Meditatie helpt tegen graaigedrag (Frits Bosch, Opinie & Dialoog/fd, 23 april)
‘In de discussie over de bonussen van ABN Amro zegt publicist Joris Luyendijk dat bankiers in een amoreel universum leven. Kamerleden tonen zich verbijsterd over de ‘stuitende’ antwoorden die de bankiers gaven tijdens een hoorzitting.
Topbankiers leven inderdaad in een amoreel universum omdat zij zich vanuit hun Angelsaksische traditie, die sinds de jaren negentig is overgewaaid naar ons land, niets aantrekken van de normale regels van rechtvaardigheid. Dat de Amerikaanse zakenbankiers enorme risico’s aangaan die beloond moeten worden door bonussen hoort bij hun in onze ogen excessieve winststreven en zij menen niet anders te kunnen om hun status te verbeteren ten opzichte van hun concurrenten. Maar het is helemaal niet nodig om dat stelsel in ons land in te laten voeren, hoewel al onze banken – met uitzondering van de idealistische als Triodos en ASN – dankbaar gebruik hebben gemaakt van de mondialisering via multinationals. Het gebrek aan rechtvaardige verhoudingen die hierdoor ontstaat, en vooral de redenering die de voorzitter RvC ABN Amro daarbij heeft opgehangen in de hoorzitting in de Kamer, was en is inderdaad stuitend. Geheel tegen de Nederlandse tradities van rechtvaardigheid in.
‘Die verontwaardiging komt wat hypocriet over in een wereld waarin een topvoetballer met een jaarsalaris van € 80 mln naar huis gaat, een directievoorzitter van een olieconcern met € 24,5 mln en een golfer miljardair kan worden.’
Die verontwaardiging is helemaal niet hypocriet aangezien topvoetballers geen steun van de overheid hebben gekregen omdat ze anders failliet zouden zijn gegaan. Een topvoetbalclub , die in ons land niet meer bestaan, draait op normale businessplannen, maar onze grootbanken zijn door de overheid gered. Daarom gaat deze vergelijking mank. Dat geldt ook voor oliebestuurders en golfmiljardairs, die naar mijn weten in ons land niet bestaan. Die buitenlandse miljardairs kunnen wij niet aanspreken op hun vergaarde vermogens omdat zij onder andere belastingstelsels vallen. Maar waar wij dus nu in de EU behoefte aan hebben is een harmonisatie van Europese belastingstelsels, zodat buitengewoon getalenteerde sporters ook evenredig bijdragen aan de collectieve voorzieningen waarvoor die iedere natiestaat verantwoordelijk is.
De auteur heeft wel gelijk dat ons kapitalistische bestel bezig is uit de bocht te vliegen:
‘Het venijn zit dus niet alleen bij de bankiers die een tonnetje extra willen passen in dat plaatje, maar in ons hele kapitalistische systeem dat uit de bocht vliegt. We zijn het extreem vergaren van geld en goederen steeds meer gaan verwarren met gelukkig zijn. Binnen die gedachtewereld hebben bankiers hun eigen leefwereld geschapen. In dat grotere kader lijkt me dat niet amoreel.’
In mijn blog van gisteren heb ik al gewezen op het verschijnsel dat opgepot geld dat door de superrijken wordt geïncasseerd, niet dienstvol kan worden ingezet voor economische groei en armoedebestrijding. De schuldencrisis heeft ons geleerd dat er extreme risico’s worden genomen met andermans geld en dat kan niet anders dan uiteindelijk op het algehele faillissement van dit bestel leiden. Laat staan dat de bankiers er gelukkig van worden, want dat zal alleen tijdens die persconferentie het geval zijn wanneer de kwartaal- of jaarcijfers bekend worden gemaakt. Hun leven barst verder van spanningen hoe ze dit roulettespel kunnen volhouden.
Kortom, het advies van te gaan mediteren is op zich prima, maar het leidt de zaak af van het beginsel van de rechtvaardigheid en rechtvaardige inkomensverhoudingen, die allang geen politiek agendapunt meer zijn. De laatste oproep tot spreiding van kennis, macht en inkomen stamde uit de jaren zeventig in de vorige eeuw.[1] De hoogste tijd om dat debat nieuw leven in te blazen.
[1] http://www.grenzeloos.org/content/spreiding-van-kennis-macht-en-inkomen-een-noodzakelijk-debat