidies). De uitgaven voor sociale zekerheid zijn in de periode 2012-2017 met bijna 9 miljard euro toegenomen. Bij de collectieve zorguitgaven zien we dat deze als aandeel in het BBP zijn gedaald van 9,8% naar 9,5%. Deze daling komt voor rekening van bezuinigingen op de AWBZ/Wlz. Maar ondanks deze bezuiniging liggen de totale zorguitgaven in 2017 ruim 4 miljard euro hoger dan in 2012.

# Zonder ingrijpende maatregelen zullen de uitgaven voor zorg de komende decennia blijven toenemen. Niet alleen door vergrijzing, maar in iedere levensfase nemen de kosten toe; meer en betere zorg (o.m. door het gebruik van innovatieve technologie).

De eisen die binnen de zorg en medische sector worden gesteld door patiënten om hun herstel te garanderen, nemen in dezelfde mate toe als in andere sectoren die van innovaties leven, zoals ook in de ICT en internetbedrijven. Op die manier wordt het leven ook schreeuwend door en dat maakt het des te wranger dat de begrotingsnormen van de EMU-regels hierop niet zijn afgestemd. Dat is ook een thema die Vermeend en Van der Ploeg onbenoemd laten en dat is jammer, om niet van misser te spreken. Het benoemd van die begrotingsnormen en staatsschulden blijven nog steeds een taboe, een bewust taboe omdat anders gedacht wordt dat het electoraat er anders helemaal niets meer van begrijpt. De angst voor wijzigingen van die protocollen is immens groot. Terwijl dat de redding voor de EU zou zijn. Daarom wordt hieronder doorgeredeneerd op de oude, onjuiste zienswijze en wordt geen nieuwe weg ingeslagen om die oude patronen te doorbreken.

Kiezersbedrog

# Door deze ontwikkeling zullen modale inkomens in 2030 meer dan 30% van hun inkomen kwijt zijn aan zorgpremies (nu is dat ruim 20%). Deze toename leidt tot hogere loonkosten bij bedrijven en dat kost banen.

# Een nieuw kabinet zal dan ook met een ingrijpend maatregelenpakket deze kostenstijging moeten afremmen. Bij de start van het kabinet zou daarvoor een staatscommissie kunnen worden ingesteld die snel met voorstellen komt. Daarbij zal ook een nieuwe financieringswijze aan de orde moeten komen, zoals (mede)bekostiging uit de BTW en accijnzen. Politieke partijen die kiezers lagere kosten en een betere zorg beloven, maken zich schuldig aan kiezersbedrog.

Deze laatste zin is natuurlijk volkomen juist, omdat het helemaal past in de verkeerde redeneringen die op dit moment zo vast als een huis staan ofwel vastgeroest zijn in verkeerde politieke veronderstellingen. We leven inmiddels in een andere tijd, waarop niemand greep heeft en politici al helemaal niet omdat het veranderingsproces zich volkomen onzichtbaar heeft voltrokken. En daar komen we dus collectief te laat achter.

Inkomensongelijkheid

# Wereldwijd behoort Nederland tot de landen met de kleinste inkomensongelijkheid. Deze ongelijkheid is onder Rutte 2 niet toegenomen. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is onze inkomensongelijkheid al bijna vijftien jaar stabiel. Uit kiezersonderzoek blijkt ook dat dit thema bij de meeste kiezers niet in de top vijf staat van onderwerpen die politiek Den Haag moet aanpakken.

# Partijen die dat wel willen doen, gebruiken bovendien een verkeerde methode. Ze komen met belastingverhogingen die slecht uitpakken voor onze werkgelegenheid en bovendien niet leiden tot minder ongelijkheid.

Hierbij dient te worden opgemerkt dat alle politiek-economische scholen – die aanvullend zijn op de bekende economische scholen die onderling haaks op elkaar staan, maar dat is gebruikelijk ;en normaal in de wetenschappelijke wereld – met volkomen andere voorstellen komen, maar dat is logisch vanuit de denkwereld – wetenschappelijke ‘methode’ – waaruit zij redeneren. Het denkmodel van Vermeend en Van der Ploeg is de sociaaldemocratische of keynesiaans denken binnen de economische wetenschap.

Banen

# Alle partijen willen extra banen scheppen, waarbij de voorkeur uitgaat naar vaste arbeidscontracten. Verreweg de beste methode om (vast) werk te creëren is een combinatie van de volgende maatregelen: een forse verlaging van werkgeverslasten, het beperken van de doorbetaling bij ziekte, het intrekken van de Wet Werk en Zekerheid en de zogenoemde Wiebes-maatregelen (terug naar de simpele VAR-verklaring, met een goede controle). Daarnaast moet volop worden ingezet op digitalisering en innovatieve technologie.

# Ook is het nodig dat ouderwetse, bureaucratische en dure cao’s die vast werk in de weg staan en flexwerk juist bevorderen, worden tegengegaan. Politieke partijen die met voorstellen komen voor belastingverhogingen voor bedrijven en burgers moeten er eerlijk bij vertellen dat ze met deze lastenverzwaringen geen banen scheppen maar vernietigen.

# In het PvdA-verkiezingsprogramma wordt voorgesteld 100.000 (gesubsidieerde) banen te scheppen bij overheden, scholen en (sport)verenigingen. Op basis van onze eigen politieke ervaring met deze zogenoemde ‘kunstbanen’, adviseren wij daaraan niet te beginnen. Ze zijn duur, bieden de deelnemers geen echt toekomstperspectief en leiden tot teleurstelling. Met om- en bijscholing en praktijkervaringsplaatsen die gericht zijn op de nieuwe arbeidsmarkt waarbij het kunnen omgaan met nieuwe technologie op alle niveaus centraal staat, wordt dat perspectief wel geboden.

Dit zijn erg zinvolle voorstellen die hier gedaan worden.

Minder Brussel

# De wens van veel politieke partijen om de bemoeienis van Brussel met nationaal beleid af te remmen, kan alleen worden gerealiseerd als een nieuw kabinet vanaf de start op de trommel slaat en de Europese Commissie duidelijk maakt dat Nederland waar mogelijk meer Brussel zal blokkeren en met andere landen het voortouw zal nemen tot minder Brussel. Daarnaast moet een nieuw kabinet laten zien dat dit menens is door gebruik te maken van het vetorecht.

Deze hervormingsweg naar Brussel is inderdaad de Gulden Middenweg om de ingeslopen routines van de EU te Brussel te wijzigen en verbeteren. Die noodzaak moet eerst aan de Europese Commissie en Europese Raad worden duidelijk gemaakt en dan kan geen hindernis vormen voor de lidstaten, die allemaal achter deze hervormingen staan en erop staan deze te verwezenlijken. Het Nederlandse vetorecht zal dus helemaal niet gebruikt hoeven te worden.

# Rutte 2 kan daarmee nu al beginnen door Brussel te melden dat Nederland geen maatregelen zal accepteren die inbreuk maken op onze fiscale soevereiniteit. Afgelopen zomer maakte mededingingscommissaris Vestager al gebruik van omstreden staatssteunregels om Nederland fiscaal onder curatele te stellen en afgelopen week kwam Eurocommissaris Pierre Moscovici van belastingzaken met voorstellen die er toe leiden dat Brussel de baas wordt over onze winstbelasting. Rutte zou Pierre nu al moeten laten weten dat deze voorstellen door een Nederlands veto getroffen zullen worden.

Dat Rutte 2 dat nu al aan Brussel zou moeten melden is voortijdig, want vooruit regeren boven het eigen graf uit en dat is zinloos want de huidige oppositiepartijen zouden dat als  verwerpelijk van de hand wijzen.

https://www.telegraaf.nl/telegraaf-i/7TS/8vTY2

Inhoudelijke bespreking als vervolg van vorige blog over het Vijf Presidenten Rapport #eu #toekomstEU #EU-debat #denhaag

Tags

EU, VijfPresidentenRapport, voltooiing EMU

Opmerking vooraf:

Hierbij volgt het volgende deel. In tegenstelling tot de vorige blog worden de accentpunten in de tekst van het rapport vetgedrukt weergegeven, en mijn opmerkingen en kanttekeningen tussen de [haakjes] cursief weergegeven. Wat minder opvallend, maar gezocht wordt naar de ideale samenhang. Geruststelling voor de lezer is dat de cursieve opmerkingen altijd volgt op iets dat dikgedrukt staat.

Het begrip convergentie neemt in onze economische unie een centrale plaats in: convergentie tussen lidstaten naar de hoogste welvaartniveaus, en convergentie binnen Europese samenlevingen om ons unieke Europese model te bevorderen.

In de EMU is het monetair beleid gecentraliseerd, maar worden belangrijke onderdelen van het economisch beleid nog nationaal geregeld. Zoals de crisis echter bijzonder duidelijk heeft gemaakt, zijn de leden van de eurozone voor hun groei van elkaar afhankelijk. Het is in het gemeenschappelijk belang en in het eigen belang van ieder lid van de eurozone om economische schokken goed te kunnen opvangen, economische structuren en socialezekerheidsstelsels te moderniseren en ervoor te zorgen dat burgers en bedrijven zich kunnen aanpassen aan, en profiteren van, nieuwe eisen, ontwikkelingen en uitdagingen. Evenzo is het in het belang van elk lid dat alle anderen dit in een vergelijkbaar tempo [ondoenlijk met zulke grote verschillen in betrokken nationale stelsels] doen. Dit is cruciaal in een monetaire unie zoals de EMU waar geen grootschalige fiscale overdrachten tussen leden zijn voorzien en waar de arbeidsmobiliteit betrekkelijk beperkt is.

Het betekent niet dat alle lidstaten die dezelfde munt gebruiken op elkaar lijken of zouden moeten lijken, of dat zij hetzelfde beleid moeten voeren. Waar het uiteindelijk om gaat, is het resultaat: dat alle lidstaten van de eurozone een solide beleid voeren zodat zij zich snel kunnen herstellen van kortdurende schokken, in staat zijn hun comparatieve voordelen in de interne markt te benutten en investeringen aan te trekken, terwijl zij een sterke groei en een hoog werkgelegenheidsniveau in stand houden [sprookje: met alle bestaande verschillen heeft de crisis getoond dat groei en werkgelegenheidsniveau afhankelijk zijn van de nationale economische kenmerken; die vallen niet te convergeren].

Veel kan al worden bereikt door een verdieping [wat houdt dit in?; in het hierna volgende wordt dat niet concreet uitgewerkt] van de interne markt, wat voor alle 28 EU-lidstaten belangrijk is maar vooral voor de lidstaten die de euro als munt hebben. Op belangrijke beleidsterreinen zoals goederen en diensten, evenals op gebieden met onbenut potentieel zoals de energie-, de digitale en de kapitaalmarkt is de interne markt nog niet voltooid. Hieruit blijkt dat er nog aanzienlijke politieke obstakels zijn, ondanks het enorme economische potentieel [illusie?] dat een werkelijk interne markt bezit. Om vooruitgang te boeken dienen belangrijke besluiten op elk van de genoemde gebieden te worden beschouwd als onderdeel van een politiek pakket dat alle lidstaten ten goede komt [huh?], en moeten zij niet als onderling onafhankelijk worden opgevat. Maar dat is niet genoeg [EU als rupsjenooitgenoeg]. Duurzame convergentie vereist tevens een bredere reeks beleidsmaatregelen die in de rubriek ‘structurele hervormingen’ kunnen worden ondergebracht, dat wil zeggen hervormingen die beogen economieën te moderniseren ten einde meer groei en banen te scheppen. Dat betekent efficiëntere arbeids- en productmarkten [efficiency terwijl er duidelijke tweesnelheden economieën bestaan; pre- en postmodern; ondoenlijk voorstel] en sterkere overheidsinstellingen.

Om convergentie tussen de landen van de eurozone tot stand te brengen, zijn verdere stappen nodig. Allereerst moeten we op korte termijn (fase 1) een nieuwe krachtsinspanning ontplooien om alle landen te doen convergeren naar de beste prestaties en praktijken in Europa door voort te bouwen op het bestaande governancekader [alsof daarbij geen verschillen bestaan!] en dit verder te versterken. Het uiteindelijke doel is, in de hele eurozone even schokbestendige economische structuren tot stand te brengen [op basis van ongelijke economieën?]. Dit moet een nieuwe stimulans voor banen en groei vormen, waarbij concurrentievermogen en sociale cohesie [terwijl over sociale cohesie verbrokkelt!] centraal staan.

In fase 2 zou dit convergentieproces worden geformaliseerd [niet realistisch] en worden gebaseerd op een reeks gezamenlijk overeengekomen normen met een wettelijk karakter [met eindeloos vooraf gesteggel]. Er zou regelmatig worden gecontroleerd [zie de controle van trojka op Griekse afspraken!] of er behoorlijke vooruitgang ter zake wordt geboekt, en dit zou een voorwaarde zijn om van verdere instrumenten gebruik te kunnen maken zoals het schokabsorptiemechanisme dat voor de gehele eurozone zal worden opgezet.

2.1. Een nieuwe stimulans voor convergentie, banen en groei Een nieuwe groei-impuls sluit aan bij het Euro Plus-pact van 2011[1] [wie heeft hiervan ooit gehoord?] inzake een versterking van de coördinatie van het economisch beleid ten behoeve van het concurrentievermogen en de convergentie, dat de beoogde resultaten grotendeels niet bereikte [vreemd he?] door het intergouvernementele, niet-bindende karakter ervan. In plaats van nog meer pacten is concrete vooruitgang op basis van EU-wetgeving nodig om te evolueren naar een economische unie van convergentie, groei en banen te komen. Deze unie moet op vier pijlers rusten: de invoering van een systeem van autoriteiten voor het concurrentievermogen (‘Competitiveness Authorities’) in de eurozone; een versterkte implementatie van de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden; een sterkere focus op werkgelegenheid en sociale prestaties, en op een betere coördinatie van economisch beleid binnen een vernieuwd Europees Semester. Dit zou op korte termijn moeten worden uitgevoerd (fase 1) door middel van praktische stappen en volgens de communautaire methode.[Economische unie is het enige realistische onderdeel van dit rapport]

Een systeem van autoriteiten voor het concurrentievermogen in de eurozone

De governance in de eurozone is voor wat de coördinatie van en het toezicht op het begrotingsbeleid betreft, sterk verankerd. Maar zij moet worden verbeterd op het bredere gebied van het ‘concurrentievermogen’, dat een steeds prominentere plaats inneemt. Het Europees Semester – en de invoering van de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden – is een eerste stap om deze lacune op te vullen, maar er moet veel meer worden gedaan om ervoor te zorgen dat alle lidstaten hun concurrentievermogen verbeteren in het kader van dezelfde dynamiek [met tweesnelheden-economieën utopisch]. Aanbevolen wordt dat elke lidstaat van de eurozone een nationale instantie opricht die toezicht houdt op de prestaties en het beleid op het gebied van het concurrentievermogen. Dit zou economische divergentie helpen voorkomen en zou de eigen verantwoordelijkheid voor de noodzakelijke hervormingen op nationaal niveau versterken. Deze ‘autoriteiten voor het concurrentievermogen’ moeten onafhankelijke instanties zijn met het mandaat ‘te onderzoeken of de loonontwikkeling gelijke tred houdt met de productiviteit en deze vergelijken met de ontwikkelingen in andere [lijkt op gedachte die bij introductie/invoering van de euro in 2002 bij consumenten speelde of alle producten in winkels gelijk geprijsd waren; niet realistisch dus] van landen van de eurozone en in de voornaamste vergelijkbare handelspartners’, zoals reeds door een grote meerderheid van lidstaten in het kader van het Euro Plus-pact is afgesproken. Bovendien zou deze instanties kunnen worden opgedragen de met de economische hervormingen geboekte vooruitgang te beoordelen [door ambtenaren/specialisten? Mag het publiek ook meespreken/beoordelen?] om het concurrentievermogen in ruimere zin te verbeteren. Uiteindelijk is een concurrerende economie een economie waarin instellingen en beleidsmaatregelen productieve ondernemingen in staat stellen te gedijen [volgens de theorie, maar de praktijk is weerbarstig!]. De ontwikkeling van deze ondernemingen ondersteunt op haar beurt de expansie van werkgelegenheid, investeringen en handel [jaja, woorden zijn geduldig].

Deze nationale instanties en de Commissie zouden in het kader van een systeem van autoriteiten voor het concurrentievermogen in de eurozone moeten samenkomen, waarbij de Commissie de activiteiten van de nationale instanties op jaarbasis zou coördineren. De Commissie zou vervolgens met de resultaten van deze coördinatie rekening moeten houden wanneer zij beslist over de in het kader van het Europees Semester te nemen maatregelen, met name in verband met haar jaarlijkse groeianalyse en de in het kader van de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden te nemen besluiten, met inbegrip van aanbevelingen inzake de inleiding van de procedure bij buitensporige onevenwichtigheden.

Autoriteiten voor het concurrentievermogen

Het doel van de autoriteiten voor het concurrentievermogen moet niet zijn om praktijken en instellingen die belast zijn met loonvorming, grensoverschrijdend te harmoniseren. Deze procedures lopen binnen de EU sterk uiteen en weerspiegelen terecht nationale voorkeuren en rechtstradities.

Op basis van een gemeenschappelijk model zou elke lidstaat zelf [bravo: nationale soevereiniteit!]moeten beslissen over de wijze waarop hij zijn nationale autoriteit voor het concurrentievermogen opricht, maar deze moet wel democratische verantwoordingsplicht hebben en operationeel onafhankelijk zijn. Nationale actoren, zoals sociale partners, dienen hun rol te blijven spelen overeenkomstig de vaste praktijk in elke lidstaat, maar zij zouden de adviezen van de betrokken autoriteiten moeten [dwingend of vrijblijvend karakter?] gebruiken bij loononderhandelingen. Sommige lidstaten, zoals Nederland en België, beschikken reeds over dergelijke autoriteiten [ons poldermodel!].

Een versterkte procedure bij macroeconomische onevenwichtigheden

De procedure bij macro-economische onevenwichtigheden werd ingesteld op het hoogtepunt van de crisis. Zij maakt deel uit van het Europees Semester, de jaarlijkse cyclus van verslaglegging over en toezicht op het economisch beleid van de EU en van de lidstaten. Het is een instrument om onevenwichtigheden te voorkomen en te corrigeren voordat zij uit de hand lopen [kenmerk van de eurocrisis was dat er geen correctie vooraf mogelijk was vanwege het unieke karakter van de crisis in samenhang met andere soortencrises, zoals schuldencrisis, bankencrisis etc.; zonder precedenten is dus vooraf geen correctie mogelijk]. Het is een cruciaal toezichtmechanisme op Europees niveau geworden, bijvoorbeeld om vastgoedzeepbellen te voorkomen [alle toezichthouders en zelfs DNB hebben gefaald! Dit is een kwalijke omissie in dit rapport] of om een verlies van concurrentievermogen, een toename van de particuliere of de overheidsschuld of een gebrek aan investeringen op te sporen [onwerkelijk om in crisistijd investeringen te verwachten; wereldvreemde gedachte]. Het potentieel van dit instrument moet ten volle [jaja!] worden benut. Daartoe moet met name op twee gebieden actie worden ondernomen:

• Het moet niet alleen gebruikt worden om onevenwichtigheden te detecteren maar ook om structurele hervormingen in de loop van het Europees Semester aan te moedigen. Het corrigerende deel zou krachtig moeten worden toegepast. Het zou moeten worden ingezet zodra buitensporige onevenwichtigheden worden geconstateerd en gebruikt moeten worden om de uitvoering van de hervormingen te monitoren.
• Verder zou de procedure onevenwichtigheden in de eurozone als geheel beter moeten kunnen opsporen, en niet alleen in afzonderlijke lidstaten. Daartoe dient zij gericht te blijven op de correctie van schadelijke externe tekorten, gezien het risico dat zij inhouden voor de soepele werking van de eurozone (bijvoorbeeld in de vorm van het ‘plotseling opdrogen’ van kapitaalstromen). Daarnaast dient de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden ook toereikende hervormingen te stimuleren in landen met aanhoudend grote overschotten op de lopende rekening indien deze voortvloeien uit, bijvoorbeeld, een achterblijvende binnenlandse vraag [met het huidige systeem is een wet van communicerende vaten ontstaan: sterke export gerelateerde economieën binnen de unie leveren automatisch sterke importlanden op die hieraan failliet gaat; dat bewijst Griekenland] en/of een laag groeipotentieel, omdat dit ook belangrijk is om het evenwicht in de monetaire unie daadwerkelijk te herstellen [op grond van voorgaand opmerking in deze zin deugt deze redenering dus niet].

Een sterkere focus op werkgelegenheid en sociale prestaties

De sociale en werkgelegenheidssituatie loopt in de eurozone zeer sterk uiteen, ten dele als gevolg van de crisis, maar ook door onderliggende ontwikkelingen en slechte prestaties voorafgaand aan de crisis. Het moet de ambitie van Europa zijn om het op sociaal gebied tot een ‘triple A’-status te brengen. [Sociale markteconomie!]

Dat is ook economisch noodzakelijk [idem!]. De EMU kan pas succesvol zijn wanneer de arbeidsmarkten en socialezekerheidsstelsels in alle lidstaten van de eurozone goed en rechtvaardig functioneren. Werkgelegenheid en sociale problemen moeten daarom een vooraanstaande plaats innemen in het Europees Semester. Werkloosheid, en vooral langdurige werkloosheid, is een van de voornaamste oorzaken van ongelijkheid en sociale uitsluiting. Daarom zijn efficiënte arbeidsmarkten die een hoog werkgelegenheidsniveau bevorderen en die schokken kunnen opvangen zonder dat deze buitengewoon grote werkloosheid veroorzaken, van het grootste belang – zij leveren een bijdrage aan de soepele werking van de EMU en bevorderen een meer inclusieve samenleving.

Er is geen ‘one-size-fits-all’-aanpak, maar de lidstaten staan vaak voor dezelfde uitdagingen: meer mensen van alle leeftijden aan werk helpen; het goede evenwicht vinden tussen flexibele en vaste arbeidsovereenkomsten; een scheiding voorkomen tussen ‘insiders’ met een hoge mate van bescherming en hoge lonen en ‘outsiders’; de belasting op arbeid naar andere terreinen verschuiven [Bravo! Belasting op vervuiling]; aan werklozen steun op maat bieden om hen weer aan een baan te helpen, zoals beter onderwijs en een leven lang leren, om er maar een paar te noemen. Los van arbeidsmarkten is het belangrijk ervoor te zorgen dat iedere burger toegang heeft tot adequaat onderwijs en dat er een doeltreffend sociaal beschermingssysteem voorhanden is om de meest kwetsbare [In de eerste blog werd de conclusie getrokken dat dit rapport geen neoliberaal karakter draagt en deze zin bevestigt dat wederom] groepen in de samenleving te beschermen, met inbegrip van een minimum aan sociale bescherming. Onze bevolking veroudert snel, en er zijn nog omvangrijke hervormingen nodig om ervoor te zorgen dat pensioen- en gezondheidsstelsels die ontwikkeling kunnen bijbenen. Tot die hervormingen behoort het aanpassen van de pensioenleeftijd aan de levensverwachting. Om het welslagen van de EMU op lange termijn te waarborgen, zouden we een stap verder moeten gaan en de aanzet moeten geven tot een sterkere integratie van de nationale arbeidsmarkten door geografische en professionele mobiliteit te vergemakkelijken, mede via een beter geregelde erkenning van beroepskwalificaties, een eenvoudiger toegang tot banen in de overheidssector voor niet-onderdanen en een betere coördinatie van socialezekerheidsstelsels.

Een betere coördinatie van het economisch beleid

Het Europees Semester heeft de coördinatie van het economisch beleid aanzienlijk versterkt. Maar de toevoeging van talrijke ‘packs’, ‘pacten’, ‘procedures’ en allerlei rapportageverplichtingen heeft de rationale en doeltreffendheid ervan aangetast. In het Europees Semester moet het samen vaststellen van prioriteiten en het daarnaar handelen, in een Europees perspectief en met een duidelijk besef van ons gemeenschappelijk belang, centraal staan. Er zijn maatregelen genomen om het Europees Semester te vereenvoudigen en te versterken: een sterkere focus op prioriteiten, minder documenten en meer tijd om ze te bespreken [sic! correctie op de praktijk tot vandaag, waarin tijd ontbrak om het te bespreken?], een grotere bewustmaking op politiek niveau en contacten met nationale autoriteiten. Deze maatregelen moeten worden voorgezet ten einde:

• De lidstaten duidelijke [maar ook realistische, want dat ontbreekt aan dit rapport] aanbevelingen te geven die gericht blijven op prioritaire hervormingen die essentieel zijn om potentiële groei tot stand te brengen, het scheppen van banen te ondersteunen en de door de interne markt geboden kansen te benutten. De landspecifieke aanbevelingen dienen concreet en ambitieus te zijn, met name wat de verwachte resultaten betreft en het tijdschema voor het bereiken daarvan. Tegelijkertijd moeten zij hun ‘politieke’ karakter behouden [is dit de invulling van de politieke unie’?; zo ja, akkoord!], dat wil zeggen dat de lidstaten een zekere mate van vrijheid moeten hebben om te bepalen wat voor maatregelen ze precies willen nemen. De nationale hervormingsprogramma’s die de lidstaten jaarlijks opstellen, zouden als basis moeten dienen voor voorafgaand overleg over hun hervormingsplannen.
• De lidstaten verantwoordelijk te houden voor het nakomen van hun verbintenissen. Periodieke verslaglegging over de uitvoering, regelmatige wederzijdse beoordeling of een ‘pas toe of leg uit’benadering zouden systematischer moeten worden toegepast.   De Eurogroep zou in fase 1 al een coördinerende rol kunnen spelen door de prestaties te vergelijken met een sterkere focus op benchmarking en de toepassing van de beste praktijken. Dit moet hand in hand gaan met een volledige benutting van de mogelijkheden die de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden biedt.
• De dimensie van de eurozone en de nationale dimensie beter te integreren. Daartoe dient het Europees Semester in twee achtereenvolgende fasen te worden verdeeld – een Europese en een nationale fase. Dit houdt in dat besprekingen en aanbevelingen betreffende de eurozone als geheel eerst moeten plaatsvinden, voor landspecifiek overleg, zodat gemeenschappelijke uitdagingen volledig worden omgezet in landspecifieke maatregelen. In bijlage 2 wordt nader op dit voorstel ingegaan.

[11De voltooiing van Europa’s Economische en Monetaire Unie]

• Een visie op lange termijn te ontwikkelen: niet alles kan of moet binnen een jaar gebeuren. De jaarlijkse cyclus van het Europees Semester moet samengaan met een sterkere nadruk op een meerjarenbenadering, in lijn met het hernieuwde convergentieproces.

2.2. Formalisering van het convergentieproces

Op middellange termijn (fase 2) dient het convergentieproces naar schokbestendigere economische structuren, zoals hierboven beschreven, een meer bindend karakter te krijgen. Dit zou bereikt kunnen worden door een reeks gemeenschappelijke hoogwaardige normen vast te stellen die in EU-wetgeving zouden worden gedefinieerd, aangezien soevereiniteit met betrekking tot beleid van gemeenschappelijk belang zou worden gedeeld en een krachtige besluitvorming op Europees niveau zou worden ingevoerd. Op sommige gebieden zal verdere harmonisatie noodzakelijk zijn; op andere gebieden, waar met verschillend beleid even goede resultaten kunnen worden geboekt, zullen landspecifieke oplossingen moeten worden gevonden. De gemeenschappelijke normen dienen vooral gericht te zijn op [doelen als:] arbeidsmarkten, concurrentievermogen, ondernemingsklimaat en overheidsadministratie, evenals op bepaalde aspecten van het fiscaal beleid (zoals de heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting). De vooruitgang met betrekking tot deze normen zou regelmatig worden gecontroleerd. In deze context zou het gebruik van landspecifieke aanbevelingen worden voortgezet. Verder zou de procedure bij macro-economische onevenwichtigheden niet alleen als instrument kunnen worden gebruikt om onevenwichtigheden te voorkomen en te corrigeren, maar ook om hervormingen te stimuleren en de vorderingen die elke lidstaat van de eurozone maakt in de richting van deze normen, kunnen monitoren. Een significante en aanhoudende convergentie naar economieën die even schokbestendig [vooralsnog een utopie!] zijn, zou een voorwaarde [komt de eurozone daar ooit aan toe?] moeten zijn om toegang te krijgen tot het schokabsorptiemechanisme dat voor de eurozone zal worden opgezet, zoals in punt 4.2. kort wordt uiteengezet.

Voor de definitie van de specifieke normen en indicatoren moet een grondiger analyse worden verricht. Als voorbeeld kunnen de normen voor arbeidsmarkten worden aangehaald die zekerheid en flexibiliteit moeten combineren en die volgens de diverse beginselen van het begrip ‘flexicurity’ kunnen worden ontwikkeld (bijvoorbeeld flexibele en betrouwbare arbeidsovereenkomsten waarmee tweedeling op de arbeidsmarkt wordt vermeden, uitvoerige strategieën inzake een leven lang leren, doeltreffende beleidsmaatregelen om werklozen te helpen weer actief te worden op de arbeidsmarkt, moderne socialezekerheidsstelsels en gunstige belasting op arbeid).

3 Naar een financiële unie – geïntegreerde financiën voor een geïntegreerde economie

Vooruitgang naar een sterkere economische unie zal veel bijdragen aan het verbeteren van de werking van de EMU. Tegelijkertijd moet een en ander van [met?] de voltooiing van een financiële unie vergezeld gaan. Een economische en financiële unie zijn immers complementair en versterken elkaar onderling. Vooruitgang op deze twee fronten moet een topprioriteit zijn in fase 1 van de routekaart naar een echte EMU.

In een monetaire unie moet het financiële systeem echt gemeenschappelijk zijn, zo niet zullen de impulsen van de monetaire beleidsbeslissingen (bijvoorbeeld veranderingen in de beleidsrentetarieven) niet in alle lidstaten op uniforme wijze doorwerken [eindelijk realisme!]. Wat er gebeurd is tijdens de crisis, hetgeen op zijn beurt de economische divergentie heeft verergerd. Ook is een gemeenschappelijk banksysteem het spiegelbeeld van een gemeenschappelijke munt [klinkt logisch maar is het dat ook?]. Aangezien verreweg het meeste geld bankdeposito’s is, kan geld alleen echt gemeenschappelijk zijn als het vertrouwen in de veiligheid van bankdeposito’s hetzelfde is ongeacht de lidstaat waar een bank opereert. Dit vereist gemeenschappelijk bankentoezicht, gemeenschappelijke bankenafwikkeling en gemeenschappelijke depositogarantie [is dit in de praktijk van de bankenwereld haalbaar?]. Dit is ook cruciaal om de negatieve terugkoppelingseffecten tussen banken en overheden aan te pakken die centraal stonden in de crisis.

Tegelijkertijd moet het financiële systeem in staat zijn het risico te diversifiëren over de landen, zodat het de impact van landenspecifieke schokken kan matigen en het risico dat via budgettaire middelen moet worden gedeeld kan verkleinen. Al deze redenen rechtvaardigen de dringend noodzaak van een financiële unie. Met de oprichting van het Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme hebben wij grotendeels het doel met betrekking tot bankentoezicht bereikt. Het Gemeenschappelijk Afwikkelingsmechanisme is eveneens overeengekomen, maar nog niet volledig geïmplementeerd. Om de financiële unie te voltooien, moeten wij een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel en de kapitaalmarktenunie lanceren. Gezien de urgentie hiervan zouden deze maatregelen alle in fase 1 moeten worden geïmplementeerd.

3.1. De bankenunie voltooien

Het voltooien van de bankenunie vereist voor alles de volledige omzetting in nationaal recht van de richtlijn bankherstel en -afwikkeling door alle lidstaten. Dit is cruciaal voor het delen van risico’s met de private sector. De bankenunie is immers een manier om de belastingbetalers beter te beschermen tegen de kosten van bankenreddingen.

In de tweede plaats hebben wij ook snel een akkoord nodig over een toereikend overbruggingsfinancieringsmechanisme – een manier om ervoor te zorgen dat er voldoende geld is als een bank moet worden afgewikkeld, ook als de financiering in het Gemeenschappelijk Afwikkelingsfonds op dat moment niet volstaat – voor het Fonds tegen de tijd dat het operationeel wordt op 1 januari 2016.

In de derde plaats zou tijdens de overgangsperiode naar de oprichting van het Gemeenschappelijk Afwikkelingsfonds het opzetten van een geloofwaardig gemeenschappelijk achtervangmechanisme voor het Gemeenschappelijk Afwikkelingsfonds en het maken van vooruitgang naar een volledig gelijk speelveld voor banken in alle lidstaten een prioriteit moeten zijn. Er moet derhalve snel een achtervangmechanisme worden geïmplementeerd. Dit zou kunnen gebeuren via een kredietlijn van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) aan het Gemeenschappelijk Afwikkelingsfonds. Deze achtervang moet op middellange termijn begrotingsneutraal zijn door ervoor te zorgen dat de publieke bijstand wordt gerecupereerd door middel van heffingen achteraf van de financiële sector.

Vervolgens stellen wij de lancering voor van een Europees depositogarantiestelsel (EDIS) – de derde pijler van een volwaardige bankenunie naast bankentoezicht en bankenafwikkeling. Aangezien de huidige opzet met nationale depositogarantiestelsels kwetsbaar blijft voor grote plaatselijke schokken (met name wanneer de overheid en de nationale bankensector zich in een kwetsbare situatie lijken te bevinden), zou gemeenschappelijke depositogarantie het weerstandsvermogen tegen toekomstige crises vergroten. Een gemeenschappelijk stelsel zal waarschijnlijk mettertijd ook begrotingsneutraler zijn dan nationale depositogarantiestelsels omdat risico’s breder worden gespreid en omdat bij een veel grotere pool van financiële instellingen private bijdragen worden aangetrokken. De oprichting van een volwaardig EDIS zal tijd vergen, maar reeds in fase 1 zou het ondernemen van concrete stappen in die richting een prioriteit moeten zijn, waarbij van de mogelijkheden van het huidige wettelijke kader gebruik wordt gemaakt. Een mogelijke optie zou zijn om het EDIS op het Europees niveau voor de nationale depositogarantiestelsels als een herverzekeringssysteem op te zetten. Net als het Gemeenschappelijk Afwikkelingsfonds zou het gemeenschappelijk EDIS privaat gefinancierd worden via door alle deelnemende banken in de lidstaten betaalde risicogebaseerde vergoedingen vooraf en zo opgezet worden dat moreel risico wordt voorkomen. Het takenpakket ervan zou moeten samenvallen met dat van het Gemeenschappelijk Toezichtmechanisme.

2 Dit volgt op de verklaring van de ECOFIN-Raad van 18 december 2013.

Te zijner tijd zou, met name gezien de restrictieve toelatingscriteria die er momenteel voor gelden, de effectiviteit van het directe bankenherkapitalisatieinstrument van het ESM moeten worden getoetst, waarbij ook de overeengekomen bail-in-regels worden gerespecteerd. Een gemakkelijker toegankelijk mechanisme voor rechtstreekse herkapitalisatie van banken zou het vertrouwen van deposanten verhogen door noodlijdende overheden op onafhankelijke voet in het bestuur van geherstructureerde banken te houden en zou het verband tussen overheden en banken op nationaal niveau doorbreken.

Voor alle banken die deelnemen aan de bankenunie moet het speelveld gelijk zijn. Dit zal, in aanvulling op en naast het gemeenschappelijk ‘rulebook’, verdere maatregelen vereisen om de nog steeds significante beoordelingsmarge op nationaal niveau aan te pakken die nog steeds, met name voor de kwaliteit en de samenstelling van het kapitaal van banken, belangrijke implicaties heeft. De verschillen zouden grotendeels kunnen worden aangepakt in de context van het Gemeenschappelijk Toezichtsmechanisme. Maar voor andere kwesties, met name die welke op verschillende juridische en institutionele kaders betrekking hebben, zijn wetgevingswijzigingen noodzakelijk. Evenzo heeft de recente herziening van de richtlijn inzake depositogarantiestelsels geleid tot meer harmonisatie, met name inzake voorfinanciering van nationale stelsels, maar deze bevat nog steeds enige nationale keuzevrijheid, die zou moeten worden getoetst.

Tegelijkertijd moet de EU aandacht blijven besteden aan potentiële nieuwe risico’s die zich in de bankensector ontwikkelen, met inbegrip van risico’s in verband met de sector van het schaduwbankieren. Met de bestaande structuren moeten risico’s voor de financiële sector als geheel kunnen worden opgespoord. Daartoe zouden wij, voortbouwend op de rol en de bevoegdheden van het Europees Comité voor systeemrisico’s (ESRB), moeten overwegen onze macroprudentiële instellingen te versterken, en de synergieën ervan met de ECB te maximaliseren. Tot slot kan het op middellange termijn zinvol zijn de behandeling van bankblootstellingen aan overheidsschuld te toetsen, bijvoorbeeld door de vaststelling van limieten voor grote blootstellingen. Dit zou de financiële stabiliteit verder van de nationale publieke financiën kunnen ontkoppelen [?]. Dergelijke verreikende wijzigingen van het huidige kader zouden echter alleen als onderdeel van een gecoördineerde inspanning op mondiaal niveau moeten worden overwogen.

(wordt vervolgd)

[1] 1 Het Euro Plus-pact betreffende een betere coördinatie van het economische beleid met het oog op meer concurrentiekracht en convergentie werd in 2011 overeengekomen door de staatshoofden en regeringsleiders van de eurozone en van Bulgarije, Denemarken, Letland, Litouwen, Polen en Roemenië. Andere EU-lidstaten kunnen op vrijwillige basis toetreden. Dit pact werd ontworpen als een intergouvernementele oplossing om hervormingen en coördinatie te bevorderen. De concrete uitvoering had echter te lijden van een aantal tekortkomingen, zoals het ontbreken van een monitoringinstantie, maar de achterliggende redenen voor dit akkoord zijn nog steeds relevant en moeten nieuw leven worden ingeblazen. Daarom zouden de relevante onderdelen ervan moeten worden geïntegreerd in het EU-rechtskader.

Nederlands EU-referendum op basis van het rapport Voltooiing van Europa’s Economische en Monetaire Unie ofwel het Vijf Presidenten Rapport #EU #agreekment #schuldencrisisGriekenland #federaalEUgroteeuro2:DTL&FR

Tags

EU, Eurogroep, VijfPresidentenRapport, voltooiingEMU

Ja, ook in Nederland EU-referendum (Peter van Ham, Opinie/NRC Handelsblad, 20 juli)

Nederland verdient een eerlijk en open debat over de voor- en nadelen van een federaal Europa. Als het aan Brussel ligt. Komt dat er nu snel, na de existentiële crisis over Griekenland. Maar niet zonder volksstemming.

# De EU heeft vorige week weer een grote stap gezet richting een Verenigde Staten van Europa. Het Griekse eurodrama maakt duidelijk dat een monetaire unie zonder politieke unie gewoonweg niet werkt. De eurogroep probeert het fiscale en economische beleid van de eurozone te coördineren, maar dat blijft behelpen.

# Maar af en toe wordt er ook in Brussel duidelijke taal gesproken. Vorige maand presenteerde Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, een rapport getiteld De Voltooiing van Europa’s Economische en Monetaire Unie. Dit zogeheten ‘Vijf Presidenten Rapport’ is een blauwdruk van een toekomstig federaal Europa, met alles erop en eraan: een sterke EU-regering en een volledige economische, financiële, fiscale en politieke unie.

Helaas wordt door de auteur niet duidelijk uit doeken gedaan wat onder een sterke EU-regering en politieke unie moet worden verstaan, en daar moet dus het Vijf Presidenten Rapport op nageslagen moeten worden. Het is mij niet duidelijk wat de toegevoegde waarde van een sterke EU-regering naast de Europese Commissie, de Raad en de eurogroep zou kunnen zijn. Als mijn indruk juist is dat uiteindelijk de Raad in nauwe samenwerking met de eurogroep de Griekse crisis tot een bevredigende oplossing hebben gebracht, dan krijgt de EU-regering iets krampachtigs. Tenzij de Commissie wordt gepromoveerd tot deze regeringsvoorstel, maar dan komen er geheid conflicten met de Europese Raad. Vooralsnog is dit een raadselachtig plan van Juncker.

# Het meest revolutionaire idee in het Vijf Presidenten Rapport is de stap richting een Europese begrotingsunie. Een Europese Budgettaire Raad moet in de toekomst de nationale begrotingen coördineren, hetgeen uiteindelijk een bindend karakter zal krijgen middels EU-wetgeving, in het voorjaar van 2017 komt de EU met voorstellen om deze Begrotingsunie definitief vorm te geven.

# Dit rapport wordt natuurlijk in het Nederlandse parlement uitvoerig behandeld, na het zomerreces. De vraag is echter of Nederland nog wel echt iets te zeggen heeft over de toekomst van de EU. Het Griekse drama heeft immers het publieke geheim ontboezemd dat de belangrijke beslissingen door Duitsland en Frankrijk worden genomen, en dat andere landen zich daarbij hebben neer te leggen. Landen die niet tot de eurozone behoren – zoals Groot-Brittannië – vallen helemaal buiten de boot.’

De vraag is of deze formulering van deze laatste alinea zo wel juist gesteld is want tamelijk absolutistisch gesteld. Dat de Griekse crisis met de duidelijke deadline van vorig weekend noopte efficiënte besluitvorming waarbij de as Berlijn-Parijs dominant was, heeft altijd al gespeeld. En zeker in een crisissituatie. Maar dat wil niet zeggen dat die as zich altijd als een neerbuigende as opstelt. En in het ‘Griekse’ weekend werd wel het besluit genomen waarin eigenlijk iedereen zich kon vinden van de aanwezige Europese top. En dat er in alle nationale parlementen het reddingsplan ook op gemakkelijke meerderheden kon rekenen, toont aan dat er sprake was van eensgezindheid om de Grieken – en nu weliswaar onder druk, maar toch … – te helpen. Er was dus geen sprake van dat andere landen zich daarbij hebben neer te leggen. In tegendeel, de kritiek naar de Grieken was overduidelijk aanwezig van die eurolanden die al zware bezuinigingen en saneringen achter de rug hadden. Met andere woorden, er kan worden geconcludeerd dat de woorden van de auteur te zwaar zijn aangezet. Er was geen weerstand tegen de lopende gang van zaken tijdens de afgelopen top. Maar dat neemt niet weg dat het in de toekomst anders kan uitpakken en daarmee zijn we als EU-burgers gedwongen om alert te blijven op het verschijnsel ‘meerderheidsdictaten’ van de grootste fracties in het Europees Parlement (van christen- en sociaaldemocraten).

# Het management van de eurozone dus aan de vooravond van een stap richting een politieke unie waarbij de lidstaten vee soevereiniteit aan Brussel overdragen. Deze toekomstige Verenigde Staten van Europa worden door sommigen gezien als de enige manier om zowel het eurotraject als de EU zelf te redden.

Mocht het waar zijn dat de politieke unie méér is dan alleen een coördinatie of gecoördineerd economisch bestuursapparaat, zoals in allerlei interviews met staatslieden en regeringsleiders wordt uitgedragen, – en waartegen onder die vlag weinig bezwaar kan worden gemaakt -, dan moet geconstateerd worden dat de tekst van de auteur veel mist laat hangen van de juiste omschrijving van de gehanteerde begrippen. Daarover moet dus meer duidelijkheid ontstaan.

# Maar ook de voorstanders zullen moeten erkennen dat Nederland, net als alle andere EU-lidstaten, op de drempel staat van een nieuwe , federale Europese Unie. Het Vijf Presidenten Rapport windt er dit keer geen doekjes om. Niemand kan nu nog beweren dat het niet zo’n vaart zal lopen of dat de Nederlandse regering binnen de Europese Raad dit proces kan beïnvloeden of zelfs stoppen.

Alles lijkt af te hangen van de fractieverhoudingen binnen het Europees Parlement. Als daar een meerderheid bestaat voor de federatief verband voor de EU, dan lijkt daar de zaak beklonken, maar de Commissie loopt in dat geval het grote risico dat met dit rapport dwars wordt ingegaan tegen de publieke opinie en die is zeker in meerderheid tegen de politieke unie. Dat heeft de Commissie een probleem, want een referendum per lidstaat zal dan worden afgedwongen en dan hangt barbertje.

Tot slot zij opgemerkt dat de begeleidende brief bij het Vijf Presidenten Rapport van minister Koenders van Buitenlandse Zaken aan de Tweede Kamer, geheel overeenkomt met mijn commentaar in deze blog.[1] Daaruit mag worden afgeleid dat het genoemde Commissierapport voor kritiek en kanttekeningen vatbaar is. Morgen een blog over dit Junker-rapport.

[1] Algemene appreciatie kabinet

Het kabinet heeft zich op het standpunt gesteld dat de focus van het rapport zou moeten liggen op drie speerpunten: 1. Moderne economieën door structurele hervormingen 2. Verdieping van de interne markt en 3. Kwalitatief hoogwaardig en betrouwbaar openbaar bestuur in de lidstaten via een Better Governance Agenda. Vanuit dit oogpunt kan het kabinet zich in grote lijnen vinden in de voorstellen die het rapport poneert voor de korte termijn, waarbij wat het kabinet betreft nog sterker de nadruk moet komen te liggen op verdieping van de interne markt en Better Governance.

Het kabinet is meer gereserveerd over een aantal denkrichtingen die in het rapport worden beschreven voor de lange termijn. Nederland is daarbij ook in het algemeen geen voorstander van een vastgelegd lange termijn pad voor ontwikkeling van de EMU. Eerst moet immers bezien worden hoe de EMU binnen de huidige kaders kan worden versterkt voordat nut en noodzaak van verdergaande stappen op de lange termijn nader wordt bezien. Het kabinet verwelkomt de notie uit het rapport dat reële convergentie naar een hoog niveau een voorwaarde is voor uitwerking van stappen ten aanzien van de langere termijn.

In lijn met deze Nederlandse inzet is het positief dat het rapport de focus heeft op de korte termijn en niet wordt voorgesteld nu besluiten te nemen ten aanzien van de lange termijn. Dit sluit aan bij de inbreng van de meerderheid van de lidstaten in het consultatieproces, waarin werd aangedrongen nu de aandacht uit te laten gaan naar verbeteringen aan de EMU die op korte termijn realiseerbaar zijn. Wat de lange termijn betreft wordt voorgesteld hierop in 2017 terug te komen.

Appreciatie op onderdelen

Economisch terrein

Voorstellen Dit hoofdstuk is gericht op aanjagen van nationale hervormingen middels bestaande instrumenten. Verdere convergentie tussen lidstaten naar “best practices” staat centraal, evenals de institutionele vormgeving zoals voorgesteld door Nederland in de Better Governance agenda. Er worden enkele concrete voorstellen voor de korte termijn gedaan: – Voorgesteld wordt om in alle eurozone lidstaten een onafhankelijke autoriteit in het leven te roepen om de concurrentiekracht van lidstaten te monitoren. De autoriteit kan volgens het rapport op deze wijze bijdragen aan het tegen gaan van economische divergentie tussen lidstaten en het “ownership” van lidstaten om noodzakelijke hervormingen door te voeren verhogen. Dit is ook

Pagina 3 van 7

Directie Integratie Europa

Onze Referentie Minbuza-2015.324265

al door enkele lidstaten afgesproken in het kader van het Euro Plus Pact. Naast deze functie zou de autoriteit het effect van hervormingen op concurrentiekracht moeten beoordelen. Nederland wordt met België genoemd als lidstaat die al beschikt over een dergelijke autoriteit (het Centraal Plan Bureau). Daarnaast wordt voorgesteld dat deze autoriteiten op Europees niveau hun acties coördineren in een los samenwerkingsverband (geen nieuw instituut). De Commissie zou de bevindingen van de autoriteiten moeten meenemen bij de stappen binnen het Europees Semester. – Opgeroepen wordt tot sterkere coördinatie van economisch beleid. Het Europees Semester moet verbeterd worden door meer focus op prioriteiten, minder rapportages en meer tijd voor discussie. Er zou met name meer aandacht moeten zijn voor implementatie van landenspecifieke aanbevelingen, door regelmatig de voortgang te bespreken (peer review) en het benchmarken van “best practices”. Ook zou de samenhang tussen aanbevelingen voor de hele eurozone en die voor lidstaten verbeterd kunnen worden. – De Macro Economische Onevenwichtigheden Procedure (MEOP) moet beter worden benut en de correctieve arm zou direct moeten worden geopend bij buitensporige onevenwichtigheden. De procedure zou ook beter moeten kijken naar onevenwichtigheden voor de eurozone als geheel. – Europa moet een sociale ‘triple A’ ambiëren. Het rapport wijst daarbij op de noodzaak van goed functionerende arbeidsmarkten en sociale zekerheidssystemen in de lidstaten. Tijdens het Europees Semester zouden deze onderwerpen dan ook hoog op de agenda moeten staan. Er wordt daarnaast gewezen op de noodzaak van nationale hervormingen van gezondheidszorg- en pensioenstelsels in het kader van hun financiële houdbaarheid. Ook wijst het rapport op het belang van de verdere integratie van arbeidsmarkten door het verbeteren van de arbeidsmobiliteit, wat bijvoorbeeld ziet op de erkenning van beroepskwalificaties en een betere coördinatie van sociale zekerheid stelsels. – Het belang van het vervolmaken van de interne markt wordt benadrukt. Onbenut potentieel is o.m. aanwezig in de goederen- en dienstenmarkt, de digitale interne markt, de energiemarkt en de kapitaalmarkt.

Voor de lange termijn wordt voorgesteld om het convergentieproces te formaliseren en meer bindend te maken door standaarden te ontwikkelen voor verschillende beleidsterreinen en deze vast te leggen in EU wetgeving. Gedacht kan worden aan: arbeidsmarkten, concurrentiekracht, bedrijfsklimaat, openbaar bestuur en aspecten van belastingstelsels (gemeenschappelijke vennootschapsbelasting). Het rapport stelt dat eerst verdere analyse op dit punt benodigd is.

Eerste appreciatie

De voorstellen op economisch terrein sluiten wat de korte termijn betreft grotendeels aan bij de drie speerpunten van het kabinet. Het verder hervormen van nationale economieën is essentieel om het groeipotentieel van de eurozone te versterken en crises in de toekomst beter het hoofd te kunnen bieden. Het kabinet heeft in zijn schriftelijke bijdrage opgeroepen tot oprichting van onafhankelijke instituten voor beleidsevaluatie en is verheugd dat dit terug komt in het rapport. De nationale ‘competitiveness authorities’ zouden zich op de concurrentiekracht in

Pagina 4 van 7

Directie Integratie Europa

Onze Referentie Minbuza-2015.324265

brede zin moeten richten. Een toekomstig voorstel hiertoe wordt met belangstelling afgewacht. Ook het versterken van het Europees Semester, het beter benutten van de MEOP en het benchmarken van hervormingen op politiek niveau sluiten aan bij de Nederlandse inzet. Het kabinet is van mening dat politieke discussies over belangrijke hervormingsterreinen bijdragen aan een brede overeenstemming over de belangrijkste uitdagingen voor de eurozone en het “ownership” van lidstaten vergroten. In de Eurogroep is reeds een start gemaakt met het regulier agenderen van belangrijke hervormingsterreinen.

Het ten volle benutten van de interne markt is een essentieel onderdeel van het veerkrachtiger maken van de EMU. Het kabinet onderschrijft volledig de conclusie in het rapport dat de interne markt nog niet af is en benadrukt dat de vervolmaking van de interne markt een essentiële bouwsteen is voor de EMU. Vanuit dit oogpunt had het kabinet graag gezien dat verdieping van de interne markt nog uitgebreider aandacht had gekregen in het rapport. Een goed functionerende interne markt versterkt het aanpassingsvermogen van economieën en draagt bij aan een efficiënte allocatie van productiefactoren, waardoor de stabiliteit van de EMU wordt versterkt. In het bijzonder ontwikkeling van de Europese kapitaalmarkt, verdieping van de interne markt voor diensten, versterking van de Europese energiemarkt en verbetering van de digitale interne markt dragen volgens Nederland bij aan het verhogen van het concurrentievermogen van de Unie en vormen derhalve een belangrijke randvoorwaarde voor succesvolle investeringen, structurele hervormingen en begrotingsconsolidatie. Ook een verdere integratie van arbeidsmarkten kan de schokbestendigheid van Europese economieën versterken. Grensoverschrijdende mobiliteit van werknemers is binnen de EU één van de vier fundamentele vrijheden van de EU, het kabinet is van mening dat dit veel voordelen met zich mee brengt. Voordelen voor de betrokken werknemers, maar ook voor de Nederlandse economie en samenleving. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is wel dat de negatieve effecten van EU-arbeidsmobiliteit aangepakt worden, waarbij het uitgangspunt is: ‘gelijk loon voor gelijk werk, op dezelfde plek’.

De derde pijler van de Nederlandse inzet, Better Governance, komt in verschillende passages in het rapport terug. Openbaar bestuur wordt als één van de onderdelen benoemd waarop verdere convergentie naar best practices noodzakelijk is. Het kabinet onderschrijft dit. Een toekomstbestendige EMU vereist optimaal functionerend en betrouwbaar openbaar bestuur in de lidstaten voor het nakomen en handhaven van EMU afspraken, verhoogde concurrentiekracht en om het vertrouwen van lidstaten, burgers en ondernemers in de EMU te herstellen. De introductie van de genoemde “competitiveness authorities” kan bijdragen aan het versterken van de governance op nationaal niveau.

Het kabinet ziet geen noodzaak het convergentieproces in wetgeving te verankeren. Het kabinet is van mening dat allereerst het huidige instrumentarium ten volle moet worden benut en het vertrouwen in de EMU onder lidstaten, burgers en ondernemers moet worden hersteld.

Financieel terrein

Voorstellen Deze passage beschrijft de voortgang die is gemaakt om te komen tot een

Pagina 5 van 7

Directie Integratie Europa

Onze Referentie Minbuza-2015.324265

financiële unie. Daarnaast wordt een vervolgtraject geschetst. Voor de vervolmaking van de bankenunie zal in chronologische volgorde de Bank Recovery and Resolution Directive (BRRD) volledig geïmplementeerd moeten worden, overeenstemming bereikt moeten worden over brugfinanciering, een gemeenschappelijke backstop voor het Single Resolution Fund (SRF) moeten worden opgezet en ten slotte een Europees depositogarantiestelsel (DGS) gelanceerd moeten worden. Ook wordt stilgestaan bij de effectiviteit van het directe herkapitalisatie instrument van het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM) en de rol van het European Systemic Risk Board. Daarnaast wordt het lanceren van een kapitaalmarktunie als prioriteit aangeduid.

Eerste appreciatie

De afgelopen jaren is in het kader van de bankenunie gewerkt aan de verdere harmonisatie van wet- en regelgeving voor banken (single rule book). Voor een effectief functionerende bankenunie is het van belang dat de lidstaten de overeengekomen regelgeving zo snel mogelijk en adequaat implementeren. Nederland hecht er, in lijn met het rapport, dan ook veel belang aan dat implementatie van de BRRD zo snel mogelijk wordt afgerond.

In de backstopverklaring van de Eurogroep (d.d. 18 december 2013) is opgenomen dat er voor de overgangsperiode gewerkt zal worden aan een systeem waarbij in laatste instantie brugfinanciering aan het SRF verstrekt kan worden. Het systeem van brugfinanciering moet uiterlijk 1 januari 2016 beschikbaar zijn. Wat Nederland betreft blijft ten aanzien van brugfinanciering gelden dat in de overgangsperiode nationale overheden alleen verantwoordelijk zijn voor hun eigen nationale bankensector. Over het opzetten van een gemeenschappelijke backstop zijn in de verklaring tevens afspraken gemaakt. In de backstopverklaring staat dat er gedurende de overgangsperiode gewerkt wordt aan een gemeenschappelijke backstop die volledig operationeel zal zijn zodra het SRF volledig is gemutualiseerd en op de middellange termijn begrotingsneutraal zal zijn, zodat de kosten hiervan teruggevorderd worden op de Europese bankensector.

Nederland ziet een Europees deposito garantiestelsel als sluitstuk van een bankenunie, omdat dit Europese risicodeling met zich mee brengt. Hiervoor is echter eerst verdere harmonisatie van regelgeving voor banken nodig (single rule book) en dient de bankenunie zich voldoende te hebben bewezen.

Over het Nederlandse standpunt t.a.v. de kapitaalmarktunie is de Kamer eerder geïnformeerd (Kamerstuk 22112, nr. 1950). Het kabinet ondersteunt de doelstelling om te komen tot een verdere eenwording van de Europese kapitaalmarkt en staat in beginsel positief tegenover de ideeën uit het groenboek. Belangrijke uitgangspunten voor een kapitaalmarktunie zijn volgens het kabinet: (i) het vergroten de beschikbaarheid van kapitaal, (ii) het verbeteren van toegang tot financiering en verbreding van de financieringsmogelijkheden, met name voor het mkb, en (iii) een stabiel en schokbestendig financieel en economisch systeem.

Pagina 6 van 7

Directie Integratie Europa

Onze Referentie Minbuza-2015.324265

Budgettair terrein

Voorstellen Het stuk stelt voor om een adviserend ‘European Fiscal Board’ in het leven te roepen. Deze board brengt de nationale “fiscal councils” samen en geeft een publiek en onafhankelijk oordeel over begrotingen, op basis van het Stabiliteitsen Groeipact (SGP). Voor de langere termijn wordt een budgettaire stabilisatie functie voor de eurozone als mogelijkheid benoemd voor de opvang van economische schokken die niet (geheel) opgevangen kunnen worden door nationale begrotingen. Randvoorwaarden voor het opzetten van de stabilisatie functie zijn o.m. verdere convergentie en het mag de prikkel tot gezonde overheidsbegrotingen niet wegnemen.

Eerste appreciatie Het kabinet onderkent het belang van een onafhankelijk en objectief oordeel over de budgettaire inspanning van lidstaten. Verdere toelichting is echter noodzakelijk alvorens een oordeel kan worden gegeven over nut en noodzaak van een adviserende ‘European Fiscal Board’. Een vraag zal daarbij zijn of een dergelijk orgaan al dan niet los van de Commissie zal opereren.

Nederland heeft zich meermalen uitgesproken tegen een budgettaire stabilisatie functie (zie ook Kamerstuk 21501, nr. 20). Er zijn betere alternatieven om schokken op te vangen. Een conjuncturele neergang kunnen landen opvangen via hun eigen buffers; de regels van het SGP zijn hier ook op ingericht. Ook flexibele economieën en goed functionerende kapitaalmarkten dragen bij aan de schokabsorptiecapaciteit. Voor een asymmetrische schok met grote gevolgen is het noodfonds ESM in het leven geroepen. Voor symmetrische schokken is een gezamenlijk budget geen goede oplossing.

Institutioneel terrein

Voorstellen Deze passage vraagt onder meer aandacht voor het democratische legitimiteitsvraagstuk. Daarbij wordt gewezen op de versterking van de rol van het Europees Parlement binnen het jaarlijkse proces van economische beleidscoördinatie (Europees Semester). Ook worden voorstellen gedaan om de interactie tussen de Commissie en nationale parlementen te versterken en tussen het Europees parlement en de nationale parlementen.

Tevens wordt gesproken over versterking van de Eurogroep; op de lange termijn kan een vaste voorzitter met een helder mandaat overwogen worden. Ten slotte wordt stilgestaan bij de externe representatie van de eurozone, de integratie van intergouvernementele overeenkomsten in Europese wetgeving en – voor de lange termijn – de mogelijkheid van een eurozonethesaurie. Het voorstel voor een eurozonethesaurie is slechts beperkt uitgewerkt. De passage stelt dat op termijn meer gemeenschappelijke besluitvorming over budgettair beleid benodigd is.

Eerste appreciatie Het kabinet is van mening dat beleidsmaatregelen democratisch gelegitimeerd moeten zijn en dat zowel de totstandkoming als de uitvoering voldoende ‘checks

Pagina 7 van 7

Directie Integratie Europa

Onze Referentie Minbuza-2015.324265

and balances’ moeten bevatten om adequate verantwoording te waarborgen. Een legitiem eurozone-bestuur vereist democratisch gelegitimeerde structuren op nationaal en Europees niveau, alsmede effectieve(re) samenwerkingsverbanden tussen de nationale parlementen en tussen de nationale parlementen en het Europees Parlement, waarin vraagstukken over Eurozone-governance aan de orde kunnen komen. Dit uiteraard behoudens respect voor ieders rol en verantwoordelijkheid. Een sterkere parlementaire dimensie Europees én nationaal, waarbij geldt dat nationale parlementen dichter bij de burger staan en belangrijke dragers van democratische legitimiteit zijn, is een belangrijke voorwaarde voor het draagvlak voor de EMU.

Het kabinet is voorts van mening dat het draagvlak voor het Europees Semester allereerst versterkt moet worden door een transparante en voorspelbare toepassing van de regels. Daarnaast moet er binnen het Semester voldoende gelegenheid zijn om nationale parlementen te informeren en te betrekken. Naast besprekingen in het kader van de Art. 13 conferentie, benadrukt het kabinet het belang van het uitnodigen van Commissarissen in de nationale parlementen waar het handelen van de Commissie de specifieke lidstaat betreft, zoals in geval van opinies inzake ontwerpbegrotingen en landenspecifieke aanbevelingen. Formeel is de Commissie enkel verantwoording verschuldigd aan het Europees Parlement, maar het kabinet is van mening dat er een belangrijke meerwaarde ligt in het eveneens inzetten van politieke verantwoordingsstructuren via de nationale parlementen. De keuze voor toekomstige nieuwe parlementaire organisatievormen om de democratische legitimiteit van de EMU te vergroten zal moeten afhangen van de richting waarin het bestuur van de eurozone zich verder zal ontwikkelen.

Het kabinet hecht niet aan een permanente voorzitter van de Eurogroep. Het kabinet vindt dat de noodzaak eerst moet worden aangetoond en dat er eerst een helder mandaat zou moeten zijn voordat een permanente voorzitter overwogen zou moeten worden. Deze link wordt ook in het rapport gemaakt.

Het rapport maakt niet duidelijk wat de precieze bedoeling is van het voorstel voor een eurozonethesaurie met meer gemeenschappelijke besluitvorming over budgettair beleid. Nederland is, als bekend, in zijn algemeenheid geen voorstander van nieuwe instituten. De Nederlandse lijn is dat indien lidstaten onvoldoende voortgang boeken bij het op orde brengen van hun overheidsfinanciën de overeengekomen procedures op Europees niveau voor budgettaire beleidscoördinatie hiervoor moeten zorg dragen. Eurolanden die zich niet aan gemaakte afspraken houden, zouden conform de procedures daarvan de gevolgen moeten dragen. Het SGP biedt hiervoor het juiste kader en moet, zoals de passage ook stelt, het anker van budgettaire stabiliteit blijven. Nederland wacht de voorstellen die de Commissie aankondigt in 2017 te zullen publiceren af.